Ý nghĩa của việc lựa chọn các
phương pháp phân tích
• Cơ sở khoa học của các phương
pháp phân tích
• Căn cứ lựa chọn phương pháp phân
tích
• Một số phương pháp phân tích
75 trang |
Chia sẻ: tranhoai21 | Lượt xem: 1353 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Bài giảng Kinh tế lượng - Chương 6: Phương pháp phân tích chính sách công, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Chương 6: Phương pháp phân
tích chính sách công
• Ý nghĩa của việc lựa chọn các
phương pháp phân tích
• Cơ sở khoa học của các phương
pháp phân tích
• Căn cứ lựa chọn phương pháp phân
tích
• Một số phương pháp phân tích
1.Ý nghĩa của việc lựa chọn các
phương pháp phân tích (1)
• Việc lựa chọn một phương pháp phân tích
thích hợp với vấn đề chính sách nảy sinh
trong đời sống hàng ngày có một ý nghĩa vô
cùng quan trọng. Nó không những ảnh
hưởng trực tiếp đến số lượng, chất lượng và
thời hạn phân tích, mà còn làm cho hiệu quả
phân tích có đạt mong muốn hay không.
1.Ý nghĩa của việc lựa chọn các
phương pháp phân tích (2)
• Tuy nhiên, làm thế nào để lựa chọn được
một phương pháp phân tích thích hợp là
điều không dễ dàng, nhất là trong trường
hợp các nhà phân tích thường đứng trước
yêu cầu phải có câu trả lời nhanh nhất cho
các khách hàng của mình với một thời
gian hạn chế.
1.Ý nghĩa của việc lựa chọn các
phương pháp phân tích (3)
• Trong thực tế, các nhà phân tích thường căn
cứ vào mục đích của từng loại hoạt động
phân tích, vào yêu cầu của khách hàng, vào
giới hạn thời gian cho phép, vào quan điểm
và kiến thức chuyên môn mà họ được đào
tạo, vào tính phức tạp và đa dạng của vấn
đề, vào nguồn tài chính và nguồn thông tin
đã có để lựa chọn các phương pháp phân
tích thích hợp.
1.Ý nghĩa của việc lựa chọn các
phương pháp phân tích (4)
• Để có được sự thành công trong phân tích
thì các nhà phân tích phải biết kết hợp sử
dụng nhiều phương pháp khác nhau. Mỗi
phương pháp đều có những ưu điểm và hạn
chế riêng. Nó có thể thỏa mãn một số mục
tiêu này, nhưng lại gây cản trở cho một số
mục tiêu khác. Vì vậy người làm phân tích
cần phải kết hợp hài hòa các phương pháp
phân tích nhằm thỏa mãn các mục tiêu đề ra.
2. Cơ sở khoa học của các phương
pháp phân tích
2.1. Cơ sở phương pháp luận
2.2. Tư duy khoa học
2.1. Cơ sở phương pháp luận
Cơ sở khoa học của các phương pháp phân tích
được hiểu là hệ thống tri thức mang tính lý luận và
thực tiễn. Trong hệ thống tri thức khoa học làm cơ
sở cho các phương pháp phân tích chính sách thì
duy vật biện chứng và lịch sử được coi là phương
pháp luận cơ bản nhất. Đó là phương pháp xem xét
các hiện tượng nảy sinh các vấn đề xã hội trong mối
quan hệ thống nhất, vận động và phát triển không
ngừng.
Phương pháp luận duy vật biện chứng yêu cầu
các nhà phân tích khi xem xét các nội dung
Phân tích phải xuất phát từ một số quan điểm
sau:
• Một là, với quan điểm hệ thống để xem xét
các vấn đề xã hội và chính sách trong một
tổng thể, đồng bộ và quan hệ qua lại với
nhau.
• Hai là, quan điểm thực tiễn là quan điểm
xuyên suốt toàn bộ quá trình phân tích các
vấn đề chính sách và hệ thống chính sách.
• Ba là, quan điểm phát triển trong quá trình
phân tích các vấn đề chính sách và hệ
thống chính sách.
2.2. Tư duy khoa học
• Để vận dụng có kết quả phương pháp luận duy vật
biện chứng vào quá trình phân tích chính sách
công, các nhà phân tích cần phải có phương pháp
tư duy khoa học. Với cách tiếp cận hệ thống,
phương pháp tư duy được coi như “chiếc cầu tư
tưởng” nối liền phương pháp luận với các phương
pháp kỹ thuật phân tích chính sách.
• Phương pháp tư duy khoa học cho khả năng sáng
tạo để tìm ra các phương pháp phân tích khoa học
mang lại hiệu quả cao cho từng nội dung phân tích
trong các điều kiện, hoàn cảnh khác nhau.
3. Căn cứ lựa chọn phương
pháp phân tích
3.1.Căn cứ vào mục đích của từng loại hoạt động phân
tích
3.1.1.Phân tích hàn lâm
• Phân tích hàn lâm hay còn gọi là phân tích nghiên cứu, là
phương pháp phân tích nhằm đúc kết một vấn đề thành
nguyên lý trong một thời gian nhất định, trên phạm vi
rộng.
• Hoạt động phân tích này thường được các trường, các
viện nghiên cứu khoa học sử dụng dưới các hình thức
như các đề tài, các dự án, hay các công trình nghiên cứu
khoa học. Mục đích của loại phân tích này là kiến tạo các
lý thuyết lớn về lãnh vực chính sách công. Để đạt được
mục đích này, các nhà phân tích thường sử dụng hệ
thống phương pháp luận chặt chẽ kết hợp với trắc nghiệm
lý thuyết trên thực tế.
3.1.2.Phân tích nhân quả
• Phân tích nhân quả là nhằm dự đoán những ảnh
hưởng thực tế của việc thực thi các chính sách
công. Khách hàng của loại phân tích này là các
nhà hoạch định chính sách và các ngành khoa
học có liên quan. Khi tiến hành các hoạt động
phân tích này người ta thường áp dụng các
phương pháp nghiên cứu của nhiều ngành khoa
học xã hội như phương pháp nghiên cứu xã hội
học, tâm lý học, phương pháp thống kê, so sánh,
chuyên gia v. v...
3.1.3.Phân tích báo chí
• Phân tích báo chí là hoạt động phân tích
nhằm tập trung sự chú ý của công luận
đối với các vấn đề xã hội quan trọng, bức
xúc trong một khoảng thời gian nhất định.
Phương pháp thường hay được sử dụng
đối với loại phân tích này chủ yếu là
phương pháp mô tả và phân tích phổ cập.
3.1.4.Phân tích chính sách chuyên nghiệp
(phân tích nhanh) (1)
• Phân tích chính sách chuyên nghiệp là hoạt
động phân tích nhằm tìm ra những cách
thức giải quyết vấn đề chính sách trong một
khoảng thời gian cụ thể. Khách hàng của
loại hoạt động phân tích này là các nhà
hoạch định chính sách với mong muốn đặt
ra là giải quyết được các vấn đề xã hội.
3.1.4.Phân tích chính sách chuyên nghiệp
(phân tích nhanh) (2)
• Nếu như mục tiêu của phân tích hàn lâm là
thiên về việc lựa chọn các phương pháp
luận chặt chẽ để xây dựng và trắc nghiệm
các lý thuyết thì phân tích chuyên nghiệp lại
tập trung vào các phương pháp có khả
năng tìm ra các cách thức giải quyết vấn đề
nhanh nhất, tốt nhất trong khuôn khổ thời
gian hạn chế.
3.1.4.Phân tích chính sách chuyên nghiệp
(phân tích nhanh) (3)
• Các phương pháp thường được sử dụng
đối với loại phân tích này là phương pháp
mang tính tổng hợp, hệ thống, phương
pháp điều tra, khảo sát, thống kê, so sánh,
phân tích chi phí – lợi ích, thực nghiệm,
bán thực nghiệm, phân tích quyết định...
3.2.Căn cứ vào quá trình phân
tích
• Theo các bước trong chu trình chính sách thì
hoạt động phân tích có thể tiến hành trước,
trong và sau khi chính sách đã được thực
hiện. Việc lựa chọn các phương pháp phân
tích cần phải phù hợp với các nội dung phân
tích trong từng giai đoạn của quá trình chính
sách.
3.2.1.Phân tích được tiến hành trước khi thực
hiện chính sách hay còn gọi là phân tích
tiền chính sách là để dự đoán các kết quả
đầu ra của các chính sách thay thế. Trên
cơ sở đó sẽ lựa chọn được chính sách tốt
nhất. Vì vậy, các phương pháp phân tích
có thể sử dụng trong giai đoạn này có thể
là phương pháp phân tích dự báo,
phương pháp phân tích lợi ích chi phí,
phương pháp thực nghiệm, phương pháp
phân tích đa mục tiêu...
3.2.2.Phân tích được tiến hành sau khi thực
hiện là để mô tả và đánh giá kết quả thực
hiện của chính sách, xem chính sách có
được thực hiện đúng như thiết kế hay
không, nếu có sự khác biệt thì tìm nguyên
nhân giải thích cho sự khác biệt đó. Do đó,
các phương pháp phân tích chủ yếu trong
giai đoạn này là tập trung vào việc đo
lường kết quả đầu ra của chính sách.
3.2.3.Phân tích được tiến hành trong khi thực
hiện là để mô tả và đánh giá chính sách sau
khi nó vừa được đưa vào thực hiện trong
một khoảng thời gian ngắn. Mục đích là để
nâng cao tính thực thi trong giai đoạn tiếp
theo. Vì vậy, có thể xếp hoạt động phân tích
trong khi thực thi vào cùng với nhóm hoạt
động sau khi thực thi chính sách.
• Phân tích chính sách trước và sau khi thực
hiện đều quan trọng như nhau. Chất lượng
của tiền phân tích sẽ được củng cố và hoàn
thiện bởi phân tích sau khi thực hiện. Việc
tìm ra các nguyên nhân thất bại của chính
sách là cơ sở cho việc duy trì, giám sát quá
trình thực thi chính sách có thể ngăn chặn,
phòng ngừa trước một số thất bại.
4. Một số phương pháp phân tích
4.1. Phương pháp phân tích theo mô hình
4.1.1. Phương pháp đồ thị
4.1.2. Phương pháp bảng biểu
4.2. Phương pháp phân tích chi phí-lợi ích
4.2.1. Khái niệm, nội dung phương pháp
4.2.2. Nguyên tắc chiết khấu
4.3. Phương pháp phân tích quyết định
4.4. Phương pháp phân tích hệ thống
4.1. Phương pháp phân tích theo mô hình
• Phương pháp phân tích theo mô hình là
phương pháp phân tích dựa trên nguyên tắc
xây dựng các mô hình (chính sách công).
• Mô hình là sự trừu tượng hóa, mô phỏng hóa
những vấn đề cần phân tích.
4. Một số phương pháp phân tích
4.1. Phương pháp phân tích theo
mô hình
• Mô hình sẽ làm đơn giản hóa tính phức tạp
trong thực tế của những sự vật cần phân
tích,nghiên cứu.
• Thí dụ: bản đồ thành phố, bản thiết kế mẫu
của một ngôi nhà, mô hình khu đô thị mới,
mô hình khu chung cư
• Nhìn vào bản thiết kế hoặc mô hình người ta
có thể hình dung ra kích thước, hình dáng và
kiểu cách của sự vật có được trong thực tế.
4.1. Phương pháp phân tích theo mô hình
4.1.1. Phương pháp đồ thị
4.1.2. Phương pháp bảng biểu
4.1. Phương pháp phân tích theo
mô hình
4.1.1. Phương pháp đồ thị
Phương pháp đồ thị là Phương pháp trình
bày các thông tin dưới dạng các biểu đồ và
đồ thj khác nhau. Là một trong những
phương pháp phân tích số liệu rất cơ bản.
Một số đồ thị và biểu đồ thường hay sử
dụng là: biểu đồ hình tròn, biểu đồ hình khối,
biểu đồ bằng các chấm nhỏ, biểu đồ phân
bố rải rác, và biểu đồ thời gian
Phương pháp đồ thị
• Bước 1: Xây dựng giả thuyết.
• Bước 2: Lựa chọn hệ đo lường.
• Bước 3: Trình bày đồ thị
• Bước 4: Kết thúc đồ thị
Trên đồ thị khi một chỉ số chính sách càng xa tâm của đồ thị
thì chỉ số đó càng đạt được điểm cao hơn.
Daily activity profile
Pie chart
Number seedlings planted
with crops, 1983-1988
Number seedlings planted
with crops, 1983-1988
Vertical bar charts
Horizontal bar charts
Seasonality Analysis
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec
Months (Jan 98 to Dec 1998)
Le
ve
l
Income.
Expenditure.
Savings.
Credit/Loans
.
School fees
Easter
School fees
Christmas
Life-Cycle Analysis
Death o f
Spouse
Establish HH
Birth 1st Child
Children in Primary School
Children in Secondary School
Pro longed Illness
Retirement
Death of Parents
Looking after ageing Parents
Children's M arriage
M arriage
Tertiary Education
0
1
2
3
4
5
6
Life Cycle Events
Fi
na
nc
ia
l P
re
ss
ur
e
Diễn biến giá xăng dầu đầu năm đến nay
đơn vị: đồng/lít
0
2
4
6
8
10
12
14
thang 3 thang 5 thang 8 thang 11
xăng
dầu
1st Qtr
2nd Qtr
3rd Qtr
4th Qtr
010
20
30
40
50
60
1st Qtr 2nd Qtr 3rd Qtr 4th Qtr
đồ thị
4.1. Phương pháp phân tích
theo mô hình
4.1.2. Phương pháp bảng biểu
Seedling distribution, 1984-
1988
Pictograms
A pictogram is a type of bar chart that uses pictures or symbols to
represent the information. Each symbol may represents an item or a
particular unit of information.
Apply slide layout – Other layouts
Mét sè gîi ý cho viÖc lËp c¸c bảng vµ
biÓu ®å:
- Tªn gäi cho c¸c ®å thÞ hoÆc bảng biÓu lµm
sao võa tãm t¾t ®îc néi dung vµ võa dÔ
nhí.
- Cô thÓ ho¸ c¸c biÕn phô thuéc (dependent
variable) vµ c¸c biÕn kh«ng phô thuéc
(independent variable)
Mét sè gîi ý cho viÖc lËp c¸c bảng vµ
biÓu ®å:
- Chia nhá dữ liÖu thµnh c¸c nhãm chuyªn
biÖt.
- Sö dông c¸c nhãm th«ng tin ®· chia nhá
trong trêng hîp cã thÓ.
- TÝnh phÇn trăm theo hµng ngang b»ng 100%,
vµ ®äc phÝa díi cét däc nÕu cã sù giai thÝch
sè liÖu
Mét sè gîi ý cho viÖc lËp c¸c bảng vµ
biÓu ®å:
- Thêi gian ®îc s¾p xÕp tõ tr¸i qua phải, tõ
díi lªn trªn.
- Møc ®é quan träng cã thÓ s¾p xÕp tõ tr¸i qua
phải vµ tõ díi lªn trªn.
- TrÝch dÉn nguån sè liÖu.
4. Một số phương pháp phân tích
4.2. Phương pháp phân tích
chi phí-lợi ích
4.2.1. Khái niệm, nội dung phương pháp
4.2.2. Nguyên tắc chiết khấu
4.2. Phương pháp phân tích
chi phí-lợi ích
4.2.1. Khái niệm, nội dung phương
pháp
• Phương pháp phân tích chi phí-lợi ích
là quá trình phân tích, so sánh giữa chi
phí cho đầu vào và lợi ích thu được ở
đầu ra để đánh giá mức độ khả thi của
các chính sách.
4.2. Phương pháp phân tích
chi phí-lợi ích
• Nếu lợi ích do việc thực hiện chính
sách mang lại lớn hơn chi phí bỏ ra
để thực hiện chính sách thì chính
sách đó được xem là có tính khả thi.
• Ví dụ: chính phủ đang phải thông qua
chương trình kiểm soát lũ. Có 5
phương án xây dựng như sau:
4.2.2. Nguyên tắc chiết khấu
• Nguyên tắc chiết khấu hay còn gọi là
nguyên tắc thời giá. (Net present value)
• Vì quá trình thực thi chính sách thường trải
qua một thời gian dài, cho nên cả lợi ích và
chi phí đều phải được chiết khấu tại thời
điểm hiện tại.
4.2.2. Nguyên tắc chiết khấu
• Nói cách khác, giá trị của chi phí và lợi ích
tính bằng tiền tại thời điểm hôm nay của
giải pháp, khác với giá trị tương ứng như
thế trong tương lai.
• Do đó, mọi tính toán chi phí-lợi ích tương
lai cần được điều chỉnh theo giá hiện tại
trước khi tổng kết và so sánh.
• Mọi chi phí hay lợi ích đều tăng thêm giá trị
theo thời gian.
• Lãi xuất là công cụ tài chính thường được coi
là nền tảng đo lường sự thay đổi giá trị theo
năm tháng.
• Ví dụ, giả sử tỉ lệ lãi suất của một khoản tiền
gửi là 8% một năm, thì có nghĩa là $100 hôm
nay, gửi vào ngân hàng, sau một năm sẽ có
giá trị tương đương với $108.
• Điều có nghĩa ngược lại là, $108 chi
phí hay lợi ích của một năm sau chỉ
tương đương với $100 chi phí hoặc lợi
ích bây giờ hoặc $100 của năm sau có
giá trị tương đương với giá trị của $92
ở thời điểm bây giờ
• Nếu lãi xuất ngân hàng là 8%. Một khoản tiền là $100,
không sử dụng cho chính sách mà gửi vào ngân hàng,
sau 1 năm sẽ có giá trị là:
• 100 + (100x0,08) = 108 = 100 (1 + 0,08)
• Sau 2 năm= 108 + 108x0,08
• 100 + 100 x 0,08 + 108 x 0,08
• 100 + 100 x 0,08 + (100 + 100 x 0,08) x 0,08
• 100 + 100 x 0,08 + 100 x 0,08 + 100 x 0,08 x 0,08
• 100 (1 + 2 x 0,08 + 0,08 x 0,08)
• 100 (1 + 2 x 1 x 0,08 + 0,08 2)
• 100 (1+ 0,08)2
• Đặt lãi suất binh quân của tiền gửi ngân hàng là r
• Gọi lượng tài chính bỏ ra hôm nay cho chính sách là Pt
• Gọi lượng lợi ích thu được 1 năm sau là Pt+1
• Ta có Pt+1= Pt(1 +r)
Hay Pt = Pt+1/ (1+r)
• Trong trường hợp cần điều chỉnh dự kiến lợi ích hay chi
phí của n năm sau về mức giá hiện nay để có thể so
sánh chính xác với chi phí phải đầu tư cho chính sách
bây giờ, giá trị hiện tại của lợi ích và chi phí tương lai
sẽ là:
Pt = Pt+n/ (1+r)n
• Việc lựa chọn một tỉ lệ lãi suất thích ứng có
một ý nghĩa rất quan trọng, vi nó sẽ tác
động đến lợi ích hoặc chi phí ròng của mỗi
chính sách
• Các nhà phân tích khi nghiên cứu chi phí-lợi
ích thường sử dụng các tỉ lệ khấu hao khác
nhau và người quyết định cuối cùng xem tỉ
lệ chiết khấu nào được sử dụng chính là
Chính phủ.
Decision tree
Cây quyết định
4. Một số phương pháp phân tích
4.2. Phương pháp phân tích quyết định
• Phương pháp phân tích quyết định là
phương pháp sử dụng cây quyết định
mẫu là sự mô hình hóa quá trình ra
quyết định thành một sơ đồ tổng hợp
của các khả năng từ những kết quả dự
đoán.
Tổng số thuế = số lượng hh x thuế suất
4. Theo anh (chị) giữa các phương pháp đó có
mối quan hệ gì với nhau trong quá trình sử dụng.
• Trong đời sống xã hội của con người thường nảy
sinh rất nhiều các vấn đề. Các vấn đề này không
những rất đa dạng, phức tạp mà chúng còn nảy
sinh ở các cấp độ khác nhau và trong những điều
kiện, hoàn cảnh chính trị kinh tế, xã hội và môi
trường khác nhau. Do đó, để nghiên cứu và giải
quyết các vấn đề này, chúng ta không thể chỉ áp
dụng một số các phương pháp nhất định mà phải
sử dụng nhiều phương pháp khác nhau.
• Trong thực tế, các nhà phân tích thường hay căn
cứ vào mục đích của từng loại hoạt động phân
tích, vào yêu cầu của khách hàng, vào giới hạn
thời gian cho phép, vào quan điểm và kiến thức
chuyên môn mà họ được đào tạo, vào tính phức
tạp và đa dạng của vấn đề, vào nguồn tài chính
và nguồn thông tin đã có để lựa chọn các
phương phương pháp phân tích thích hợp.
• Nói chung, để có được sự thành công trong phân
tích thì các nhà phân tích phải biết kết hợp sử
dụng nhiều phương pháp khác nhau. Mỗi
phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế
riêng. Nó có thể thỏa mãn một số mục tiêu này,
nhưng lại gây cản trở cho một số mục tiêu khác.
Vì vậy người làm phân tích cần phải kết hợp hài
hòa các phương pháp phân tích khác nhau nhằm
thỏa mãn các mục tiêu đề ra.
Câu hỏi ôn tập chương VI
1. Anh (chị) hãy trình bày những lý do lựa chọn phương pháp
phân tích chính sách.
2. Các phương pháp phân tích chính sách được lựa chọn và sử
dụng trên cơ sở khoa học nào? Hãy phân tích những cơ sở khoa
học đó.
3. Trình bày chức năng, tác dụng của các phương pháp phân
tích chính sách.
4. Theo anh (chị) giữa các phương pháp đó có mối quan hệ gì
với nhau trong quá trình sử dụng.
5. Trong thực tế anh (chị) đã sử dụng phương pháp nào để phân
tích, đánh giá chính sách? Hãy cho biết kết quả sử dụng phương
pháp đó.
1. Anh (chị) hãy trình bày những lý do lựa
chọn phương pháp phân tích chính sách.
• P. 157
• bởi vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến
chất lượng và hiệu quả phân tích.
• Để lựa chọn các phương phương pháp phân tích
thích hợp, căn cứ vào:
– căn cứ vào mục đích của từng loại hoạt động phân
tích,
– vào yêu cầu của khách hàng,
– vào giới hạn thời gian cho phép,
– vào quan điểm và kiến thức chuyên môn mà họ được
đào tạo,
– vào tính phức tạp và đa dạng của vấn đề,
– vào nguồn tài chính
– vào nguồn thông tin đã có
2. Các phương pháp phân tích chính sách được
lựa chọn và sử dụng trên cơ sở khoa học nào?
Hãy phân tích những cơ sở khoa học đó.
• P. 158
• 2.1 Cơ sở phương pháp luận
• 2.2. Tư duy khoa học
5. Trong thực tế anh (chị) đã sử dụng phương
pháp nào để phân tích, đánh giá chính sách?
Hãy cho biết kết quả sử dụng phương pháp đó.
• Phương pháp đồ thị
• Phương pháp bảng biểu