Bài giảng Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến thế kỷ X

Chương 1 THỜI NGUYÊN THUỶ TRÊN ĐẤT VIỆT NAM 6 tiết Sự xuất hiện của con người trên đất Việt nam - Thời đại đá cũ Sơn vi. 1.1 Điều kiện thuận lợi cho người nguyên thuỷ VN tồn tại và phát triển. * Vị trí: …….. Thuận lợi cho sự sinh sống và phát triển của con người thời nguyên thuỷ và sự tiếp xúc với các nền văn hoá lớn. * Địa hình, khí hậu, sông ngòi: ….. Thuận lợi để người tối cổ sớm xuất hiện, sinh sống và phát triển. 1.2 Những dấu vết của người tối cổ (người vượn) ở Việt Nam. -Loài người do một loài vượn chuyển biến thành? Chặng đầu của quá trình hình thành này có khoảng 6 triệu năm trước đây. - Bắt đầu khoảng 4 triệu năm tìm thấy dấu vết của người tối cổ ở một số nơi như Đông Phi, Inđônêxia, Trung Quốc, Việt Nam. - Khảo cổ học đã chứng minh cách đây 30-40 vạn năm trên đất nước Việt Nam đã có người tối cổ sinh sống. - Địa bàn sinh sống trải dài trên 3 miền đất nước hiều địa phương đã có người tối cổ sinh sống.(Di chỉ hang Thẩm Khuyờn, Thẩm Hai – Lạng Sơn) - 1960 tìm thấy công cụ bằng đá của người tối cổ ở núi Đọ (Thanh Hoá). Người vượn do trình độ còn kém, công cụ thô sơ, trong điều kiện thiên nhiên hoan dã đã tập hợp nhau lại từng bầy, cùng lao động, cùng đấu tranh chống thú dữ bảo vệ mình. Bầy người nguyên thuỷ khác với bầy động vật, đã có quan hệ xã hội, có người đứng đầu, có sự phân công lao động giữa nam và nữ. 2. Sự chuyển biến từ người tối cổ thành người hiện đại. Từ người Núi Đọ đến người Sơn Vi và cuộc sống của người Sơn Vi 2.1 Sự chuyển biến: Cũng như nhiều nơi khác trên thế giới trải qua quá trình lao động lâu dài, những dấu vết của động vật mất dần. Người tối cổ Việt Nam đã tiến hoá dần thành người tinh khôn (Ngườu hiện đại). - Ở nhiều địa phương của nước ta tìm thấy nhưng xhoá thạch răng và nhiều công cụ đá của Người hiện đại ở các di tích văn hoá Ngườm, Sơn Vi...(Cách đây 2 vạn năm). 2.2. Cuộc sống của người hiện đại Sơn Vi Văn hoá Sơn Vi mang tên xã Sơn Vi, huyện Lâm Thao tỉnh Phú Thọ, do các nhà khảo cổ Việt Nam phát hiện và xác lập danh pháp vào năm 1968. Đến nay, hơn 140 địa điểm VHSV được phát hiện, phân bố chủ yếu trên các đồi gò trung du, một số di tích hang động Bắc Việt Nam. VHSV có niên đại cuối Cánh Tân (Late Pleistocene), tồn tại trong khoảng từ 23.000 đến 11.000 năm cách ngày nay. - Chủ nhân văn hoá Sơn Vi sống trong mái đá, hang động, ven bờ sông, suối - Địa bàn cư trú: Từ Sơn La đến Quảng Trị. - Công cụ lao động chủ yếu của người Son Vi được chế tác từ đá - Hoạt động kinh tế chủ yếu: Săn bắt, hái lượm. Sự xuất hiện của người Sơn vi đánh dấu sự chuyển biến trong tổ chức xã hội, các thị tộc, bộ lạc ra đời. Mỗi thị tộc gồm vài ba chục gia đình,với vài ba thế hệ có cùng huyết tộc sống quây quần với nhau trên một khu vực. Một số thị tộc sống gần nhau, có quan hệ họ hàng với nhau vì có cùng nguồn gốc tổ tiên hợp lại thành bộ lạc. 3 Cư dân Hoà Bình, Bắc Sơn – chủ nhân của văn hoá đá mới sơ kì ở Việt Nam. 3.1 Cư dân Hoà Bình: Văn hóa khảo cổ mang tên tỉnh Hoà Bình, nơi nhà khảo cổ người Pháp Côlani (M. Colani) phát hiện và khai quật di tích đầu tiên vào năm 1927. Thuật ngữ VHHB được các nhà tiền sử học Viễn Đông họp tại Hà Nội thông qua năm 1932. Các di tích VHHB phân bố ở hầu khắp các nước Đông Nam Á lục địa, nhưng tập trung nhất là Việt Nam với trên 120 di chỉ. VHHB có niên đại tuyệt đối sớm nhất là 18.000 năm và muộn nhất 7.500 năm cách ngày nay, thuộc thời đại đá mới; phát triển qua 3 giai đoạn: Hoà Bình sớm (18.000 - 12.000 năm), Hoà Bình điển hình (12.000 - 9.000 năm) và Hoà Bình phát triển (9.000 - 7.500 năm). VHHB có nguồn gốc từ văn hoá Sơn Vi và đóng góp vào sự hình thành một số văn hoá đá mới ở Việt Nam như: Đa Bút, Cái Bèo, Quỳnh Văn; đồng thời đóng góp vào việc tạo dựng sắc thái văn hoá Đông Nam Á thống nhất trong đa dạng.  - Sự phân bố di tích thuộc văn hoá HB: rộng hơn văn hoá Sơn Vi, từ Hoà Bình, Hà Tây…Ninh Bình. Tập trung nhất ở Hoà Bình và Thanh Hoá. - Sống ở hanh động, mái âs, thành từng cụm. - Công cụ lao động: nhiều loại hình, phong phú hơn người Sơn Vi, được làm từ nhiều nguyên liệu: Xương, đá…công cụ đá cuội chiếm số lượng lớn. - Phương pháp chế tác đá: Như người Sơn Vi: ghè, đẽo trực tiếp, ngè đẽo một mặt. Nhưng có một số công cụ được ghè, đẽo hai mặt. - Hoạt động kinh tế: Ngoµi s¨n b¾t, h¸i l­îm cßn biÕt trång trät: rau, cñ, c©y ¨n qu¶. Bước đầu nền nông nghiệp sơ khai. - Đời sống tinh thần: Chế tạo đò trang sức từ vỏ ốc, khắc hình thú lên đá, có phong tục chôn người chết ở nơi cư trú chứng tỏ đã có quan niệm về quan hệ ràng buộc giữa người sống và người chết.   3.2 Cư dân Bắc Sơn: văn hoá sơ kì đá mới có gốm. Văn hoá Bắc Sơn là văn hoá sơ kì đá mới. Cư dân VHBS sống trong hang động hoặc mái đá trong vùng núi đá vôi Bắc Sơn. Kinh tế: săn bắt, hái lượm và làm gốm. Công cụ tiêu biểu: rìu cuội ghè đẽo mài lưỡi, thường được gọi là "rìu Bắc Sơn" và thỏi đá phiến có dấu hai rãnh song song, gọi là "dấu Bắc Sơn". VHBS phát triển tiếp sau văn hoá Hoà Bình, tồn tại cách nay khoảng từ 7 - 10 nghìn năm. - Thời gian: cách nay khoảng 1 vạn năm. - Di tích văn hoá Băc Sơn có ở nhiều nơi, ở vùng văn hoá Hoà Bình: Hoà Bình, Ninh Bình… - Địa bàn cư trú: rộng hơn, sống trong hang động, mái đá, xung quanh có sông suối. - Công cụ lao động: đá cuội, kĩ thuật chế tác tiến bộ hơn người Hoà Bình: mài đá. Loại hình công cụ đa dạng: đá, tre, gỗ, xương…. Năng suất lao đông tăng. Nông nghiệp có bước tiến. - Xuất hiện kĩ thuật làm gốm. Vì vậy gọi văn hoá Bắc Sơn là văn hoá đá mới sơ kì có gốm. - Hoạt động kinh tế chủ yếu: hái lượm, săn bắt. Săn bắt giữ vị trí quan trọng. - Đời sống tinh thần: Nhiều đồ trang sức, hình vẽ, có tục chôn người chết, chôn theo công cụ lao động. Văn hoá HB và BS đều thuộc giai đoạn VH sơ kì đá mới nhưng VH BS phát triển cao hơn. Cư dân nông nghiệp trồng lúa nước. Thời hậu kì đá mới ở VN. - Kĩ thuật chế tác đá: + Cuối thời kì đồ đá, cách nay 5-6000 năm, người nguyênt huỷ đã có một bước tiến mạnh mẽ mang tính cách mạng đó là các bộ lạc bước vào giai đoạn nông nghiệp trồng lúa. + Đã biết mài nhẵn công cụ đá cả hai bên, biết khoan, cưa. Kĩ thuật mài phát triển. Dặc trưng công cụ bấy giờ là chiếc rìu đá mài nhẵn hai mặt hình tứ diện hay rìu có vai. + Ngoài ra cư dân còn biết dùng tre, xương, sừng để chế tác công cụ thích hợp - Hoạt động kinh tế: + Nông nghiệp: Nên kinh tế của cư dân trên đất nước ta đã có sự tiến bộ: Hái lượm, săn bắn vẫn tồn tại nhưng không đóng vai trò chủ yếu. Nghề đánh cá được duy trì. Nghề nông trồng lúa trở thành nghề chủ đạo. Nghề chăn nuôi súc vật ra đời và phát triển. + Nghề thủ công: Chế tác đá, làm gốm - Đời sống tinh thần cũng được nâng cao. + Đồ trang sức phong phú: vòng đá, chuỗi hạt đá, nhẫn đá, vòng làm bằng vỏ ốc, vòng tay bằng sừng, … + Phẩm đỏ bằng thổ hoàng được dùng làm chất liệu trang sức + Quan niệm về thế giới bên kia cũng khá phức tạp: Người chết được chôn theo nhiều cách: Nằm thoải mái như đang ngủ, hoả táng, xương bị róc hết thịt, chôn theo lối ngồi xổm, nằm co,…có ngôi mộ chôn theo công cụ lao động. - Tổ chức xã hội: Giống như thờ HB, BS: Xã hội gồm nhiều thị tộc, bộ lạc. Trong xã hội đã có sự phân công lao động giữa nam và nữ, theo lứa tuổi. Với các biểu hiện trên chứng tỏ: với cuộc cách mạng đá mới trên đất nước ta XH công xã thị tộc đã phát triển cao, tạo tiền đề cho sự giải thể chế dộ CXNT. 5. Bước phát triển mới của xã hội cuối nguyên thuỷ: các nền văn hoá Phùng Nguyên, Sa huỳnh, Đồng nai, Óc eo. SINH VIÊN TỰ HỌC Văn Hoá Phùng Nguyên Văn hoá mở đầu cho các văn hoá Tiền Đông Sơn trên lưu vực Sông Hồng, Việt Nam; phân bố chủ yếu trên vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ thuộc sơ kì thời đại đồ đồng, niên đại trong khoảng 3.500 - 4.000 năm cách ngày nay. Cho đến nay đã phát hiện được hàng mấy chục di tích cư trú, công xưởng chế tác đồ đá và mộ táng, trong đó có những di tích tiêu biểu như Phùng Nguyên, Xóm Rền, Gò Bông, An Đạo, Nghĩa Lập, Đồng Đậu (lớp văn hoá dưới), Lũng Hoà, Văn Điển, Bãi Tự, vv. Đồ đá VHPN đạt đến đỉnh cao của đồ đá nguyên thuỷ, được chế tác bằng các phương pháp cưa, khoan, mài, tiện rất tinh xảo, có kích thước tương đối nhỏ, được làm từ đá bazan và các loại đá nephrit, spilit có màu sắc đẹp; gồm có các loại rìu, bôn, đục, bàn mài, mũi tên, mũi giáo, qua, nha chương và các loại vòng tay, khuyên tai, nhẫn, ống chuỗi, hạt chuỗi với đủ loại kích cỡ và kiểu dáng khác nhau. Hầu hết rìu, bôn ở đây đều có hình tứ giác, rất hiếm rìu, bôn có vai và có nấc. Đồ gốm VHPN phần lớn được làm bằng bàn xoay, thành gốm mỏng đều, độ nung tương đối cao, chất liệu gốm thô pha cát hạt nhỏ, ngoài có lớp áo gốm mỏng màu hồng nhạt, còn một ít gốm mịn, mặt ngoài được miết láng rất đẹp. Hoa văn trang trí cực kì phong phú gồm văn thừng mịn, văn chải, văn in kiểu cuống rạ, văn đắp nổi, tiêu biểu hơn cả là văn khắc vạch chấm giải với những mô típ hình chữ S, chữ V, hình tam giác, tạo thành những đồ án đối xứng phong phú đẹp mắt. Về loại hình có các loại nồi, vò, bình, bát, chạc gốm, dọi xe sợi, bi gốm, v..v. Tiêu biểu hơn cả có loại nồi vò thành miệng dày, bình bát có chân đế tương đối cao, bát kiểu mâm bồng, bình miệng vuông đáy tròn. Đã phát hiện ra một số tượng động vật bằng đất nung như tượng bò, tượng gà vừa hiện thực vừa sinh động, có thể xem là những tác phẩm nghệ thuật tạo hình sớm nhất được phát hiện ở Việt Nam. Đồ đồng rất hiếm, chỉ mới phát hiện được ở một vài di tích và cũng chỉ ở dạng xỉ đồng. Người Phùng Nguyên chôn người chết trong mộ địa, các mộ có phương hướng gần giống nhau, tử thi được chôn theo tư thế nằm ngửa chân tay duỗi thẳng. Huyệt mộ hình chữ nhật, trong đó một số mộ được đào thành bậc cấp. Đồ tuỳ táng thường là nồi, bình, bát, chạc gốm, rìu, đục cùng một số đồ trang sức bằng đá, đôi khi chôn theo hàm lợn. Người Phùng Nguyên sống chủ yếu bằng nông nghiệp. Dấu hiệu của bước phát triển thể hiện trong nền văn hóa khảo cổ Phùng Nguyên (phân bố ở Vĩnh Yên, Phú Thọ, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Tây, Hà Nội, Hải Phòng ): Thông qua những hiện vật khảo cổ tìm được, chứng tỏ + Kỹ thuật mới, đời sống vật chất được cải thiện: Những cục sỉ đồng, chứng tỏ cư dân Phùng Nguyên đã luyện đồng ngay trên đất nước ta để chế tạo công cụ, đồi dùng từ hợp kim đồng – thiếc. - Đồ đá chiếm đại bộ phận: rùi đá nhỏ nhắn, hình chữ nhật, đục, bàn mài, bàn ngiền hạt,.. - Đồ gốm phong phú, độ nung cao, hoa văn phong phú. - Người Phùng Nguyên biết đan lát, dệt vải + Đời sống tinh thần được nâng cao hơn: Trang sức với nhiều loại hình khác nhau (kỹ thuật khoan lỗ, sẻ rãnh ): khuyên tai, vòng, hạt chuỗi. Một số tựong động vật bằng đất nung ất tinh tế: gà, bò. Hoa văn trên gốm thể hiện sự tuân thủ khá chặt chẽ các qui tắc đối xứng. Dấu hiệu của tư duy khoa học buổi đầu.. + Tổ chức xã hội: - Trong giai đoạn công xã thị tộc giải thể, bước chuyển mình từ công xã thị tộc mẫu quyền sang buổi đầu công xã thi tộc phụ quyền. Nằm trong bước chuyên với nền văn hóa Phùng Nguyên, cùng thời điểm này trên đất nước ta còn có nhiều bộ lạc ở các địa phương khác nhau cũng đã tiến vào giai đoạn sơ kỳ đồng thau, trong đó có các bộ lạc vùng bờ biển Hậu Lộc, Thanh Hóa hình thành ở đây nền văn hóa Hoa Lộc.. Nhìn chung cách đây khoảng 4000 năm, tên phạm vi vùng Bắc Bộ (lãnh thổ văn Lang - Âu Lạc sau này) các bộ lạc chu nhân của văn hóatiền Đông Sơn đều bước vào giai đoạn sơ kỳ đồng thau, sống định cư lâu dài, lấy nông nghiệp trồng lúa nước làm hoạt động kinh tế chính. Họ đã chuẩn bị các điều kiện tiền đề cho sự giảI thể CXTTMH chuyên lên CXTTPH và hình thành nhà nước VL. Chương II: THỜI DỰNG NƯỚC VĂN LANG ( 8 tiết) 1. Văn hoá Đông sơn và những chuyển biến về kinh tế - xã hội. 1.1 Quá trình hình thành văn hoá Đông Sơn ( Cũng chính là quá trình hình thành nhà nước Văn Lang) Về mặt thời gian: trải qua 4 giai đoạn kế tiếp nhau và ngày càng phát triển - Giai đoạn Phùng Nguyên (nửa đầu thiên niên kỉ II TCN) cách ngày nay khoảng 4.000 năm. - Giai đoạn Đồng Đậu ( nửa sau thiên niên kỉ II TCN) cách ngày nay khoảng 3.000 – 3.500 năm. Đây là giai đoạn phát triển kế tiếp và cao hơn giai đoạn Phùng Nguyên. Người Đồng Đậu vẫn dùng đồ đá là chủ yếu nhưng đồ đồng chiếm tỉ lệ cao hơn (39%), đồ gốm đạt độ nung cao hơn, cứng hơn,kĩ thuật luyện kim phát triển hơn. - Giai đoạn Gò Mun (nửa đầu thiên niên kỉ I TCN) cách ngày nay khoảng 2.700 – 3.000 năm. Tồn tại vào nửa đầu thiên niên kỉ I TCN, có niên đại C14 là: 3045+- 120 năm. Đặc điểm của giai đoạn này là kĩ thuật luyện kim rất phát triển, công cụ bằng đồng thau chiến ưu thế (52%) Văn hóa Tiền Đông Sơn gồm 3 giai đoạn hình thành, chuẩn bị các điều kiện và cơ sở vật chất cho sự ra đời của nhà nước. Văn hóa của vùng trung du và đồng bằng Bắc Bộ. Ở miền Trung còn có văn hóa Tiền Đông Sơn: Hoa Lộc, Cồn Chân Tiên (Thanh Hóa), văn hóa sông Cả (Nghệ An, Hà Tĩnh). Tất cả các nền văn hóa này có những biểu hiện phát triển giống nhau: đều ở vào giai đoạn hậu kì đá mới. 1.2 Văn hoá Đông Sơn - Văn hóa Đông Sơn (2.600 – 2.700 năm): Sự ra đời của nhà nước Văn Lang Đến thế kỉ thứ VII – VI TCN các nền văn hóa Tiền Đông Sơn đã phát triển đến giai đoạn đồ đồng và kỹ thuật luyện đồng. Các nền văn hóa này hợp lại thành một nền văn hóa thống nhất: Văn hóa Đông Sơn (mặc dù còn bảo lưu tính văn hóa địa phương). Chẳng hạn: Cùng kiểu lưỡi cày (miền Trung: hình tam giác, mỏ chum; miền Bắc Bắc Bộ: hình chữ nhật bản to). Điều này thể hiện sự phù hợp của điều kiện tự nhiên, thể hiện tính đa dạng và thống nhất trong nền văn hóa Văn hoá khảo cổ học thời đại kim khí Việt Nam, gọi theo tên di tích Đông Sơn trên bờ Sông Mã tỉnh Thanh Hoá. Các địa điểm VHĐS bao gồm những khu cư trú, những khu mộ, trong đó có mộ huyệt đất, mộ vò hay mộ có quan tài thân cây khoét rỗng (còn gọi là mộ thuyền); phân bố rất rộng ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, từ biên giới Việt - Trung đến bờ Sông Gianh. - Di tích văn hoá Đông Sơn được tìm thấy ở khắp Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, chủ yếu dọc sông Hồng, sông Mã, sông Cả. - Công cụ và hiện vật: chủ yếu bằng đồ đồng. VHĐS được đặc trưng bằng bộ đồ đồng đa dạng và độc đáo, gồm rìu nhiều kiểu (như rìu lưỡi xéo, rìu hình hia), giáo, dao găm (đẹp nhất là loại có cán hình người hay động vật), các đồ đựng như thố, bình, thạp, và các nhạc cụ như chuông, trống. Trống đồng loại sớm (loại I Hêgơ) với hoa văn đẹp là tiêu biểu cho VHĐS. Hợp kim chủ yếu mà cư dân Đông Sơn đã dùng phổ biến là đồng - thiếc - chì. Trước đây, người ta thường coi VHĐS thuộc thời đại đồ đồng, nhưng nay, do đã tìm thấy nhiều di vật sắt cũng như lò nấu sắt, các nhà nghiên cứu cho VHĐS thuộc thời đại sắt sớm. Hiện nay, các nhà khảo cổ học Việt Nam đã chứng minh được nguồn gốc bản địa của VHĐS. VHĐS tồn tại trong khoảng từ thế kỉ 7 TCN, cho đến vài thế kỉ SCN., khi Việt Nam đã ở trong thời kì thuộc Hán. VHĐS là cơ sở cho sự ra đời của nhà nước sơ khai ở Miền Bắc Việt Nam - nước Văn Lang. 1.3 Những chuyển biến về kinh tế từ Phùng Nguyên đến Đông Sơn. * C«ng cô C«ng cô cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. §iÒu nµy rÊt ®óng víi sù ph¸t triÓn cña n­íc V¨n Lang - ¢u L¹c. + C«ng cô tõ Phïng Nguyªn ®Õn v¨n hãa §«ng S¬n kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ tiÕn bé. Nã gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n. Phïng Nguyªn: C«ng cô b»ng ®¸ vÉn chiÕm vÞ trÝ chñ yÕu, c¸c hiÖn vËt b»ng ®ång chØ cã kho¶ng 5%/ tæng sè c¸c c«ng cô, hiÖn vËt. §ång §Ëu: C«ng cô b»ng ®ång ®· t¨ng lªn râ rÖt: 20%/ tæng sè c«ng cô, hiÖn vËt. Gß Mun: Tû lÖ c«ng cô b»ng ®ång chiÕm trªn 50%, c«ng cô b»ng ®ång cã nhiÒu lo¹i h×nh, phong phó, ®a d¹ng h¬n (r×u, mòi lao, mòi tªn, l­ìi c©u...) chøng tá kü thuËt luyÖn kim ®ång thau cã b­íc ph¸t triÓn cao h¬n. §å gèm ®¹t ®é nung cao h¬n, cã ®é cøng tèt h¬n. Hoa v¨n trang trÝ c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi hiÖn vËt. Phæ biÕn lµ hoa v¨n sãng n­íc, hoa v¨n bÖn thõng...ThÓ hiÖn tr×nh ®é t­ duy kh¸ cao... §«ng S¬n: C«ng cô b»ng ®¸ kh«ng cßn nhiÒu, tuyÖt ®¹i ®a sè lµ c«ng cô b»ng ®ång. §å ®ång ph¸t triÓn rùc rì ®Õn møc hoµn h¶o vÒ mäi mÆt c¶ vÒ kü thuËt vµ tr×nh ®é nghÖ thuËt. Cã Ýt nhÊt h¬n 100 lo¹i h×nh nghÖ thuËt kh¸c nhau trong c«ng cô vµ ®å trang søc b»ng ®ång. NhiÒu l­ìi cµy ®ång xuÊt hiÖn (cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: h×nh bÇu dôc, h×nh tam gi¸c, h×nh tø gi¸c...). Ngoµi ra, cßn cã l­ìi cuèc, r×u, thuæng. §· b­íc ®Çu xuÊt hiÖn c«ng cô b»ng s¾t: r×u, cuèc thuæng, liÒm, lao, ®ôc, gi¸o, kiÕm, dao g¨m...Kü thuËt chÕ t¸c c«ng cô b»ng s¾t còng ngµy mét tiÕn bé. Ch¼ng h¹n: Giai ®o¹n ®Çu hîp kim ®ång, kÏm, ch× ®¶m b¶o cho ®é cøng cña c«ng cô tèt h¬n, tïy tõng lo¹i c«ng cô mµ tû lÖ hîp kim kh¸c nhau. §ã lµ biÓu hiÖn tiÕn bé vÒ mÆt kü thuËt chÕ t¸c c«ng cô. Con ng­êi §«ng S¬n còng ®· t¹o ra ®­îc nh÷ng lß nãng kh¸ cao: tõ 1.200o - 12500, nhiÖt ®é chÞu ®­îc cña lß lµ 14000, ®· biÕt ®Õn kü thuËt luyÖn kim s¾t xèp. * ChuyÓn biÕn vÒ kinh tÕ KÓ tõ Phïng Nguyªn ®Õn §«ng S¬n kinh tÕ kh«ng ngõng ph¸t triÓn. §©y lµ yÕu tè quan träng ®­a ®Õn sù chuyÓn biÕn trong x· héi, sù ph©n hãa giai cÊp giµu, nghÌo – mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng ®­a ®Õn sù ra ®êi cña nhµ n­íc. - Tõ Phïng Nguyªn cã nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng vÒ kinh tÕ. §ã lµ sù phæ biÕn cña nghÒ n«ng trång lóa n­íc, ch¨n nu«i, lµm gèm vµ kü thuËt luyÖn kim. Tuy v©y, nÒn kinh tÕ thêi k× nµy cßn mang nÆng tÝnh chÊt nguyªn thñy. - Sang giai ®o¹n §ång §Ëu, Gß Mun vµ §«ng S¬n, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh h¬n gåm nhiÒu ngµnh nghÒ. + NghÒ n«ng trång lóa n­íc b»ng cµy cã søc kÐo tr©u bß. Ng­êi §«ng S¬n ®· biÕt sö dông n­íc trong n«ng nghiÖp. Ph­¬ng thøc canh t¸c gåm 2 ph­¬ng thøc c¬ b¶n: ®ao canh háa chñng (chÆt c©y, ®èt, chäc lç vµ tra h¹t) vµ ®ao canh thñy nËu (trång lóa n­íc ë ®ång b»ng). B»ng chøng lµ c¸c di tÝch tõ Phïng Nguyªn ®Õn §ång §Ëu, Gß Mun th× x­¬ng tr©u, bß chiÕm 50 – 60%, dÊu vÕt c¸c con ®ª ë Cæ Loa (§«ng Anh) hoÆc trong c¸c s¸ch cæ cña Trung Quèc. F. ¡ngghen: “Mét c­ d©n bÊt k× mét quèc gia nµo, ®Þa vùc nµo muèn tho¸t khái t×nh tr¹ng d· man tiÕn lªn tr×nh ®é v¨n minh chØ khi nµo d©n c­ ®ã biÕt tiÕn hµnh mét nÒn n«ng nghiÖp cïng cµy, cã søc kÐo tr©u, bß (ngùa), biÕt sö dông n­íc trong n«ng nghiÖp”. Ng­êi d©n thêi ®¹i Hïng V­¬ng ®· biÕt sö dông cµy, cÊy 2 vô (chiªm, hÌ), lóa cã 2 lo¹i (lóa nÕp, lóa tÎ). Bªn c¹nh ®ã cßn biÕt trång c¸c lo¹i c©y cho cñ, qu¶ ¨n. + Ch¨n nu«i: còng ph¸t triÓn nh»m t¨ng nguån thøc ¨n: hai mãn ¨n rÊt ®­îc ­a thÝch lµ thÞt gµ vµ thÞt chã “ViÖt Nam kh«ng chØ lµ n¬i xuÊt hiÖn con ng­êi sím nhÊt vµ cßn lµ n¬i xuÊt khÈu gµ sím nhÊt thÕ giíi” (Hµ V¨n TÊn) + Thñ c«ng nghiÖp: ph¸t triÓn, kü thuËt luyÖn kim vµ lµm ®å gèm, thÓ hiÖn tÝnh thÈm mü rÊt cao. Gèm lµm b»ng bµn xoay, cã ®é nung rÊt cao (kh¸c gèm B¾c S¬n, Quúnh V¨n, thêi hËu k× ®¸ míi), cøng gÇn b»ng sµnh. Mü thuËt thÓ hiÖn tr×nh ®é t­ duy cao: hoa v¨n ë miÖng lµ phæ biÕn (miÖng loe, ®¸y trßn). ChuyÓn tõ gèm ®¸y nhän sang nhiÒu kiÓu (®¸y b»ng). Hoa v¨n phong phó: ch÷ S nèi ®u«i (bÖn thõng), chÊm g¹ch song song c©n ®èi theo t­ duy trôc ®èi xøng. Kü thuËt chÕ t¸c ®¸: Phïng Nguyªn lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao nhÊt trong kü thuËt chÕ t¸c ®¸. §Õn giai ®o¹n §ång §Ëu, Gß Mun gi¶m, nh­êng chç cho sù ph¸t triÓn cña ®å ®ång. Kü thuËt luyÖn kim: biÓu hiÖn ph¸t triÓn tËp trung trong thñ c«ng nghiÖp n­íc ta thêi Hïng V­¬ng. Kü thuËt luyÖn kim ®ång ch× víi tû lÖ t­¬ng øng kh¸c nhau. Phïng Nguyªn – Gß Mun: ®ång 70.8%, ch× vµ kÏm: 20%. Phïng Nguyªn - §ång §Ëu: ®å ®ång ngµy cµng ph¸t triÓn. Phïng Nguyªn: c«ng cô, vò khÝ ®ång chiÕm 5% hiÖn vËt, ®Õn §ång §Ëu t¨ng lªn h¬n 20%, Gß Mun ®· lªn tíi 50%. §Õn §«ng S¬n: c«ng cô ®¸ lµ c¸ biÖt, c«ng cô b»ng ®ång chiÕm sè l­îng lín. Thêi k× nµy ®· cã sù ph©n c«ng lao ®éng gi÷a n«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp. §©y lµ cuéc ph©n c«ng lao ®éng lÇn thø nhÊt. +Th­¬ng m¹i: cã sù giao l­u, bu«n b¸n víi bªn ngoµi (M· Lai. In®«nªxia...). VÝ dô: trèng ®ång t×m thÊy ë ViÖt Nam vµ mét sè n­íc §«ng Nam ¸ kh¸c. 1.4 Những chuyển biến về xã hội. * Sự phân hoá xã hội: - H«n nh©n vµ gia ®×nh Tõ Phïng Nguyªn ®Õn §«ng S¬n th× chÕ ®é h«n nh©n mÉu hÖ cña h×nh th¸i c«ng x· thÞ téc chuyÓn sang h«n nh©n theo chÕ ®é gia ®×nh phô hÖ mét vî, mét chång. Sù thay ®æi nµy dÉn tíi b­íc chuyÓn biÕn lín vÒ x· héi. H×nh th¸i cña mét x· héi cã nhµ n­íc, v­ît qua thêi kú c«ng x· thÞ téc, h«n nh©n mét vî, mét chång lµ biÓu hiÖn cña x· héi cã nhµ n­íc vµ