Bài giảng Nhà nước và cách mạng xã hội, vấn đề xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay

Chuyên đề 5 NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG XÃ HỘI. VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY. I-NHÀ NƯỚC. 1.Nguồn gốc của nhà nước. -Trong xã hội nguyên thuỷ chưa có nhà nước. -Xã hội phân chia thành g/cấp thì nhà nước xuất hiện. .Do đối lập về lợi ích mà trước hết là lợi ích kinh tế, dẫn đến các g/cấp đấu tranh với nhau. không chỉ có nguy cơ tiêu diệt các g/cấp có lợi ích đối lập nhau, mà còn co nguy cơ tiêu diệt luôn cả xã hội. Cần có tổ chức bộ máy. .G/cấp thống trị, do chiến tranh liên tục xẩy ra, nó cũng không thể tiến hành bóc lột được các g/cấp khác cần tổ chức ra bộ máy. Như vậy, lợi ích chủ quan của g/cấp thống trị phù hợp với y/cầu k/quan của xh và do thống trị về ktế, nên g/cấp thống trị có đủ đ/kiện và khả năng để t/chức ra bộ máy đó-đó là nhà nước. -Nguyên nhân trực tiếp sự ra đời nhà nước là do xh đã phân chia thành g/cấp và mâu thuẫn giữa các g/cấp không thể điều hoà được. -Nguyên nhân sâu xa là do sự ph/triển của LLSX đến một trình độ nhất định làm nảy sinh QHSX dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân về TLSX. 2.Bản chất của nhà nước. -Nhà nước đều thực hiện chức năng xh của nó. (đầu tư vào giáo dục, y tế, dịch vụ công cộng...) -Nhà nước đều quản lý xã hội bằng pháp luật. Vậy, b/chất nhà nước là gì? -Nhà nươc trong xh bao giờ cũng là nhà nước của một g/cấp nhất định-g/cấp giữ địa vị thống trị về kinh tế. -Nhà nước là một hệ thống công cụ bạo lực trong tay g/cấp thống trị dùng để trấn áp sự phản kháng của các g/cấp khác, nhằm duy trì bảo vệ địa vị, lợi ích mà trước hết là lợi ích kinh tế của g/cấp thống trị. -Nhà nước là kiểu t/chức của xh có đối kháng g/cấp, nó sing ra từ xh nhưng lại đứng trên xh và ngày càng cách xa xh, nó áp đặt các đường lối, chính sách vào xh, buộc mọi cá nhân, mọi tổ chức xh phải tuân theo. -Bản chất của nhà nước còn thể hiện ở những đặc trưng và chức năng của nó. -Nhà nước có 3 đặc trưng cơ bản: .Tổ chức quản lý dân cư theo lãnh thổ. .Tổ chức các đội vũ trang chuyên nghiệp thực hiện chức năng trấn áp, khủng bố như: quân đội, cảnh sát, toà án, viện kiểm sát... . Đặt ra các thứ thuế mang tính chất cưỡng bức, buộc mọi cá nhân, mọi tổ chức xh phải đóng góp, nhằm nuôi sống và duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước. -Nhà nước có 2 chức năng cơ bản: . Đối nội: Duy trì, bảo vệ địa vị, lợi ích của g/cấp thống trị cả trong kinh tế và trong đời sống tinh thần, trấn áp sự phản kháng của các g/cấp khác trong xh. . Đối ngoại: Mở rộng quan hệ với các nước bên ngoài để bảo vệ lãnh thổ, chống sự xâm lược của các nước khác, và khi có đ/kiện thuận lợi thì mở rộng lãnh thổ bằng việc xâm chiếm các nước khác. 3.Kiểu và các hình thức tổ chức nhà nước. -Kiểu nhà nước: 3 kiểu nhà nước của g/cấp bóc lột - chủ nô; phong kiến và tư sản. Nhà nước ch.ch.v/sản là nhà nước kiểu mới. -Nhà nước ch.ch.v/sản không còn nguyên nghĩa là nhà nước. -Các hình thức tổ chức nhà nước: có 2 hình thức tổ chức cơ bản- quân chủ và cộng hoà. Quân chủ gồm: chuyên chế và lập hiến(nhà nước chủ nô và ph/kiến). Cộng hoà là hình thức tổ chức của nhà nước tư sản và nhà nước ch.ch.v/sản. Nhà nước ta t/chức theo hình thức cộng hoà. Những cơ quan, tổ chức nào ở nước ta hiện nay thuộc bộ máy nhà nước? Sự hoạt động và tổ chức của bộ máy nhà nước có đặc điểm gì khác với các tổ chức chính trị xã hội? II CÁCH MẠNG XÃ HỘI(CMXH). 1.Khái niệm CMXH. CMXH là đỉnh cao của đấu tranh g/cấp, là bước phát triển tất yếu chuyển xã hội từ hình thái kinh-tế xã hội này lên hình thái kinh tế-xã hội khác, cao hơn, tiến bộ hơn. -Đặc trưng của CMXH là giành chính quyền nhà nước. Do đó CMXH là thay đổi PTSX, làm thay đổi HT.KT-XH. -CMXH khác với đảo chính. 2.CMXH là bước phát triển tất yếu của xh có đối kháng g/cấp. -Trong xh có đối kháng g/cấp, QHSX giữ địa vị thống trị trong cơ sở hạ tầng, được các bộ phận KTTT, đặc biệt là bộ máy nhà nước của g/cấp thống trị trực tiếp duy trì, bảo vệ. Dó đó QHSX ấy có lỗi thời, lạc hậu đến bao nhiêu so với LLSX thì nó cũng không bao giờ tự mất đi. -Chỉ khi nào cuộc đấu tranh của quần chúng lao động dưới sự lãnh đạo của g/cấp tiến bộ, cách mạng phát triển đến đỉnh cao là CMXH, giành chính quyền về tay mình, thì khi đó mới xoá bỏ được QHSX cũ, để xác lập QHSX mới, theo đó mới xây dựng được một PTSX mới, một HT.KT-XH mới cao hơn, tiến bộ hơn. 3. Nhân tố khách quan và nhân tố chủ quan trong CMXH. -Nhân tố khách quan. -Nhân tố chủ quan. -Mối quan hệ giữa nhân tố khách quan và nhân tố chủ quan. 4.Lực lượng, động lực và vai trò lãnh đạo cách mạng xã hội. 5.Chính quyền là vấn đề cơ bản của mọi cuộc CMXH, phương thức giành chính quyền. III-NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN VÀ VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XHCN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY.