Chương I: Các khái niệm và định luật hoá học

Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 1 Chương I: CÁC KHÁI NIỆM VÀ ĐỊNH LUẬT HOÁ HỌC §1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN I.1. Chất, đơn chất, hợp chất. - Là tập hợp các tiểu phân có thành phần cấu tạo, tính chất xác định và có thể tồn tại trong những điều kiện nhất định. 1. Chất 2. Đơn chất Chất mà phân tử đƣợc cấu tạo bởi một loại nguyên tử đƣợc gọi là đơn chất Ví dụ: O2, Cu, O3, N2, Ag,…. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 2 3. Hợp chất: Chất mà phân tử đƣợc cấu tạo bởi hai loại nguyên tử trở lên đƣợc gọi là hợp chất. Tập hợp các phân tử cùng loại đƣợc gọi là chất nguyên chất. Tập hợp các phân tử khác loại đƣợc gọi là hợp chất. O 2 H2 N 2 Ví dụ: Các đơn chất Các hợp chất NaCl H 2 SO 4 H 2 O HNO 3 O 3 Fe Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 3 I.2. Nguyên tử, nguyên tố, phân tử 1. Nguyên tử Nguyên tử là hạt vi mô đại diện cho nguyên tố hoá học, không bị chia nhỏ trong phản ứng hoá học cấu tạo nên phân tử các chất. - Kích thƣớc khác nhau, khối lƣợng khác nhau - Hình dạng một khối cầu. Tâm nguyên tử là hạt nhân tích điện dƣơng. Vỏ nguyên tử gồm các electron chuyển động quanh hạt nhân. Số đơn vị điện tích âm của vỏ bằng số đơn vị điện tích dƣơng hạt nhân. Nguyên tử trung hoà về điện. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 4 Chuyển động của electron trong nguyên tử 2. Nguyên tố hoá học Tập hợp các nguyên tử mà hạt nhân có cùng số đơn vị điện tích dƣơng là một nguyên tố hoá hoá học. Ví dụ: 8O 16 , 8O 16 8O 17, 8O 18 hoặc 8O 17 , 8O 17, Phân biệt các khái niệm nguyên tố, nguyên tử, đơn chất. 3. Phân tử Phân tử là phần tử (hay hạt) nhỏ nhất của một chất có thể tồn tại đọc lập mà vẫn giữ nguyên tính chất của chất đó. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 5 Phân tử CO và CO2 OC OO O OC OC OC 2CO + O2 2CO2 + Q Chất phân tử  4. Thành phần của phân tử: Phân tử được tạo ra từ các hạt nhỏ hơn, là nguyên tử hay ion. Phân tử tạo ra từ các nguyên tử cùng loại là đơn chất, hai loại nguyên tử trở lên là hợp chất Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 6 Phân tử 1 nguyên tử là phân tử đơn nguyên tử. Đây là phân tử đơn chất. Hầu hết các đơn chất đơn nguyên tử là kim loại: K Na, Mg, Al, Cu, Ag, Au, Pt, Hg,….. Phân tử 2 nguyên tử trở lên cùng loại hay của 1nguyên tố hóa học là phân tử đơn chất: H2, O2 O3, P4, S8,…. Hợp chất là các chất mà phân tử gồm nhiều loại nguyên tử Phân tử 2 nguyên tử, 3 nguyên tử, 4 nguyên tử, 5, 6 nguyên tử: HCl, CO, H2O, CO2, SO3, HCHO, CH3OH, CH3CHO….. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 7 5. Liên kết cộng hoá trị và liên kết ion Liên kết cộng hóa trị là liên kết giữa các nguyên tử tạo ra phân tử bằng cặp electron chung H :Cl O::O O:: C ::O N:::N H :C:::C: H Liên kết ion là liên kết bằng lực hút tĩnh điện giữa các ion tích điện trái dấu tạo ra hợp chất ion. Na+Cl- Ca2+SO4 2- Các đơn chất khác nhau của một nguyên tố hóa học được gọi là các dạng thù hình của nguyên tố đó. Ví dụ: Ozon, oxi, than gỗ, kim cƣơng, than chì,… Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 8 6. Sô löôïc veà töông taùc giöõa caùc phaân töû. - Töông taùc Vanñevan, töông taùc hiñro, töông taùc kim loaïi. 7. Moät soá ñaëc ñieåm veà kim loaïi. Phaân töû trung hoøa veà ñieän. 8. Caáu truùc hình hoïc cuûa phaân töû: Töø ñaëc ñieåm caáu taïo caùc phaân töû coù caáu truùc hình hoïc khaùc nhau Ví duï: CO, CO 2 , H 2 O, NH 3 , HNO 3 , H 2 SO 4 Phaân töû ion: H 2 + , NO + , O 2 2+,… Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 9 1.3. Khoái löôïng nguyeân töû, khoái löôïng phaân töû. khoái löôïng mol. 1. Ñôn vò khoái löôïng, khoái löôïng nguyeân töû, khoái löôïng phaân töû. - Laáy khoái löông 1 nguyeân töû cacbon ñoàng vò 12 laø ( 12 C hay C 12 )laøm moät ñôn vò khoái löôïng. 1 12 1 nguyeân töû C naëng 19,9260.10 -24 g 1 ñvkl öùng vôùi 1,6605.10 -24 g hay 1,6605.10 -27 kg Tæ soá giöõa khoái löôïng 1 nguyeân töû cuûa moät nguyeân toá so vôùi 1ñvkl laø khoái löôïng nuyeân töû cuûa nguyeân toá ñoù ñöôïc kí hieäu A t (veà sau duøng laø A). Ví duï: O = 16, C = 12, Na= 23 Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 10 Tỉ số giữa khối lượng 1 phân tử của một chất so với 1đvkl được gọi là khối lượng phân tử của chất đó được kí hiệu Mt (còn gọi là phân tử khối). Ví dụ: H2O = 18, HNO3 = 63, CO2 = 44 At, Mt không có thứ nguyên 2. Mol và khối lƣợng mol. a. Số Avogađro. Mol 1 mol C12 có 6,023.1023 nguyên tử C12, số 6,023.1023 gọi là số Avogađro. Mol là lương hạt vật chất chứa 6,023.1023 hạt vi mô. (hat vi mô là phân tử, nguyên tử, ion,….). Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 11 b. Khối lƣợng mol. Khối lƣợng mol nguyên tử. Khối lƣợng mol phân tử. Khối lượng 1 mol hạt vật chất nào đó được gọi là khối lượng mol của hạt đó. Kí hiệu A Khối lượng 1 mol nguyên tử được gọi là khối lượng mol nguyên tử. Kí hiệu A Ví dụ: AH = 1,008g/mol; AN = 14,006 g/mol. AO = 15,999 g/mol. Khối lượng 1 mol phân tử được gọi là khối lượng mol phân tử, kí hiệu M MO = 31,998 g/mol; MHCl = 36,5 g/mol. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 12 Khối lƣợng mol nguyên tử của một nguyên tố: i i i m A n  Khối lƣợng mol nguyên tử của một chất: i i i m M n  1.4. Số Avogađro Số 6,023.1023 hạt vật chất trong 1mol là số Avogađro Ni là số hạt vật chất I có trong mi gam chất đó sẽ là: Ni = ni.6,023.1023 Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 13 1.5. Đƣơng lƣợng. 1. Đƣơng lƣợng của nguyên tố. - Là phần khối lượng của nguyên tố đó kết với 1,008 phần khối lượng hiđro hoặc 8 phần khối lượng oxi hoặc thay thế mỗi lượng trên trong hợp chất. Kí hiệu Ei Ví dụ: EH = 1,008; EO = 8; ENa = 23; ECa = 20 b. Liên hệ giữa Ei và Ai a. Đƣơng lƣợng của một nguyên tố. - Tỉ số giữa khối lương nguyên tử với đương lượng của một nguyên tố đúng bằng số đơn vị hóa trị. - Kí hiệu: hi Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 14 Ta có: , ,t i t i i i i i A A h E E h    Hóa trị: hH = 1; hO = 2; hCa = 2,… 2. Đƣơng lƣợng của một hợp chất. a. Đƣơng lƣợng của một hợp chất: Là phần khối lượng hợp chất đó tác dụng vừa đủ với một đương lượng của chất khác. ENaOH = 40; 2NaOH + H2SO4 Na2SO4 + H2O Vậy E = 49 2 4H SO Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 15 b. Qui tắc kinh nghiệm tính đƣợng lƣợng của một số loại hợp chất. - Đƣơng lƣợng của một oxit: 2 3 160 26,7 3.2 Fe OE  Ví duï: - Đƣơng lƣợng của một axit: E Axit = M Axit n.H+ 3 4 98 32,7 3 H POE   E oxit = M Oxit h i .Soá ntKL Ví duï: Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 16 - Đƣơng lƣợng của 1 bazơ: E Bazô = M Bazô n.OH - Ví duï: 3( ) 107 35,7 3 Fe OHE   - Đƣơng lƣợng của 1 muối: E Muoái = M Muoái Soá ntKL.h i Ví duï: 3 4 2( ) 310 51,7 2.3 Ca POE   3. - Đƣơng lƣợng của một axit: Đƣợng lƣợng gam của một chất (hay nguyên tố) Là lượng chất đó biểu thị theo gam có trị số bằng trị số đương lượng chất đó. E Ca3(PO4)2 = 51,7 g Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 17 §2. HỆ ĐƠN VỊ Một lượng vật chất được chỉ bằng trị số kèm theo đơn vị Lƣợng vật chất = Trị số.đơn vị Hệ đơn vị quốc tế SI và hệ đơn vị theo tập quán. 2.1. Hệ đợn vị quốc tế SI. Ra đời tháng 10 năm 1960 tại Pari do đại hội đo lường quốc tế đưa ra. Hệ SI cơ sở: - Gồm bảy đại lƣợng chọn làm cơ sở. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 18 ĐẠI LƢỢNG ĐƠN VỊ ĐO Teân goïi Kí hieäu Teân goïi Kí hieäu Quoác teá Vieät Nam Độ dài l mét m m Khối lƣợng m Kilogam kg kg Thời gian t giây s s(giây) Cƣờng độ dòng điện I Ampe A A Nhiệt độ nhiệt đlực T Kenvin K K Lƣơng chất n mol mol mol Cƣờng độ ánh sáng Ip Candela cd cd HAI ÑAÏI LÖÔÏNG BOÅ SUNG Goùc phaúng radian rd rd Goùc khoái (goùc ñaëc) sterdian sr sr Bảng 1: Bảy đại lƣợng cùng đơn vị đo kèm theo làm cơ sở hệ đo lƣờng quốc tế (SI) và hai đại lƣợng bổ sung Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 19 Bảng 1: Bảy đại lƣợng cùng đơn vị đo kèm theo làm cơ sở hệ đo lƣờng quốc tế (SI) và hai đại lƣợng bổ sung ĐẠI LƢỢNG ĐƠN VỊ ĐO Tên gọi Kí hiệu Tên gọi Kí hiệu Quốc tế Việt Nam Độ dài l mét m M Khối lƣợng m Kilogam Kg Kg Thời gian t giây s s Cƣờng độ dòng điện I Ampe A A Nhiệt độ, nhiêt đ. lực T Kenvin K K Lƣợng chất n Mol Mol Mol Cƣờng độ ánh sáng Ip Candela cd cd HAI ĐẠI LƢỢNG BỔ SUNG Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 20 Gó phẳng Radian (rad) Góc khối (góc đặc) Steradian (sr) TIẾP ĐẦU NGỮ LIÊN HỆ VỚI ĐƠN VỊ CƠ (3) KÍ HIỆU Quốc tế (1) Việt Nam (2) Quốc tế (4) Việt Nam (5) Tera Têra 1012 T T Giga Giga 109 G G Mega Mêga 106 M M Kilo kilo 103 K k Hekto Hecto 102 h h Deka đêka 101 đk đk ĐƠN VỊ CƠ SỞ Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 21 (1) (2) (3) (4) (5) Deci đêxi 10-1 d d Centi centi 10-2 C c Milli Mili 10-3 m m Mikro Micro 10-6 μ μ Nano Nano 10-9 n n Pico Pico 10-12 P p Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 22 2. Đơn vị dẫn xuất từ đơn vị SI cơ sở ĐẠI LƢỢNG ĐƠN VỊ KÍ HIỆU ĐỊNH NGHĨA Lực Niutơn (Newton) N kg.m.s2 Áp suất Patcan (Pascal) Pa N.m2 (kg.m-1.s-2) Năng lƣợng Jun (Joule) J kg.m2.s-2 Công suất Oat (Watt) W J.s-1 (kg.m2.s-3) Điện tích Culong C A.s Điện thế Von (Volt) V J.C-1 (J.A-1.s-1) Tần số Hec (Hertz) Hz S-1 Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 23 - Caùc ñôn vò khoâng coù teân rieâng ÑAÏI LÖÔÏNG ÑÔN VÒ KÍ HIEÄU Dieän tích meùt vuoâng m 2 Theå tích meùt khoái m 3 Vaän toác meùt/giaây m.s -1 Gia toác meùt/(giaây) 2 m.s -2 Khoái löôïng rieâng kilogam/m 3 kg.m 3 Cöôøngñoä ñieän tröôøng Von/meùt V.m -1 Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 24 2.2. Ñôn vò phi SI 1. Moät soá ñôn vò phi SI thoâng duïng ÑAÏI LÖÔÏNG ÑÔN VÒ THÖØA SOÁ ÑOÅI VEÀ ÑÔN VÒ HAY D.XUAÁT Chieàu daøi Angstrom A o 10 -10 Theå tích Lít l 10 -3. m 3 Nhieät ñoä Ñoä baùch phaân 0 C t 0 C= T - 273,15 Thôøi gian Phuùt, giôø min, h 1min=60s, 1h=3600s Aùp suaát Atmotphe atm bar bar mm thuûy ngaân mmHg 1atm=1,013.10 5 Pa 1bar=10 5 Pa(1atm) 1mmHg=1/760atm Naêng löôïng Electron Von (eV) 1eV=1,602.10 -19 J Ec erg Calo cal Oat giôø, kWh Wh,kWh 10 -7 J 4,184J 3600J, 3600kj Teân Kí hieäu Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 25 2. Heä ñôn vò nguyeân töû - Duøng trong hoùa vieát taét laø ñvn hoaëc au, trong heä ñôn vò naøy qui öôùc nhö sau: Haèng soá Plang ruùt goïn: = h/2 = 1,0  Baùn kính Bo thöù nhaát a 0 = 0,529A o = 1,0 Khoái löôïng electron m e = 1 Ñieän tích cô baûn e o = 1 §3. MOÄT SOÁ ÑÒNH LUAÄT CÔ BAÛN 3.1. Ñònh luaät baûo toaøn khoái löôïng. Toàng khoái löôïng caùc chaát tham gia phaûn öùng baèng toång khoái löông caùc chaát thu ñöïoc sau phaûn öùng Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 26 Coù söï baûo toaøn vaät chaát trong phaûn öùng hoùa hoïc A + B = C + D m A + m B  m C + m D 3.2. Ñònh luaät ñöông löôïng: Caùc nguyeân toá keát hôïp vôùi nhau hay thay theá cho nhau (trong phaûn öùng hoùa hoïc)theo caùc khoái löôïng tæ leä vôùi ñöông löôïng cuûa chuùng. A A B B m E m E  Ví duï: 27.2 27.2.8 9 16.3 8 16.3 Al Al Al Al O O m E E E m E       Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 27 3.3. Ñònh luaät thaønh phaàn khoâng ñoåi. Moät hôïp chaát hoùa hoïc duø coù ñieàu cheá baèng caùch naøo cuõng ñeàu coù thaønh phaàn khoâng ñoåi H H OOO H HH H H H 2H 2 + O 2  2H 2 O Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 28 3.4. Ñònh luaät tæ leä boäi - Neáu hai nguyeân toá hoùa hoïc taïo vôùi nhau moät soá hôïp chaát thì caùc löôïng cuûa moät nguyeân toá (maø caùc löôïng ñoù) keát hôïp vôùi cuøng moät löôïng nguyeân toá kia tæ leä vôùi nhau nhö caùc soá nguyeân Ví duï: N 2 O, NO, N 2 O 3 , NO 2 , N 2 O 5 Ta coù tæ leä: N 2 O : NO : N 2 O 3 : NO 2 : N 2 O 5 = 1 : 2 : 3 : 4 : 5 3.5. Ñònh luaät Avogañro ÔÛ nhieät ñoä gioáng nhau, aùp suaát gioáng nhau, Nhöõng theå tích baèng nhau cuûa moïi chaát khí ñeàu chöùa cuøng moät soá phaân töû. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 29 ÔÛ ñieàu kieän tieâu chuaån (t = 0 o C hay 273 o K, p = 1atm) 1mol khí baát kyø ñeàu chieám theå tích 22,4 dm 3 (22,4 lit). Phöông trình traïng thaùi khí lí töôûng PV = RT Xeùt n mol khí: PV = nRT R laø hằng số khí phụ thuộc vaøo caùch chọn đơn vị, T laø nhieät ñoä Kenvin. Ví duï: Tìm khoái löôïng rieâng cuûa khí F 2 ôû 1 atm vaø 25 0 C. Theå tích 1 mol khí F 2 ôû 1 atm vaø 25 0 C laø: . RT M M V d P p V RT     Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 30 Ta coù T = 273,15 + 25 0 C = 298,15 0 K. Vaäy: 38,0 1,55 / 0,082.298,15 d g l  §4. MOÄT SOÁ PHÖÔNG PHAÙP XAÙC ÑÒNH KHOÁI LÖÔÏNG MOL PHAÂN TÖÛ CUÛA CHAÁT KHÍ HAY CHAÁT LOÛNG DEÃ BAY HÔI. - Laø moät yeâu caàu caàn thieát khi muoán laäp coâng thöùc phaân töû moät chaát. 4.1. Döïa vaøo tæ khoái hôi: 1. Khoái löôïng rieâng cuûa moät chaát khí (D): Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 31 x x x m D V  1 mol chaát khí ôû ñktc: 22,4 x x M D  2. Tæ khoái hôi (d A/B ) Tæ khoái hôi cuûa khí A so vôùi khí B laø tæ soá khoái löôïng rieâng cuûa khí A so vôùi khí B ôû cuøng ñieàu kieän nhieät ñoä vaø aùp suaát. / A A B B D d D  hay / A A B B M d M  Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 32 4.2. Dựa vào phƣơng trình trạng thái: Số mol của một chất: i i i m n M  m mRT PV RT M M PV    §5. MỘT SỐ PHƢƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH KHỐI LƢỢNG NGUYÊN TỬ. 5.1. Phƣơng pháp Đuylông – Pơti (1919): Hai nhà bác học này tìm ra nguyên tắc thực nghiệm: Nhiệt dung nguyên tử của một đơn chất rắn là tích số giữa nhiệt dung riêng với khối lượng mol nguyên tử gần bằng 26,0 J.mol-1 Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 33 Ví dụ: Nhiệt dung riêng cua Cu bằng 0,40625 J/g. Vay MCu = 26,0:0,40625  64,0 Phƣơng pháp này áp dụng cho kim loại và các đơn chất khó bay hơi và chỉ áp dụng hẵn cho có M ≥ 30. 5.2. Phƣơng pháp Cannizaro: - Lấy một số hợp chất của nguyên tố khảo sát xác định khối lƣợng phân tử của chúng bằng phƣơng pháp phân tích hóa học để xác định số đơn vị khối lƣợng của nguyên tố kháo sát có trong từng phân tử. Trị số nhỏ nhất trong các trị số khối lƣợng của nguyên tố khảo sát trong các hợp chất trên sẽ là khối lƣợng nguyên tử của nguyên tố đo Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 34 HỢP CHẤT KHỐI LƢỢNG PHÂN TỬ KHỐI LƢƠNG (C%) ĐƠN VỊ KHỐI LƢỢNG C Teân Coâng thöùc Axetilen C 2 H 2 26 92,31 24 Benzen C 6 H 6 78 92,31 72 Cacbon oxit CO 28 42,86 12 Cacbon ñioxit CO 2 44 27,27 12 Cacbon ñisunfua CS 2 76 15,76 12 Naphaten C 10 H 8 128 93,75 120 Số đơn vị khối lƣợng nhỏ nhất của cacbon là 12. Vậy khối lƣợng C là 12. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 35 5.3. Phƣơng pháp khối phổ Là phƣơng pháp chính xác nhất để xác định khối lƣơng nguyên tử. Dựa vào sự liên hệ giữa bán kính r của quỹ đạo chuyển động của ion dƣơng có điện tích q với khối lƣợng At của ion dƣơng. 2( ) 2 t q A Br U  Ví dụ: Phép đo phổ khối cho biết cacbon tồn tại trong tự nhiên gồm hai đồng vị 12C (98,892%) và 13C (1,108%). Khối lƣợng của cacbon tự nhiên là: 12.0,98892 + 13.0,01108 = 12,01108  12,01. Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 36 §6. CÔNG THỨC VÀ PHƢƠNG TRÌNH HÓA HỌC. 6.1. Công thức hóa học Công thức: Biểu diễn thành phần phân tử của chất gồm kí hiệu hóa các nguyên tố và chỉ số của nguyên tử tạo ra phân tử hợp chất. Ý nghĩa định tính và định lƣợng: - Phân tử chất đó gồm những nguyên tố nào, đơn chất hay hợp chất. Có bao nhiêu nguyên tử của mỗi nguyên tố (phân tử khối). Ví dụ: Na, O3, H2SO4 Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 37 Công thức đơn giản (CH2O). Công thức thực nghiêm (CH2O)n n =1. Công thức tổng quát (CxHyOzNu). Công thức phân tử (C2H4O2)n. Công thức cấu tạo. 2. Lập công thức phân tử Hợp chất tạo ra bởi những nguyên tố nào? Số nguyên tử của mỗi nguyên tố. Hợp chất hai nguyên tố: Tìm BSCNN của các hóa trị hai nguyên tố Tìm chỉ số các nguyên tử của mỗi nguyên tố: Chỉ số = BSCNN Hoatri Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 38 Ví duï: Laäp coâng thöùc cuûa anhiñrit photphoric bieát P hoùa trò V. P (V) O (II) BSCNN = 10, caùc chæ soá: Vaäy coâng thöùc caàn tìm: P 2 O 5 10 10 2; 5. 5 2   3. Tính theo coâng thöùc Ví duï: 1. Tìm thaønh phaàn phaàn traêm (%) theo khoái löôïng caùc nguyeân toá trong Na 2 SO 4 . 2 4 142 .Na SOM gamKhoái löôïng mol phaân töû: Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 39 64 % .100% 45,07%. 142 46 % .100% 32,39%. 142 32 % .100% 22,54%. 142 : % 100% (45,07% 32,38%) 22,54%. O Na S hay S           Vaäy: 2. Trong muoái ñoâng sunfat ngaäm nöôùc, löôïng Cu chieám 25,6%. Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa muoái ñoàng ngaäm nöôùc. Ñaët khoái löôïng phaân töû: 4 2. ?CuSO xH OM  4 2 4. 64 .100% 250 160 25,6 CuSO xH O CuSOM M    Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 40 Vaäy xH 2 O = 250 -160 = 90  x = 90 : 18 = 5 Coâng thöùc phaân töû cuûa muoái ñoàng sunfat ngaäm nöôùc laø: CuSùO 4 .5H 2 O 3. Khi chuyeån hoùa moät löôïng muoái Ba(NO 3 ) 2 thaønh BaSO 4 keát tuûa thaáy khoái luôïng hai muoái khaùc nhau laø 8,4 gam. Tìm khoái löôïng moãi muoái. Chuyeån hoùa 1 mol Ba(NO 3 ) 2 thaønh 1 mol BaSO 4 thì khoái löôïng giaûm ñi 28 gam. Vaäy khi chuyeån n mol Ba(NO 3 ) 2 thaønh n mol BaSO 4 thì khoái löôïng giaûm ñi 8,4 gam. Vaäy n = 8,4 : 28 = 0,3 (mol). 3 2 4( ) 261; 233Ba NO BaSOM M  3 2 4 ( ) 261.0,3 78,3 . 233.0,3 69,9 Ba NO BaSO m gam m gam     Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 41 6.2. Phöông trình hoùa hoïc 1.Phaûn öùng hoùa hoïc: Laø quaù trình bieán ñoåi chaát naøy thaønh chaát khaùc. C 2 H 5 OH C 2 H 5 OC 2 H 5 + H 2 O C 2 H 5 OH CH 2 =CH 2 + H 2 O 0 2 4 130 C H SO  0 2 4 170 C H SO  Phaân loaïi phaûn öùng hoùa hoïc: - Theo 4 caùch: a. Döïa vaøo soá oxi hoùa cuaû caùc nguyeân töû. + Phaûn öùng oxi hoùa khöû: 4NO 2 + 2H 2 O + O 2  4HNO 3 + Phaûn öùng khoâng phaûi laø phaûn öùng oxi hoùa khöû: BaO + H 2 O  Ba(OH) 2 b. Döïa vaøo söï taùc duïng cuûa chaát ñaàu. + Phaûn öùng phaân tích: CaCO 3 CaO + CO 2 + Phaûn öùng hoùa hôïp: P 2 O 5 + 3H 2 O  H 3 PO 3 0t C Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 42 + Phaûn öùng theá: Zn + H 2 SO 4  ZnSO 4 + H 2 + Phaûn öùng trao ñoåi: Na 2 SO 4 +Ba(NO 3 ) 2  BaSO 4  + 2NaNO 3 c. Döïa vaøo nhieät keøm theo phaûn öùng. + Phaûn öùng toûa nhieät: C + O 2 CO 2 H = - 393,3kJ.mol- + Phaûn öùng thu nhieät: 2HgO 2Hg + O 2 H = 90,3kJ.mol- 0t C 0t C 0t C d. Döïa vaøo caùch xaûy ra phaûn öùng + Phaûn öùng ñôn giaûn: 2C + O 2  2CO + Phaûn öùng phöùc taïp X  Y  Z  ….  SP - Phaûn öùng noái tieáp: C 2 H 5 OCO-COOC 2 H 5 + NaOH NaOCO-COOC 2 H 5 + C 2 H 2 OH C 2 H 5 OCO-COOC 2 H 5 + NaOH (COONa) 2 + 2C 2 H 5 OH Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 43 - Phản ứng song song A C B 6KClO 3 2KCl + 3O 2 3KClO 4 + KCl -Phản ứng thuaän nghòch coù daïng A  B 3H 2 + N 2  2NH 2 + Phaûn öùng keøm theo nhau: A + B  M A + C  N 2. Phöông trình hoùa hoïc: - Bieåu dieãn caùc phaûn öùùng hoùa hoïc. 2SO 2 + O 2 2SO 3 H = - 96,14 kJ.mol- 0 2 5450 ,C V O Truong CDSP Nha Trang Nguyen Van Hieu 44 Caâân baèng phöông trình: - Döïa vaøo chæ soá leû lôùn nhaát cuûa moät nguyeân toá hay nhoùm nguyeân toá coù maët nhieàu nhaát. Tìm BSCNN caùc chæ soá nguyeân töû cuûa nguyeân toá ñoù: BSCNN Chiso Heä soá = Ví duï: Al + H 2 SO 4  Al 2 (SO 4 ) 3 + H 2 - Goác SO 4 2- coù maët nhieàu nhaát: BSCNN cuûa 3 vaø 1 laø 3 Heä soá H 2 SO 4 : 3/1 = 3; Al 2 (SO 4 ) 3 : 3/3 = 1, heä soá caùc chaát coøn laïi Al: 2; H 2 : 1. 2Al + 3H 2 SO 4  Al 2 (SO 4 ) 3 + 3H 3 Caân baèng phöông phaùp ñaïi soá: aAl + bH 2 SO 4  cAl 2 (SO 4 ) 3 + dH 2. vôùi Al: a = 2c. H: