Bài giảng Kinh tế vĩ mô - Chương 5: Tiền tệ và chính sách tiền tệ

Chương 5:Tiền tệ và chính sách tiền tệ TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ“Tiền được coi mọi thứ mà xã hội chấp nhận được dùng làm phương tiền thanh toán và trao đổi. Bản thân chúng có hoặc không có giá trị riêng”. Khái niệm về tiền TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆTiền cho phép trao đổi giá trị mà không cần trao đổi hàng hoá trực tiếp. Tiền là một loại tài sản tài chính, mà nhờ nó có thể mở rộng hoạt động tín dụng, thúc đẩy quá trình tích tụ và tập trung nguồn vốn để mở rộng sản xuất. Đơn vị thanh toán Tiền cung cấp một đơn vị tiêu chuẩn giá trị được dùng để đo lượng giá trị các hàng hoá và dịch vụ khác nhau. Chức năng của tiềnDự trữ giá trị Đo giá trị sản phẩm TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Phân loại tiềnM0M1M2Tiền mặt lưu hành với sự đa dạng về giá trị danh nghĩa.Tuy không sinh lời nhưng có khả năng sẵn sàng thanh toán cao nhất. Tiền mặt và tiền gửi ngân hàng không kỳ hạnKhả năng thanh toán khá cao.Mức độ sẵn sàng thanh toán chỉ kém hơn tiền mặtGồm tiền M1 và tiền gửi ngân hàng có kỳ hạn. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ“Ngân hàng trung ương là cơ quan độc quyền phát hành tiền, lượng tiền phát hành tiền chủ yếu là tiền mặt được gọi là tiền cơ sở”. Trong quá trình lưu thông một phần của lượng tiền này được các tác nhân giữa loại ở dạng tiền mặt để chi tiêu dần, và một phần nằm tại tại các ngân hàng trong hệ thống ngân hàng dưới dạng tiền dự trữ.H =U + Rtiền mặt lưu hành Tiền cơ sở (H)tiền cơ sởtiền dự trữ trong các ngân hàng TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆNgân hàng thương mại (NHTM) là một doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ, là một tổ chức môi giới tài chính. Hoạt động của nó cũng giống như các tổ chức môi giới khác như quy tín dụng, các công ty bảo hiểm là nhận tiền của người này đem cho người khác vay để nhận phần lãi suất chênh lệch. Hoạt động của ngân hàng thương mại TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆSự phát triển của hệ thống ngân hàng cho phép mỗi một ngân hàng riêng biệt không cần phải lưu giữ đầy đủ mọi giá trị của các khoản tiền vào ra trong ngày của ngân hàng. Sự phát triển của hệ thống ngân hàngAccount_1Account_2Account_3Account_4Account_5R1R1 TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆQuá trình tạo ra tiền là sự mở rộng nhiều lần số tiền gửi và được thực hiện bởi hệ thống các ngân hàng thương mại.Tỷ lệ dự trữ bắt buộc mà ngân hàng trung ương quy định ở mỗi thời kỳ là rb:rb =Rb D rb: tỷ lệ dự trử bắt buộcD: tiền gửiRb: lượng dự trữ bắt buộc ứng với từng  quy mô của ngân hàng Sự tạo ra tiền ngân hàng của tiền gửi TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Sự tạo ra tiền ngân hàng của tiền gửi(D)(∆R)(∆D)Tất cảc các khoản thanh toán, giao dịch đều thông qua hệ thống ngân hàng, tỷ lệ dự trữ thức tế của ngân hàng thương mại đúng bằng tỷ lệ dự trữ bắt buộc của ngân hàng trung ương. Lượng tiền tối đa được hệ thống ngân hàng thương mại tạo ra với khoản tiền gửi ban đầu (∆D):D = 1/rb. ∆D TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ“Mức cung tiền là tổng số tiền có khả năng thanh toán. Nó bao gồm tiền mặt đang lưu hành và các khoản tiền gửi không kỳ hạn của các ngân hàng thương mại”. MS =MS =U + DmM.HmM:MS:U:D:H:tiền cơ sở được ngân hàng nhà nước trung ương phát hànhsố nhân của tiềnmức cung tiềntiền mặt lưu hànhtiền gửi ở các ngân hàng thương mại(R)(U)Các khoản tiền gửi không kỳ hạn (D)Tiền cơ sở (H)Mức cung tiền (MS) Khái niệm mức cung tiền TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ“Số nhân của tiền là tỷ lệ khuếch đại lượng tiền cơ sở thông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng thương mại và sự kiểm soát tiền tệ của ngân hàng trung ương”. mM =MS H Số nhân tiền (mM) Tỷ lệ dự trữ thực tế của ngân hàng thương mại (ra) có thể lớn hơn tỷ lệ dự trữ bắt buộc. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆLượng dự trữ thực tế của các ngân hàng thương mạiTỷ lệ dự trữ thực tế của ngân hàng thương mại Tiền gửiU + RaTỷ lệ giữ tiền mặt trong lưu thông so với tiền gửi s = U/DTỷ lệ dự trữ thực tế ra = Ra/DH =Số nhân tiền mM phụ thuộc vào tỷ lệ dự trữ thực tế của ngân hàng thương mại và phụ thuộc vào tỷ lệ giữa tiền mặt lưu hành và tiền gửi (s).mM = 1rb Số nhân tiền (mM) mM = MSHU + DU + Ras + 1ra + s1 + sra + s= = = s rất nhỏ hoặc bằng 0ra = rb TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Chức năng của ngân hàng trung ươngNgân hàng của các ngân hàng thương mạiNgân hàng của chính phủKiểm soát mức cung tiền để thực thi chính sách tiền tệ nhằm ổn định và phát triển nền kinh tế Hỗ trợ giám sát và và điều tiết hoạt động của thị trường tài chính TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Kiểm soát mức cung tiềnNghiệp vụ thị trường mở Quy định tỷ lệ dữ trữ bắt buộcLãi suất chiết khẩu TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆTài sản giao dịch (thanh toán) Các loại tài sản tài chínhCác loại tài sản tài chính khác (tín phiếu, cổ phiếu, sổ tiết kiệm,...)Không tạo ra thu nhập nhưng được dùng để thanh toán khi mua hàng hoá và dịch vụ,...Tạo ra thu nhập nhưng không thể dùng trực tiếp để mua hàng hoá và dịch vụ được. Hầu hết các hộ gia đình và doanh nghiệp giữ cả hai loại tài sản trên. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆii00M0M1MMD0MD1“Cầu tiền là khối lượng tiền cần để chi tiêu thường xuyên đều đặn cho nhu cầu cá nhân và doanh nghiệp ,... gọi là mức cầu về tiền giao dịch”. Ký hiệu mức cầu về tiền là MDMức cầu về tiền phụ thuộc vào lãi suất và thu nhập MD =k.Y - h.iMD:Y:i:k:mức cầu về tiềnthu nhậphệ số nhạy cảm giữa cầu tiền và thu nhậphệ số nhạy cảm giữa cầu tiền và lãi suất Mức cầu về tiền TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Mức cầu về tài sản chính khácChứng khoánSinh lờiRủi roChịu nhiều tác động TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆMD + DB =WnPMD: mức cầu tiền thực tếDB: giá trị thực tế của các loại  trái phiếuWn: tổng tài sản tài chính  danh nghĩaP: chỉ số giáMS + SB WnP= MS: mức cung tiền thực tế Wn/P: tổng các giá trị tài sản tài  chính thực tế đã cung ứng ra  thị trườngSB: giá trị thực tế của cung các loại  trái phiếu ra thị trường Quan hệ giữa mức cầu về tiền và mức cầu trái phiếuMS + SB =MD + DBMD - MS =SB - DB(MD - MS) - (SD - DB) = 0= 0= 0Thị trường trái phiếu cân bằng TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆTác động qua lại giữa cung và cầu tiền xác định mức lãi suất cân bằng i0 lãi suất thị trường ứng với mức cung triền cho trước. E : Là điểm cân bằng của thị trường tiền tệ. Tại mức lãi suất cân bằng (i0) mức cầu tiền vừa đúng bằng mức cung tiền ( MD = MS). Ở mức lãi suất i MS, có mức dư cầu tiền, đòi hỏi phải có mức dư cung trái phiếu tương ứng. Làm cho giá trái phiếu giảm xuống. Lợi tức trái phiếu tăng lên và đẩy lãi suất thị trương tăng lên đến ( i0) EMSMDMM0i00iMMD0MD1MS0MS1E’’Ei0i1i2i0M1M0E’ Cân bằng thị trường tiền tệ TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Lãi suất với tổng cầu Lãi suấtTồng cầu TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ“Đường IS là đường biểu diễn tập hợp tất cả những điểm cân bằng của thị trường hàng hoá ứng với từng mức lãi suất”.i =Ab-1b.m’’YSố nhân chi tiêu trong nền kinh tế mở Đường ISA =C + I + G + Xb = d + nd và n là các hệ số đo lường quy mô đầu tư và xuất khẩu giảm khi lãi suất tăng 1 %. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆAD1AD0E1E0AD45oYY0Y10ABISYY0Y1i1i00i Đường IS TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ“Đường LM là đường biểu hiện những tập hợp những điểm cân bằng của thị trường tiền tệ ứng với từng mức thu nhập”.i =1h(k.Y – MS)h và k: độ nhạy cảm của của tiền với lãi suất và thu nhập.MS: mức cung tiền thực tế.Y: thu nhập. Đường LM TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆii1i00M0MMD0MD1MSE1E00YY0Y1i1i0iABLM Đường LM TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆĐường IS phản ánh các trạng thái cân bằng của thị trường hàng hoá, với các tổ hợp khác nhau giữ lãi suất và thu nhập. Đường LM phản ánh trạng thái cân bằng của thị trường tiền tệ với các tổ hợp khác nhau giữa lãi suất và thu nhập. ii1i0i20CDEABISLMYCYAY0YBYDY Sự cân bằng đồng thời của thị trường hàng hoá và tiền tệ TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆi0i2i30Y0Y3Y1Y2YE0E1E2E3IS0IS1LM0LM1i Chính sách tài khoá Chính sách tài khoá tác động làm dịch chuyển đường tổng cầu và do vậy làm dịch chuyển đường IS. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆi0i2i30Y0Y3Y1Y2YE0E1E2E3IS0IS1LM0LM1i Chính sách tiền tệ Mục tiêu của chính sách tiền tệ là ổn định giá cả và tăng sản lượng, hạ thấp tỷ lệ thất nghiệp. TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Phối hợp chính sách tài khoá và tiền tệGNPtt GNPtnChính sách tài khoá mở rộng và chính sách tiền tệ nới lỏngChính sách tài khoá chặt và chính sách tiền tệ chặtChính sách tài khoá chặt, tiền tệ nới lỏngChính sách tài khoá nới lỏng, tiền tệ chặt