Bài mở đầu: Giới thiệu môn học Kinh tế và Quản lý Môi trường

1Kinh tế và Quản lý môi trường Giảng viên: PGS.TS Lê Thu Hoa ĐT: 35651971; 0913043585 Email: hoalethu@neu.edu.vn hoalethu@yahoo.com Bài mở đầu: Giới thiệu môn học Kinh tế và Quản lý Môi trường Bối cảnh ra đời của KTMT n Các vấn đề môi trường trong quá trình phát triển n Mối quan tâm chung của các nhà kinh tế học và sinh thái học n Sự ra đời môn Kinh tế học môi trường (1960s) Nội dung và phương pháp nghiên cứu 2Các vấn đề môi trường - một vài con số p Trong khoảng từ 1900 đến 2000 Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trên toàn thế giới tính theo mức giá cố định tăng gấp 19 lần p Trong cùng giai đoạn đó, sản phẩm công nghiệp và sản xuất tăng gấp trên 50 lần p Hiện tại con người sử dụng khoảng từ 40 đến 50% tổng lượng nước ngọt có được. Luợng nuớc khai thác đã tăng gấp đôi trong vòng 40 năm qua p Trên ¼ tổng số các nguồn cá bị khai thác quá mức p Ô nhiễm dinh dưỡng đã dẫn đến hiện tượng phú dưỡng các nguồn nước và các vùng đới bờ chết Các vấn đề môi trường p Suy giảm diện tích rừng và đa dạng sinh học p Suy thoái các lưu vực sông p Thiếu nước và ô nhiễm nước p Xói mòn và suy thoái đất p Cạn kiệt nguồn tài nguyên thuỷ hải sản p Ô nhiễm biển và đại dương p Ô nhiễm không khí và tắc nghẽn giao thông đô thị p Suy giảm tầng Ozone p Trái đất ấm lên và biến đổi khí hậu p Khác??? p è Các vấn đề trên có liên quan thế nào với các hoạt động kinh tế? 3 4Sự ấm lên toàn cầu Lũ lụt Tăng nhiệt độ Hạn hán = Mất nơi cư trú, suy giảm sản xuất lương thực, tăng áp lực về đất đai 5Nước trên các dòng sông bị ô nhiễm nặng nề 6Xói mòn, rửa trôi, bạc màu và thiếu nước làm giảm năng suất cây trồng, mùa màng thất bát - 1 tỷ người đói 2 – 3,5 tỷ người thiếu vitamin & khoáng chất Môi trường và Phát triển bền vững Mối quan tâm chung của chúng ta 7Nhu cầu tài nguyên cho phát triển kinh tế 0 20 40 60 80 100 120 140 160 2005 2010 2015 2020 2030 Year M ill . T O E RE Gas Oil products Electricity Coal 0 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 700,000 2005 2010 2015 2020 2025 Year G W h Nhu cầu năng lượng 2030 Nhu cầu điện 2030 Nhu cầu tài nguyên cho phát triển kinh tế 8Dấu ấn sinh thái trên thế giới Source: WWF Living Planet Report 2006 Nhu cầu được dự báo cho hành tinh trái đất 1900 21002002 2050 Source: Wuppertal Institute 9Chúng ta đang sống và tiêu dùng không bền vững??? Trong xã hội tiêu dùng, để đáp ứng nhu cầu của con người § cần 10 tấn nguyên liệu/ người/ năm § 94% trong số đó trở thành chất thải § 70% có thể tái chế, tái sử dụng (Bishop, Pollution Prevention, 2001) + Canh tác truyền thống ++ + + + Cà phê??? 144 lít nước/ tách cà phê 10 Sở thích dùng Fast food??? Để sản xuất 1 tấn thịt gia súc, gia cầm, trứng hoặc sữa à Mất đi 5 tấn lớp thổ nhưỡng màu mỡ trên bề mặt đất; thải 36,4 tấn CO2 Hoạt động chăn nuôi: • Tiêu hao khoảng 40% sản lượng ngũ cốc trên Thế giới, • Làm ảnh hưởng 70% đất canh tác nông nghiệp •Tạo ra 18% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính • Gây suy giảm diện tích rừng • Gây suy giảm và làm ô nhiễm nước è 35$/ bánh hamburger nếu tính đủ chi phí môi trường- Trên cấp độ toàn cầu p 90% lượng tài nguyên được khai thác ngay lập tức bị vứt bỏ p 80% sản phẩm bị vứt bỏ sau 1 lần sử dụng p Một chiếc bàn chải đánh răng tạo ra 1,5kg chất thải p Một chiếc máy điện thoại di động tạo ra 75 kg chất thải p Một tấn giấy cần 100.000 m3 nước Source: Wuppertal Institut 11 Hình mẫu phát triển không bền vững Sử dụng TNTN & MT Chất lượng cuộc sống Tăng trưởng kinh tế Source: Wuppertal Institut Sử dụng TNTN & MT Chất lượng cuộc sống Tăng trưởng kinh tế Thay đổi sản xuất và tiêu dùng Thay đổi sản xuất Thay đổi để phát triển bền vững 12 Kinh tế học môi trường - EE p Một môn khoa học kinh tế, ra đời những năm 1960s p Sử dụng các khái niệm và công cụ phân tích kinh tế n Khái niệm: sự khan hiếm, giới hạn năng lực sản xuất, đánh đổi (trade - off), cung, cầu, lợi ích cận biên, chi phí cận biên, hiệu quả kinh tế, ngoại ứng... n Công cụ: phân tích lợi ích ... chi phí, phân tích hiệu quả chi phí, các công cụ định giá, tối ưu hoá... p Lý giải và giải quyết các vấn đề môi trường (theo nghĩa rộng, bao gồm tài nguyên thiên nhiên và chất lượng môi trường) p Bảo đảm hiệu quả kinh tế - xã hội trong điều kiện ràng buộc về môi trường/ hệ sinh thái Kinh tế học môi trường - EE Hai nhánh quan trọng: §Kinh tế tài nguyên thiên nhiên: giải quyết những vấn đề liên quan đến khai thác và sử dụng tài nguyên theo cách có hiệu quả về kinh tế, tối đa hoá phúc lợi kinh tế §Kinh tế môi trường: đánh giá kinh tế các biến đổi môi trường, giải thích nguyên nhân kinh tế của việc ô nhiễm và suy thoái tài nguyên/ chất lượng môi trườngà đề ra các giải pháp kinh tế nhằm ngăn ngừa, hạn chế, và cải thiện 13 Kinh tế học môi trường - EE Ba vấn đề cốt lõi của kinh tế học môi trường p Đánh giá tầm quan trọng về mặt kinh tế của các biến đổi môi trường p Tìm hiểu/ lý giải các nguyên nhân kinh tế của các biến đổi môi trường p Đề xuất các giải pháp kinh tế nhằm làm chậm lại, chấm dứt, thậm chí đảo ngược các biến đổi tác động tiêu cực đối với môi trường Kinh tế học môi trường - EE p Nội dung/ vấn đề cốt lõi của kinh tế học môi trường Ø Kinh tế môi trường “nghiên cứu và giải quyết các vấn đề môi trường từ giác độ kinh tế” Ø Kinh tế môi trường có điểm gì giống và khác các môn khoa học môi trường khác (VD: công nghệ môi trường…)? Ø Kinh tế môi trường đóng vai trò như thế nào trong xây dựng các chính sách phát triển? 14 Kinh tế học môi trường - EE Nội dung chương trình: Ø Chương 1: Mối quan hệ giữa kinh tế và MT Ø Chương 2: Kinh tế học chất lượng môi trường Ø Chương 3: Định giá tài nguyên và môi trường và Phân tích Chi phí-Lợi ích Ø Chương 4: Kinh tế tài nguyên thiên nhiên Ø Chương 5: Quản lý môi trường Kinh tế học môi trường - EE Tài liệu học tập: Kinh tế và Quản lý Môi trường, NXB Thống kê, Hà Nội 2003 Tài liệu tham khảo: p Bài giảng Phát triển bền vững (VIE01/021, 2006) p Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam 2005, NXB Chính trị Quốc gia p Các trang web: n n n n n p Các tài liệu khác: sẽ được giới thiệu và cung cấp khi cần