Bài giảng Tâm lý học II

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘIĐẠI HỌC NGOẠI NGỮBỘ MÔN TÂM LÝ GIÁO DỤCGiảng viên: Nguyễn Xuân LongThời gian : 45 tiếtTÂM LÝ HỌC IIChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*TÀI LIỆU THAM KHẢOTâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm. Lê Văn Hồng- Lê Ngọc Lan- Nguyễn Văn Thàng. NXB ĐHQG Hà Nội, 2001.Bộ câu hỏi ôn tập và đánh giá kết quả học tập môn TLH lứa tuổi và TLH sư phạm. Phan Trọng Ngọ (chủ biên). NXB ĐHSPHN, 2005.Tâm lý học II của..4. TLH lứa tuổi và TLH sư phạm (tập I, II). A.V.Petro Vski (chủ biên), Đặng Xuân Hoài dịch. NXB Giáo dục 1982Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*TÂM LÝ HỌC II Phần I. Một số vấn đề cơ bản của TLHLTPhần II. Một số vấn đề cơ bản của TLHSPPhần III. Một số vấn đề cơ bản của TLH giảng dạy tiếng nước ngoàiChương 1. Nhập môn TLHLT và TLHSPChương 2. Tâm lý lứa tuổi học sinh tiểu họcChương 3. Tâm lý lứa tuổi học sinh THCSChương 4. Tâm lý lứa tuổi học sinh THPTChương 5. Tâm lý học dạy họcChương 6. Tâm lý học giáo dụcChương 7. Tâm lý học nhân cách người thầy giáoChương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻ và tiếng nước ngoàiChương 9. Đặc trưng và quy luật của hoạt động giảng dạy tiếng nước ngoàiChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*102030405060708090100SƠ ĐỒ LƯU GIỮ THÔNG TIN (%)NgheNhìnNghe và nhìnTựtrìnhbàyTự hoạt độngChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*CHƯƠNG I NHẬP MÔN TÂM LÝ HỌC LỨA TUỔIVÀ TÂM LÝ HỌC SƯ PHẠMKhái quát về tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạmLý luận về sự phát triển tâm lý trẻ emSự phân chia giai đoạn phát triển tâm lýChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*1. Đối tượng nghiên cứu của TLHLT và TLHSPTÂM LÝ HỌC LỨA TUỔINghiên cứu động lực phát triển tâm lý theo lứa tuổi, sự phát triển cá thể của các quá trình tâm lý trong nhân cách con người đang được phát triểnKhái quát về TLHLT và TLHSPICùng nghiên cứu tâm lý người ở các giai đoạn phát triểnTÂM LÝ HỌC SƯ PHẠMNghiên cứu những quy luật tâm lý của việc dạy học và giáo dụcChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Rút ra những quy luật chung của sự phát triển nhân cách theo lứa tuổiRút ra những quy luật lĩnh hội tri thức, kĩ năng, kĩ xảo trong dạy học và giáo dụcRút ra những biến đổi tâm lý của học sinh do ảnh hưởng của giáo dục và dạy học2. Nhiệm vụ của TLHLT và TLHSPChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*3. Quan hệ giữa TLHLT và TLHSPTâm lý học lứa tuổiTâm lý học sư phạmChung khách thể nghiên cứuChặt chẽ, thống nhất, biện chứngCon ngườiChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*1. Khái niệm về sự phát triển tâm lý trẻ em1.1. Quan niệm về trẻ emTrẻ em là “người lớn thu nhỏ”, chỉ khác nhau về kích thước.TLH duy vật biện chứng: Giữa trẻ em và người lớn có sự khác nhau về chất, trẻ em vận động, phát triển theo quy luật của trẻ em.II. Lý luận về sự phát triển tâm lý trẻ emChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*1.2.1. Quan niệm duy tâmQuan niệm sai lầm về sự phát triển tâm lý trẻ em1.2Sự phát triển tâm lý trẻ em chỉ là sự tăng lên hoặc giảm đi về số lượng các hiện tượng đang phát triển mà không có sự chuyển biến về chất lượngChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP* Phát triển tâm lý là do các tiềm năng sinh vật gây ra. Mọi đặc điểm tâm lý chung và cá thể đều là tiền định và được quyết định bằng con đường di truyền.1.2.2. Thuyết tiền địnhNhà TLH Mỹ E.ToocđaiChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP* Phát triển tâm lý trẻ là do sự tác động của môi trường. Môi trường là yếu tố quyết định hoàn toàn.1.2.3. Thuyết duy cảmNhà TLH Anh John Locke Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP* Sự phát triển của trẻ chịu sự tác động của 2 yếu tố môi trường và di truyền, trong đó di truyền giữ vai trò quyết định và môi trường là điều kiện biến những đặc điểm tâm lý đã được định sẵn thành hiện thực.1.2.4. Thuyết hội tụ 2 yếu tốChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*HẠN CHẾ Cho rằng đặc điểm con người là bất biến, tiền định, hoặc do tiềm năng sinh vật di truyền, hay do ảnh hưởng của môi trường là bất biến Phát triển tâm lý trẻ tách rời những điều kiện cụ thể mà quá trình tâm lý tạo ra Đánh giá không đúng vai trò của giáo dục, phủ nhận tính tích cực cá nhânChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP* Sự phát triển tâm lý trẻ em là quá trình trẻ em lĩnh hội nền văn hoá xã hội loài người thông qua tính tích cực của trẻ trong hoạt động và giao tiếp (trong đó dạy học và giáo dục giữ vai trò chủ đạo)Quan điểm duy vật biện chứng về sự phát triển tâm lý trẻ em1.3Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Sự phát triển tâm lý của trẻ em không tuân theo quy luật sinh học mà tuân theo quy luật xã hội2. Quy luật chung của sự phát triển tâm lý trẻ emChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Tính không đồng đềuTính toàn vẹnTính mềm dẻo và khả năng bù trừChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP* Những chức năng tâm lý khác nhau thì không phát triển ở mức độ như nhau. Có những thời kì tối ưu cho sự phát triển 1 hành động tâm lý nào đó.2.1. Quy luật về tính không đồng đều của sự phát triển tâm lý1- 5 tuổiHọc nói phát triển ngôn ngữ6- 11 tuổiKỹ xảo vận động15- 20 tuổiTư duy toán họcChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP* Cùng với sự phát triển, tâm lý con người ngày càng có tính trọn vẹn, thống nhất, bền vững. Sự phát triển thể hiện ở việc chuyển dần các trạng thái tâm lý thành các đặc điểm tâm lý cá nhân, thành các nét của nhân cách.2.2. Quy luật tính toàn vẹn của tâm lýChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP* Hệ thần kinh của trẻ có tính mềm dẻo và có tính bù trừ. Khi một chức năng tâm lý hoặc sinh lý nào đó yếu hoặc thiếu thì những chức năng tâm lý khác được tăng cường, phát triển mạnh hơn để bù đắp những chức năng yếu hoặc bị hỏng.2.3. Tính mềm dẻo và khả năng bù trừChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lý trẻ3Phát triển tâm lý trẻDi truyềnTiền đề vật chấtTập thểVai trò to lớnMôi trườngVai trò quan trọngTự giáo dụcÝ nghĩa đặc biệtGiáo dụcChủ đạoHoạtđộngQuyết định trực tiếpGiao tiếpVai trò cơ bảnChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Những gì người lớn làm hôm nay, trẻ con sẽ lặp lại vào ngày mai. Vì vậy, hãy cẩn trọng với mỗi hành vi của mình. Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*4.1. Quan niệm về giai đoạn phát triển tâm lýQuan niệm sinh học: khẳng định tính bất biến, tính tuyệt đối của giai đoạn lứa tuổiQuan niệm khác: phủ nhận khái niệm lứa tuổi, sự phát triển tâm lý chỉ là tích luỹ tri thức, kĩ năng, kĩ xảoQuan niệm duy vật biện chứng (Vưgôtxki): Lứa tuổi là một thời kì phát triển nhất định đóng kín một cách tương đối và ý nghĩa của mỗi thời kì được quy định bởi vị trí của nó trong cả quá trình phát triểnSự phân chia giai đoạn phát triển tâm lý4Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*4.2.1. Giai đoạn trước tuổi họcTuổi sơ sinh0- 2 thángPhức cảm hớn hở người lớn đặc biệt người mẹPhân chia giai đoạn phát triển tâm lý4.2Tuổi hài nhi2- 12 thángCảm xúc trực tiếp người lớnChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*4.2.1. Giai đoạn trước tuổi họcTuổi vườn trẻ1- 3 nămHoạt động đồ vậtTuổi mẫu giáo3- 5 nămHoạt động vui chơi (sắm vai)Phân chia giai đoạn phát triển tâm lý4.2Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Giai đoạn lứa tuổi đi học (tuổi học sinh)4.2.2Nhi đồng(HS tiểu học)6- 11, 12 tuổiHoạt động học tậpThiếu niên(HS THCS)11,12-14,15 tuổiGiao tiếp với bạnChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Giai đoạn lứa tuổi đi học (tuổi học sinh)4.2.2Thanh niên(HS PTTH)14, 15 tuổi- 18 tuổiHoạt động học tập hướng nghiệpSinh viên18- 24 tuổiHoạt động học tập theo ngành nghề đã lựa chọnChương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Từ 24 tuổi trở điHoạt động lao động và hoạt động xã hộiGiai đoạn trưởng thành4.2.3Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP*Nghỉ hưu50- 60 tuổi trở điGiai đoạn người già4.2.4