Xu thế tác chiến vũ trụ trong chiến tranh hiện đại

Thông tin khoa học công nghệ Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số 71, 02 - 2021 161 XU THẾ TÁC CHIẾN VŨ TRỤ TRONG CHIẾN TRANH HIỆN ĐẠI Nguyễn Long1*, Lê Mạnh Cường2, Nguyễn Văn Hiếu2 Tóm tắt: Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ đặc biệt là công nghệ thông tin đã có tác động to lớn đến các lĩnh vực của đời sống xã hội. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là cuộc cách mạng mang lại nhiều đột phá công nghệ tạo ra nhiều bước phát triển mạnh mẽ trong hoạt động tác chiến, yếu tố làm không gian chiến tranh ngày càng mở rộng, không gian tác chiến trực tiếp thu hẹp. Cùng với môi trường tác chiến trên mặt đất, trên biển, trên không, không gian mạng,... không gian vũ trụ là một không gian tác chiến đang được các quốc gia tăng cường lực lượng, nhất là đầu tư về phương tiện tác chiến nhằm bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian vũ trụ. Bài báo nghiên cứu hiện trạng, khả năng và xu thế của hoạt động tác chiến vũ trụ trong chiến tranh hiện đại làm cơ sở để đề xuất các giải pháp xây dựng lực lượng, phương án tác chiến bảo vệ độc lập chủ quyền quốc gia trên không gian vũ trụ. Từ khóa: Tác chiến vũ trụ; Space warfare; CMCN 4.0. 1. TÁC CHIẾN VŨ TRỤ Tác chiến vũ trụ là hành động hành động sử dụng vũ khí không gian vũ trụ để chống lại các thiết bị trên mặt đất hoặc vũ trụ. Để giành lấy không gian vũ trụ thống trị, quân đội nhiều nước trên thế giới đã thành lập các lực lượng vũ trụ để bảo vệ không gian vũ trụ quốc gia và nghiên cứu các phương pháp tiến công vũ trụ như một phần của các kế hoạch quân sự dự phòng. Trong tương lai, chiến tranh nếu xảy ra, các hệ thống tấn công vũ trụ là nhân một nhân tố quan trọng và có thể mang tính quyết định của cuộc chiến giành chủ quyền không gian vũ trụ. Các vũ khí tấn công vũ trụ hiện có chủ yếu nhắm vào các vệ tinh. Vệ tinh chiếm một vị trí quan trọng trong hệ thống chiến tranh hiện đại, nhất là việc xây dựng các hệ thống tự động hóa chi huy đang là mục tiêu hướng tới của quân đội các nước, trong đó, các vệ tinh là thành phần hết sức quan trọng. Với thông tin qua vệ tinh, hình ảnh trinh sát và truyền thông tin tác chiến trở thành một trong những phương tiện chính của thông tin hóa chiến lược và chiến thuật hiện nay và tác chiến hiện đại. 2. KỸ THUẬT TÁC CHIẾN VŨ TRỤ Trong tác chiến vũ trụ, để thực hiện nhiệm vụ bảo vệ hệ thống vệ tinh, tài nguyên trên không gian vũ trụ; giám sát, cảnh báo các hoạt động quân sự trên vũ trụ cũng như tiến hành các biện pháp tiến công trên vũ trụ,... ngoài việc phụ thuộc vào các biện pháp tác chiến, các yếu tố kỹ thuật công nghệ cao là yếu tố hết sức quan trọng trong xây dựng khả năng lực lượng và hiệu quả tác chiến. Với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học công nghệ, có thể tóm lược một số xu thế công nghệ được ứng dụng trong tác chiến vũ trụ như sau: Công nghệ tiến công động học, sử dụng năng lượng động học để tiến công các hệ thống vệ tinh, công nghệ dựa trên nguyên lý di chuyển vật thể ở tốc độ cao. Thế hệ vũ khí này sử dụng lực đẩy tên lửa hoặc lực điện từ để gia tốc đầu đạn lên tốc độ rất cao và tiêu diệt mục tiêu bằng va chạm trực tiếp. Thiết bị nổ năng lượng cao mang theo đầu đạn cũng có thể được sử dụng để phát nổ gần mục tiêu tạo ra các mảnh kim loại dày đặc để tiêu diệt mục tiêu. Các loại vũ khí chống vệ tinh này chủ yếu bao gồm: tên lửa tiến công vệ tinh bay thẳng, vũ khí đánh chặn vệ tinh và hệ thống tiến công chủ động. Nguyên lý tiến công năng lượng động học là sự tích hợp công nghệ thu thập và theo dõi mục tiêu bất hợp tác, công nghệ dẫn đường và điều khiển tự động, và công nghệ phóng đầu đạn. Tên lửa chống vệ tinh nâng trực tiếp có thể được phóng từ mặt đất, mặt nước (dưới nước), trên không hoặc vũ trụ. Tên lửa tiến công vệ tinh trên mặt đất và trên biển được cấu tạo bởi động năng tiêu diệt tên lửa đánh chặn, dẫn đường và tên lửa đẩy. Trong thế hệ này, có một số hệ thống tác chiến vũ trụ tiêu biểu: Hệ thống đánh chặn chống vệ tinh quỹ đạo chung, tên lửa đánh chặn chống vệ tinh theo quỹ đạo chung là loại tên lửa có khả năng Thông tin khoa học công nghệ 162 N. Long, L. M. Cường, N. V. Hiếu, “Xu thế tác chiến vũ trụ trong chiến tranh hiện đại.” phóng tên lửa đánh chặn chống vệ tinh đến cùng độ cao quỹ đạo của vệ tinh mục tiêu, rồi dần dần tiếp cận mục tiêu thông hệ thống điều khiển cơ động theo quỹ đạo, và cuối cùng là đánh chặn vệ tinh mục tiêu, gây ra thiệt hại, hủy diệt mục tiêu. Tiến công định hướng, thế hệ vũ khí tiến công vệ tinh năng lượng định hướng là một hệ thống vũ khí sử dụng năng lượng cao để tiêu diệt hoặc tiêu diệt mục tiêu bằng cách phóng ra một chùm năng lượng mạnh theo một hướng nhất định. Đặc trưng chính của thế hệ vũ khí này là tốc độ tấn công nhanh và có thể nắm bắt hoặc tiếp cận mục tiêu với tốc độ ánh sáng. Hiện nay, trên thế giới có ba loại vũ khí năng lượng định hướng đang được phát triển: vũ khí chống vệ tinh chùm tia laze năng lượng cao, vũ khí chống vệ tinh chùm hạt năng lượng cao và vũ khí chống vệ tinh vi sóng tần số cao. Hệ thống ứng dụng công nghệ laser năng lượng cao: Vũ khí chống vệ tinh laser trên mặt đất (bao gồm trên đất liền, trên biển và trên không) có thể bắn chính xác các điểm nhắm mục tiêu cụ thể trên vệ tinh quỹ đạo thấp và tích lũy đủ năng lượng để vô hiệu hóa các thành phần quan trọng trên vệ tinh hoặc bị phá hủy do hư hỏng nhiệt. Khi cảm biến laser và quang học trên vệ tinh hoạt động ở cùng một bước sóng và chùm tia laser cùng ở vị trí cảm biến, cảm biến có thể bị mù tạm thời hoặc bị phá hủy hoàn toàn do bão hòa hoặc hư hỏng nhiệt. Trong tác chiến không gian vũ trụ, có thể sử dụng các biện pháp tác chiến điện tử mạnh, tác chiến không gian mạng rộng khắp với các mục tiêu trong không gian vũ trụ. Tác chiến điện tử: theo thành phần và quy trình làm việc của hệ thống thông tin vệ tinh, đối tượng tác chiến của hệ thống tiến công liên lạc vệ tinh, phá hủy các hệ thống chỉ huy, điều khiển từ xa, đường lên, đường xuống của thiết bị liên lạc vệ tinh và mạng liên lạc vệ tinh mặt đất. Tác chiến không gian mạng: các hệ thống thông tin quản lý hoạt động của các vệ tinh, các hệ thống thông tin trinh sát vũ trụ là đối tượng mục tiêu của lực lượng tác chiến không gian mạng. Nhiệm vụ gồm bảo vệ hệ thống thông tin, các tài nguyên trên mạng viễn thông,... phục vụ cho hoạt động kinh tế, xã hội và đặc biệt là tác chiến. Tổ chức tiến công xâm nhập, phá hủy hệ thống thông tin quản lý hoạt động của vệ tinh, thu lượm thông tin truyền thông qua các vệ tinh, tạo giả và phá hủy hệ thống thông tin truyền tải qua vệ tinh,... đồng thời, ngăn chặn, phá hủy các hệ thống trinh sát vũ trụ của đối phương. 3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA VỚI NHIỆM VỤ BẢO VỆ KHÔNG GIAN VŨ TRỤ HIỆN NAY Nghiên cứu phát triển và ứng dụng công nghệ vũ trụ phục vụ hoạt động thu thập thông tin tình báo và thông tin địa lý quân sự; trinh sát, phát hiện và giám sát các mục tiêu trên mặt đất, trên biển và trên không gian vũ trụ; bảo đảm kỹ thuật cho các trang thiết bị thông tin liên lạc vệ tinh đầu cuối trên mặt đất. Nghiên cứu và từng bước làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh cỡ nhỏ; công nghệ chế tạo tên lửa đẩy đưa vệ tinh cỡ nhỏ lên quỹ đạo tầm thấp; công nghệ chế tạo các bộ phát đáp (transponders) thông tin vệ tinh; công nghệ chế tạo các trang thiết bị trinh sát và gây nhiễu các loại tín hiệu vệ tinh; công nghệ định vị, dẫn đường vệ tinh quân sự. Nghiên cứu và từng bước làm chủ công nghệ chế tạo các loại vũ khí, trang thiết bị tác chiến điện tử phục vụ tác chiến không gian vũ trụ. Xây dựng, tổ chức thực hiện các chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia về vũ trụ, hiện nay đang triển khai như: Chương trình phát triển khoa học vũ trụ và Chương trình phát triển công nghệ vũ trụ. Xây dựng kế hoạch tổng thể phát triển nguồn nhân lực về khoa học và công nghệ vũ trụ, trong đó, chú trọng đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao; thu hút nhân lực chất lượng cao cả ở trong và ngoài nước tham gia vào hoạt động phát triển và ứng dụng vũ trụ tại Việt Nam. Tổ chức đào tạo chuyên sâu về các kỹ năng cần thiết cho công tác hoạch định chính sách, thực thi quản lý nhà nước, phát triển nghề nghiệp, hỗ trợ khởi nghiệp theo hướng đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực kinh tế vũ trụ. Tích cực tham gia các tiến trình đàm phán, ký kết các hiệp định song phương với các quốc gia có nền công nghiệp vũ trụ mạnh trên thế giới, hợp tác trong thăm dò, khai thác và sử dụng khoảng không vũ trụ; tích cực tham gia vào các mạng lưới vệ tinh toàn cầu nhằm phát triển các ứng dụng vũ trụ, cung cấp dịch vụ cả ở trong và ngoài nước. Đặc biệt, Thông tin khoa học công nghệ Tạp chí Nghiên cứu KH&CN quân sự, Số 71, 02 - 2021 163 tham gia, phê chuẩn đầy đủ các điều ước của Liên hợp quốc về khoảng không vũ trụ nhằm bảo đảm quyền lợi, bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia trong khoảng không vũ trụ 4. KẾT LUẬN Nghiên cứu đánh giá hiện trạng, khả năng và xu thế của tác chiến vũ trụ trong chiến tranh hiện đại là cơ sở để chúng ta nắm bắt, đánh giá các điều kiện mới của tác chiến hiện đại nếu chiến tranh xảy ra. Trên cơ sở nắm bắt các biện pháp tác chiến vũ trụ, các hướng phát triển công nghệ của quân đội các nước phục vụ cho hoạt động tác chiến vũ trụ, chúng ta chủ động tiếp cận công nghệ, xây dựng lực lượng làm nhiệm vụ trên không gian vũ trụ. Trên cơ sở nắm bắt được kỹ chiến thuật về tác chiến vũ trụ của đối phương, xây dựng các phương án, biện pháp tác chiến hiệu quả bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên không gian vũ trụ, các hệ thống phục vụ quốc phòng an ninh. Đồng thời, tổ chức và hoạt động tác chiến không gian vũ trụ sẵn sàng tiến hành các biện pháp tác chiến trong bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ quốc gia nói chung, trên không gian vũ trụ nói riêng./. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Liu, Zhenhua, Chuanwen Lin, and Gang Chen. "Space Attack Technology Overview." Journal of Physics: Conference Series. Vol. 1544. No. 1. IOP Publishing, 2020. [2]. He,Q.S..(2017). “Russian military aerospace: theory, reality, reform”. Russian Studies, 02:159-178. [3]. Kuang L.SH., Yun,Y.J.,(2019). “Analysis of the Development of US Space Weapons and Equipment”, International Study Reference, 9:26-31. [4]. He,B., Liu,G., Ga,J., Wang,H., Zhao,P.T..(2011). “Development status and trends of foreign antisatellite weapons”. Air Navigation Missiles, 10:38-41. [5]. Zhang,Y., Wang Z., Liao,X.J..(2009). “Analysis of the Current Situation and Trend of the Development of US Space Weapons”, Sichuan Ordnance Industry Journal, 03: 99-102. ABSTRACT TRENDS OF CYBERSPACE OPERATIONS IN MODERN WARS The strong development of science and technology, especially information technology, has greatly impacted all fields of social life. The 4th industrial revolution is the one that brought about many technological breakthroughs, creating many strong developments in combat operations; the factor that made the war space increasingly expanding, the combat space narrowed down. Along with the combat environment on the ground, at sea, in the air, cyberspace, etc., space is a combat space being strengthened by nations, especially investment in vehicles battle to protect sovereignty over space. The article studies the current state, capabilities, and trends of cyberspace operations in modern warfare as a basis for proposing solutions to build forces, combat plans to protect national sovereignty in space independently. Keywords: AI; Artificial Intelligence; 4th Industry revolution; Campaign; Strategy. Nhận bài ngày 16 tháng 08 năm 2020 Hoàn thiện ngày 06 tháng 11 năm 2020 Chấp nhận đăng ngày 05 tháng 02 năm 2021 Địa chỉ: 1Học viện Quốc phòng; 2Cục KHQS/BTTM. *Email: longit76@gmail.com.