Bài giảng Chương 6: Hoạch định nhu cầu vật tư (mrp)

Chương 6. HOẠCH ĐỊNH NHU CẦU VẬT TƯ (MRP) Nội dung Khái quát chung Trình tự tiến hành hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu Xác định kích thước lô hàng trong hệ thống MRP Sự phát triển của hệ thống MRP. I. Khái quát chung 1.1. MRP (Material Requirements Planing) là gì? Trong quá trình sản xuất, nhà quản trị luôn phải tìm câu trả lời cho 3 câu hỏi cơ bản:  Cần cái gì (để sản xuất)?  Số lượng bao nhiêu?  Khi nào thì cần? MRP được thiết kế để trả lời đồng bộ cả 3 câu hỏi này. MRP - là hệ thống hoạt động dựa trên chương trình máy tính để hoạch định và quản lý nhu cầu nguyên vật liệu phục vụ sản xuất của một doanh nghiệp. 1.1. MRP là gì? • Mục tiêu của MRP? Tối ưu hóa nguồn nguyên vật liệu dự trữ: kịp thời, đúng, đủ, mức dự trữ tối thiểu. Tối ưu hóa thời gian cung ứng nguyên vật liệu cũng như qui trình sản xuất. Quản trị hiệu quả hoạt động của các bộ phận trong hệ thống sản xuất (phối hợp chặt chẽ, thống nhất). Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.2. Cấu trúc cơ bản của hệ thống MRP Biểu (lịch trình) Kiểm soát quá trình Dữ liệu đầu vào Số liệu đầu vào Xử lý dữ liệu File danh mục Nguyên vật liệu File tính toán Nguyên vật liệu Dự trữ Chương trình Máy tính - MRP Lịch trình đặt hàng Hay sản xuất Đánh giá, kết luận về chất lượng thực Hiện kế hoạch Thông tin về quản Trị dự trữ Đơn hàng Dự báo Thay đổi Nhập Xuất 1.3. Một số yêu cầu khi áp dụng MRP • Có đội ngũ cán bộ quản lý am hiểu và có khả năng sử dụng các phầm mềm máy tính chuyên dụng, am hiểu về ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý. • Có hệ thống máy tính và chương trình phần mềm ứng dụng MRP. • Đảm bảo chính xác về thông tin cũng như khả năng cập nhật thông tin. • Có hệ thống lưu giữ đầy đủ hồ sơ và các dữ liệu cần thiết. II. Trình tự hoạch định nhu cầu Phân tích kết Cấu sản phẩm Tính nhu cầu Xác định thời gian đặt hàng Lập biểu kế hoạch 2.1. Phân tích kết cấu của sản phẩm (File danh mục vật tư) • Trước khi phân tích kết cấu của sản phẩm cần phân biệt rõ hai loại nhu cầu: Nhu cầu độc lập Nhu cầu phụ thuộc • Nhu cầu độc lập là nhu cầu đối với các sản phẩm hoàn chỉnh. • Nhu cầu phụ thuộc là nhu cầu đối với các linh kiện, bán thành phẩm – cần thiết để sản xuất được một sản phẩm hoàn chỉnh. • Kết cấu của sản phẩm thể hiện các nhu cầu phụ thuộc. t Q NC độc lập NC phụ thuộc 2.1. Phân tích kết cấu của sản phẩm (File danh mục nguyên vật liệu) • Để phân tích kết cầu của sản phẩm người ta dùng sơ đồ kết cấu hình cây. • Mỗi bộ phận (chi tiết, linh kiện) cấu thành nên sản phẩm được biểu diễn tương ứng với một cấp bậc. • Ví dụ: sản phẩm (X) được cấu thành từ 2 bộ phận: B(2) và C. Bộ phận B được cấu thành bởi D (3) & E; D -bởi E (4); C – bởi E (2) và F (2). X B (2) C D(3) E E (2) F(2) E(4) Cấp 0 1 2 3 2.2. Tính nhu cầu • Nhu cầu đối với nguyên vật liệu được chia làm hai loại chính: Tổng nhu cầu Nhu cầu thực. • Tổng nhu cầu là số nhu cầu chung đối với một loại nguyên vật liệu cần có để tạo nên sản phẩm không tính mức dự trữ hiện có. Nhu cầu ở cấp 0 bằng chính số lượng đặt hàng hoặc dự báo. Nhu cầu ở cấp thấp hơn bằng chính số lượng đặt hàng theo kế hoạch của các bộ phận trước đó nhân hệ số nhân. Tính tổng nhu cầu B: 2x1=2 D: 3x2=6 E: 1x2=2 E: 4x3x2=24 C: 1x1=1 E: 2x1=2 F: 2x1=2 X B(2) C D(3) E E (2) F (2) E(4) Cấp 0 1 2 3 Hãy tính tổng nhu cầu các linh kiện B,C,D,E,F cần thiết để sản xuất 1X? Tính nhu cầu thực • Nhu cầu thực = Tổng NC – Dự trữ hiện có + Dự trữ an toàn. • Dự trữ hiện có – là mức dự trữ đang có ở thời điểm bắt đầu của từng thời kỳ. • Căn cứ vào NC thực sẽ lên kế hoạch đặt hàng theo kế hoạch. 2.3. Xác định thời gian đặt hàng Dựa trên sơ đồ cấu trúc sản phẩm, thiết lập biểu đồ thời gian đặt hàng (hoặc mua) linh kiện cần thiết. Cần biết trước thời gian sản xuất các linh kiện. Linh kiện B C D E F X Số lượng 2 1 6 28 2 1 Thời gian 2 1 3 7 1 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Sản xuất E Lắp ráp D (2) Sản xuất E Lắp ráp B (2) Sản xuất E (2) Lắp ráp C Lắp ráp X 2.4.Lập biểu kế hoạch • Sau khi đã thực hiện các bước trên, kết quả tính toán sẽ được tổng hợp thành Biểu Kế hoạch. • Ví dụ: Một công ty sản xuất sản phẩm X nhận được 2 đơn hàng: 100sp vào tuần thứ 4 và 150 sp vào tuần thứ 8. Mỗi sản phẩm gồm 2 chi tiết A và 4 chi tiết B. Chi tiết A được sản xuất tại công ty mất 2 tuần. Chi tiết B mua bên ngoài với thời gian cung ứng là 1 tuần. Việc lắp rắp sp X hết 1 tuần. Lịch tiếp nhận B ở tuần đầu là 70 chi tiết. Hãy lập kế hoạch cung ứng để đáp ứng 2 đơn hàng trên. Trường hợp tiếp nhận hàng theo lô với cỡ mỗi lô nhập hàng là 320sp loại A và 70 sp loại B. 2.4. Lập biểu kế hoạch • Lịch trình sản xuất • Dựng kết cấu của sản phẩm • Tính tổng nhu cầu và nhu cầu thực • Đối với đơn hàng 100 sp: – A: 100x2=200 – B: 100x4=400 – NC thực của B =400-70=330 chi tiết. Tuần 1 2 3 4 5 6 7 8 Số lượng 100 150 A (2) B (4) X Tuần 1 2 3 4 5 6 7 8 Số lượng 100 150 B A Lắp ráp X B A Lắp ráp X 2.4. Lập biểu kế hoạch Tuần 1 2 3 4 5 6 7 8 Đơn hàng 100 150 X Tổng nhu cầu 100 150 Sản phẩm X, thời gian lắp ráp 1 tuần Lượng tiếp nhận theo tiến độ Dự trữ hiện có Nhu cầu thực 100 150 Lượng tiếp nhận theo kế hoạch 100 150 Lượng đặt hàng theo kế hoạch 100 150 2.4. Lập biểu kế hoạch Tuần 1 2 3 4 5 6 7 8 Đơn hàng 100 150 Ax2 Tổng nhu cầu 200 300 Chi tiết A, thời gian lắp ráp 2 tuần Lượng tiếp nhận theo tiến độ Dự trữ hiện có Nhu cầu thực 200 300 Lượng tiếp nhận theo kế hoạch 200 300 Lượng đặt hàng theo kế hoạch 200 300 2.4. Lập biểu kế hoạch Tuần 1 2 3 4 5 6 7 8 Đơn hàng 100 150 Bx4 Tổng nhu cầu 400 600 Chi tiết B, thời gian lắp ráp 1 tuần Lượng tiếp nhận theo tiến độ 70 Dự trữ hiện có 70 70 70 Nhu cầu thực 330 600 Lượng tiếp nhận theo kế hoạch 330 600 Lượng đặt hàng theo kế hoạch 330 600 2.4. Lập biểu kế hoạch Tuần 1 2 3 4 5 6 7 8 Đơn hàng 100 150 Ax2 Tổng nhu cầu 200 300 Chi tiết A, thời gian lắp ráp 2 tuần Lượng tiếp nhận theo tiến độ Dự trữ hiện có 120 120 120 120 140 Nhu cầu thực 200 180 Lượng tiếp nhận theo kế hoạch 320 320 Lượng đặt hàng theo kế hoạch 320 320 Trường hợp nhập hàng theo lô: A-320sp 2.4. Lập biểu kế hoạch Tuần 1 2 3 4 5 6 7 8 Đơn hàng 100 150 Bx4 Tổng nhu cầu 400 600 Chi tiết B, thời gian lắp ráp 1 tuần Lượng tiếp nhận theo tiến độ 70 Dự trữ hiện có 70 70 70 20 20 20 20 50 Nhu cầu thực 330 580 Lượng tiếp nhận theo kế hoạch 350 5x70 630 9x70 Lượng đặt hàng theo kế hoạch 350 630 Trường hợp nhập hàng theo lô: B-70sp III. XAÙC ÑÒNH KÍCH THÖÔÙC LOÂ HAØNG TRONG HEÄ THOÁNG MRP 3.1. Moâ hình cung caáp theo loâ (Lot for Lot) 3.2. Moâ hình EOQ 3.3. Moâ hình caân ñoái theo töøng boä phaän (Part Period Balancing) 3.1. MOÂ HÌNH CUNG CAÁP THEO LOÂ (LOT FOR LOT) Ví duï: Moät coâng ty muoán xaùc ñònh chi phí ñaët haøng, chi phí thöïc hieän, chi phí toàn tröõ ñôn haøng theo tieâu chuaån cung caáp haøng theo loâ öùng vôùi nhu caàu  Chi phí thieát laäp 1 ñôn haøng laø 100 USD  Chi phí toàn tröõ laø 1 USD/ñôn vò/tuaàn  Lòch nhu caàu saûn xuaát cuõng phaûn aûnh nhu caàu roøng ñöôïc theå hieän qua baûng sau: Lòch nhu caàu saûn xuaát Chæ tieâu Tuaàn 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Nhu caàu 35 30 40 0 10 40 30 0 30 55 Löôïng haøng toàn kho 35 Löôïng haøng ñem ñeán  Chi phí ñaët haøng: 7 x 100 = 700 USD  Chi phí toàn tröõ: 0  Toång chi phí: 700 + 0 = 700 USD Ñònh kích thöôùc loâ haøng baèng aùp duïng kyõ thuaät “Lot for Lot” Chæ tieâu Tuaàn 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10  Nhu caàu 35 30 40 0 10 40 30 0 30 55  Löôïng haøng TK 35 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0  Löôïng haøng ñem ñeán 30 40 10 40 30 30 55 3.1. MOÂ HÌNH CUNG CAÁP THEO LOÂ (LOT FOR LOT) 3.2. MOÂ HÌNH EOQ Aùp duïng moâ hình EOQ ñeå xaùc ñònh kích thöôùc loâ haøng, ta söû duïng coâng thöùc: H 2DS Q*  Moãi naêm laøm vieäc 52 tuaàn, do ñoù nhu caàu bình quaân cho 1 naêm laø: 1.404 52 x 10 55 30 0 30 40 10 0 40 30 35 D    Nhö vaäy, kích thöôùc loâ haøng theo moâ hình EOQ laø vò ñôn 73 52 . 1 100 . 1.404 . 2 Q*   Chi phí ñaët haøng: 4 x 100 = 400 USD  Chi phí toàn tröõ: (43 + 3 + 3 + 66 + 26 + 69 + 69 + 39 + 57) x 1 = 375 USD  Toång chi phí 400 + 375 = 775 USD Ñònh kích thöôùc loâ haøng baèng aùp duïng kyõ thuaät EOQ Chæ tieâu Tuaàn 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10  Nhu caàu 35 30 40 0 10 40 30 0 30 55  Löôïng haøng TK 35 0 43 3 3 66 26 69 69 39 57  Löôïng haøng ñem ñeán 73 73 73 73 3.2. MOÂ HÌNH EOQ 3.3. MOÂ HÌNH CAÂN ÑOÁI THEO BOÄ PHAÄN Muïc ñích cuûa moâ hình laø xaùc ñònh saûn löôïng ñôn haøng maø ôû ñoù chi phí ñaët haøng baèng vôùi chi phí toàn tröõ. Chi phí toàn tröõ 1 ñv haøng Chi phí ñaët haøng Saûn löôïng toàn tröõ toái öu = 3.3. MOÂ HÌNH CAÂN ÑOÁI THEO BOÄ PHAÄN Kyõ thuaät tính toaùn theo caân ñoái caùc thôøi kyø boä phaän Caùc thôøi kyø keát hôïp Luõy keá nhu caàu Luõy keá chi phí toàn tröõ theo phaân kyø Cñh Ctt TC 2 30 0 100 0 100 2,3 70 40 x 1t x 1 = 40 100 40 140 2, 3, 4 70 40 x 1t x 1 = 40 100 40 140 2, 3, 4, 5 80 40 x 1t x 1 + 10 x 3t x 1 = 70 100 70 170 2, 3, 4, 5, 6 120 40 x 1t x 1 + 10 x 3t x 1 + 40 x 4t x 1 = 230 100 230 330 Kyõ thuaät tính toaùn theo caân ñoái caùc thôøi kyø boä phaän Caùc thôøi kyø keát hôïp Luõy keá nhu caàu Luõy keá chi phí toàn tröõ theo phaân kyø Cñh Ctt TC 6 40 0 100 0 100 6, 7 70 30 x 1t x 1 = 30 100 30 130 6, 7, 8 70 30 x 1t x 1 = 30 100 30 130 6, 7, 8, 9 100 30 x 1t x 1 + 30 x 3t x 1 = 120 100 120 220 3.3. MOÂ HÌNH CAÂN ÑOÁI THEO BOÄ PHAÄN Kyõ thuaät tính toaùn theo caân ñoái caùc thôøi kyø boä phaän Caùc thôøi kyø keát hôïp Luõy keá nhu caàu Luõy keá chi phí toàn tröõ theo phaân kyø Cñh Ctt TC 10 55 0 100 0 100  3 ñôn haøng  Ñôn haøng 1 – 80 ñôn vò cung caáp cho 4 tuaàn (2, 3, 4, 5)  Ñôn haøng 2 – 100 ñôn vò cung caáp cho 4 tuaàn (6, 7, 8, 9)  Ñôn haøng 3 – 55 ñôn vò cung caáp cho 1 tuaàn (10). 3.3. MOÂ HÌNH CAÂN ÑOÁI THEO BOÄ PHAÄN  Chi phí ñaët haøng: 3 x 100 = 300 USD  Chi phí toàn tröõ: 70 + 120 + 0 = 190 USD  Toång chi phí 300 + 190 = 490 USD Ñònh kích thöôùc loâ haøng baèng aùp duïng kyõ thuaät caân ñoái thôøi kyø boä phaän Chæ tieâu Tuaàn 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10  Nhu caàu 35 30 40 0 10 40 30 0 30 55  Löôïng haøng TK 35 0 50 10 10 0 60 30 30 0 0  Löôïng haøng ñem ñeán 80 100 55 3.3. MOÂ HÌNH CAÂN ÑOÁI THEO BOÄ PHAÄN IV. Sự phát triển của hệ thống MRP IC MRP MRP II ERP 1960 1970 1980 2000 1990 ERP II Hoạch định vật tư sản xuất Hoạch định và quản trị mọi nguồn lực DN IV. Sự phát triển của hệ thống MRP Quản trị tồn kho Sự phát triển tin học hoá của DN MRP MRP II ERP ERP II Tính mới T ín h m ề n d ẻ o Enterprise Resource Planning - ERP Manufacturing Resource Planning – MRP II Material Requirements Planning- MRP Lịch trình sản xuất thống nhất Tính nhu cầu các nguồn lực Tính nhu cầu công suất Hoạch định kinh doanh Hoạch định bán hàng và cung ứng Hoạch định các quá trình Quản trị dòng tài chính Quản trị bán hàng ... Quản trị dòng vật tư Quản trị nhân sự Quản trị chất lượng Quản trị bảo trì MMTB Quản trị đầu tư Từ MRP đến ERP