Đề cương môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin 2

1 MỤC LỤC PHẦN THỨ HAI HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA CHỦ NGHĨA MÁC- LÊNIN VỀ PHƢƠNG THỨC SẢN XUẤT TƢ BẢN CHỦ NGHĨA Trang Chương IV: Học thuyết giá trị 2 Chương V: Học thuyết giá trị thặng dư 4 Chương VI: Học thuyết về chủ nghĩa tư bản độc quyền và chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước 6 PHẦN THỨ BA LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Chương VII: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và cách mạng xã hội chủ nghĩa 7 Chương VIII: Những vấn đề chính trị - xã hội có tính quy luật trong tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa 8 Chương IX: Chủ nghĩa xã hội hiện thực và triển vọng 10 2 Cách tính điểm chuyên cần Tổng điểm 10 Trong đó: Đi học đầy đủ 8/10 điểm Làm bài tập đầy đủ, tham gia đóng góp xây dựng bài 3/10 điểm Nghỉ 1 tiết: -1/10điểm Nghỉ quá 20% số tiết không được dự thi kết thúc môn học Làm việc riêng, nói chuyện trong giờ học: -1/10 điểm Chuẩn bị bài không đầy đủ và không có chất lượng: -1/10 điểm PHẦN THỨ HAI HỌC THUYẾT KINH TẾ CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ PHƢƠNG THỨC SẢN XUẤT TƢ BẢN CHỦ NGHĨA Chƣơng IV : Học thuyết giá trị Câu hỏi ôn tập 1. Phân tích điều kiện ra đời, đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá? 2. Phân tích hàng hóa và hai thuộc tính của hàng hóa? 3. Phân tích tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hoá? 4. Phân tích mối quan hệ giữa 2 thuộc tính của hàng hoá với tính chất 2 mặt của lao động sản xuất hàng hoá? 5. Phân tích lượng giá trị của hàng hoá và các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị của hàng hoá? 6. Phân tích nguồn gốc và bản chất của tiền tệ? 7. Phân tích các chức năng của tiền tệ? 8. Phân tích nội dung và tác động của quy luật giá trị? Câu hỏi thảo luận STT Câu hỏi Hướng tiếp cận Kết quả mong đợi 1 Vai trò của sản xuất hàng hóa đối với sự phát triển kinh tế xã hội? - Thúc đẩy sự phát triển của LLSX, nâng cao NSLĐXH. - Thúc đẩy tích tụ, tập trung sản xuất và xã hội hóa sản xuất. - SV thấy rõ được tác động tích cực và tiêu cực của sản xuất hàng hóa đối với sự phát triển kinh tế xã hội. 3 - Thúc đẩy hình thành thị trường dân tộc và mở rộng quan hệ kinh tế với nước ngoài. - Tác động tiêu cực. 2 Vì sao hàng hóa có hai thuộc tính? - Hàng hóa có hai thuộc tính vì lao động sản xuất hàng hóa có tính hai mặt: Lao động cụ thể và lao động trừu tượng. - SV giải thích được lý do hàng hóa có hai thuộc tính. 3 Ý nghĩa của việc phát hiện tính của lao động sản xuất hàng hóa đối với việc làm rõ thực chất của giá trị hàng hóa? - Tìm ra cơ sở để giải quyết triệt để lý luận giá trị lao động. - C. Mác chỉ ra xu hướng vận động ngược chiều nhau giữa khối lượng hàng hóa và khối lượng giá trị của nó khi có sự biến đổi về NSLĐ. - Giải thích đúng nguồn gốc của giá trị thặng dư. - SV hiểu được ý nghĩa của việc phát hiện ra tính hai mặt của LĐSX hàng hóa đối với việc làm rõ thực chất của giá trị hàng hóa. 4 Vì sao tiền tệ là một hàng hóa đặc biệt? - Điểm giống nhau giữa tiền tệ và hàng hóa thông thường. - Giá trị sử dụng đặc biệt của tiền: làm vật ngang giá chung. - SV hiểu được tại sao tiền tệ là một hàng hóa đặc biệt 5 Các biện pháp kiềm soát lạm phát ở nước ta hiện nay? - Thực hiện đồng bộ các giải pháp cả về tài chính, tiền tệ, giá cả và các giải pháp bổ trợ khác. - Thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt, hiệu quả. - Hoàn thiện cơ chế quản lý giá. - SV đưa ra các biện pháp để kiểm soát lạm phát ở nước ta hiện nay. 4 Chƣơng V: Học thuyết giá thặng dƣ Câu hỏi ôn tập 1. Phân tích sự chuyển hoá của tiền tệ thành tư bản. 2. Phân tích hàng hoá sức lao động 3. Phân tích quá trinh sản xuất giá trị thặng dư và những nhận xét từ quá trình sản xuất đó? 4. Cơ sở và ý nghĩa của việc phân chia tư bản thành tư bản bất biến và tư bản khả biến? 5. Phân tích 2 phương pháp sản xuất giá trị thặng dư trong chủ nghĩa tư bản. 6. So sánh giá trị thặng dư với lợi nhuận, tỷ suất giá trị thặng dư với tỷ suất lợi nhuận? 7. Phân tích thực chất và động cơ tích luỹ tư bản. Mối quan hệ và sự khác nhau giữa tích tụ và tập trung tư bản. Vai trò của tập trung tư bản trong sự phát triển của chủ nghĩa tư bản? 8. Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tích luỹ tư bản? 9. Trình bày chu chuyển, thời gian chu chuyển và tốc độ chu chuyển của tư bản? Phân tích tuần hoàn và chu chuyển của tư bản? 10. Tác dụng và biện pháp để nâng cao tốc độ chu chuyển của tư bản. 11. Trình bày điều kiện thực hiện tổng sản phẩm xã hội trong tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng tư bản xã hội. 12. Trình bày, bản chất, nguyên nhân và hiệu quả khủng hoảng kinh tế. 13. Phân tích bản chất của tư bản thương nghiệp và lợi nhuận thương nghiệp 14. Phân tích đặc điểm của tư bản cho vay và các nhân tố làm ảnh hưởng đến sự vận động của lợi tức và tỷ suất lợi tức. 15. Trình bày khái niệm chi phí sản xuất TBCN, lợi nhuận và tỉ suất lợi nhuận? 5 16. Phân tích sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất? 17. Phân tích những nội dung cơ bản về sự hình thành công ty cổ phần và thị trường chứng khoán? 18. Phân tích bản chất của địa tô tư bản chủ nghĩa và các hình thức địa tô? 19. Phân tích sự hình thành địa tô chênh lệch. Phân biệt địa tô chênh lệch I và địa tô chênh lệch II? Câu hỏi thảo luận STT Câu hỏi Hướng tiếp cận Kết quả mong đợi 1 Ý nghĩa của việc phát hiện ra hàng hóa sức lao động? - Ý nghĩa trong nhận thức. - Tìm ra chìa khóa giải quyết mâu thuẫn của công thức chung của tư bản. - Mác là người đầu tiên xây dựng hoàn chỉnh học thuyết giá trị thặng dư. - SV hiểu được ý nghĩa của việc phát hiện ra hàng hóa sức lao động. 2 Vai trò của lao động trong quá trình sản xuất giá trị thặng dư? - Lao động cụ thể: chuyển giá trị của lao động quá khứ trong TLSX sang sp mới. - LĐTT: tạo ra giá trị mới. - SV hiểu được vai trò của lao động trong quá trình sản xuất giá trị thặng dư. 3 Ý nghĩa của việc nghiên cứu hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư đối với nền kinh tế nước ta hiện nay? - Gợi mở làm tăng của cải, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. - SV hiểu được ý nghĩa của hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư nếu gạt bỏ mục đích và tính chất TBCN đối với nền kinh tế nước ta. 4 Ý nghĩa của việc nghiên cứu tích lũy tư bản đối với nền kinh tế nước ta hiện nay? - Xây dựng cơ sở lý thuyết cho việc tìm kiếm giải pháp về vốn nhằm đẩy mạnh CNH, HĐH và thực hiện tái sản xuất mở rộng nền kinh tế quốc dân. - SV hiểu được ý nghĩa của việc nghiên cứu tích lũy tư bản đối với nền kinh tế nước ta hiện nay. 5 Tại sao sự hình thành lợi nhuận bình quân đã che dấu quan hệ bóc lột TBCN? - Vì cứ có một lượng tư bản bằng nhau thì sẽ thu được một lượng lợi nhuận bằng nhau. - SV giải thích được sự hình thành lợi nhuận bình quân đã che dấu quan hệ bóc lột TBCN. * Tài liệu tham khảo: Số 1,3,5,7 trong sách tài liệu tham khảo 6 Chƣơng VI: Học thuyết về CNTB độc quyền và CNTB độc quyền nhà nƣớc Câu hỏi ôn tập 1. Phân tích nguyên nhân ra đời và bản chất của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước? 2. Tại sao nói chủ nghĩa tư bản trong giai đoạn độc quyền là chủ nghĩa tư bản của tư bản tài chính? 3. Phân tích nguyên nhân ra đời và bản chất của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước. Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước có những biểu hiện chủ yếu nào? 4. Phân tích vai trò và giới hạn của chủ nghĩa tư bản? Câu hỏi thảo luận STT Câu hỏi Hướng tiếp cận Kết quả mong đợi 1 Sự biểu hiện hoạt động của quy luật giá trị và quy luật giá trị thăng dư trong các giai đoạn phát triển của CNTB? * Hoạt động của quy luật giá trị - Trong giai đoạn cạnh trạn tự do. - Trong giai đoạn độc quyền * Hoạt động của quy luật giá trị thặng dư - Trong giai đoạn cạnh trạn tự do. - Trong giai đoạn độc quyền SV hiểu được biểu hiện của hai quy luật này trong các giai đoạn phát triển của CNTB. 2 Hiện nay CNTB có thay đổi về bản chất hay không? - CNTB mặc dù có những biểu hiện mới nhưng xét về mặt bản chất vẫn không thay đổi. - SV hiểu được bản chất của CNTB. 7 PHẦN BA LÝ LUẬN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Chƣơng VII: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và cách mạng xã hội chủ nghĩa Câu hỏi ôn tập 1. Khái niệm giai cấp công nhân? Nội dung và điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân? 2. Quy luật hình thành, phát triển của Đảng Cộng sản và vai trò của ĐCS trong quá trình thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân? 3. Cách mạng xã hội chủ nghĩa và nguyên nhân của nó? 4. Nội dung của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa? 5. Nội dung và nguyên tắc cơ bản của liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân? 6. Tính tất yếu, đặc điểm và thực chất của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội? 7. Đặc trưng của xã hội xã hội chủ nghĩa? Câu hỏi thảo luận STT Câu hỏi Hướng tiếp cận Kết quả mong đợi 1 Với ngành các anh/chị đang theo học, sau nay ra trường có thể làm những công việc gì? Với công việc đó a/c có phải là công nhân không? - Tìm hiểu về chuyên ngành các a/c theo học - Tính chất công việc sau này a/c sẽ làm SV nhận thức được địa vị của mình sau này ra trường thuộc giai tầng nào của xã hội 2 SMLS của GCCN Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là gì? GCCN Việt Nam phải làm gì để hoàn thành SMLS đó? - Nhiệm vụ trọng tâm hiện nay của đất nước? - Thấy được sức mạnh tổng hợp trong cách mạng XHCN SV hiểu và ý thức được nhiệm vụ lịch sử của đất nước hiện nay 3 Tại sao trong cách mạng XHCN giai cấp nông dân và trí thức không thể giữ vai trò lãnh đạo mà phải đi theo GCCN và chịu sự lãnh đạo - Đặc điểm chính trị - xã hội của GCND - Đặc điểm chính trị - xã hội của trí thức - Đặc điểm chính trị - xã hội SV nhận thức được vị trí và vai trò của các giai cấp trong CM XHCN 8 của GCCN? của GCCN 4 Liên hệ đến TKQĐ lên CNXH ở Việt Nam? - Hoàn cảnh lịch sử của đất nước khi bắt đầu xây dựng từ TKQĐ lên CNXH - Đặc điểm và nội dung của TKQĐ lên CNXH SV nhận thức được những thuận lợi và khó khăn của đất nước khi bước vào TKQĐ lên CNXH 5 Làm rõ quá trình bổ sung, phát triển mô hình chủ nghĩa xã hội ở Viêt nam? - Mô hình CNXH lần đầu tiên trong CL xây dựng đất nước từ TKQĐ lên CXNXH - Mô hình CNXH trong Văn kiện ĐH Đảng lần thứ X - Mô hình CNXH trong Văn kiện ĐH Đảng lần thứ XI SV hiểu được sự phát triển về tư duy lý luận của Đảng CS VN (về mô hình CNXH) cho phù hợp với thực tiễn của đất nước 9 Chƣơng VIII: Những vấn đề chính trị - xã hội có tính quy luật trong tiến trình cách mạng xã hội chủ nghĩa Câu hỏi ôn tập 1. Đặc trưng, chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước xã hội chủ nghĩa? 2. Dân chủ là gì? Những đặc trưng cơ bản của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa? 3. Tính tất yếu của việc xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa? 4. Những đặc trưng của nền văn hoá xã hội chủ nghĩa? 5. Trình bày tính tất yếu và những nội dung cơ bản trong xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa? 6. Dân tộc là gì? Hai xu hướng phát triển của dân tộc? 7. Nội dung Cương lĩnh Dân tộc của chủ nghĩa Mác-Lênin? 8. Phân tích bản chất, nguồn gốc của tôn giáo? 9. Nguyên nhân tồn tại của tôn giáo trong chủ nghĩa xã hội? Những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin trong việc giải quyết vấn đề tôn giáo? Câu hỏi thảo luận STT Câu hỏi Hướng tiếp cận Kết quả mong đợi 1 Hãy chỉ ra những quyền cơ bản của a/c trong nền dân chủ XHCN ở VN? - Chỉ ra những quyền cơ bản của mình trên các lĩnh vực KT,CT,VH, XH SV nhận thức được các quyền của mình, từ đó sẽ nâng cao ý thức thực hiện tốt các quyền đó trong cuộc sống 2 Làm rõ chức năng và vai trò của Nhà nước XHCN VN trong quá trình xây dựng nền dân chủ XHCN? - Chức năng - Vai trò SV nhận thức được nhiệm vụ trọng tâm của Nhà nước trong giai đoạn hiện nay 3 Làm rõ nội dung xây dựng nền văn hóa mới tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc của ĐCS VN? - Chỉ ra các nội dung cơ bản SV nâng cao ý thức xây dựng văn hóa mới trong môi trường ĐH 4 Chính sách của ĐCS VN về vấn đề dân tộc? - Đặc điểm dân tộc VN - Chính sách của Đảng về vấn đề dân tộc SV hiểu được đặc thù dân tộc của mình từ đó nâng cao ý thức 10 chấp hành tốt các chính sách của Đảng về vấn đề dân tộc 5 Chính sách của ĐCS VN về vấn đề tôn giáo? - Đặc điểm tôn giáo VN - Chính sách của Đảng về vấn đề tôn giáo SV hiểu được đặc thù tôn giáo của mình từ đó nâng cao ý thức chấp hành tốt các chính sách của Đảng về vấn đề tôn giáo Chƣơng IX: Chủ nghĩa xã hội hiện thực và triển vọng Câu hỏi ôn tập 1. Sự ra đời hệ thống xã hội chủ nghĩa và những thành tựu của nó? 2. Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xôviết? Câu hỏi thảo luận STT Câu hỏi Hướng tiếp cận Kết quả mong đợi 1 A/c suy nghĩ gì về sự phát triển của CNTB? - Bản chất của CNTB Giúp SV hiểu được rằng CNTB không phải là sự lựa chọn của lịch sử 2 A/c suy nghĩ gì về triển vọng phát triển của CNXH? - Tình thế mới của CM XHCN - Bản chất của CNXH SV nhận thức được rằng xu hướng tất yếu của lịch sử là đi lên CNXH