Để dạy học tốt chủ đề “Bác Hồ với Thanh Hóa, Thanh Hóa làm theo lời Bác” trong môn Lịch sử ở các trường phổ thông địa phương

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci. 2010, Vol. 55, No. 8, pp. 106-114 ĐỂ DẠY HỌC TỐT CHỦ ĐỀ “BÁC HỒ VỚI THANH HÓA, THANH HÓA LÀM THEO LỜI BÁC” TRONG MÔN LỊCH SỬ Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG ĐỊA PHƯƠNG Hoàng Thanh Hải Trường Đại học Hồng Đức, Thanh Hóa 1. Mở đầu Thanh Hóa là một trong số ít tỉnh, thành phố có vinh dự to lớn được Bác Hồ về thăm nhiều lần. Điều đó thể hiện sự quan tâm, chỉ đạo và tình cảm đặc biệt của Người dành cho Thanh Hóa. Trong tầm nhìn của Người, Thanh Hóa có một vị thế chiến lược quan trọng. Vì vậy, ngoài các bài lịch sử dân tộc, ngành Giáo dục Thanh Hóa đã lựa chọn nội dung “Bác Hồ với Thanh Hóa - Thanh Hóa làm theo lời Bác” là một chủ đề quan trọng trong chương trình lịch sử địa phương ở trường phổ thông. Dạy học tốt chủ đề này, ngoài việc nâng cao những kiến thức lịch sử về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, còn góp phần giáo dục cho học sinh lòng kính yêu, biết ơn đối với công lao trời biển của Người trong lịch sử dân tộc ta nói chung và quê hương Thanh Hóa nói riêng, thực hiện thiết thực cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong các trường phổ thông hiện nay. 2. Nội dung 2.1. Vài nét về thực trạng dạy học chủ đề này Qua các đợt thực tế ở trường phổ thông của Thanh Hóa, một trong những tỉnh, thành chú trọng việc dạy học lịch sử địa phương, chúng tôi thấy đa số học sinh rất hứng thú khi học các bài học này, vì qua đó các em được hiểu biết thêm những sự kiện, nhân vật, địa danh lịch sử . . . quen thuộc, gần gũi xung quanh mình, bổ sung cho các kiến thức lịch sử dân tộc, khơi dậy trong các em niềm tự hào về truyền thống quê hương, dòng họ. . . . Các em còn được bước đầu rèn luyện các năng lực, kỹ năng của một nhà sử học, như sưu tầm các tư liệu, hiện vật lịch sử, tiếp xúc với các nhân chứng lịch sử, tham quan tìm hiểu các địa danh lịch sử... Tuy nhiên, việc dạy học lịch sử địa phương những năm gần đây chất lượng vẫn chưa cao, như nội dung bài học nghèo nàn, thiếu các nguồn sử liệu, thời gian dành cho các tiết học lịch sử địa phương bị cắt xén, hình thức dạy học đơn điệu, 106 Để dạy học tốt chủ đề “Bác Hồ với Thanh Hoá, Thanh Hoá làm theo lời Bác” ... chủ yếu diễn ra trên lớp. Vì vậy, để nâng cao chất lượng môn học, cần thiết phải đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp dạy học phần lịch sử địa phương. Ngoài việc lựa chọn nội dung bài học thiết thực, sưu tầm, tư liệu phong phú để biên soạn bài giảng, cần phải chú ý đến các hình thức và phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực học tập của học sinh. Chủ đề “Bác Hồ với Thanh Hóa - Thanh Hóa làm theo lời Bác” là một trong những nội dung quan trọng được nhiều trường lựa chọn. Ý nghĩa to lớn, nhiều mặt của việc dạy học chủ đề này đã được khẳng định. Tuy nhiên, qua khảo sát một số trường phổ thông ở thành phố Thanh Hóa và các huyện xung quanh, chúng tôi thấy chất lượng chưa cao, thể hiện ở mấy điểm chủ yếu sau: Thứ nhất, nội dung bài giảng của các trường còn sơ lược, hoặc nặng nề, khô khan, chưa thể hiện rõ tính chất một bài lịch sử địa phương, mà có phần giống bài học giáo dục công dân, như thiếu các sự kiện cụ thể, nhiều đánh giá chung chung... Ngành Giáo dục chưa tổ chức biên soạn xong tài liệu thống nhất cho các trường. Hệ thống tư liệu phục vụ biên soạn bài giảng của giáo viên chưa phong phú, sinh động... Thứ hai, hình thức dạy học còn khá cứng nhắc, chủ yếu tiến hành trên lớp, thiếu các tranh ảnh, hiện vật, tư liệu, nhất là về 4 lần Bác Hồ vào thăm Thanh Hóa. Rất ít trường tổ chức bài học tại thực địa, những nơi Bác đã nói chuyện, đã đến, như đài tưởng niệm tại Rừng Thông (Đông Sơn), nơi sáng ngày 20-2-1947, Bác Hồ nói chuyện với cán bộ lãnh đạo và nhân dân Thanh Hóa, tượng đài tưởng niệm nơi Bác Hồ nói chuyện với nhân dân xã Yên Trường, Yên Định năm 1961, núi Trường Lệ, xóm chài xã Quảng Vinh (Sầm Sơn), nơi Bác về thăm và kéo lưới cùng ngư dân tháng 7 năm 1960... Thanh Hóa cũng là một trong số ít tỉnh có khu văn hóa - tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh rộng lớn và đẹp ngay tại trung tâm thành phố Thanh Hóa. (Đối diện với Hiệu sách nhân dân, nơi Bác Hồ nói chuyện với nhân dân Thanh Hóa tháng 12-1961). Tại đây, ngoài phòng trưng bày những tranh ảnh, kỷ vật về cuộc đời và sự nghiệp của Bác Hồ đối với cách mạng cả nước và đối với Thanh Hóa khá đầy đủ, chi tiết, hấp dẫn (theo dạng trưng bày bảo tàng), phòng dâng hương tưởng niệm, còn có phòng đọc, tra cứu sách báo, tư liệu về Người (Dạng thư viện), các khu vực vui chơi, giải trí..., rất lý tưởng cho tổ chức các hoạt động dạy học nội, ngoại khoá lịch sử của học sinh phổ thông. Tuy nhiên, theo các cán bộ quản lý khu văn hóa - lưu niệm, số học sinh phổ thông đến để học tập, tham quan, học tập, tìm hiểu về Bác Hồ được tổ chức theo buổi học, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, hay hướng dẫn viên... còn ít, chủ yếu các em đến đây để vui chơi trong các ngày nghỉ, lễ hội. . .một cách tự phát, cá nhân, một nhóm, hoặc theo gia đình. 2.2. Lựa chọn nội dung và tư liệu để thiết kế bài giảng Từ thực trạng nêu trên, nhằm nâng cao chất lượng dạy học chủ đề này, trước hết, cần lựa chọn những nội dung thiết thực, với các nguồn tư liệu phong phú, sống 107 Hoàng Thanh Hải động, nhất là tư liệu của Hồ Chí Minh về Thanh Hóa. Đặc biệt là tư liệu về bốn lần Người vào thăm Thanh Hóa để biên soạn bài giảng. Các nội dung chủ yếu cần được khai thác, sử dụng: Một là, những tư liệu (trước cách mạng) của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vị trí chiến lược, về truyền thống yêu nước, bất khuất của nhân dân Thanh Hóa. Trong tiến trình lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc, Thanh Hóa có một vị trí cực kỳ quan trọng. Bằng cách nhìn địa - chính trị, địa - chiến lược, Nguyễn Trãi trước đây đã coi Thanh Hóa là “phên dậu thứ hai của phương Nam” [1;85]. Vì vậy, với tầm nhìn bao quát, sâu sắc, chiến lược của một lãnh tụ thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định: “Tỉnh Thanh Hóa có tiếng là văn vật, là một tỉnh đất rộng, người đông, nhân dân có truyền thống đấu tranh anh dũng và cần cù lao động, có miền núi, trung du, đồng bằng và miền biển” [1;85]. Trước cách mạng tháng Tám 1945, qua các tác phẩm, bài viết của mình, bằng cách tổng kết lịch sử dân tộc, Hồ Chí Minh đã ca ngợi phẩm chất anh hùng, bất khuất của nhân dân Thanh Hóa trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước, tiêu biểu là những anh hùng dân tộc là người Thanh Hóa. Qua đó, Người rút ra những bài học kinh nghiệm lịch sử, khích lệ lòng yêu nước, ý chí đấu tranh chống ngoại xâm cho nhân dân ta. Ngay từ năm 1913, trong thời gian làm bếp ở khách sạn Cátlơtông (Luân Đôn - Anh), khi nghe tin Tống Duy Tân, một lãnh tụ của phong trào Cần Vương hy sinh, Nguyễn Tất Thành đã viết: “Cụ Tống Duy Tân là một đại trí thức đấu tranh dũng cảm chống xâm lược Pháp. Cụ bị bắt và nhốt trong cái cũi để gửi đến Bộ trưởng tư lệnh Pháp. Ngồi trong cũi, cụ vẫn làm thơ yêu nước. Trong những tờ giấy tìm thấy trong cái cũi cuối những bài thơ, người ta còn đọc những chữ: Thà chết còn hơn đầu hàng” [1;433] Năm 1925, trong cuốn “Bản án chế độ thực dân Pháp”, Nguyễn Ái Quốc đã ca ngợi: “Lê Đại Hành đã dũng cảm không chịu khuất phục trước yêu sách của láng giềng hùng mạnh hơn mình gấp bội. Ông đã đánh thắng địch, giết chết tướng địch. Do đó đã giải thoát được đồng bào khỏi nạn nô dịch”. . . “Lê Lợi đã hùng dũng đứng ra lãnh đạo cuộc cách mạng nước Nam đập tan chế độ tàn bạo và hạch sách mà những kẻ tự xưng là bảo hộ bắt ta chịu” [1;433]. Năm 1941, khi mới trở về Tổ quốc sau 30 năm hoạt động ở nước ngoài, nhằm tuyên truyền đường lối cách mạng, cổ vũ tinh thần yêu nước chống Pháp của nhân dân ta, Người đã viết cuốn “Lịch sử nước ta” [3] bằng thơ, trong đó có nhiều đoạn ca ngợi các anh hùng dân tộc là người Thanh Hóa, cụ thể là: Về tấm gương Bà Triệu, tiêu biểu cho khí phách của người phụ nữ Việt Nam, đã anh dũng đứng lên lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại giặc Ngô xâm lược từ thế kỉ III, Bác đã viết: “Tỉnh Thanh Hóa có một bà, 108 Để dạy học tốt chủ đề “Bác Hồ với Thanh Hoá, Thanh Hoá làm theo lời Bác” ... Tên là Triệu Ẩu tuổi vừa đôi mươi Tài năng dũng cảm hơn người Khởi binh cứu nước muôn đời lưu hương Phụ nữ ta chẳng tầm thường, Đánh Đông, dẹp Bắc làm gương để đời” [3;215]. Về Lê Hoàn, người lãnh đạo nhân dân ta đánh tan quân Chiêm Thành năm 979, lên ngôi Hoàng Đế, lập ra triều Tiền Lê và đánh tan quân Tống xâm lược năm 980, Bác đã ca ngợi: “Lê Đại Hành nối lên ngôi Đánh tan quân Tống đuổi lui Xiêm Thành” [3;220]. Cũng trong tác phẩm này, bằng những câu thơ bình dị, Người đã khái quát tầm vóc vĩ đại của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn và tài năng kiệt xuất của anh hùng giải phóng dân tộc Lê Lợi: “Lê Lợi khởi nghĩa Lam Sơn Mặc dầu tướng ít, binh đơn không nàn Mấy phen sông Nhị núi Lam. Thanh gươm an ngựa, Bắc, Nam ngang tàng Kìa Tuỵ Động, nọ Chi Lăng Đánh hai mươi vạn quân Minh tan tành Mưòi năm sự nghiệp hoàn thành, Nước ta thoát khỏi cái vành nguy nan. Vì dân hăng hái kết đoàn, Nên khôi phục chóng giang sang Lạc Hồng” [3;225]. Về đức vua Lê Thánh Tông, một vị vua anh minh, một nhà thơ, nhà văn hóa lớn, gắn với thời Hồng Đức, thời thái bình, thịnh trị vào bậc nhất trong chế độ phong kiến Việt Nam, Bác đã ca ngợi: “Vua hiền có Lê Thánh Tông Mở mang bờ cõi đã khôn lại lành” [3;230]. Hai là, về bốn chuyến vào thăm Thanh Hóa của Bác Hồ. Đây là nội dung với những tư liệu rất quan trọng, cần được lựa chọn đưa vào bài giảng. Tuy nhiên, với học sinh phổ thông, chúng ta không thể cung cấp quá chi 109 Hoàng Thanh Hải tiết, đầy đủ về mục đích, nội dung của từng chuyến thăm, nhưng cũng cần nêu được một cách chính xác, ngắn gọn, nhưng súc tích về thời gian, địa điểm và ý nghĩa. Ngày 20/2/1947, Bác Hồ về thăm Thanh Hóa lần đầu tiên. Sáng sớm ngày 20/2/1947, tại Rừng Thông (Đông Sơn, Thanh Hóa), Bác đã nói chuyện với cán bộ lãnh đạo tỉnh. Cùng ngày, dưới cây đa (trước hiệu sách nhân dân thành phố Thanh Hóa - Đại lộ Lê Lợi, hiện nay), nói chuyện với đại biểu thân sĩ, trí thức, phú hào và đông đảo nhân dân. Bác đã chỉ đạo: “Bác mong muốn Thanh Hóa trở nên một tỉnh kiểu mẫu, Mục đích: "Làm cho người nghèo thì đủ ăn Người đủ ăn thì khá giàu Người khá giàu thì giàu thêm Người nào cũng biết chữ. Người nào cũng biết đoàn két yêu nước" [2;10]. Ngày 15/6/1957, Bác Hồ về thăm Thanh Hóa lần thứ 2. Nói chuyện với đại biểu nhân dân Thanh Hóa, Bác đã biểu dương những đóng góp to lớn của Thanh Hóa trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đặc biệt trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Bác cũng đã khen ngợi những cố gắng của nhân dân Thanh Hóa trong công cuộc khôi phục và xây dựng lại quê hương từ khi hoà bình lập lại, và nhắc lại mong muốn của Người từ lần về thăm lần thứ nhất: “Tỉnh Thanh Hóa sẽ là một tỉnh kiểu mẫu” [2;15]. Ngày 18/7/1960, Bác Hồ về thăm Thanh Hóa lần thứ 3. Người đã vãn cảnh núi Trường Lệ, Sầm Sơn, tham gia kéo lưới cùng ngư dân xóm Sơn, xã Quảng Vinh (Sầm Sơn), thăm và nói chuyện với đông đảo cán bộ, công nhân, trí thức đang nghỉ dưỡng tại Sầm Sơn. Nói chuyện tại Đại hội đại biểu công đoàn tỉnh Thanh Hóa lần thứ VI, ngày 19/7/1960, Bác dặn dò: “Công nhân phải làm thế nào để xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân và Đảng” [2;18]. Từ ngày 10/12/1961 đến ngày 12/12/1961, Bác Hồ kính yêu về thăm Thanh Hóa lần thứ tư. Ngày 12/12/1961, tại sân vận động tỉnh, hơn 30 vạn đồng bào, tay cầm cờ Tổ quốc và ảnh Bác Hồ, hân hoan dự buổi mít tinh chào đón và lắng nghe Người nói chuyện. Người tiếp tục yêu cầu, chỉ đạo Thanh Hóa là: “. . .một tỉnh lớn nhất ở miền Bắc, đất rộng, nhiều người, nhân dân có truyền thống anh dũng đấu tranh và cần cù lao động. . . Cán bộ, đảng viên và đoàn viên cần phải thực sự xung phong, gương mẫu tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, chống quan liêu mệnh lệnh, chống lãng phí, tham ô. . . Ra sức phát triển và củng cố tốt Đảng và Đoàn, đoàn kết toàn dân cùng nhau thi đua tiến bộ. Làm được như thế thì Thanh Hóa chắc trở thành một trong những tỉnh khá nhất ở miền Bắc” [2;18]. Trong dịp này, Người đã về thăm hợp tác xã Yên Trường (Yên Định), một hợp tác xã nông nghiệp điển hình thời bấy giờ. Bác rất khen ngợi những thành tích nổi bật của nông dân xã 110 Để dạy học tốt chủ đề “Bác Hồ với Thanh Hoá, Thanh Hoá làm theo lời Bác” ... Yên Trường trên các mặt trận thuỷ lợi, sản xuất lương thực, hoa màu, trồng bông, chăn nuôi gia súc và chăm sóc thiếu niên, nhi đồng. . . Bác đã tặng hợp tác xã Yên Trường chiếc máy kéo DT 24. Ba là, sự quan tâm, chỉ đạo của Bác Hồ đối với Thanh Hóa trong những năm chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ lần thứ nhất (1965-1968) Trong những năm tháng ác liệt, gian khổ này, Bác Hồ luôn theo dõi từng bước đi, biểu dương kịp thời từng chiến công của quân và dân Thanh Hóa. Ngày 11/8/1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 74-LCT, truy tặng Huân chương chiến công hạng Ba cho liệt sỹ thiếu niên Nguyễn Bá Ngọc, 13 tuổi, ở Quảng Xương, Thanh Hóa, đã dũng cảm cứu bạn trong khi máy bay Mỹ bắn phá và hy sinh ngày 4/4/1965. Ngày 12 tháng 10 năm 1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen quân và dân Hàm Rồng: “Giỏi lắm! Nhân dân Hàm Rồng giỏi lắm. Công nhân Hàm Rồng cũng giỏi. Nông dân Hàm Rồng cũng giỏi. Cả bộ đội, dân quân Hàm Rồng đều giỏi” [4;520] và gửi thư khen quân và dân Thanh Hóa đã bắn rơi 100 máy bay giặc Mỹ. Ngày 2/3/1966, Bác Hồ gửi thư khen hợp tác xã Thắng Lợi (Xuân Thành, Thọ Xuân) và hợp tác xã Đông Phương Hồng (Thọ Hải, Thọ Xuân) thâm canh lúa giỏi đạt được 6.754 kg và 6.600 kg/ha. Ngày 6/3/1967, Bác Hồ gửi thư khen quân và dân Thanh Hóa bắn rơi chiếc máy bay thứ 1700 và 1702 của giặc Mỹ trên miền Bắc. Ngày 5/7/1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen trung đội dân quân gái xã Hoa Lộc, huyện Hậu Lộc đã bắn rơi máy bay phản lực Mỹ, gửi tặng mỗi dân quân một Huy hiệu của Người. Ngày 17/10/1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen Trung đội lão dân quân xã Hoằng Trường, huyện Hoằng Hóa đã lập chiến công xuất sắc, bắn rơi chiếc máy bay phản lực thứ 2400 của Mỹ bằng súng bộ binh. Bức thư có đoạn viết “Tôi nhiệt liệt mừng chiến công vẻ vang của các cụ. Với lòng yêu nước nồng nàn, chí căm thù địch sâu sắc, các cụ nêu cao quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Thật là: Tuổi cao, chí lại càng cao. Đây là một gương sáng cho đồng bào cả nước tiến lên đưa sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước của toàn dân ta đến thắng lợi hoàn toàn” [2;25]. Ngày 30/12/1968, tại Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp và làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Thanh Hóa, Bác nói: “Trước đây, khi Bác vào thăm Thanh Hóa, Bác có nói là tỉnh Thanh Hóa ta dân đông, đất rộng, rừng vàng, bể bạc, có nhiều điều kiện để trở thành một tỉnh giàu đẹp và kiểu mẫu” [2;25]. Đây cũng là lời dặn dò, mong muốn cuối cùng của Bác Hồ đối với Đảng bộ, quân và dân các dân tộc Thanh Hóa. Bốn là, Thanh Hóa làm theo lời Bác. Đây là nội dung lớn, tư liệu nhiều, nên cần lựa chọn những tư liệu phản ánh những chiến công tiêu biểu, đóng góp chủ yếu của Thanh Hóa đối với đất nước trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Thực hiện lời dạy và mong muốn của Bác Hồ: “Tỉnh Thanh Hóa sẽ là một tỉnh kiểu mẫu”, phát huy truyền thống quê hương, trong chín năm kháng chiến chống Pháp (1946-1954), mặc dầu là hậu phương, nhưng quân và dân Thanh Hóa đã lập 111 Hoàng Thanh Hải nên những chiến công xuất sắc: - “Đánh 1436 trận, tiêu diệt và làm bị thương 3.391 tên địch, bắt sống 2.326 tên, thu 1416 khẩu súng. - Phục vụ chiến trường: + Thanh niên nhập ngũ: 56.729 người. + Dân công phục vụ kháng chiến: 34.177.233 ngày công. + Xe đạp thồ: 11.000 chiếc; Thuyền các loại: 1.300 chiếc” [6;56]. Đặc biệt trong chiến dịch Điện Biên Phủ (1954), quân và dân Thanh Hóa đã có những đóng góp to lớn, góp phần làm nên chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Trong chuyến về thăm Thanh Hóa lần thứ 3 (1957) Bác Hồ đã khen ngợi: “Trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Thanh Hóa góp 12 vạn dân công vận tải lương thực cho bộ đội... “Bây giờ tiếng Việt Nam đến đâu, tiếng Điện Biên Phủ đến đó. Tiếng Điện Biên Phủ đến đâu, đồng bào Thanh Hóa cũng có một phần vinh dự đến đó” [1;90]. Từ sau năm 1954, Thanh Hóa vừa là hậu phương lớn, chi viện đầy đủ sức người, sức của cho tiền tuyến, vừa là tiền tuyến lớn, góp phần đánh bại hai cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ. Đặc biệt, ngày 3 và 4 tháng 4 năm 1965, quân và dân Thanh Hóa đã lập chiến công oanh liệt tại khu vực Hàm Rồng - Nam Ngạn, bắn rơi 47 máy bay giặc Mỹ, giữ vững mạch máu giao thông Bắc - Nam. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ (1954 -1975), quân dân Thanh Hóa đã lập những chiến công sau: “Bắn rơi 376 máy bay, bắt sống 36 giặc lái, bắn chìm 57 tàu chiến của giặc Mỹ. Từ 1955-1964: 31.220 thanh niên và từ 1965-1975: 195.853 thanh niên nhập ngũ. Tổng số liệt sỹ: 43.505 người; Thương binh: 19.225 người” [6;57]. Đất nước hoà bình, thống nhất, từ 1975, Thanh Hóa cùng cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Từ khi thực hiện đổi mới đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng, phát huy truyền thống anh dũng trong chiến đấu chống xâm lược, quân và dân Thanh Hóa lại cần cù, sáng tạo xây dựng lại quê hương. Thanh Hóa đang từng ngày đổi mới, trở thành một tỉnh giàu đẹp, kiểu mẫu như Bác Hồ từng mong muốn. 2.3. Về hình thức và phương pháp dạy học - Thứ nhất, đối với bài học tiến hành trên lớp, cần khai thác, sử dụng tốt các tư liệu về Hồ Chí Minh, nhất là các tư liệu, bài viết của Người về các anh hùng dân tộc quê Thanh Hóa, những tranh ảnh, kỷ vật trong bốn lần về thăm Thanh Hóa của Bác Hồ như đã nói ở trên. Các giáo viên có thể sử dụng các tư liệu, tranh ảnh trên để biên soạn bài giảng, để minh hoạ, cụ thể cho các sự kiện lịch sử trong bài học lịch sử dân tộc, hay lịch sử địa phương trên lớp. Chẳng hạn, khi dạy về chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, chúng ta nêu đánh giá của Bác Hồ đối với Thanh Hóa và những hình ảnh của Người khi về thăm Thanh Hóa. - Thứ hai, tăng cường tổ chức các hoạt động dạy học tại thực địa, nhất là 112 Để dạy học tốt chủ đề “Bác Hồ với Thanh Hoá, Thanh Hoá làm theo lời Bác” ... những trường ở địa phương có các địa danh còn in đậm dấu chân Bác trong 4 lần Người về thăm Thanh Hóa, như Thành phố Thanh Hóa, huyện Đông Sơn, huyện Yên Định, Thị xã Sầm Sơn... - Thứ ba, nên khai thác tốt Khu văn hóa - Tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thành phố Thanh Hóa, vì đây là nơi có đầy đủ điều kiện thuận lợi để tổ chức các hoạt động dạy học nội khoá và ngoại khoá chủ đề này. Tất nhiên việc lựa chọn nội dung, tư liệu, hình thức và phương pháp dạy học phải phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh từng khối lớp, từng trường. 2.4. Kết luận và kiến nghị Như vậy, chủ đề “Bác Hồ với Thanh Hóa, Thanh Hóa làm theo lời Bác” là một chủ đề quan trọng trong dạy học lịch sử nói chung, dạy học lịch sử địa phương nói riêng, được nhiều trường lựa chọn. Qua thực tiễn các trường phổ thông ở Thanh Hóa cho thấy, để thực hiện có chất lượng, hiệu quả các bài lịch sử địa phương cần lựa chọn những nội dung thiết thực, có ý nghĩa nhiều mặt đối với từng địa phương. Chất lượng các bài học tuỳ thuộc vào sự chuẩn bị bài giảng của giáo viên, học sinh, việc sử dụng các hình thức và phương pháp dạy học, nhất là các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của người học. Để góp phần dạy học chủ đề trên có chất lượng, hiệu quả, chúng tôi kiến nghị: - Ngành Giáo dục Thanh Hóa cần sớm tổ chức biên soạn tài liệu chung, thống nhất chủ đề “Bác Hồ với Thanh Hóa - Thanh Hóa làm theo lời Bác” để giáo viên các trường phổ thông tham khảo, biên soạn bài giảng của mình. - Có sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa ngành Giáo dục với ngành Văn hóa để tổ chức các hoạt động dạy học chủ đề cho học sinh các trường phổ thông tại Khu văn hóa - Tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đài tưởng niệm, nơi Bác Hồ về thăm Thanh Hóa. - Các cấp, các ngành, các địa phương ở Thanh Hóa cần xây dựng, tôn tạo những di tích ở những nơi Bác Hồ đã từng đến trong 4 lần về thăm Thanh Hóa . Hiện nay mới chỉ có 2 đài tưởng niệm ở Rừng Thông (Đông Sơn) và Yên Trường (Yên Định). Bên cạnh đó ngành Văn hóa Thanh Hóa, thành phố Thanh Hóa cần thường xuyên tôn tạo cảnh quan, bổ sung các hiện vật, tư l