Câu hỏi và đáp án thi tốt nghiệp triết học

C©u hái vµ ®¸p ¸n thi tèt nghiÖp triÕt häc PhÇn 1: lÞch sö triÕt häc vµ CNDVbc vÒ thÕ giíi C©u 1: TriÕt häc lµ g×? Ph©n tÝch vÊn ®Ò CB cña triÕt häc?C¸c ph­¬ng ph¸p nhËn thøc TG cña triÕt häc Kh¸i niÖm triÕt häc: Theo quan ®iÓm m¸c-xÝt, triÕt häc lµ mét trong nh÷ng h×nh th¸i ý thøc x· héi, lµ häc thuyÕt vÒ nh÷ng ng.t¾c chung nhÊt cña sù tån t¹i vµ t­ duy vÒ vai trß vµ vÞ trÝ cña con ng­êi trong thÕ giíi, lµ KH vÒ nh÷ng quy luËt chung nhÊt cña tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy.(1,5 ®iÓm) TriÕt häc ra ®êi do ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ng­êi, phôc vô nhu cÇu sèng cña con ng­êi, nã ra ®êi tõ thùc tiÓn vµ nã cã nguån gèc nhËn thøc, nguån gèc x· héi. Nguån gèc nhËn thøc: §ã lµ khi con ng­êi ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é trõu t­îng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng ho¸ (nghÜa lµ tæng hîp c¸i chung tõ nh÷ng c¸i riªng lÎ) ®Ó x©y dùng nªn c¸c häc thuyÕt, c¸c lý luËn. Nguån gèc x· héi: §ã lµ khi x· héi cã sù ph©n chia lao ®éng ch©n tay vµ lao ®éng trÝ ãc, tõ ®ã dÉn ®Õn sù ph©n chia giai cÊp vµ triÕt häc phôc vô cho lîi Ých cña nh÷ng giai cÊp nhÊt ®Þnh, nh÷ng LL xh nhÊt ®Þnh VÊn ®Õ c¬ b¶n cña triÕt häc: VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc lµ vÊn ®Ò vÒ mèi QH gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc, gi÷a tån t¹i vµ t­ duy. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc cã 2 mÆt: - MÆt thø nhÊt: gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc c¸i nµo cã tr­íc, c¸i nµo cã sau, c¸i nµo quyÕt ®Þnh c¸i nµo? Tuú theo c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy mµ c¸c häc thuyÕt triÕt häc chia thµnh 2 trµo l­u chÝnh: CNDV vµ CNDT. CNDV kh¼ng ®Þnh: VËt chÊt cã tr­íc, ý thøc cã sau, vËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan, ®éc lËp víi ý thøc vµ quyÕt ®Þnh ý thøc. Cßn ý thøc lµ ph¶n ¸nh thÕ giíi kh¸ch quan vµo bé ãc con ng­êi. ( CNDV cã 3 h×nh thøc c¬ b¶n: CNDV chÊt ph¸t; CNDV siªu h×nh; CNDV biÖn chøng CNDT th× l¹i thõa nhËn: Tinh thÇn, ý thøc cã tr­íc, vËt chÊt cã sau, ý thøc quyÕt ®Þnh vËt chÊt ( CNDT chia lµm 2 ph¸i: CNDT kh¸ch quan vµ CNDT chñ quan - MÆt thø 2: Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kh¶ n¨ng nhËn thøc cña con ng­êi (Con ng­êi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc ®­îc thÕ giíi hay kh«ng ? ) CNDV thõa nhËn vËt chÊt lµ nguån gèc cña ý thøc, ý thøc lµ ph¶n ¸nh thÕ giíi vËt chÊt, do ®ã con ng­êi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc ®­îc thÕ giíi. CNDT còng thõa nhËn thÕ giíi lµ cã thÓ nhËn thøc ®­îc. Nh­ng v× hä xuÊt ph¸t tõ quan niÖm cho r»ng ý thøc cã tr­íc vËt chÊt, vËt chÊt phô thuéc ý thøc, cho nªn theo hä, nhËn thøc kh«ng ph¶i lµ ph¶n ¸nh thÕ giíi mµ chØ lµ tù nhËn thøc, tù ý thøc vÒ b¶n th©n ý thøc (Håi t­ëng c¸c ý niÖm tuyÖt ®èi- nh÷ng c¸i ®· cã tõ tr­íc, chØ viÖc nhí l¹i). Bªn c¹nh c¸c nhµ triÕt häc nhÊt nguyªn luËn (duy vËt vµ duy t©m), cßn cã c¸c nhµ triÕt häc nhÞ nguyªn luËn muèn dung hoµ CNDV vµ CNDT ( VÝ dô §Ò-c¸c-t¬, nhµ triÕt häc Ph¸p thuéc thÕ kû XVII ( Kh¼ng ®Þnh VC vµ YT tån t¹i ®éc lËp nhau) vµ c¸c nhµ ®a nguyªn luËn (vÝ dô LÐp-nÝt, ng­êi §øc (häc thuyÕt kh«ng thÓ biÕt ). Sù ®èi lËp gi÷a PPSH vµ PPBC; LÞch sö ph¸t triÓn cña phÐp BC(c¸c PP nhËn thøc TG) - PP SH: + NhËn thøc ®èi t­îng ë tr¹ng th¸i c« lËp, t¸ch rêi ®èi t­îng ra khái c¸c chØnh thÓ kh¸c vµ gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp nhau cã mét ranh giíi tuyÖt ®èi. + NhËn thøc ®èi t­îng ë tr¹ng th¸i tÜnh, nÕu cã biÕn ®æi th× chØ lµ sù biÕn ®æi vÒ sè l­îng, nguyªn nh©n cña sù biÕn ®æi n»m bªn ngoµi ®èi t­îng. - PPBC: + NhËn thøc c¸c ®èi t­îng ë trong c¸c mèi liªn hÖ víi nhau, ¶nh h­ëng nhau, rµng buéc nhau. + NhËn thøc ®èi t­îng ë tr¹ng th¸i vËn ®éng biÕn ®æi, n»m trong ph­¬ng h­íng chung lµ ph¸t triÓn. §©y lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vÒ chÊt cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng mµ nguån gèc cña sù biÕn ®æi Êy lµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÈn néi t¹i cña chóng. - PPBC ph¸t triÓn qua 3 giai ®o¹n víi 3 h×nh thøc: PhÐp BC tù ph¸t thêi cæ ®¹i; PhÐp BC duy t©m; PhÐp BCDV. C©u 2: TÝnh tÊt yÕu ra ®êi cña triÕt häc? Thùc chÊt vµ ý nghÜa cuéc c¸ch m¹ng thùc hiÖn trong triÕt häc do M¸c vµ ¡ng-ghen thùc hiÖn? 1. Sù ra ®êi cña triÕt häc lµ mét tÊt yÕu cña lÞch sö: * Nh÷ng tiÒn ®Ò kh¸ch quan: - TiÒn ®Ò kinh tÕ-x· héi: Vµo nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû 19, Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña LLSX do sù t¸c ®éng cña cuéc CMCN0 lµm cho QHSXTBCN ®­îc cñng cè, ph­¬ng thøc SXTBCN ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn c¬ së VC-KT cña chÝnh m×nh, do ®ã ®· thÓ hiÖn tÝnh h¬n h¼n cña nã so víi ph­¬ng thøc SXPK. Sù ph¸t triÓn cña CNTB lµm cho nh÷ng m©u thuÈn XH cµng thªm gay g¾t, xung ®ét gi÷a giai cÊp VS vµ giai cÊp TS ®· trë thµnh cuéc ®Êu tranh giai cÊp. Giai cÊp TS trë thµnh giai cÊp thèng trÞ XH vµ giai cÊp VS lµ giai cÊp bÞ trÞ. Giai cÊp VS xuÊt hiÖn trªn vò ®µi LS kh«ng chØ cã sø mÖnh lµ kÎ ph¸ ho¹i CNTB mµ cßn lµ lùc l­îng tiªn phong trong cuéc ®Êu tranh cho nÒn d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi. Giai cÊp v« s¶n ®· ý thøc ®­îc quyÒn lîi c¬ b¶n cña m×nh vµ tiÕn hµnh c¸c cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa t­ b¶n, tuy nhiªn c¸c h×nh thøc ®Êu tranh cßn mang tÝnh bét ph¸t, cã n¬i vµ cã thêi gian ®· r¬i vµo bÕ t¾c. Yªu cÇu ph¶i cã mét lý luËn dÉn ®­êng. V× vËy, nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ-x· héi trªn ®©y dÉn ®Õn sù ra ®êi cña triÕt häc M¸c …®Ó gi¶i quyÕt ®óng ®¾n nh÷ng vÊn ®Ò lÞch sö ®Æt ra. - TiÒn ®Ò lý luËn: TriÕt häc M¸c lµ sù kÕ thõa, tiÕp thu mét c¸ch cã chän läc, phª ph¸n tõ nh÷ng lý luËn triÕt häc tr­íc M¸c nh­ triÕt häc cæ ®iÓn §øc ( ®iÓn h×nh lµ Hªghen vµ Phoi¬b¾c); Chñ nghÜa kh«ng t­ëng Ph¸p (®iÓn h×nh lµ Xanh xi m«ng, Phu ri ª); Kinh tÕ chÝnh trÞ häc (§iÓn h×nh lµ A. xmÝt; §. Ric¸c®«). - TiÒn ®Ò KH tù nhiªn: Trong nh÷ng thËp kû ®Çu thÕ kû 19, KHTN ph¸t triÓn m¹nh víi nhiÒu ph¸t minh quan träng nh­: §LBT vµ CHNL, thuyÕt tÕ bµo vµ thuyÕt tiÕn ho¸ cña §¸cuyn. Nh÷ng ph¸t minh nµy ®· lµm béc lé tÝnh h¹n chÕ vµ tÝnh bÊt lùc cña PP t­ duy siªu h×nh trong viÖc nhËn thøc TG. 3 ph¸t minh nµy cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc h×nh thµnh triÕt häc DVBC. §ång thêi nh÷ng ph¸t minh KH ®ã ®· v¹ch ra mèi liªn hÖ thèng nhÊt gi÷a c¸c d¹ng tån t¹i kh¸c nhau, c¸c d¹ng vËn ®éng kh¸c nhau trong tÝnh thèng nhÊt VC cña TG, v¹ch ra tÝnh BC cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nã. * TiÒn ®Ò chñ quan: TriÕt häc M¸c kh«ng thÓ ra ®êi nÕu kh«ng cã nh÷ng tiÒn ®Ò kh¸ch quan do lÞch sö mang l¹i. Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng M¸c vµ Angghen lµ nh÷ng nhµ triÕt häc, KH thiªn tµi, ®ång thêi l¹i lµ nhµ ho¹t ®éng thùc tiÔn c¸ch m¹ng, cïng víi bÇu nhiÖt huyÕt lµ ®Êu tranh cho sù nghiÖp gi¶i phãng con ng­êi, cho lý t­ëng céng s¶n. Tãm l¹i: Sù ra ®êi cña chñ nghÜa M¸c vµ triÕt häc M¸c kh«ng ph¶i lµ mét sù ngÉu nhiªn, mµ lµ mét tÊt yÕu cña lÞch sö. Nã do c¸c nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan mang l¹i. §ã lµ, do nh÷ng nguyªn nh©n kinh tÕ-x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c t­ t­ëng tr­íc ®ã cña nh©n lo¹i. Kh¸i qu¸t kinh nghiÖm cña phong trµo c«ng nh©n vµ nh÷ng thµnh tùu cña KH tù nhiªn, nghiªn cøu cã phª ph¸n nh÷ng t­ t­ëng triÕt häc tr­íc ®ã, M¸c vµ ¡ng-ghen ®· thùc hiÖn b­íc ngoÆt c¸ch m¹ng vÜ ®¹i trong triÕt häc. (2, 5 ®iÓm) 2. Thùc chÊt vµ ý nghÜa c¸ch m¹ng do M¸c vµ ¡ng-ghen thùc hiÖn trong triÕt häc: * Thùc chÊt: - TriÕt häc M¸c lµ sù thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a tÝnh c¸ch m¹ng vµ tÝnh KH, gi÷a thÕ giíi quan duy vËt vµ ph­¬ng ph¸p biÖn chøng… - TriÕt häc M¸c ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña ho¹t ®éng thùc tiÔn ®èi víi nhËn thøc vµ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. Nã lµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt KH vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc vµ c¸c KH kh¸c. TriÕt häc M¸c thèng nhÊt trong chøc n¨ng nhËn thøc thÕ giíi vµ c¶i t¹o thÕ giíi… - TriÕt häc M¸c lµ triÕt häc duy vËt triÖt ®Ó: Duy vËt biÖn chøng trong lÜnh vùc tù nhiªn vµ trong ®êi sèng x· héi… * ý nghÜa - TriÕt häc M¸c lµ thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn KH, trë thµnh lý luËn s¾c bÐn trong cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n vµ quÇn chóng lao ®éng nh»m xo¸ bá mäi ¸p bøc bãc lét… - TriÕt häc M¸c lµ mét lý luËn ph¸t triÓn thùc tiÔn cña KH hiÖn ®¹i, chøng minh vai trß cña chñ nhÜa duy vËt biÖn chøng, ®ång thêi còng ®ßi hái lý luËn cña CNDV biÖn chøng ph¸t triÓn dùa trªn nh÷ng thµnh tùu cña KH hiÖn ®¹i. (2,5 ®iÓm)   C©u 3: Tr×nh bµy ®èi t­îng, ®Æc ®iÓm vµ vai trß cña triÕt häc M¸c-Lªnin? 1. §èi t­îng cña triÕt häc M¸c- Lªnin: C¸c quan ®iÓm tr­íc M¸c x¸c ®Þnh ®èi t­îng ch­a ®óng ®¾n, triÕt häc M¸c x¸c ®Þnh: §èi t­îng nghiªn cøu cña triÕt häc M¸c-Lªnin lµ Nghiªn cøu nh÷ng quy luËt chung nhÊt vÒ tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy. Vai trß cña con ng­êi ®èi víi thÕ giíi trªn c¬ së gi¶i quyÕt KH vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc.(1 ®iÓm) 2. §Æc ®iÓm cña triÕt häc M¸c-Lªnin: TriÕt häc M¸c-Lªnin lµ mét häc thuyÕt KH vµ tiÕn bé, nã mang trong m×nh 3 ®Æc ®iÓm chÝnh sau: * Thèng nhÊt gi÷a tÝnh §¶ng vµ tÝnh KH: + TÝnh ®¶ng cña triÕt häc M¸c-Lªnin: LËp tr­êng CNDV biÖn chøng, ®Êu tranh kiªn quyÕt chèng CNDT, siªu h×nh, b¶o vÖ chñ nghÜa M¸c-Lªnin, b¶o vÖ vµ mang l¹i lîi Ých cho giai cÊp v« s¶n vµ quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng. + TÝnh KH cña triÕt häc M¸c-Lªnin (THML): ph¶n ¸nh ®óng ®¾n hÖ thèng c¸c quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña thÕ giíi. + V× sao cã sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh ®¶ng vµ tÝnh KH trong THML: Do môc tiªu lý t­ëng chiÕn ®Êu, lîi Ých giai cÊp v« s¶n phï hîp tiÕn tr×nh kh¸ch quan cña lÞch sö. * Sù thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn: + G¾n nhËn thøc thÕ giíi víi c¶i t¹o thÕ giíi lµ ng.t¾c c¬ b¶n cña triÕt häc M¸c: triÕt häc MLN ra ®êi tõ nhu cÇu thùc tiÔn, nhu cÇu cña phong trµo c¸ch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ quÇn chóng lao ®éng. Nã trë thµnh vò khÝ lý luËn cña giai cÊp v« s¶n… + Th«ng qua tæng kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn mµ ph¸t triÓn triÕt häc. TriÕt häc l¹i trë l¹i chØ ®¹o, h­íng dÉn cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n mµ bæ sung vµ ph¸t triÓn, mµ lµm trßn sø mÖnh cña m×nh. + ChØ cã th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn th× triÕt häc MLN míi trë thµnh søc m¹nh vËt chÊt, míi ph¸t triÓn vµ ®æi míi kh«ng ngõng. * TÝnh s¸ng t¹o cña THML: + S¸ng t¹o lµ b¶n chÊt cña triÕt häc M¸c: nh÷ng nguyªn lý, quy luËt phæ biÕn khi vËn dông vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cô thÓ ph¶i ®óng ®¾n, s¸ng t¹o. + HiÖn thùc kh¸ch quan kh«ng ngõng vËn ®éng vµ biÕn ®æi, t­ duy vµ ý thøc ph¶n ¸nh chóng còng kh«ng ngõng bæ sung vµ ph¸t triÓn. TriÕt häc víi t­ c¸ch lµ mét KH còng kh«ng ngõng ®­îc bæ sung, ph¸t triÓn vµ vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o, sao cho phï hîp víi tõng hoµn c¶nh. + TÝnh s¸ng t¹o cña THML ®ßi hái chóng ta ph¶i n¾m v÷ng b¶n chÊt c¸ch m¹ng vµ KH cña tõng nguyªn lý vµ vËn dông nã trªn quan ®iÓm thùc tiÔn, lÞch sö, cô thÓ. NghÜa lµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ kh¸ch quan, ®óng thùc tiÔn sinh ®éng lµm c¬ së cho nhËn thøc vµ vËn dông lý luËn. 3. Vai trß cña THML ®èi víi thùc tiÔn x· héi vµ sù ph¸t triÓn KH (1,5 ®iÓm) - Lµ c¬ së thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn trong nhËn thøc vµ c¶i t¹o thÕ giíi cña giai cÊp v« s¶n lµ kim chØ nam cho ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸c §¶ng céng s¶n: + Nã cung cÊp hÖ thèng tri thøc KH vÒ thÕ giíi + Trang bÞ ph­¬ng ph¸p luËn KH + Lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh niÒm tin KH vµ nh÷ng phÈm chÊt cao quý cña ng­êi c¸ch m¹ng. - Trang bÞ cho c¸c nghµnh KH kh¸c thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn KH ®i s©u kh¸m ph¸ b¶n chÊt vµ quy luËt cña sù vËt, hiÖn t­îng. + Nã ®ãng vai trß dÉn ®­êng cho nghiªn cøu KH + Nã gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc trong qu¸ trt×nh nghiªn cøu + Lµ c¬ së KH chèng l¹i ¶nh h­ëng cña CNDT, hÖ t­ t­ëng TS xuyªn t¹c nh÷ng ph¸t minh KH. C©u 4: Quan ®iÓm cña CNDVBC vÒ VC vµ c¸c h×nh thøc tån t¹i cña nã. 1. §Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lªnin: Ph¹m trï vËt chÊt lµ mét trong nh÷ng ph¹m trï c¬ b¶n, nÒn t¶ng cña CNDV, nã chøa ®ùng néi dung thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn rÊt kh¸i qu¸t vµ s©u s¾c. Trong c¸c häc thuyÕt häc tr­íc M¸c cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ ph¹m trï nµy… C¸c nhµ duy vËt cæ ®¹i quan niÖm vËt chÊt mang tÝnh trùc quan c¶m tÝnh vµ v× thÕ hä ®· ®ång nhÊt vËt chÊt víi nh÷ng vËt thÓ cô thÓ, coi ®ã lµ c¬ së ®Çu tiªn cña sù tån t¹i. HoÆc c¸c nhµ triÕt häc vµ KH tù nhiªn do kh«ng hiÓu phÐp biÖn chøng duy vËt ®· ®ång nhÊt vËt chÊt víi nguyªn tö hoÆc vËt chÊt víi khèi l­îng - mét thuéc tÝnh phæ biÕn cña c¸c vËt thÓ. Nh­ng ®Õn cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ kû XX, vËt lý häc ®· cã nh÷ng ph¸t minh rÊt quan träng ®em l¹i cho con ng­êi nh÷ng hiÓu biÕt míi vµ s©u s¾c vÒ cÊu tróc cña thÕ giíi vËt chÊt, (nh­ ph¸t hiÖn ra tia R¬n-ghen, hiÖn t­îng phãng x¹, t×m ra ®iÖn tö,…). ChÝnh c¸c ph¸t minh quan träng nµy bÞ c¸c nhµ triÕt häc duy t©m lîi dông ®Ó cho r»ng “VËt chÊt tiªu tan mÊt” vµ nh­ thÕ toµn bé nÒn t¶ng cña CNDV sôp ®æ hoµn toµn. Trªn c¬ së ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c cuéc c¸ch m¹ng trong KH tù nhiªn vµ phª ph¸n CNDT, Lª-nin ®· ®­a ra mét ®Þnh nghÜa toµn diÖn, s©u s¾c vµ KH vÒ ph¹m trï vËt chÊt: “VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i kh¸ch quan ®­îc ®em l¹i cho con ng­êi trong c¶m gi¸c, ®­îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c”. 2. Ph©n tÝch ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lª-nin: Khi nghiªn cøu ®Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lª-nin chóng ta cÇn ph¶i hiÓu vµ n¾m ®­îc 2 ý c¬ b¶n sau: * VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc: khi ®Þnh nghÜa vËt chÊt Lª-nin ®ßi hái cÇn ph¶i ph©n biÖt vËt chÊt víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc víi c¸c kh¸i niÖm cña KHTN vÒ c¸c ®èi t­îng, sù vËt cô thÓ, nghÜa lµ VC nã v« tËn, v« h¹n, kh«ng sinh ra, kh«ng mÊt ®i cßn c¸c d¹ng vËt chÊt khoa häc cô thÓ ®Òu cã giíi h¹n, nã sinh ra vµ mÊt ®i ®Ó chuyÓn ho¸ thµnh c¸i kh¸c. VËt chÊt ë ®©y ®­îc hiÓu víi nghÜa lµ mét ph¹m trï réng nhÊt trong hÖ thèng c¸c ph¹m trï. * Trong ®Þnh nghÜa chóng ta còng nhËn thÊy cã hai vÊn ®Ò, ®ã lµ: + VËt chÊt lµ “thùc t¹i kh¸ch quan ®­îc ®em l¹i cho con ng­êi trong c¶m gi¸c… vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c”. Nh­ vËy, chóng ta hiÓu vËt chÊt lµ thùc t¹i kh¸ch quan, lµ tÊt c¶ nh÷ng g× tån t¹i bªn ngoµi vµ kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c, ý thøc cña con ng­êi. NghÜa lµ TÊt c¶ nh÷ng g× tån t¹i bªn ngoµi vµ ®éc lËp víi ý thøc, víi c¶m gi¸c, vµ ®em l¹i cho chóng ta trong c¶m gi¸c, trong ý thøc ®Òu lµ vËt chÊt. Thuéc tÝnh nµy ®· thÓ hiÖn lËp tr­êng cña CNDV: vËt chÊt cã tr­íc, ý thøc cã sau, vËt chÊt lµ nguån gèc kh¸ch quan cña c¶m gi¸c, ý thøc; c¶m gi¸c, ý thøc cña con ng­êi lµ sù ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch quan (VC g©y nªn cÈm gi¸c ë con ng­êi khi gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp t¸c ®éng lªn gi¸c quan con ng­êi). + Thùc t¹i kh¸ch quan nµy con ng­êi cã thÓ nhËn thøc ®­îc (b»ng nh÷ng ph­¬ng thøc nhËn thøc kh¸c nhau nh­ chÐp l¹i, chop l¹i, ph¶n ¸nh…). Tãm l¹i: §Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lª-nin ®· bao qu¸t c¶ hai mÆt cña vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc trªn lËp tr­êng cña CNDV biÖn chøng. §©y lµ ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ nhÊt, toµn diÖn nhÊt, s©u s¾c nhÊt vµ réng nhÊt vÒ vËt chÊt. (3 ®iÓm) 3. ý nghÜa KH vµ c¸ch m¹ng cña ®Þnh nghÜa: (2 ®iÓm) §Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lª-nin cã ý nghÜa thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn s©u s¾c ®èi víi nhËn thøc KH vµ thùc tiÔn, v×: * Nã ®· gi¶i ®¸p mét c¸ch ®Çy ®ñ, KH hai mÆt cña vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc dùa trªn quan ®iÓm cña CNDV biÖn chøng. * Chèng l¹i c¸c quan ®iÓm sai tr¸i cña CNDT kh¸ch quan vµ chñ quan, kh¾c phôc ®­îc c¸c thiÕu sãt cña CNDV siªu h×nh quy vËt chÊt vµo vËt thÓ cô thÓ. Chèng l¹i thuyÕt “bÊt kh¶ tri luËn” phñ nhËn kh¶ n¨ng nhËn thøc cña con ng­êi. * §Þnh nghÜa ®ã ®· lµm râ tÝnh kh¸i qu¸t, tÝnh phæ biÕn cña ph¹m trï vËt chÊt, bao qu¸t c¶ d¹ng vËt chÊt trong x· héi ®ã lµ tån t¹i x· héi, tån t¹i bªn ngoµi kh«ng phô thuéc vµo ý thøc x· héi. Kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n cña nguyªn lý vÒ tÝnh v« tËn, v« h¹n cña thÕ giíi vËt chÊt. * §Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lª-nin ®· trang bÞ thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn KH cho c¸c nghµnh KH ®i s©u nghiªn cøu thÕ giíi vËt chÊt, t×m ra nh÷ng kÕt cÊu míi, nh÷ng thuéc tÝnh míi vµ nh÷ng quy luËt vËn ®éng cña vËt chÊt ®Ó lµm phong phó thªm kho tµng tri thøc cña nh©n lo¹i. §ång thêi cã vai trß ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn cña nhËn thøc KH, tr¸nh ®­îc sù khñng ho¶ng t­¬ng tù trong vËt lý häc vµo cuèi thÕ ky XIX vµ ®Çu thÕ kû XX. 4. Quan ®iÓm cña THML vÒ tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi: VÊn ®Ò thèng nhÊt cña thÕ giíi lu«n g¾n liÒn víi c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc. Tuú theo c¸ch gi¶i quyÕt chia ra hai tr­êng ph¸i: * CNDV: khi coi vËt chÊt cã tr­íc, ý thøc cã sau, vËt chÊt quyÕt ®Þnh ý thøc, cßn ý thøc chØ lµ sù ph¶n ¸nh thÕ giíi vËt chÊt. Do ®ã, tÝnh thèng nhÊt cña thÕ giíi lµ vËt chÊt. * CNDT: coi ý thøc, tinh thÇn cã tr­íc, vËt chÊt cã sau, ý thøc quyÕt ®Þnh vËt chÊt nªn cho r»ng tÝnh thèng nhÊt cña thÕ giíi lµ ý thøc, tinh thÇn. Chñ nghÜa DV tr­íc M¸c cã c«ng lín tong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ng.t¾c thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi. Nh­ng do hä ®ång nhÊt vËt chÊt víi c¸c vËt thÓ cô thÓ, nªn ng.t¾c trªn cã h¹n chÕ rÊt lín, m©u thuÉn víi c¸c thµnh tùu cña KHTN hiÖn t¹i. CNDVBC kh¼ng ®Þnh: b¶n chÊt cña thÕ giíi lµ vËt chÊt, thÕ giíi thèng nhÊt ë tÝnh vËt chÊt cña nã, c¸c quan ®iÓm ®· kh¼ng ®Þnh: * ChØ cã mét thÕ giíi duy nhÊt vµ thèng nhÊt lµ thÕ giíi vËt chÊt. ThÕ giíi vËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan, cã tr­íc vµ ®éc lËp hoµn toµn víi ý thøc, tinh thÇn. Thø nhÊt: sù thèng nhÊt thÓ hiÖn ë c¬ së thùc thÓ duy nhÊt phæ biÕn, tån t¹i vÜnh viÔn vµ v« tËn ë tÊt c¶ c¸c h×nh thøc ®a d¹ng vµ phong phó cña thÕ giíi ®ã lµ vËt chÊt. Thø hai: sù thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi cßn g¾n liÒn víi sù liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c yÕu tè ë bªn trong cña thÕ giíi, lµ chÝnh sù t¸c ®éng qua l¹i dÉn ®Õn vËn ®éng, ph¸t triÓn. Ng.t¾c thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi ph¶i g¾n liÒn víi ng.t¾c vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. * ThÕ giíi vËt chÊt biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh th«ng qua c¸c sù vËt, hiÖn t­îng. Qu¸ t×nh t¸c ®éng qua l¹i mét c¸ch biÖn chøng: vËn ®éng biÕn ®æi kh«ng ngõng theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan phæ biÕn cña thÕ giíi vËt chÊt. * ThÕ giíi vËt chÊt tån t¹i vÜnh viÔn, v« h¹n vµ v« tËn, kh«ng ®­îc sinh ra vµ kh«ng bÞ mÊt ®i. Trong thÕ giíi kh«ng cã g× kh¸c ngoµi nh÷ng quÊ tr×nh vËt chÊt ®ang biÕn ®æi vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau, lµ nguån gèc, nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶ cña nhau. * TÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi ®­îc chÝnh sù ph¸t triÓn cña KH chøng minh. Con ng­êi ®· nghiªn cøu, kh¸m ph¸ thÕ giíi c¶ chiÒu s©u vµ c¶ chiÒu réng vµ ®· chøng minh r»ng chØ cã duy nhÊt mét thÕ giíi ®ã lµ thÕ giíi vËt chÊt vµ c¸c s¶n phÈm cña nã. (Ch¼ng h¹n nh­ c¸c ph¸t minh: thuyÕt TB, §LBTvµ CHNL, thuyÕt tiÕn ho¸ c¸c loµi…) * TÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi ®­îc chÝnh lÞch sö ph¸t triÓn l©u dµi cña con ng­êi chøng minh. Con ng­êi kh«ng bao giê b»ng ý thøc mµ t¹o ra ®­îc c¸c ®èi t­îng vËt chÊt. Con ng­êi chØ cã c¶i biÕn thÐ giíi vËt chÊt theo quy luËt vèn cã cña nã. 5. VËt chÊt vµ vËn ®éng: * Kh¸i niÖm vËn ®éng: VËn ®éng kh«ng ph¶i chØ lµ sù di chuyÓn vÞ trÝ trong kh«ng gian mµ theo nghÜa chung nhÊt, lµ sù biÕn ®æi nãi chung. ¡ng-ghen viÕt: “ VËn ®éng, hiÓu theo nghÜa chung nhÊt, tøc ®­îc hiÓu lµ mét ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, lµ mét thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt th×, bao gåm tÊt c¶ mäi sù thay ®æi vµ mäi qu¸ tr×nh diÔn ra trong vò trô, kÓ c¶ sù thay ®æi vÞ trÝ ®¬n gi¶n ®Õn t­ duy”. Theo quan ®iÓm cña CNDVBC th× vËn ®éng lµ mét thuéc tÝnh phæ biÕn cña vËt chÊt, lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, lµ thuéc tÝnh kh«ng t¸ch rêi cña vËt chÊt. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, vËt chÊt tån t¹i b»ng c¸ch vËn ®éng vµ th«ng qua vËn ®éng mµ biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh, kh«ng thÓ cã vËt chÊt kh«ng vËn ®éng vµ ng­îc l¹i. Vµ do ®ã con ng­êi cã thÓ nhËn thøc ®­îc chóng. VËn ®éng cña vËt chÊt rÊt phong phó, nh­ng chung quy l¹i cã 5 h×nh thøc vËn ®éng, c¸c h×nh thøc vËn ®éng cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau, qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËn ®éng ®­îc b¶o toµn c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Cô thÓ: + VËn ®éng c¬ häc: ThÓ hiÖn sù thay ®æi vÞ trÝ trong kh«ng gian cña c¸c vËt thÓ. + VËn ®éng vËt lý: lµ sù vËn ®éng cña c¸c ph©n tö c¸c h¹t c¬ b¶n, c¸c qu¸ tr×nh nhiÖt, ®iÖn, tõ… + VËn ®éng ho¸ häc: lµ qu¸ tr×nh hãa hîp vµ ph©n gi¶i cña c¸c chÊt + V§ sinh vËt: thÓ hiÖn ë ho¹t ®éng sèng cña c¸c c¬ thÓ, ë sù trao ®æi chÊt gi÷a c¬ thÓ vµ m«i tr­êng. + VËn ®éng x· héi: lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi vµ thay thÕ nhau cña c¸c h×nh thÝ kinh tÕ - x· héi. * VËn ®éng vµ ®øng im: ThÕ giíi vËt chÊt kh«ng chØ ë trong qóa tr×nh vËn ®éng mµ cßn cã sù ®øng im t­¬ng ®èi. NÕu kh«ng cã sù ®øng im t­¬ng ®èi th× kh«ng cã sù ph©n ho¸ thÕ giíi vËt chÊt thµnh c¸c sù vËt, hiÖn t­îng phong phó vµ ®a d¹ng. V× vËy, ®øng im chÝnh lµ “®iÒu kiÖn chñ yÕu cña sù ph©n ho¸ vËt chÊt”. NghÜa lµ, ®øng im chØ lµ mét tr­êng hîp ®Æc biÖt cña vËn ®éng, chØ cã ®øng im t­¬ng ®èi, cßn vËn ®éng