Đề tài Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng trung và dài hạn tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội - Vũ Văn Cường

Lêi nãi ®Çu Trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®ang tõng b­íc vµo ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn hiÖn nay tèc ®é c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ang bÞ ch÷ng l¹i bëi nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau mµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng nhÊt lµ vÊn ®Ò vÒ vèn. Cã thÓ nãi vèn lµ tiÒn ®Ò, lµ c¬ së ®Çu tiªn ®Ó c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®æi míi c«ng nghÖ. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ t¹o vèn b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: cã thÓ tÝch luü tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, huy ®éng vèn, liªn doanh liªn kÕt, hay vay m­în chiÕm dông vèn cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Nh­ng muèn æn ®Þnh vµ cã lîi thÕ nhÊt gióp c¸c doanh nghiÖp t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ®æi míi c«ng nghÖ lµ nguån vèn trung vµ dµi h¹n tõ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ®ang thiÕu vèn nhÊt lµ vèn trung vµ dµi h¹n trong khi vèn tån ®äng trong c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i kh«ng ph¶i lµ Ýt. Nh­ vËy, kh«ng ph¶i chóng ta thiÕu vèn mµ lµ chóng ta ch­a cã c¸ch chuyÓn vèn huy ®éng ®­îc vµo s¶n xuÊt kinh doanh. NHNo&PTNT Hµ Néi còng kh«ng n»m ngoµi t×nh tr¹ng ®ã. HiÖn nay nguån vèn cho vay trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng kÐm ®a d¹ng vª c¬ cÊu kh¸ch hµng. HÇu nh­ Ng©n hµng chØ tËp trung vµo doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ch­a quan t©m tíi c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng kh¸c ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. V× lý do ®ã “Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i NHNo&PTNT Hµ Néi ®­îc chän lµm ®Ò tµi nh»m ®¸p øng ®ßi hái thiÕt thùc cña thùc tiÔn, võa mang tÝnh thêi sù trong kinh doanh tiÒn tÖ cña Ng©n hµng hiÖn nay. Tõ nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i, bµi viÕt nµy sÏ ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng, t×m nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c mÆt h¹n chÕ hiÖn nay t¹i NHNo&PTNT Hµ Néi. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña bµi viÕt nµy lµ ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i NHNo&PTNT Hµ Néi tõ 2000 ®Õn n¨m 2002. Bµi viÕt nµy ®­îc kÕt cÊu nh­ sau: Ch­¬ng I. TÝn dông Ng©n hµng vµ chÊt l­îng tÝn dông trung vµ dµi h¹n Ch­¬ng II Thùc tr¹ng chÊt l­îng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Hµ Néi. Ch­¬ng III Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Hµ Néi. Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, em rÊt mong sÏ nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n bÌ ®Ó vÊn ®Ò nghiªn cøu ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Ch­¬ng I TÝn dông Ng©n hµng vµ chÊt l­îng tÝn dông trung vµ dµi h¹n I. Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. 1. Kh¸i niÖm. Ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc cã vai trß quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi tõng céng ®ång ®Þa ph­¬ng, chñ thÓ tham gia nãi riªng. Víi vai trß quan träng nh­ vËy, nh­ng quan niÖm nh­ thÕ nµo vÒ mét Ng©n hµng, vµ sù ph©n biÖt nã víi c¸c tæ chøc phi Ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n. Râ rµng, cã thÓ ®Þnh nghÜa Ng©n hµng th«ng qua chøc n¨ng mµ chóng thùc hiÖn trong nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò ë chç kh«ng chØ chøc n¨ng cña c¸c Ng©n hµng thay ®æi, mµ cã sù “th©m nhËp” vµo chøc n¨ng ho¹t ®éng Ng©n hµng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Do ®ã tuú theo ®IÒu kiÖn cña mçi n­íc vµ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh n­íc ®ã mµ cã nh÷ng ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ Ng©n hµng. Theo luËt Ng©n hµng cña Ph¸p th× Ng©n hµng ®­îc ®Þnh nghÜa:”Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ nh÷ng xÝ nghiÖp hay c¬ së nµo ®ã th­êng xuyªn nhËn cña c«ng chóng d­íi h×nh thøc ký th¸c, hay h×nh thøc kh¸c sè tiÒn mµ hä dïng cho chÝnh hä vµo nghiÖp vô chiÕt khÊu, tÝn dông hay dÞch vô tµi chÝnh.” Cßn luËt ph¸p Ên §é l¹i cã c¸i nh×n vÒ Ng©n hµng nh­ sau, hä ®Þnh nghÜa:” Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ c¬ së nhËn c¸c kho¶n ký th¸c ®Ó cho vay hay tµi trî vµ ®Çu t­.” §ã lµ c¸c quan niÖm vÒ Ng©n hµng ®øng trªn gi¸c ®é luËt ph¸p. Cßn ®øng trªn gi¸c ®é tµi chÝnh Ng©n hµng th× sao? Mét ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ Ng©n hµng ®­îc Gi¸o s­ Peter Rose ®­a ra nh­ sau: ”Ng©n hµng lµ lo¹i h×nh tæ chøc tµt chÝnh cung cÊp mét danh môc c¸c dÞch vô tµi chÝnh ®a d¹ng nhÊt - ®Æc biÖt lµ tÝn dông, tiÕt kiÖm vµ dÞch vô thanh to¸n – vµ thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng tµi chÝnh nhÊt so víi bÊt kú mét tæ chøc kinh doanh nµo trong nÒn kinh tÕ.” ¥ ViÖt Nam, theo quy ®Þnh t¹i luËt c¸c tæ chøc tÝn dông th× Ng©n hµng ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau: “ Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ®­îc thùc hiÖn toµn bé ho¹t ®éng Ng©n hµng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cã liªn quan. Theo tÝnh chÊt vµ môc tiªu ho¹t ®éng, c¸c lo¹i h×nh Ng©n hµng gåm Ng©n hµng th­¬ng m¹i, Ng©n hµng ®Çu t­, Ng©n hµng chÝnh s¸ch, Ng©n hµng hîp t¸c vµ c¸c lo¹i h×nh Ng©n hµng kh¸c” (trÝch trang 12 LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông). Nh­ vËy th«ng qu© mét sè kh¸I niÖm vÒ Ng©n hµng th­¬ng m¹i, ta cã thÓ hiÓu Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®Æc biÖt kinh doanh trªn lÜnh tÝn dông víi môc ®Ých thu lîi nhuËn, vµ nã cã nh÷ng ®Æc tr­ng nh­ sau: -Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét tæ chøc ®­îc phÐp nhËn ký th¸c cña c«ng chóng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶. -Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét tæ chøc ®­îc phÐp sö dông ký th¸c cña c«ng chóng ®Ó cho vay, chiÕt khÊu vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô tµI chÝnh kh¸c. C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ môc tiªu ho¹t ®éng, ë n­íc ta c¸c lo¹i h×nh Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc ho¹t phÐp ho¹t ®éng theo luËt tæ chøc tÝn dông bao gåm: Ng©n hµng th­¬ng m¹i, Ng©n hµng ph¸t triÓn, Ng©n hµng ®Çu t­, Ng©n hµng chÝnh s¸ch, Ng©n hµng hîp t¸c vµ c¸c lo¹i h×nh Ng©n hµng kh¸c. 2. C¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ho¹t ®éng chñ yÕu cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i tËp trung chñ yÕu vµo nhiÖm vô nhËn tiÒn göi vµ cho vay, ®ã lµ hai mÆt ho¹t ®éng tÝn dông. Trong xu thÕ hiÖn nay, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ho¹t ®éng theo lo¹i h×nh ®a n¨ng th× ho¹t ®éng cña nã tËp trung vµo ba ho¹t ®éng chÝnh: ho¹t ®éng huy ®éng vèn, ho¹t ®éng sö dông vèn, ho¹t ®éng trung gian. Ho¹t ®éng huy ®éng vèn ®èi víi Ng©n hµng ®©y lµ ho¹t ®éng “®Çu vµo” cña Ng©n hµng. Nguån vèn ho¹t ®éng chñ yÕu cña mét Ng©n hµng ®­îc h×nh thµnh tõ nh÷ng nguån chÝnh sau ®©y: vèn tù cã cña doanh nghiÖp, vèn vay (vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh, vay cña d©n c­, vay cña Ng©n hµng trung ­¬ng), lîi nhuËn ®Ó l¹i, ngoµi ra ®èi víi mét sè Ng©n hµng nguån vèn ho¹t ®éng cã thÓ h×nh thµnh tõ vèn ®IÒu lÖ hay vèn uû th¸c...Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, Ng©n hµng th­¬ng m¹i phÇn lín dùa vµo viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng nguyªn thuû cña Ng©n hµng lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng vµ ®©y vÉn lµ nguån ®Çu vµo chñ yÕu cña Ng©n hµng. Cã nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng tíi quy m« tiÒn göi cña kh¸ch hµng t¹i Ng©n hµng nh­: l·i suÊt, ph­¬ng thøc huy ®éng cña Ng©n hµng, t×nh h×nh kinh tÕ x· héi tõng thêi kú, phong tôc tËp qu¸n cña tõng vïng, uy tÝn cña tõng Ng©n hµng, c¸c dÞch vô do Ng©n hµng cung cÊp...vv. N¾m ®­îc yÕu tè ®ã, Ng©n hµng cã thÓ ®IÒu chØnh l­îng vèn huy ®éng sao cho phï hîp víi nhu cÇu vèn cña m×nh. C¸c lo¹i tiÒn göi mµ Ng©n hµng cung cÊp ®Ó huy ®éng vèn lµ: tiÒn göi thanh to¸n kh«ng kú h¹n, tiÒn göi cã kú h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm. Ngoµi ra, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông vµ ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh, Ng©n hµng cã thÓ vay vèn tõ d©n c­ , c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c th«ng qua mét sè h×nh thøc nh­: ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, kú phiÕu hoÆc vay t¸i chiÕt khÊu tõ Ng©n hµng trung ­¬ng. §Ó ®­îc ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn huy ®éng vèn, Ng©n hµng ph¶i cã mét l­îng nhÊt ®Þnh gäi lµ vèn tù cã. L­îng vèn nµy chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá trong tæng vèn sö dông song nã cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Vèn tù cã lµ ®IÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó Ng©n hµng cã ®­îc giÊy phÐp tæ chøc vµ ho¹t ®éng tr­íc khi nã cã thÓ huy ®éng ®­îc nh÷ng kho¶n tiÒn göi ®Çu tiªn. Vèn tù cã cßn ®ãng vai trß lµ mét tÊm ®Öm gióp chèng l¹i rñi ro ph¸ s¶n, nh÷ng thua lç vÒ tµI chÝnh trong ho¹t ®éng t¹m thêi. Nã t¹o niÒm tin cho c«ng chóng vµ lµ sù ®¶m b¶o ®èi víi chñ nî vÒ søc m¹nh tµi chÝnh cña Ng©n hµng. Vµ nã cßn cung cÊp n¨ng lùc tµi chÝnh cho sù t¨ng tr­ëng vµ sù ph¸t triÓn dÞch vô míi, cho nh÷ng ch­¬ng tr×nh vµ trang thiÕt bÞ míi. §èi víi ho¹t ®éng sö dông vèn, ®©y lµ ho¹t ®éng cho vay vµ ®Çu t­ bao gåm ho¹t ®éng ng©n quü, ho¹t ®éng cho vay, ho¹t ®éng ®Çu t­ chøng kho¸n. Ho¹t ®éng ng©n quü nh»m b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n th­êng xuyªn cña Ng©n hµng cho kh¸ch hµng. §©y lµ tµi s¶n kh«ng sinh lêi hoÆc sinh lêi thÊp nh­ng tÝnh láng cao ®­îc coi nh­ tiÒn mÆt. Do ®ã Ng©n hµng ph¶i duy tr× l­îng tiÒn mÆt ë mét møc ®é hîp lý sao cho võa ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n võa ®¶m b¶o tÝnh sinh lêi. Ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña Ng©n hµng v× ®©y lµ ho¹t ®éng sinh lêi chñ yÕu cña Ng©n hµng. Còng v× vËy mµ ®©y lµ ho¹t ®éng chøa nhiÒu rñi ro nhÊt. §Ó tr¸nh ®IÒu ®ã, viÖc qu¶n lý tiÒn cho vay ®­îc tiÕn hµnh rÊt chÆt chÏ, ®Æc biÖt lµ mãn vay lín, víi thêi h¹n dµi. Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ cho vay theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Ngoµi ra Ng©n hµng cßn sö dông vèn vµo ho¹t ®éng ®Çu t­ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng ®Ó thu lîi nhuËn vµ mét phÇn ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña Ng©n hµng. Ho¹t ®éng trung gian lµ viÖc Ng©n hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng mét lo¹t c¸c dÞch vô cã liªn quan. Ng©n hµng sÏ nhËn ®­îc mét kho¶n thu d­íi h×nh thøc hoa hång. C«ng nghÖ Ng©n hµng cµng ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng nµy cµng phong phó vµ doanh thu cµng lín. C¸c ho¹t ®éng tiªu biÓu lµ: chuyÓn tiÒn, thanh to¸n hé kh¸ch hµng th«ng qua c¸c h×nh thøc ghi chÐp trªn tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i Ng©n hµng, ph¸t hµnh sÐc, uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, th­ tÝn dông, m«i giíi mua b¸n chøng kho¸n, qu¶n lý hé tµi s¶n cho kh¸ch hµng, t­ vÊn cho doanh nghiÖp...vv. Ngµy nay, xu h­íng cña Ng©n hµng lµ ho¹t ®éng ®a n¨ng trªn nhiÒu lÜnh vùc víi nhiÒu nghiÖp vô kh¸c nhau. C¸c nghiÖp vô cã quan hÖ chÆt chÏ, hç trî cho nhau nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn cao nhÊt. 3. C¸c lo¹i h×nh tÝn dông Ng©n hµng. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, tuú theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ môc tiªu qu¶n lý cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i mµ cã c¸ch ph©n lo¹i tÝn dông nh­ sau: 3.1. NÕu c¨n cø vµo thêi h¹n, tÝn dông chia thµnh c¸c lo¹i sau ®©y: TÝn dông ng¾n h¹n: cã thêi h¹n tõ 12 th¸ng trë xuèng TÝn dông trung h¹n: cã thêi gian tõ 1 n¨m ®Õn 5 n¨m (cã n¬i quy ®Þnh lµ 7 n¨m). TÝn dông dµi h¹n: cã thêi h¹n tõ 5 n¨m trë nªn (cã n¬i quy ®Þnh lµ 7 n¨m). Thêi h¹n tÝn dông ®ã chÝnh lµ thêi h¹n mµ trong ®ã ng©n hµng cam kÕt cÊp cho kh¸ch hµng mét kho¶n tÝn dông vµ nã ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ ngµy, th¸ng, n¨m. Hay thêi h¹n tÝn dông cßn ®­îc hiÓu lµ thêi h¹n ®­îc tÝnh tõ lóc ®ång vèn ®Çu tiªn cña ng©n hµng ®­îc ph¸t ra cho ®Õn lóc ®ång vèn vµ l·i cuèi cïng ph¶i thu vÒ. TÝn dông ng¾n h¹n th­êng g¾n víi nh÷ng kho¶n vay cña doanh nghiÖp ®Ó bæ sung vµo tµi s¶n l­u ®éng, bëi v× tµi s¶n l­u ®éng th­êng cã vßng quay trªn mét vßng thÊp h¬n mét n¨m. Do vËy trong mét n¨m doanh nghiÖp cã thÓ hoµn tr¶ ®­îc sè tiÒn vay ë Ng©n hµng. C¸c tµi s¶n cè ®Þnh nh­ ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, mét sè c©y trång vËt nu«i ... c¸c trang thiÕt bÞ nhanh hao mßn cã nhu cÇu nguån vèn tõ 1 n¨m ®Õn 5 n¨m. Ng­îc l¹i, nh÷ng c«ng tr×nh ®Çu t­ lín, thu håi vèn l©u, thuéc tÇm vÜ m« nh­: m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghiÖp nÆng, x©y dùng cÇu ®­êng... cã nhu cÇu nguån vèn tõ 5 n¨m ®Õn 10 n¨m cã khi tíi 20 n¨m. TÊt nhiªn cïng víi ®é dµi cña thêi gian, viÖc thu håi vèn ®èi víi c¸c dù ¸n cã thêi h¹n dµi gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n do ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i doanh nghiÖp khã cã thÓ tÝnh ®­îc hÕt khã kh¨n sÏ gÆp trong t­¬ng lai. Do vËy møc ®é rñi ro cña c¸c kho¶n tÝn dông cã thêi gian lín ®èi víi Ng©n hµng sÏ t¨ng nªn. §iÒu nµy mét phÇn lý gi¶i t¹i sao l·i suÊt c¸c kho¶n cho vay dµi h¹n th­êng cao h¬n c¸c kho¶n c¸c kho¶n cho vay ng¾n h¹n. Ph©n lo¹i TÝn dông theo thêi gian cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. Nã ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng hoµn tr¶, ®é rñi ro còng nh­ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tÝnh an toµn vµ sinh lîi cña mét Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. 3.2. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc cho vay. C¨n cø theo h×nh thøc cho vay ta cã c¸c lo¹i tÝn dông sau: ChiÕt khÊu lµ viÖc Ng©n hµng Th­¬ng m¹i øng tr­íc tiÒn cho kh¸ch hµng t­¬ng øng víi gi¸ trÞ cña th­¬ng phiÕu sau khi ®· trõ ®i phÇn thu nhËp cña Ng©n hµng ®Ó së h÷u mét th­¬ng phiÕu ch­a ®Õn h¹n. VÒ mÆt ph¸p lý th× Ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ nhµ cho vay víi chñ së h÷u th­¬ng phiÕu vµ chØ lµ h×nh thøc trao ®æi tr¸i quyÒn. Tuy nhiªn ®èi víi Ng©n hµng, viÖc bá tiÒn ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i ®Ó thu vÒ mét kho¶n tiÒn lín h¬n trong t­¬ng lai víi l·i suÊt Ên ®Þnh tr­íc ®­îc coi nh­ lµ ho¹t ®éng tÝn dông, nh­ng cã lÏ coi ®©y lµ mét ho¹t ®éng ®Çu t­ cña Ng©n hµng h¬n lµ mét ho¹t ®éng tÝn dông. Cho vay ®­îc hiÓu lµ viÖc Ng©n hµng cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng víi sù cam kÕt kh¸ch hµng ph¶i hoµn tr¶ gèc vµ l·i trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh víi møc l·i suÊt cam kÕt. Cho vay ®­îc gäi lµ mét trong c¸c nghiÖp truyÒn thèng cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i, nã ®­îc h×nh thµnh ngay tõ buæi s¬ khai cña c¸c Ng©n hµng, vµ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ho¹t ®éng sinh lêi cao nhÊt cho c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. B¶o l·nh lµ viÖc Ng©n hµng cam kÕt thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh thay kh¸ch hµng cña m×nh khi kh¸ch hµng cña m×nh kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. MÆc dï kh«ng ph¶i xuÊt tiÒn ra, song Ng©n hµng vÉn thu ®­îc lîi tõ kh¸ch hµng nhê uy tÝn cña m×nh. NghiÖp vô nµy ®­îc ®­a vµo tµi kho¶n ngo¹i b¶ng cña Ng©n hµng. Tuy nhiªn nÕu cã nghiÖp vô ph¸t sinh tøc lµ Ng©n hµng ®øng ra thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh thay cho kh¸ch hµng cña m×nh th× nã l¹i ®­îc ®­a vµo tµi kho¶n néi b¶ng. Cho thuª ®ã lµ viÖc Ng©n hµng ®øng ra bá tiÒn mua tµi s¶n ®Ó cho kh¸ch hµng thuª theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Sau thêi gian ®ã kh¸ch hµng ph¶i tr¶ c¶ gèc lÉn l·i cho Ng©n hµng. §©y lµ ho¹t ®éng kh¸ míi mÎ víi Ng©n hµng. Tuy nhiªn ho¹t ®éng nµy sinh lêi kh¸ cao, nh­ng nã còng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro trong ®ã cã yÕu tè vÒ c«ng nghÖ. §iÒu nµy ®ßi hái c¸n bé tÝn dông kh«ng nh÷ng ph¶i cã chuyªn m«n vÒ nghÒ nghiÖp mµ cßn cã c¶ sù hiÓu biÕt vÒ kü thuËt, vÒ c«ng nghÖ. 3.3. Ph©n lo¹i tÝn dông theo tµi s¶n ®¶m b¶o. NÕu c¨n cø vµo tµi s¶n ®¶m b¶o th× ta cã c¸c lo¹i h×nh tÝn dông sau ®©y: TÝn dông ®¶m b¶o ®ã lµ sù cam kÕt cña ng­êi nhËn tÝn dông vÒ viÖc dïng tµi s¶n ®¶m b¶o thuéc së h÷u cña m×nh ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi Ng©n hµng trong tr­êng hîp kh«ng tr¶ ®­îc nî. Trong tr­êng hîp nµy khi kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî, hoÆc v× sö dông sai môc ®Ých nguån vèn vay dÉn ®Õn kh«ng thanh to¸n ®­îc th× Ng©n hµng sÏ b¸n tµi s¶n ®i ®Ó thu håi nguån vèn. TÝn dông ®¶m b¶o ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cã ®é rñi ro cao nh­ kh¸ch hµng míi hay nh÷ng kh¸ch hµng cã t×nh h×nh tµi chÝnh kh«ng tèt... TÝn dông kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o ®ã lµ lo¹i h×nh tÝn dông mµ kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn víi mét h¹n møc nhÊt ®Þnh mµ kh«ng cÇn tµi s¶n ®¶m b¶o. Lo¹i tÝn dông nµy th­êng ®­îc cÊp cho c¸c kh¸ch hµng cã uy tÝn cao, nh÷ng kh¸ch hµng cã mèi quan hÖ tèt vµ l©u dµI ®èi víi Ng©n hµng, hä cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, cã mèi quan hÖ tèt víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh. Còng cã thÓ lµ c¸c kho¶n vay thùc hiªn theo chØ thÞ cña ChÝnh phñ, hay ChÝnh phñ yªu cÇu kh«ng cÇn tµi s¶n ®¶m b¶o. Bªn c¹nh nh÷ng tiªu thøc ph©n lo¹i trªn, c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cßn sö dông c¸c tiªu thøc kh¸c tuú theo ®èi t­îng cho vay, tÝnh ®a d¹ng cña s¶n phÈm hay tÝnh chuyªn m«n ho¸ trong ngµnh ®Ó ph©n chia vÝ dô nh­: TÝn dông lµnh m¹nh, tÝn dông cã vÊn ®Ò, tÝn dông s¶n xuÊt, tÝn dông tiªu dïng... II. Vai trß tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1. TÝn dông trung vµ dµi h¹n TÝn dông trung vµ dµi h¹n “ lµ ho¹t ®éng tµi chÝnh cho kh¸ch hµng vay vèn trung vµ dµi h¹n nh»m thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, phôc vô ®êi sèng”. TÝn dông lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng mang l¹i nguån thu nhËp chñ yÕu vµ nã chiÕm phÇn lín ho¹t ®éng trong c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i, song kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ®Òu thùc hiÖn tèt ho¹t ®éng nµy. Mét sè Ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý vµ thu håi nî, mét sè kh¸c l¹i gÆp khã kh¨n trong viÖc kh«ng thÓ t×m ®­îc dù ¸n thÝch hîp ®Ó cho vay hoÆc gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn. V× vËy viÖc xem xÐt chÊt l­îng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông nhÊt lµ tÝn dông trung vµ dµi h¹n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Nã gióp c¸c Ng©n hµng cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i ho¹t ®éng tÝn dông cña m×nh tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i, thiÕu sãt vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng tÝn dông. ChÊt l­îng, hiÖu qu¶ c«ng t¸c tÝn dông Ng©n hµng ®­îc nh×n nhËn tõ 3 phÝa: c¸c nhµ Ng©n hµng, c¸c doanh nghiÖp, vµ tõ nÒn kinh tÕ. Trong bµi viÕt nµy, chóng ta t¹m giíi h¹n viÖc nghiªn cøu chÊt l­îng tÝn dông d­íi gi¸c ®é cña Ng©n hµng. NÕu xÐt theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ Ng©n hµng th× ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®­îc xem lµ cã hiÖu qu¶ khi nã ®¶m b¶o ®­îc 3 yÕu tè: kh¶ n¨ng sinh lîi, kh¶ n¨ng thu håi c¶ gèc vµ l·i ®óng h¹n vµ kh¶ n¨ng thanh kho¶n tõ phÝa nguån. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c Ng©n hµng khi tiÕn hµnh cho vay trung dµi h¹n th× kho¶n vay ®ã ph¶i ®¶m b¶o trang tr¶i ®­îc chi phÝ tr¶ cho l·i suÊt huy ®éng hoÆc ®i vay, chi phÝ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng vµ l·i dù tÝnh. Song kh«ng ph¶i c¸c Ng©n hµng cø cho vay nhiÒu, mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn lµ cã hiÖu qu¶ cao bëi v× nÕu chØ cho vay ra mµ kh«ng thu håi ®­îc vèn cho vay hoÆc cho vay kh«ng c©n xøng víi nguån huy ®éng ®­îc th× sím hay muén, Ng©n hµng còng r¬i vµo t×nh tr¹ng thua lç, ®æ bÓ. Ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n cã c¸c h×nh thøc sau: - Ho¹t ®éng tÝn dông theo h×nh thøc dù ¸n ®Çu t­ - H×nh thøc cho thuª tµi chÝnh - ThÊu chi - B¶o l·nh trung vµ dµi h¹n 2. Vai trß cña tÝn dông trung vµ dµi h¹n. 2.1. Vai trß cña tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp - TÝn dông trung vµ dµi h¹n lµ nguån tµi trî gióp doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt, më réng thÞ tr­êng. §ã lµ môc tiªu hµng ®Çu cña doanh nghiÖp. BÊt cø doanh nghiÖp nµo còng muèn më réng thÞ tr­êng ho¹t ®éng cña m×nh vµ nÕu vËy ph¶i më réng s¶n xuÊt. Më réng s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng mµ doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh mét sím mét chiÒu. §ã lµ ho¹t ®éng l©u dµi vµ cÇn cã nguån vèn dµi h¹n. Nh­ng kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng ®ñ vèn ®Ó tiÕn hµnh më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy nhu cÇu vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi doanh nghiÖp rÊt cÇn thiÕt. Víi nh÷ng lîi thÕ ®Æc thï, tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña ng©n hµng ®­îc c¸c doanh nghiÖp ­a thÝch h¬n h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu. - TÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ, thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt. §iÒu ®ã gióp doanh nghiÖp thÝch nghi víi t×nh h×nh thÞ tr­êng còng nh­ ®Æc thï cña chÝnh doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n. VÒ dµi h¹n, c¸c doanh nghiÖp lu«n chó träng ®Õn viÖc më réng s¶n xuÊt, x©y dùng nhµ x­ëng, mua s¾m m¸y mãc, ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¶m chi phÝ ®Õn møc tèi thiÓu. §Æc biÖt ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, nhu cÇu vèn x©y dùng c¬ b¶n lµ rÊt lín trong lóc c¸c nhµ kinh doanh ch­a tÝch luü ®­îc nhiÒu, ch­a cã nhiÒu thêi gian ®Ó tÝch luü vèn, t©m lý ®Çu t­ trùc tiÕp cña c«ng chóng vµo c¸c doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. ViÖc vay vèn trung vµ dµi h¹n ë ng©n hµng th­¬ng m¹i sÏ lµm cho doanh nghiÖp cã thÓ tù chñ vµ cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®éc lËp ®­îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh mµ kh«ng ph¶i ph©n chia quyÒn kiÓm so¸t víi c¸c cæ ®«ng nÕu huy ®éng vèn b»ng ph¸t hµnh cæ phiÕu. - TÝn dông trung vµ dµi h¹n cßn lµ trî thñ ®¾c lùc cña doanh nghiÖp trong viÖc tho¶ m·n vµ chíp c¬ héi kinh doanh. Khi cã c¬ héi kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhanh chãng vay vèn cña Ng©n hµng ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, gia t¨ng s¶n l­îng ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Khi doanh nghiÖp ®i vay vèn trung dµi h¹n t¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i sÏ cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc kú h¹n nî, nghÜa lµ hä cã thÓ tr¶ nî sím h¬n thêi gian ®Õn h¹n tr¶ nî khi hä kh«ng cÇn ®Õn viÖc sö dông vèn trung vµ dµi h¹n n÷a. Khi doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong viÖc tr¶ nî t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã th× cã xin Ng©n hµng gia h¹n nî. Ngoµi ra, tÝn dông trung vµ dµi h¹n tr¸nh ®­îc c¸c chi phÝ ph¸t hµnh, lÖ phÝ b¶o hiÓm, lÖ phÝ ®¨ng ký... ViÖc tr¶