Asean - Buổi 2: Nguyên tắc hoạt động của Asean, các phương pháp tiếp cận lý thuyết đối với liên kết Asean

BUỔI 2NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG CỦA ASEANCÁC PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN LÝ THUYẾT ĐỐI VỚI LIÊN KẾT ASEANCâu hỏi thảo luậnCác nguyên tắc hoạt động của ASEAN là gì?Đánh giá những ưu/nhược điểm?Trình bày ít nhất một lý luận giải thích cho liên kết ASEANCác nguyên tắc nền tảng (intra & extra ASEAN)Sáu nguyên tắc chính trong TAC (1976)(Cơ sở của QHQT)Cùng tôn trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng, toàn vẹn lãnh thổ và bản sắc dân tộc của tất cả các dân tộc. Quyền của mọi quốc gia được lãnh đạo hoạt động của dân tộc mình mà không có sự can thiệp, lật đổ hoặc cưỡng ép của bên ngoài. Các nguyên tắc nền tảng (intra & extra ASEAN) (tiếp)Không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Giải quyết bất đồng hoặc tranh chấp bằng biện pháp hoà bình. Lên án việc đe doạ hoặc sử dụng vũ lực. Hợp tác với nhau một cách có hiệu quả. Nguyên tắc điều phối của ASEAN (1)Nguyên tắc đồng thuận/nhất trí: Các vấn đề của ASEAN được xử lý bằng nguyên tắc đồng thuận (không có ý kiến phản đối). Các quyết định về các vấn đề quan trọng chỉ được coi là của ASEAN khi được tất cả các nước thành viên nhất trí thông qua. Nguyên tắc bình đẳng: (1) các nước ASEAN, bất kể lớn hay nhỏ, giàu hay nghèo đều bình đẳng với nhau trong nghĩa vụ đóng góp cũng như chia sẻ quyền lợi; (2) hoạt động của tổ chức ASEAN được duy trì trên cơ sở luân phiên.Nguyên tắc “thu hoạch sớm” trong lĩnh vực kinh tế: Tại cấp cao ASEAN 4 (Singapore, 1992): Công thức 6-x được thông qua. Nay là 10-x hoặc 2+x.Nguyên tắc điều phối của ASEAN (2)Các nguyên tắc bất thành văn: Một số nguyên tắc có trong hoạt động thực tiễn, được tôn trọng áp dụng: Không đối đầuKhông tuyên truyền tố cáo nhau qua báo chíGiữ gìn đoàn kết ASEAN và giữ bản sắc chung của Hiệp hội Nguyên tắc điều phối của ASEAN (3)“ASEAN Way”:Kiềm chế (không can thiệp)Tôn trọng: (Tham vấn kín)Trách nhiệm: (Tính đến những nhạy cảm trong chính sách).CÁC PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN LÝ THUYẾT ĐỐI VỚI LIÊN KẾT ASEANTrường phái Hiện thựcTrường phái Tự doTrường phái kiến tạoLý thuyết liên kết kinh tếLiên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Hiện thực (1)Các giả định và lập luận chínhQuốc gia là chủ thể chínhQuốc gia là đơn nhất và duy lýQuốc gia tồn tại trong nền chính trị quốc tế vô chính phủMục tiêu lớn nhất của quốc gia là tồn vong (an ninh)Cạnh tranh là phương thức đảm bảo an ninh.Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Hiện thực (2)Các yếu tố không được coi trọng trong Chủ nghĩa Hiện thực:Lịch sửVăn hóaTôn giáo(Các yếu tố phi sức mạnh)Động lực chung của các quốc gia là sức mạnh, an ninh và tối đa hóa lợi ích.Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Hiện thực (3)Các khái niệm liên quan của phương pháp tiếp cận Hiện thực- Sức mạnhCân bằng lực lượngCân bằng mối đe dọaCân bằng mối quan hệTình thế tiến thoái lưỡng nan (an ninh)Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Hiện thực (4)CN Hiện thực và QHQT ở Đông Nam Á:3 cuộc chiến tranh Đông Dương.Can thiệp của các nước lớn trong khu vực.Tình trạng vô chính phủ; cạnh tranh giữa các nước lớn.Cho đến tận cuối những năm 1980, CN Hiện thực vẫn chiếm ưu thế tuyệt đốiLiên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Hiện thực (5)Áp dụng phương pháp tiếp cận Hiện thực vào liên kết ASEAN:Bối cảnh: Đe dọa từ các nước bên ngoài với các nước thành viên:Trung Quốc: bành trướng ảnh hưởng ở Đông Dương, Myanmar, Biển Đông v.vPhương Tây (Mỹ): Bành trướng ảnh hưởng.Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Hiện thực (6)Cân bằng bên trong: Củng cố sức mạnh ASEAN, giảm ảnh hưởng các nước bên ngoài vào khu vực – Myanmar.Cân bằng bên ngoài: Quan hệ cân bằng với Trung Quốc và Mỹ cũng như các nước khác: Lập diễn đàn ARF, cơ chế ASEAN+x v.vLiên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Tự do (1)Chủ nghĩa Tự do (Thể chế): Các giả định và lập luận chínhQuốc gia là chủ thể chính + chủ thể phi quốc gia.Quốc gia gồm nhiều thành tố cấu thành.Quốc gia tồn tại trong nền chính trị quốc tế vô chính phủ.Hợp tác là phương thức đảm bảo an ninh.Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Tự do (2)Các khái niệm liên quan của phương pháp tiếp cận Tự do:Hòa bình dân chủTác động lan tỏa (Spill-over effects)Xây dựng thể chếTùy thuộc lẫn nhauLiên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Tự do (3)Thuyết hòa bình dân chủ không giải thích được ASEAN (vì các nước ĐNA đa phần không dân chủ theo mô hình phương Tây)Thuyết tự do thể chế có thể giải thích.Áp dụng phương pháp tiếp cận Tự do vào liên kết ASEAN:Hợp tác kinh tế (AFTA)Hợp tác từ dễ đến khó (nguyên tắc Đồng thuận)Xây dựng thể chế (Hiến chương ASEAN, Cộng đồng ASEAN)Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Kiến tạo (1)Chủ nghĩa kiến tạo: Các giả định và lập luận chínhĐánh giá cao vai trò của văn hóa, tư tưởng, lịch sử, và quá trình xã hội hóa. (tại sao Bắc Triều Tiên thực lực yếu hơn, nhưng lại là mối đe dọa với TG nhiều hơn Nhật?)Các nhà lãnh đạo quốc gia là các chủ thể chính.Hệ thống quốc tế được xây dựng mang tính xã hội (socially constructed): Tình trạng vô chính phủ giữa các nước bạn bè khác với tình trạng vô chính phủ giữa các nước thù địch.Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Kiến tạo (2)- Xung đột xảy ra khi các bên không hiểu nhau.- Để tránh xung đột, cần tạo ra một giá trị chung và các bên cùng hiểu rõ giá trị đó để có thể phán đoán hành vi của nhau.Tình trạng vô chính phủ vì thế có thể được chuyển hóa thành cộng đồng an ninh.Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Kiến tạo (3)Các khái niệm và yếu tố của chủ nghĩa Kiến tạo:Giá trị (values)Bản sắc (Identity)Quan điểm (perception)Lịch sử có vai tròLiên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Kiến tạo (4)Áp dụng phương pháp tiếp cận Kiến tạo vào liên kết ASEAN:Bối cảnh: Các nước ASEAN tương đồng lịch sử bị đô hộ.Chia sẻ nhiều đặc điểm văn hóa (Ấn Độ hoặc Trung Hoa)Cùng có lợi ích về hòa bình.Chia sẻ quan điểm về an ninh: Ổn định nội bộ, độc lập chủ quyền.Liên kết ASEAN và Phương pháp tiếp cận Kiến tạo (5)* Thực tiễn áp dụng:ASEAN Ways.Tương tác: Các cuộc hội họp bị coi là talkshop lại hiệu quả.Các hình thức giao lưu văn hóa-xã hội.Xây dựng Cộng đồng văn hóa – xã hội ASEAN.Liên kết ASEAN dưới lý thuyết liên kết kinh tếThỏa thuận thương mạiKhu vực thương mại tự doLiên minh Thuế quanCộng đồng kinh tếLiên minh kinh tếKết luậnMột sự vật, hiện tượng nhưng nhiều cách giải thích khác nhau.Mỗi lý luận đều có những điểm mạnh và hạn chế riêng.Điều quan trọng là phải đưa ra được lập luận và bằng chứng bảo vệ cho lập luận của mình.