Bài giảng Quản lý và nhà quản lý

5/1/2013 1 QUẢN LÝ VÀ NHÀ QUẢN LÝ CHƯƠNG 1 1 Nội dung của chương 1.1. HỆ THỐNG XÃ HỘI VÀ TỔ CHỨC 1.1.1. Hệ thống xã hội 1.1.2. Tổ chức 1.2. QUẢN LÝ 1.2.1. Khái niệm và các yếu tố cơ bản của quản lý 1.2.2. Quá trình quản lý 1.2.3. Quản lý là một khoa học, một nghệ thuật, một nghề 1.3. NHÀ QUẢN LÝ 1.3.1. Nhà quản lý và phân loại các nhà quản lý 1.3.2. Vai trò của nhà quản lý 1.3.3. Kỹ năng của nhà quản lý 2 5/1/2013 2 1.1. HỆ THỐNG XÃ HỘI VÀ TỔ CHỨC 1.1.1. Hệ thống xã hội • Hệ thống xã hội là tập hợp những người hay những nhóm người có quan hệ chặt chẽ với nhau, ảnh hưởng, tác động tương hỗ lên nhau một cách có quy luật 3 1.1. HỆ THỐNG XÃ HỘI VÀ TỔ CHỨC 1.1.1. Hệ thống xã hội • Tính chất của hệ thống xã hội – Tính nhất thể – Tính phức tạp – Tính hướng đích – Chuyển hóa các nguồn lực 4 5/1/2013 3 Tính chất của hệ thống xã hội • Chuyển hóa các nguồn lực Sự chuyển hóa của các nguồn lực bên trong hệ thống xã hội và với môi trường bên ngoài 5 1.1. HỆ THỐNG XÃ HỘI VÀ TỔ CHỨC 1.1.2. Tổ chức a, Khái niệm và đặc trưng 6 Mục đích Cơ cấu Con người Tổ chức là tập hợp của nhiều người cùng làm việc vì những mục đích chung trong hình thái cơ cấu ổn định. 5/1/2013 4 1.1. HỆ THỐNG XÃ HỘI VÀ TỔ CHỨC 1.1.2. Tổ chức Đặc trưng  Mang tính mục đích rõ ràng - Mục đích (goal) là một kết quả cuối cùng được mong đợi; là lí do tại sao một tiến trình, dự án,tồn tại. Là điều mong muốn được nêu ra một cách rõ ràng để cuối cùng đạt cho được - Mục tiêu là cái đích cụ thể nhắm vào và phấn đấu đạt được trong khoảng thời gian nhất định. 7 Phân biệt năng suất, hiệu lực, hiệu quả 8 Năng suất đo lường số lượng và chất lượng của các đầu ra trong mối quan hệ với chi phí của các đầu vào Hiệu lực thể hiện năng lực của hệ thống theo đuổi và thực hiện được các mục đích, mục tiêu đúng đắn (do the right thing) Hiệu quả thể hiện năng lực tạo ra kết quả từ việc sử dụng các đầu vào nhất định (do the thing right). 5/1/2013 5 Mối quan hệ giữa năng suất và hiệu lực, hiệu quả 9 1.1. HỆ THỐNG XÃ HỘI VÀ TỔ CHỨC 1.1.2. Tổ chức Đặc trưng  Là hệ thống xã hội gồm nhiều người với cơ cấu ổn định Mọi tổ chức đều chia sẻ mục tiêu lớn cung cấp sản phẩm và dich vụ có giá trị đối với khách hàng Mọi tổ chức đều là hệ thống mở Mọi tổ chức đều được quản lý 10 5/1/2013 6 b. Các loại hình tổ chức • Theo chế độ sở hữu: 1. Tổ chức công 2. Tổ chức tư • Theo mục tiêu của tổ chức: 1. Tổ chức vì lợi nhuận 2. Tổ chức phi lợi nhuận • Theo tính chất các mối quan hệ: 1. Tổ chức chính thức 2. Tổ chức phi chính thức 11 C. Các hoạt động cơ bản của tổ chức Chuỗi giá trị là chuỗi của các hoạt động. Sản phẩm đi qua tất cả các hoạt động của các chuỗi theo thứ tự và tại mỗi hoạt động sản phẩm thu được một số giá trị nào đó. 12 5/1/2013 7 C. Các hoạt động cơ bản của tổ chức 1.2. Quản lý 1.2.1. Khái niệm và các yếu tố cơ bản của quản lý a, Khái niệm quản lý Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo, kiểm soát các nguồn lực và hoạt động của hệ thống xã hội nhằm đạt được mục đích của hệ thống với hiệu lực và hiệu quả cao một cách bền vững trong điều kiện môi trường biến động. 14 5/1/2013 8 Logic của khái niệm quản lý 15 b. Các yếu tố cơ bản của quản lý • Thứ nhất, quản lý là làm gì? • Thứ hai, đối tượng của quản lý là ai? • Thứ ba, mục tiêu của quản lý là gì? • Thứ tư, quản lý được thực hiện trong điều kiện nào? 16 5/1/2013 9 c. Sự cần thiết của quản lý các hệ thống Thứ nhất, quản lý giúp thấy rõ mục tiêu của hệ thống. Thứ hai, quản lý sẽ phối hợp tất cả các nguồn lực của hệ thống với hiệu lực và hiệu quả cao Thứ ba, quản lý giúp hệ thống thích nghi với môi trường 17 1.2.2. Quá trình quản lý 18 Lập KH là quá trình thiết lập các mục tiêu và phương thức hành động thích hợp để đạt mục tiêu. Tổ chức là quá trình đảm bảo nguồn lực cho thực hiện kế hoạch trong các hình thái cơ cấu nhất định. Lãnh đạo là quá trình đánh thức sự nhiệt tình, tạo động lực cho con người để họ làm việc một cách tốt nhất nhằm đạt được các mục tiêu kế hoạch. Kiểm soát là quá trính giám sát, đo lường, đánh giá và điều chỉnh hoạt động để đảm bảo sự thực hiện theo các kế hoạch. 5/1/2013 10 1.2.3. Quản lý là một khoa học, một nghệ thuật, một nghề 19 • Quản lý là khoa học – Xuất phát từ tính quy luật của các quan hệ quản lý • Quản lý là nghệ thuật – Xuất phát từ tính đa dạng phong phú, muôn hình muôn vẻ của các sự vật và hiện tượng • Quản lý là một nghề – Quản lý muốn có kết quả thì phải được đào tạo về nghề nghiệp 1.3. Nhà quản lý 1.3.1. Nhà quản lý và phân loại các nhà quản lý a. Khái niệm nhà quản lý Nhà quản lý là người lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát công việc của những người khác để hệ thống do họ quản lý đạt được mục đích của mình 20 5/1/2013 11 b. Phân loại nhà quản lý 21 Theo cấp bậc Nhà quản lý cấp cao là những người chịu trách nhiệm đối với sự thực hiện của toàn tổ chức hay một phân hệ lớn của tổ chức Nhà quản lý cấp trung là những người chịu trách nhiệm quản lý các đơn vị và phân hệ của tổ chức, được tạo nên bởi các bộ phận mang tính cơ sở Nhà quản lý cấp cơ sở là người chịu trách nhiệm trước công việc của những người lao động trực tiếp b. Phân loại nhà quản lý • Theo cấp bậc 22 5/1/2013 12 Thời gian dành cho các hoạt động quản trị 23 28% 36% 22% 14% CẤP CAO 18% 33% 36% 13% CẤP TRUNG Lập kế hoạch Tổ chức Lãnh đạo Kiểm soát 15% 24% 51% 10% CẤP CƠ SỞ b. Phân loại nhà quản lý 24 Theo phạm vi Nhà quản lý chức năng là người chỉ chịu trách nhiệm đối với một chức năng hoạt động của tổ chức Nhà quản lý tổng hợp là người chịu trách nhiệm đối với những đơn vị phức tạp, đa chức năng như tổ chức, chi nhánh hay đơn vị hoạt động độc lập 5/1/2013 13 b. Phân loại nhà quản lý • Theo loại hình tổ chức – Các nhà quản lý trong tổ chức kinh doanh. – Các nhà quản lý trong tổ chức phi lợi nhuận. – Các nhà quản lý hoặc nhà hành chính trong các cơ quan quản lý nhà nước. 25 1.3.2. Vai trò của nhà quản lý 26 5/1/2013 14 1.3.3. Yêu cầu về kỹ năng đối với nhà quản lý 27 Kỹ năng là năng lực của con người có thể đưa kiến thức vào thực tế để đạt được kết quả mong muốn với hiệu lực, hiệu quả cao Kỹ năng kỹ thuật là năng lực thực hiện các hoạt động chuyên môn được tiến hành bởi hệ thống với mức độ thành thục nhất định. Kỹ năng con người (hay kỹ năng làm việc với con người) là năng lực của một người có thể làm việc trong mối quan hệ hợp tác với những người khác Kỹ năng nhận thức là năng lực phát hiện, phân tích và giải quyết những vấn đề phức tạp. Tầm quan trọng của các kỹ năng thay đổi theo cấp quản lý 28