Chương 3- Họat động tín dụng của Ngân hàng Trung Ương

CHƯƠNG 3- HỌAT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NHTW C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI I- NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN Khái niệm họat động TD của NHTW: Là việc NHTW cung ứng tiền cho nền kinh tế thông qua cho vay đối với các các TCTD hay Kho bạc Nhà nước Họat động tín dụng của NHTW bao gồm: Cho vay đối với các TCTD Bảo lãnh Cho vay đối với Kho bạc Nhà nước C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI 2. Mục đích Bổ sung nguồn vốn khả dụng cho các TCTD, khi cần thiết còn đóng vai trò người cho vay cuối cùng Việc cho vay đ/v các TCTD được tiến hành nhằm thực hiện việc điều chỉnh các điều kiện tiền tệ theo mục tiêu CSTT từng thời kỳ. Họat động tín dụng nhằm điều chỉnh quá trình phát triển kinh tế về quy mô và cơ cấu đầu tư dựa vào thời gian, theo lĩnh vực ngành kinh tế, theo từng khu vực lãnh thổ C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Ii- Caùc hình thöùc taùi caáp voán cho caùc TCTD Coù 3 hình thöùc taùi caáp voán: Cho vay coù ñaûm baûo baèng caùc chöùng töø; goàm: Cho vay coù ñaûm baûo baèng hoà sô tín duïng; Cho vay caàm coá baèng caùc GTCG. Chieát khaáu, taùi chieát khaáu caùc GTCG. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI 1. Cho vay coù ñaûm baûo baèng chöùng töø: a. Cho vay caàm coá GTCG: Haïn möùc taùi caáp voán: Haïn möùc taùi caáp voán laø möùc dö nôï toái ña maø NHTW chaáp nhaän trong vieäc caáp tín duïng cho caùc NHTG. Noù ñöôïc tính treân 3 cô sôû: - Möùc taêng tröôûng cô soá tieàn teä (MB); - Möùc thay ñoåi taøi saûn ngoïai teä roøng; - Nhöõng thay ñoåi cuûa tình traïng NSNN aûnh höôûng tôùi khoûan muïc taïm öùng cho NS roøng nhaèm ñaûm baûo möùc tín duïng cung öùng cho caùc NHTM naèm trong giôùi haïn möùc taêng tröôûng khoái tieàn cô sôû. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Cho vay caàm coá GTCG: (tieáp) Ñieàu kieän veà GTCG: - NH xin vay laø ngöôøi thuï höôûng (ñ/vôùi GTCG ghi danh) hoaëc laø ngöôøi naém giöõ hôïp phaùp (ñ/vôùi GTCG voâ danh). - Ñöôïc giao dòch, ñöôïc thanh toùan cho NHTW vôùi tö caùch laø beân thöù 3 theo quy ñònh cuûa phaùp luaät vaø cam keát cuûa ngöôøi thuï höôûng. - T/hôïp GTCG ñöôïc phaùt haønh döôùi hình thöùc ghi soå phaûi coù xaùc nhaän & baûo ñaûm cuûa toå chöùc coù traùch nhieäm thanh toùan ñoái vôùi GTCG ñoù veà vieäc seõ thanh toùan cho NHTW khi NH xin vay coù nôï ñeán haïn chöa thanh toùan. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Cho vay caàm coá GTCG: (tieáp) Hoà sô ñeà nghò cho vay: Ñeà nghò cho vay caàm coá; Baûng keâ GTCG ñeà nghò caàm coá ñeå vay voán; Caùc taøi lieäu lieân quan ñeå chöùng minh GTCG ñuû ñieàu kieän caàm coá theo quy ñònh. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Cho vay caàm coá GTCG: (tieáp) Möùc cho vay vaø thôøi haïn cho vay: Möùc cho vay caàm coá phuï thuoäc nhu caàu vay voán; haïn möùc cho vay caàm coá coøn laïi cuûa NHTM nhöng neáu coäng caû laõi phaûi thanh toùan thì toái ña khoâng vöôït quaù toång soá tieàn ñöôïc thanh toùan cuûa GTCG caàm coá khi ñeán haïn. Thôøi haïn cho vay caàm coá tuøy thuoäc muïc ñích cuûa khoûan vay nhöng toái ña khoâng quùa thôøi haïn thanh toùan coøn laïi cuûa GTCG ñöôïc chaáp nhaän caàm coá. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI b. Cho vay coù ñaûm baûo baèng hoà sô tín duïng: Hoà sô tín duïng? Ñieàu kieän veà hoà sô tín duïng laøm ñaûm baûo? Thuû tuïc tieán haønh? Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam? C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI 2. Chieát khaáu, taùi chieát khaáu caùc GTCG: a. Quy ñònh caùc loïai GTCG: tín phiếu KB, trái phiếu KB, tín phiếu NHTW, các loại GTCG khác được Thống đốc NHNN quy định từng thời kỳ C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Quy ñònh ñieàu kieän caùc loïai GTCG Tr­êng hîp chiÕt khÊu toµn bé thêi h¹n cßn l¹i cña giÊy tê cã gi¸: Thêi h¹n cßn l¹i tèi ®a cña giÊy tê cã gi¸ lµ 91 ngµy; Tr­êng hîp chiÕt khÊu cã kú h¹n: Thêi h¹n cßn l¹i cña giÊy tê cã gi¸ ph¶i dµi h¬n thêi h¹n Ng©n hµng Nhµ n­íc chiÕt khÊu; C¸c giÊy tê cã gi¸ ®­îc ph¸t hµnh b»ng ®ång ViÖt Nam (VND) vµ cã thÓ chuyÓn nh­îng ®­îc. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI b. Quy ñònh LS chieát khaáu: L·i suÊt chiÕt khÊu lµ l·i suÊt Ng©n hµng Nhµ n­íc ¸p dông ®Ó tÝnh sè tiÒn thanh to¸n khi thùc hiÖn chiÕt khÊu giÊy tê cã gi¸. L·i suÊt chiÕt khÊu do Ng©n hµng Nhµ n­íc x¸c ®Þnh vµ c«ng bè, phï hîp víi môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong tõng thêi kú . C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI c. Hai hình thöùc chieát khaáu: - ChiÕt khÊu toµn bé thêi h¹n cßn l¹i cña giÊy tê cã gi¸: Ng©n hµng Nhµ n­íc mua h¼n giÊy tê cã gi¸ cña c¸c ng©n hµng theo gi¸ chiÕt khÊu. - ChiÕt khÊu cã kú h¹n: Ng©n hµng Nhµ n­íc chiÕt khÊu kÌm theo yªu cÇu ng©n hµng cam kÕt mua l¹i toµn bé giÊy tê cã gi¸ ®ã sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Kú h¹n chiÕt khÊu tèi ®a lµ 91 ngµy. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI d. Haïn möùc chieát khaáu H¹n møc chiÕt khÊu lµ møc chiÕt khÊu tèi ®a, tÝnh theo sè d­, cña Ng©n hµng Nhµ n­íc cho mét ng©n hµng t¹i mäi thêi ®iÓm trong quý. C¨n cø vµo môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tæng khèi l­îng tiÒn cung øng ®· ®­îc phª duyÖt, Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh tæng h¹n møc dµnh cho nghiÖp vô chiÕt khÊu trong tõng thêi kú. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Haïn möùc chieát khaáu C¨n cø vµo tæng h¹n møc chiÕt khÊu, Ng©n hµng Nhµ n­íc ph©n bæ h¹n møc chiÕt khÊu cho tõng ng©n hµng theo c«ng thøc sau: H = V x S x k Trong ®ã: - H: H¹n møc chiÕt khÊu cña ng©n hµng - V: Vèn tù cã cña ng©n hµng S: Tû träng gi÷a d­ nî tÝn dông b»ng VND so víi tæng tµi s¶n cã (®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc trang sau). k: heä soá chieát khaáu (tính theo coâng thöùc ở trang sau) C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Coâng thöùc tính S, k: Toång dö nôï tín duïng ngaén, trung vaø daøi haïn baèng VND S = Toång Taøi saûn coù Tính heä soá chieát khaáu (k) theo coâng thöùc: Toång haïn möùc chieát khaáu k = - Trong ñoù: Vi vaø Si laø voán töï coù vaø tyû troïng giöõa dö nôï tín duïng so vôùi toång taøi saûn cuûa NH thöù i. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI e. Phöông thöùc giao dòch: Ph­¬ng thøc trùc tiÕp: C¸c ng©n hµng giao dÞch trùc tiÕp víi Ng©n hµng Nhµ n­íc. Ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp: C¸c ng©n hµng giao dÞch th«ng qua hÖ thèng nèi m¹ng vi tÝnh víi Ng©n hµng Nhµ n­íc hoÆc qua FAX. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI f. Xaùc ñònh soá tieàn khi chieát khaáu GTCG cuûa caùc NH: Tröôøng hôïp chieát khaáu toøan boä thôøi gian coøn laïi cuûa caùc GTCG: Trong ®ã: St: Sè tiÒn NHNN thanh to¸n khi chiÕt khÊu GTCG; Gt: Gi¸ trÞ GTCG khi ®Õn h¹n thanh to¸n; Tc: Thêi h¹n cßn l¹i (tÝnh theo ngµy) cña GTCG (®­îc tÝnh tõ ngµy chiÕt khÊu ®Õn ngµy ®Õn h¹n thanh to¸n cña GTCG); Ls : L·i suÊt chiÕt khÊu t¹i thêi ®iÓm NHNN chiÕt khÊu (tû lÖ % theo n¨m); - 365: Sè ngµy quy ­íc cho 1 n¨m C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Tröôøng hôïp chieát khaáu coù kyø haïn: 1. Coâng thöùc xaùc ñònh soá tieàn NHNN thanh toùan khi chieát khaáu GTCG nhö sau: (caùc yeáu toá giaûi thích nhö treân) C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Chieát khaáu coù kyø haïn 2. Xaùc ñònh soá tieàn NHTM thanh toùan cho NHNN khi heát thôøi haïn chieát khaáu (chieàu veà): Trong ñoù: Gv: soá tieàn maø NHTM thanh toùan cho NHNN khi heát thôøi haïn chieát khaáu St: soá tieàn maø NHNN ñaõ thanh toùan cho NHTM khi chieát khaáu Ls: LS chieát khaáu taïi thôøi ñieåm NHNN chieát khaáu (% theo naêm) Tm: Kyø haïn chieát khaáu (tính theo ngaøy cuûa NHNN) C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI 3. Öu nhöôïc ñieåm cuûa coâng cuï taùi caáp voán: Öu ñieåm: - Laø hình thöùc cho vay laønh maïnh (coù HH ñaûm baûo); - NHTW coù theå aùp duïng tuyø theo muïc tieâu CSTT môû roäng hay haïn cheá. Haïn cheá: Coâng cuï naøy coù tính thuï ñoäng vì NHTW chæ coù theå khuyeán khích chöù khoâng theå buoäc caùc NHTM phaûi vay hoaëc khoâng vay ñöôïc. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI 4. Thực tiễn sử dụng tái cấp vốn ở Việt Nam - NHNN chỉ thực hiện giao dịch với các công cụ là giấy tờ có giá của các NHTM, chưa giao dịch các thương phiếu. - Cho vay CK, TCK GTCG được thực hiện hàng quý theo hạn mức được NHNN phân bổ cho các NHTM tùy theo tình hình vốn khả dụng thừa thiếu của các NHTM. Hạn mức chiết khấu, tái chiết khấu được xác định hàng quý; cho từng NH dựa trên : Vốn tự có, tỷ trọng tín dụng VND/Tổng tài sản có - Cho vay cầm cố GTCG được thực hiện từng lần tùy theo nhu cầu cần sự hổ trợ thanh khoản của NHTM C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Thực tiễn sử dụng tái cấp vốn ở Việt Nam (tiếp) - Cho vay lại theo hồ sơ tín dụng được thực hiện khi NHTM không có GTCG, trong trường hợp cần thiết để hổ trợ thanh khoản cho NHTM. - Lãi suất CK, TCK thường đóng vai trò lãi suất sàn; lãi suất TCV là lãi suất trần trong thực hiện điều hành chính sách lãi suất của NHNN . C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Diễn biến điều hành lãi suất tái cấp vốn qua từng thời kỳ: 1991 – 1992: quy định mức LS tính bằng tỷ lệ %/tháng chung cho tất cả các NHTM; 1993 – 1996: chuyển sang quy định bằng tỷ lệ % so với mức lãi suất cho vay của từng NHTM đối với khách hàng, tùy theo từng NHTM mà mức này giao động từ 60% đến 85%. Có thời kỳ bằng 100% LS cho vay của tất cả các NHTM để kiểm soát lạm phát. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Diễn biến điều hành lãi suất tái cấp vốn qua từng thời kỳ (tiếp) 5/1997 – 2002: được xác định mức cụ thể %/tháng để phù hợp với thông lệ quốc tế và thấp hơn LS cho vay nền kinh tế. 3/2003 - đến nay: lãi suất TCV đóng vai trò LS trần, LS CK-TCK là LS sàn trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng. LS thị trường mở đóng vai trò là công cụ điều hành thường xuyên cuả NHNN. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Diễn biến điều hành lãi suất tái cấp vốn qua từng thời kỳ (tiếp) LS tái cấp vốn được điều chỉnh phù hợp qua từng thời kỳ và mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ Hiện tại lãi suất tái cấp vốn là 7% (đã biến động tăng dần từ 6,5%; 7,5%; 14%/năm; sau đó giảm dần xuống còn 7% ) và lãi suất tái chiết khấu hiện tại là 5% (đã biến động tăng dần từ 4,5%; 6,5%; 13%/năm; sau đó giảm dần xuống còn 5% ). C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Diễn biến điều hành lãi suất tái cấp vốn qua từng thời kỳ (tiếp) TCV có thời hạn dưới 12 tháng; tùy tình hình thực tiễn trong từng thời kỳ mà có thời hạn từ 1 đến 3 tháng; TCV rất ngắn hạn dưới hình thức cho vay qua đêm cho các NHTM là thành viên trực tiếp của hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng. Hiện nay LS cho vay qua đêm áp dụng trong thanh toán điện tử liên ngân hàng là 0,03%/ngày, tương đương 10,8%/năm; … C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Cách tính giá trị GTCG khi đến hạn thanh tóan (Gt): Đối với giấy tờ có giá ngắn hạn, thanh toán gốc, lãi một lần khi đến hạn: Trong đó: Gt: Giá trị của giấy tờ có giá khi đến hạn thanh toán, bao gồm mệnh giá và tiền lãi; MG: mệnh giá của GTCG; - Ls: lãi suất phát hành GTCG (%/năm); n: Kỳ hạn của GTCG (số ngày); 365: số ngày quy ước của 1 năm. C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Cách tính giá trị GTCG khi đến hạn thanh tóan (Gt): Đối với giấy tờ có giá dài hạn, thanh toán gốc, lãi một lần khi đến hạn: (lãi nhập gốc) Trong đó: Gt: Giá trị của giấy tờ có giá khi đến hạn thanh toán, bao gồm mệnh giá và tiền lãi; MG: Mệnh giá của GTCG; - Ls: lãi suất phát hành GTCG (%/năm); - n: Kỳ hạn của GTCG (số năm); C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI Xác định giá trị GTCG khi đến hạn thanh tóan: (Gt) Đối với giấy tờ có giá dài hạn, thanh toán gốc, lãi một lần khi đến hạn: (lãi không nhập gốc) Trong đó: Gt: Giá trị của giấy tờ có giá khi đến hạn thanh toán, bao gồm mệnh giá và tiền lãi; MG: mệnh giá của GTCG; - Ls: lãi suất phát hành GTCG (%/năm); - n: Kỳ hạn của GTCG (số năm). C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI III- QUAN HỆ TÍN DỤNG ĐỐI VỚI NSNN NHNN tạm ứng cho NSNN để xử lý thiếu hụt tạm thời qũy của NSNN theo Quyết Định của Thủ Tướng Chính Phủ và phải hòan trả ngay trong năm NS. T/hợp đặc biệt phải do Uỷ Ban Thường Vụ Quốc Hội quyết định NHNN làm đại lý phát hành tin phiếu KB thông qua đấu thầu NHNN còn gián tiếp cho KBNN vay thông qua hình thức mua các lọai tín phiếu, trái phiếu KB trên thị trường tiền tệ hoặc nghiệp vụ TTM C.3 Hoạt động TD của NHTW * GVC. ThS LÊ VĂN HẢI