Bài giảng Kinh tế vĩ mô - Chương 9: Tăng trưởng kinh tế

4/15/2013 1 Chương 9: TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ • Moâ hình taêng tröôûng cuûa Solow • Caùc vaán ñeà chính saùch 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 1 • Tại sao có nước giàu, nước nghèo? • Tại sao thu nhập lại tăng theo thời gian? • Tại sao Y tăng không liên tục? • Những yếu tố nào quyết định đến tốc độ tăng trưởng kinh tế? 4/15/2013 2Trần Thị Bích Dung Tieâu chuaån phaân loïai naêm 2007:Döïa vaøo thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi haøng naêm : 1. Thu nhaäp cao( high Income): PCI ≥11.000$ 2. Thu nhaäp trung bình cao ( Middle high Income): PCI=5000 - 10.999$ 3. Thu nhaäp trung bình thaáp ( Middle low Income); PCI=900- 4.999$ 4. Thu nhaäp thaáp( low Income) :PCI <900$ 4/15/2013 3Trần Thị Bích Dung Khái niệm về tăng trưởng kinh tế: • Là sự gia tăng tổng sản lượng thực của một quốc gia • hay sự gia tăng trong thu nhập thực bình quân đầu người 4/15/2013 4Trần Thị Bích Dung Tốc độ tăng trưởng kinh tế ( growth rate-g) • Laø tyû leä phaàn traêm gia taêng haøng naêm – Cuûa saûn löôïng quoác gia thöïc – hay cuûa thu nhaäp thöïc bình quaân ñaàu ngöôøi • gLgYgPCI L Y POP GDP PCI 4/15/2013 5Trần Thị Bích Dung Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá haøng naêm(g) 100* 1 1 Y YYg t tt t Trong đó: g: Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm t Yt: Sản lượng thực năm t Yt-1: Sản lượng thực năm t-1 4/15/2013 6Trần Thị Bích Dung 4/15/2013 2 • Ta có : )g1(YY Y YY g 1tt 1t 1tt t Nếu một biến số Y gia tăng liên tục với tỷ lệ không đổi hàng năm là g, thì biến Y ở năm t được tính: t 0t )g1(YY 4/15/2013 7Trần Thị Bích Dung Nguyên tắc 70 • Nếu Y tăng liên tục đều với tỷ lệ tăng trưởng hàng năm là g • Thì số năm t để Y tăng gấp đôi là: • Thời gian để biến Y tăng gấp đôi: – không phụ thuộc vào giá trị ban đầu của Y, – chỉ phụ thuộc vào tỷ lệ tăng trưởng g g 70 t 4/15/2013 8Trần Thị Bích Dung Toác ñoä taêng tröôûng vaø thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi haøng naêm cuûa Vieät Nam 4/15/2013 9Trần Thị Bích Dung t 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 g% 6,86 7,08 7,34 7,79 8,41 8,17 8,14 6,31 5,32 6,78 5.89 PCI(USD ) 440 492 553 642 730 843 1052 1064 1160 1240 Một số tính chất hữu ích về tăng trưởng xz yxz yxz ggxz gggyxz ggg y x z 4/15/2013 10Trần Thị Bích Dung • Trữ lượng vốn (K) • Nguồn lao động (L) • Trình độ công nghệ (A) Những yếu tố tác động đến sản lượng và tăng trưởng 4/15/2013 11Trần Thị Bích Dung Haøm sản xuất • Haøm saûn xuaát Cobb-Douglas: • Y=AKαLβ • → gY=g(A) +g(Kα) + g(Lβ) • gY=g(A) +αg(K) + β g(L) • Vôùi K vaø L nhö nhau, quoác gia naøo coù A lôùn, thì taïo ra Y lôùn hôn • A ño löôøng hieäu quaû cuûa vieäc söû duïng voán vaø lao ñoäng 4/15/2013 12Trần Thị Bích Dung 4/15/2013 3 • Haøm saûn xuaát Cobb-Douglas ñôn giaûn – coù naêng suaát khoâng ñoåi theo quy moâ • (vôùi α+β=1) : • Y=KαLβ • →gY=αg(K) + β g(L) 4/15/2013 13Trần Thị Bích Dung Nguoàn goác taêng tröôûng kinh teá • Moâ hình Harrod-Domar: • Taêng tröôûng kinh teá phuï thuoäc vaøo naêng suaát cuûa voán • Tyû leä voán treân saûn löôïng: K/Y • ICOR: (Incremental capital Output Ratio) • ICOR=∆K/∆Y • ICOR cao → naêng suaát cuûa voán thaáp 4/15/2013 14Trần Thị Bích Dung • Robert Solow laø ngöôøi tieân phong trong vieäc phaân tích nguoàn goác taêng tröôûng (1956): • Caâu hoûi oâng ñaët ra: trong taêng tröôûng kinh teá thì phaàn ñoùng goùp cuûa moãi yeáu toá laø bao nhieâu? – Gia taêng cuûa tröõ löôïng voán? – Gia taêng cuûa löïc löôïng lao ñoäng? – Vaø cuûa tieán boä coâng nghệ,..? Mô hình tăng trưởng của Solow 4/15/2013 15Trần Thị Bích Dung Mô hình tăng trưởng của Solow • Mô hình chỉ ra rằng : • Tỷ lệ tiết kiệm (s) • Tỷ lệ gia tăng dân số hàng năm (n) • Tiến bộ công nghệ (A) hay toång naêng suaát caùc yeáu toá ( TFP- Total Factor Productivity) • →Tác động đến tốc độ tăng trưởng của sản lượng (Y) 4/15/2013 16Trần Thị Bích Dung Moâ hình taêng tröôûng cuûa Solow • Caùc giaû ñònh: • Laø moâ hình ñoäng • K khoâng coøn coá ñònh: – Ñaàu tö ( I) laøm cho K taêng leân – Khaáu hao laøm cho K giaûm • L khoâng coøn coá ñònh – Taêng daân soá laøm cho L taêng • Thay ñoåi coâng ngheä • Neàn KT ñôn giaûn: khoâng coù G,T, X,M 4/15/2013 17Trần Thị Bích Dung Moâ hình taêng tröôûng cuûa Solow • Chuùng ta xem xeùt moâ hình taêng tröôûng Solow qua caùc böôùc sau: • Cung caàu haøng hoùa aûnh höôûng ñeán quaù trình tích luõy voán: • Cung : Haøm saûn xuaát: Y= F(K, L) • Caàu: Y = C + I • Tieát kieäm: S = s.Y • Caân baèng: Tieát kieäm baèng ñaàu tö: S=I 4/15/2013 18Trần Thị Bích Dung 4/15/2013 4 Moâ hình taêng tröôûng cuûa Solow • Tieát kieäm baèng ñaàu tö: S=I • Thay ñoåi tröõ löôïng voán: K= I- K • ( : tyû leä khaáu hao) • K= s.Y- K • Neàn KT ôû traïng thaùi döøng: K= s.Y- K=0 • Daân soá taêng vôùi toác ñoä n : n= L/L • Tieán boä coâng ngheä giuùp naâng cao hieäu quaû lao ñoäng Y=F(K,L.E ) 4/15/2013 19Trần Thị Bích Dung Saûn xuaát • Ta coù haøm saûn xuaát vôùi 2 yeáu toá K vaø L • Y = F(K,L) • Giaû thieát: Naêng suaát khoâng ñoåi theo quy moâ z Y = F( zK, z L) 4/15/2013 20Trần Thị Bích Dung Saûn xuaát L L , L K F L Y Ñaët y=Y/L: saûn löôïng treân moãi lao ñoäng k=K/L: voán treân moãi lao ñoäng Haøm saûn xuaát: y=F(k,1) Hay y=f(k) → y ñoàng bieán vôùi k k caøng cao thì y caøng lôùn Chia haøm saûn xuaát cho L: 4/15/2013 21Trần Thị Bích Dung y= f(k) Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng y Voán treân moãi lao ñoäng kO k1 y1 k2 y2 Haøm saûn xuaát coù naêng suaát bieân(MPk) giaûm daàn 1 MPk 4/15/2013 22Trần Thị Bích Dung • Saûn löôïng saûn xuaát ra ñöôïc chia 2 phaàn: • Tieâu duøng (c) • Vaø tieát kieäm – Goïi s laø tyû leä tieát kieäm ( s laø bieán ngoïai sinh) • Tieát kieäm treân moãi lao ñoäng= s.y=s.f(k) • Tieâu duøng treân moãi lao ñoäng c = (1-s).y Saûn xuaát ñeå tieâu duøng vaø tieát kieäm 4/15/2013 23Trần Thị Bích Dung Tieát kieäm duøng ñeå ñaàu tö • Trong neàn kinh teá ñôn giaûn: • Y = AD = C + I • Y = C + S • →S = I • Vieát döôùi daïng moãi lao ñoäng: • i = y-c • i = s.y • i = s.f(k) 4/15/2013 24Trần Thị Bích Dung 4/15/2013 5 i= s.f(k): ñaàu tö treân moãi lao ñoäng Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng y Voán treân moãi lao ñoäng kO i1 k1 y1 Thu nhaäp, tieâu duøng, tieát kieäm vaø ñaàu tö y= f(k) c1 Tiế t kiệm s sẽ quyeát đñịnh sự phaân bổ giöõa tieâu duøng vaø ñaàu tư 4/15/2013 25Trần Thị Bích Dung Thay ñoåi tröõ löôïng voán: ∆k • Tröõ löôïng voán cuûa quoác gia (K) khaùc vôùi ñaàu tö quoác gia (I) • K: tröõ löôïng • I: löu löôïng • ∆ K= I- khaáu hao – Ñaàu tö laøm taêng tröõ löôïng voán – khaáu hao laøm giaûm tröõ löôïng voán • Goïi tyû leä khaáu hao laø ∂ 4/15/2013 26Trần Thị Bích Dung “Traïng thaùi döøng” (Steady state) • Löôïng voán bò hao moøn: ∂.k • Möùc ñaàu tö ñeå k khoâng ñoåi hay möùc ñaàu tö vöøa ñuû:∂.k • Tröõ löôïng voán thay ñoåi = ñaàu tö môùi- möùc ñaàu tö vöøa ñuû • ∆ k = i - ∂.k • ∆ k = s.f(k) - ∂.k → ∆k = 0 khi : s.f(k) = ∂.k “Traïng thaùi döøng” (Steady state) 4/15/2013 27Trần Thị Bích Dung i= s.f(k) Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng y Voán treân moãi lao ñoäng kO i1 k* y1 y= f(k) c1 ∂.k y* k1 Traïng thaùi döøng ∆k>0 k2 ∆k<0 4/15/2013 28Trần Thị Bích Dung “Traïng thaùi döøng” (Steady state) • Laø traïng thaùi caân baèng daøi haïn cuûa neàn kinh teá • Khoái löôïng voán (k*) khoâng ñoåi: ∆ k = 0 • Ñaàu tö baèng khaáu hao : i = s.f(k) = ∂.k • (Ñaàu tö (i) vöøa ñuû ñeå thay theá phaàn tö baûn ñaõ bò hao moøn (∂.k) • Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng (y*) khoâng ñoåi 4/15/2013 29Trần Thị Bích Dung Thay ñoåi tyû leä tieát kieäm • Moâ hình Solow chæ ra raèng: tyû leä tieát kieäm laø yeáu toá quyeát ñònh khoái löôïng voán ôû traïng thaùi döøng • Neáu s taêng cao, neàn KT seõ coù khoái löôïng voán lôùn vaø saûn löôïng cao hôn • Neáu s giaûm, neàn KT seõ coù khoái löôïng voán nhoû vaø saûn löôïng thaáp 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 30 4/15/2013 6 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 31 s.f(k) Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng y Voán treân moãi lao ñoäng kO A k* y*1 ∂.k y* k*1 Traïng thaùi döøng s1.f(k) B Khi tyû leä tieát kieäm taêng , traïng thaùi döøng toát hôn, y cao hôn • Caùc giaù trò s khaùc nhau ñieåm döøng khaùc nhau • Laøm theá naøo ñeå bieát ñieåm döøng toát nhaát? • Ñieåm döøng “toát nhaát” laø ñieåm maø taïi ñoù: – tieâu duøng treân moãi lao ñoäng laø cao nhaát c g * – Voán treân moãi lao ñoäng laø k g * Traïng thaùi vaøng(Golden Rule) 4/15/2013 32Trần Thị Bích Dung f(k*) Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng y O kg* (∂.k*) y*g Traïng thaùi vaøng i*g s.f(k*) c*g k* Voán treân moãi lao ñoäng c* ñaït gía trò lôùn nhaát khi ñoä doác cuûa haøm SX baèng doä doác cuûa ñöôøng khaáu hao : MPK = ∂ 4/15/2013 33Trần Thị Bích Dung Thay ñoåi löôïng lao ñoäng • Neáu tyû leä taêng daân soá haøng naêm laø n : • löôïng voán caàn cho löôïng lao ñoäng môùi taêng theâm: n.k • löôïng voán bò hao moøn : ∂.k • Möùc ñaàu tö ñeå k khoâng ñoåi hay möùc ñaàu tö vöøa ñuû laø:(∂+n).k • Tröõ löôïng voán thay ñoåi = ñaàu tö môùi - möùc ñaàu tö vöøa ñuû • ∆ k = i - (∂ +n).k • ∆ k = s.f(k) - (∂ +n).k • → ∆k = 0 khi : s.f(k) = (∂ +n).k “Traïng thaùi döøng” (Steady state) 4/15/2013 34Trần Thị Bích Dung L L n “Traïng thaùi döøng” (Steady state) • k = s.y – ( + n )k = 0 • Khoái löôïng voán treân moãi lao ñoäng (k ) khoâng ñoåi : k =0 • Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng (y) khoâng ñoåi y =0 • Toång saûn löôïng Y= yxL taêng tröôûng vôùi tyû leää n 4/15/2013 35Trần Thị Bích Dung i= s.f(k) Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng y Voán treân moãi lao ñoäng kO i* k* y= f(k) c* (∂ + n).k y* Traïng thaùi döøng 4/15/2013 36Trần Thị Bích Dung 4/15/2013 7 Taùc ñoäng cuûa söï gia taêng daân soá cao hôn • Khi tyû leä taêng daân soá (n) taêng leân • Voán trang bò cho moãi lao ñoäng (k*) seõ giaûm • Thu nhaäp hay saûn löôïng (y*) cuõng bò giaûm • Neàn KT seõ ôû traïng thaùi döøng thaáp hôn 4/15/2013 37Trần Thị Bích Dung i= s.f(k) Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng y O k* y*1 y= f(k) (∂+n).k y* k*1 Traïng thaùi döøng (∂+n 1 ).k B A Tyû leä daân soá taêng töø n leân n 1 , k* vaø y* thaáp hôn 4/15/2013 38Trần Thị Bích Dung Voán treân moãi lao ñoäng k Tieán boä coâng ngheä • Tieán boä coâng ngheä: – coù theå saûn xuaát ra nhieàu haøng hoùa vaø dòch vuï hôn vôùi cuøng moät löôïng voán vaø lao ñoäng – coù theå laøm taêng naêng suaát toång hôïp cuûa caû voán vaø lao ñoäng (TFP) – giuùp naâng cao hieäu quaû lao ñoäng – giuùp naâng cao hieäu quaû voán 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 39 Tieán boä coâng ngheä • Theo Parkin: • vôùi K vaø L nhö cuõ • tieán boä coâng ngheä • haøm SX dòch chuyeån leân treân • tieán tôùi traïng thaùi döøng toát hôn • y vaø k ñeàu taêng 4/15/2013 40Trần Thị Bích Dung i= s.f(k) Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng y O k* y*1 y= f(k) (∂+n).k y* k*1 B A y 1= f1 (k) i1= s.f1(k) 4/15/2013 41Trần Thị Bích Dung k Theo Parkin:Tieán boä coâng ngheä laøm thay ñoåi haøm saûn xuaát c*1 c* Tieán boä coâng ngheä • Theo Mankiw: • Tieán boä coâng ngheä höôùng vaøo naâng cao hieäu quaû lao ñoäng: • Y= F(K, L.E) • Vôùi E : laø hieäu quaû cuûa lao ñoäng ( Efficiency) • LxE: soá ñôn vò lao ñoäng hieäu quaû 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 42 4/15/2013 8 Tieán boä coâng ngheä • Ñaët: • y e = Y/L.E: Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng hieäu quaû • k e = K/L.E: Voán treân moãi lao ñoâng hieäu quaû • Giaû söû trình ñoä coâng ngheä taêng ñeàu ñaën haøng naêm vôùi tyû leä laø g = E/E • L taêng haøng naêm vôùi tyû leä laø n = L/L • Taêng tröôûng cuûa lao ñoäng hieäu quaû LxE laø n+g 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 43 Tieán boä coâng ngheä • k e = s.y e – ( + n + g) k e • Khi ñaàu tö taïo ra voán môùi, giaù trò ñaàu tö caàn thieát ñeå giöõ cho k e khoâng ñoåi phaûi bao goàm: – k e : ñeå thay theá voán hao moøn – nk e : ñeå cung öùng voán cho nhöõng ngöôøi lao ñoäng môùi – gk e : ñeå cung öùng voán cho lao ñoäng hieäu quaû ñaït ñöôïc nhôø tieán boä coâng ngheä 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 44 Traïng thaùi döøng • k e = s.y e – ( + n + g)k e = 0 • Khoái löôïng voán treân moãi lao ñoäng hieäu quaû (k e ) khoâng ñoåi : k e =0 • Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng hieäu quaû (y e ) cuõng khoâng ñoåi y e =0 • Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng (y =y e xE) taêng vôùi tyû leää g • Toång saûn löôïng Y ( Y= y e xLxE ) taêng tröôûng vôùi toác ñoä n+g 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 45 Traïng thaùi döøng Bieán Kyù hieäu Toác ñoä taêng tröôûng ôû traïng thaùi döøng Voán treân moät lao ñoäng hieäu quaû k e =K/(LxE) 0 Saûn löôïng treân moät lao ñoäng hieäu quaû y e =Y/(LxE) 0 Saûn löôïng treân moät lao ñoäng y=Y/L= y e xE g Toång Saûn löôïng Y=yxL= y e xLxE n + g 4/15/2013 Trần Thị Bích Dung 46 Saûn löôïng treân moãi lao ñoäng hiệu quả y O y*1 (∂+n + g).k e k*e B A y= f(ke) i= s.f(ke) 4/15/2013 47Trần Thị Bích Dung k YÙ nghóa cuûa moâ hình Solow • Caùc nöôùc ngheøo coù tieàm naêng taêng tröôûng nhanh • Khi Y taêng, taêng tröôûng coù xu höôùng chaäm laïi • Neáu coù nhöõng ñaëc ñieåm chung, nöôùc ngheøo coù xu höôùng ñuoåi kòp nöôùc giaøu • Tyû leä tieát kieäm khoâng daãn ñeán taêng tröôûng beàn vöõng • Tieán boä coâng ngheä môùi laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán taêng tröôûng beàn vöõng 4/15/2013 48Trần Thị Bích Dung 4/15/2013 9 • Haïn cheá cuûa moâ hình: • Khoâng phaân tích ñöôïc caùc aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùc aûnh höôûng ñeán taêng tröôûng: • oån ñònh kinh teá vaø chính trò • giaùo duïc vaø y teá toát • vò trí ñòa lyù thuaän lôïi • Chæ coù 1 ngaønh SX • Giaû ñònh tieát kieäm, taêng tröôûng lao ñoäng vaø tieán boä coâng ngheä laø coù saün 4/15/2013 49Trần Thị Bích Dung Caùc vaán ñeà chính saùch • Xaõ hoäi chuùng ta ñang tieát kieäm quaù nhieàu hay quaù ít? • Chính saùch naøo coù theå taùc ñoäng ñeán tyû leä tieát kieäm? • Chính saùch naøo ñeå duy trì taêng tröôûng daân soá hôïp lyù? • Chính saùch caàn ñaëc bieät khuyeán khích loïai ñaàu tö naøo? • Chính saùch naøo coù theå thuùc ñaåy tieán boä coâng ngheä? 4/15/2013 50Trần Thị Bích Dung