Đề tài Kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm ở Công ty TNHH Trung Tuấn

1 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA NGỮ VĂN LUẬN VĂN Đề tài: Kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm ở Công ty TNHH Trung Tuấn Ñaø Naüng - 05 / 2004 2 Lêi nãi ®Çu Trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay, với sự cạnh tranh của các doanh nghiệp, các tổ chức, các Công ty… chuyên kinh doanh sản xuất các loại mặt hàng tương tự nhau diễn ra hết sức gay gắt. Vì vậy thị trường là vấn đề sống còn của các doanh nghiệp, mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đều phải gắn liền với thị trường cho nên bản thân các doanh nghiệp phải tìm nguồn mua và tiêu thụ hàng hoá của họ để tồn tại và phát triển. Kinh doanh trong cơ chế thị trường gắn trực tiếp với mục tiêu lợi nhuận. Vì vậy, trong điều kiện cạnh tranh thực hiện chính sách bán hàng và tổ chức công tác kế toán bán hàng có ảnh hưởng lớn đến doanh số bán ra và lợi nhuận của doanh nghiệp. Nó cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho hoạt động bán hàng. Tổ chức kế toán bán hàng và xác định kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp có ý nghĩa rất quan trọng. Quan tâm đến vấn đề này đ• được sự giúp đỡ của Công ty TNHH Dương Phú - nơi em thực tập, em chọn đề tài: "Kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm ở Công ty TNHH Trung Tuấn" làm chuyên đề thực tập của mình. Môc tiªu cña chuyªn ®Ò nµy lµ t×m hiÓu c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm cña C«ng ty. Trªn c¬ së ®ã ®èi chiÕu víi chÕ ®é kÕ to¸n cña ViÖt Nam vµ tõ ®ã rót ra nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ trong tæ chøc kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm. Bµi viÕt nµy gåm 3 ch­¬ng chÝnh: Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng ë doanh nghiÖp th­¬ng m¹i Ch­¬ng II: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng ë C«ng ty TNHH Trung TuÊn 3 Ch­¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô s¶n phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty TNHH Trung TuÊn Do kinh nghiÖm thùc tÕ cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn b¶n chuyªn ®Ò nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nhiÒu thiÕu sãt. V× vËy em mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c anh t¹i phßng kÕ to¸n cña C«ng ty TNHH D­¬ng Phó ®Ó hoµn thiÖn thªm b¶n chuyªn ®Ò nµy cña em. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! 4 Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng ë doanh nghiÖp th­¬ng m¹i I. b¸n hµng vµ ý nghÜa cña kÕ to¸n b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 1. Qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ ®èi t­îng b¸n hµng. - Qu¸ tr×nh b¸n hµng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i lµ qu¸ tr×nh xuÊt giao hµng ho¸ cho ng­êi mua vµ ng­êi mua nhËn ®­îc hµng, tr¶ tiÒn hay chÊp nhËn tr¶ tiÒn. Khi ®ã ®­îc coi lµ tiªu thô. - Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i lµm nhiÖm vô l­u chuyÓn hµng ho¸ phôc vô cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng v× vËy ®èi t­îng b¸n hµng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i bao gåm: + B¸n cho s¶n xuÊt. + B¸n trùc tiÕp cho ng­êi tiªu dïng. + B¸n trong hÖ thèng th­¬ng m¹i. + B¸n xuÊt khÈu. - Qu¸ tr×nh nµy hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®· giao cho ng­êi mua vµ ®· thu ®­îc tiÒn b¸n hµng. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra ®¬n gi¶n hay phøc t¹p, nhanh hay chËm cã quan hÖ chÆt chÏ víi ph­¬ng thøc b¸n hµng. 2.ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng. 2.1. ý nghÜa cña c«ng t¸c b¸n hµng. Trong doanh nghiÖp, hµng ®em ®i tiªu thô cã thÓ lµ hµng ho¸, vËt t­ hay dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng. ViÖc tiªu thô nµy nh»m ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh kh¸c, c¸ nh©n trong vµ ngoµi doanh nghiÖp. Th«ng qua tiªu thô, doanh nghiÖp thùc hiÖn ®­îc gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸, thu håi vèn bá ra, gãp phÇn t¨ng nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn. 5 §èi víi doanh nghiÖp th«ng qua tiªu thô vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn tõ ®ã t¨ng vßng quay cña vèn l­u ®éng, më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, th«ng qua tiªu thô sÏ gãp phÇn ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, gi÷ v÷ng quan hÖ c©n ®èi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, gi÷a tiÒn vµ hµng. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn viÖc tiªu thô hµng ho¸ vµ qu¶n lý hµng ho¸ lµ rÊt cÇn thiÕt. Do vËy, doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn tèt yªu cÇu qu¶n lý nh­ sau: Trong c«ng t¸c tiªu thô ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ tõng ph­¬ng thøc b¸n, tõng lo¹i s¶n phÈm tiªu thô, theo dâi tõng kh¸ch hµng, ®«n ®èc thu håi nhanh vµ ®Çy ®ñ tiÒn hµng. §ång thêi trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ tõng ho¹t ®éng. 2.2. ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng. KÕ to¸n b¸n hµng phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh trong doanh nghiÖp. Trong ®ã cã c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa. Th«ng qua sè liÖu cña kÕ to¸n hµng hãa vµ tiªu thô hµng hãa mµ chñ doanh nghiÖp biÕt ®­îc møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch kinh doanh tiªu thô cña doanh nghiÖp, ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng thiÕu sãt, mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c kh©u ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. Cßn ®îi c¸c c¬ quan Nhµ n­íc th× th«ng qua sè liÖu ®ã biÕt ®­îc møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch nép thuÕ. §èi víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c th«ng qua sè liÖu kÕ to¸n ®ã ®Ó xem cã thÓ ®Çu t­ hay liªn doanh víi doanh nghiÖp hay kh«ng. §Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu ®ã, qu¶n lý hµng hãa vµ tiªu thô hµng hãa ph¶i thùc sù khoa häc, hîp lý, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp. Mçi kh©u cña qu¸ tr×nh tæ chøc qu¶n lý thuéc bé phËn hµng hãa vµ tiªu thô hµng hãa ®­îc s¾p xÕp phï hîp ®Æc ®iÓm kinh tÕ, kü thuËt cña doanh nghiÖp, phï hîp víi t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch trong thêi kú. Tæ chøc, qu¶n lý tèt c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho bé phËn kÕ to¸n thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh. Tõ ®ã t¹o ra hÖ thèng chÆt chÏ, khoa häc vµ cã hiÖu qu¶. 3. C¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 6 3.1. B¸n bu«n. Bao gåm hai h×nh thøc: - B¸n hµng qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp: lµ bªn mua cö ®¹i diÖn dÕn kho cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i xuÊt hµng giao cho bªn mua thanh to¸n tiÒn hay chÊp nhËn nî khi ®ã hµng hãa ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. - B¸n bu«n th«ng qua kho theo h×nh thøc chuyÓn th¼ng: lµ doanh nghiÖp th­¬ng m¹i khi mua hµng vµ nhËn hµng kh«ng ®­a vÒ nhËp kho mµ vËn chuyÓn th¼ng giao cho bªn mua t¹i kho ng­êi b¸n. sau khi giao, nhËn hµng ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn ®ñ hµng. Bªn mua thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng th× khi ®ã hµng hãa ®­îc chÊp nhËn lµ tiªu thô. 3.2. Ph­¬ng thøc b¸n lÎ. Cã 5 h×nh thøc: - H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp: nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp b¸n hµng cho kh¸ch vµ thu tiÒn. - H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn tËp trung: Kh¸ch hµng nhËn giÊy thu tiÒn, ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª cña nh©n viªn b¸n hµng råi ®Õn nhËn bµng ë quÇy hµng hoÆc kho. Nh©n viªn b¸n hµng c¨n cø vµo ho¸ ®¬n, tÝch kª ®Ó kiÓm kª sè hµng b¸n ra trong ngµy. - H×nh thøc b¸n hµng tù phôc vô: kh¸ch hµng tù chän hµng hãa vµ tr¶ tiÒn cho nh©n viªn g¸n hµng. HÕt ngµy nh©n viªn b¸n hµng nép tiÒn vµo quü. - H×nh thøc b¸n hµng tr¶ gãp: ng­êi mua tr¶ tiÒn mua hµng thµnh nhiÒu lÇn. Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ngoµi sè tiÒn thu theo ho¸ ®¬n gi¸ b¸n hµng ho¸ cßn thu thªm kho¶n tiÒn l·i tr¶ chËm cña kh¸ch. - H×nh thøc b¸n hµng tù ®éng: H×nh thøc nµy kh«ng cÇn nh©n viªn b¸n hµng ®øng quÇy giao hµng vµ nhËn tiÒn tiÒn cña kh¸ch. Kh¸ch hµng tù ®éng nhÐt thÎ tÝn dông cña m×nh vµo m¸y b¸n hµng vµ nhËn hµng (H×nh thøc nµy ch­a phæ biÕn réng r·i ë n­íc ta nh­ng ngµnh x¨ng dÇu còng ®· b¾t ®Çu ¸p dông b»ng viÖc t¹o ra mét sè c©y x¨ng b¸n hµng tù ®éng ë c¸c trung t©m thµnh phè lín). 3.3. Ph­¬ng thøc göi ®¹i lý b¸n: 7 Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i giao hµng cho c¬ së nhËn ®¹i lý. Hä nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn cho doanh nghiÖp th­¬ng m¹i råi sau ®ã ®­îc nhËn hoa hång ®¹i lý b¸n (hµng hãa thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i). Hµng hãa ®­îc x¸c nhËn lµ tiªu thô khi doanh nghiÖp nhËn ®­îc tiÒn cho bªn nhËn ®¹i lý thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. 4. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña kÕ to¸n b¸n hµng. 4.1. §Æc ®iÓm. - Hµng ho¸ ®­îc coi lµ hµng b¸n khi cã ®ñ ba ®iÒu kiÖn sau:_ + Th«ng qua mua b¸n vµ thanh to¸n tiÒn hµng. + Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i mÊt quyÒn së h÷u hµng hãa nh­ng ®­îc quyÒn së h÷u tiÒn tÖ. + Hµng ho¸ b¸n ra ph¶i lµ hµng hãa tr­íc ®©y mua vµo ®Ó b¸n hoÆc qua gia c«ng chÕ biÕn ®Ó b¸n. - Tuy nhiªn vÉn cã mét sè tr­êng hîp ngo¹i lÖ khi kh«ng ®ñ ba ®iÒu kiÖn trªn nh­ng vÉn ®­îc coi lµ hµng b¸n: + Hµng nhËn b¸n ®¹i lý ký göi sau khi b¸n ®­îc. + Hµng ho¸ dïng ®Ó thanh to¸n tr¶ l­¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. + Hµng ho¸ xuÊt ®ái lÊy vËt t­, hµng hãa kh¸c. + Hµng ho¸ thiÕu hôt trong qu¸ tr×nh b¸n hµng(theo quy ®Þnh bªn mua ph¶i chÞu). + Hµng hãa,thµnh phÈm dïng ®Ó biÕu tÆng. - Nh÷ng tr­êng hîpkh«ng ®­îc h¹ch to¸n vµo chØ tiªu hµng b¸n: + Hµng hãa xuÊt lµm hµng mÉu. + Hµng hãa thiÕu hôt trong qu¸ tr×nh b¸n nh­ng bªn b¸n ph¶i chÞu. + XuÊt hµng ho¸ lµm nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt gia c«ng. + Hµng hãa tiªu dïng trong néi bé doanh nghiÖp. + Hµng hãa göi ®i b¸n nh­ng ch­a b¸n ®­îc. 4.2. Thêi ®iÓm ghi chÐp nghiÖp vô b¸n hµng. a. Thêi ®iÓm chung: lµ thêi ®iÓm doanh nghiÖp mÊt quyÒn së h÷u vÒ hµng hãa nh­ng cã quyÒn së h÷u vÒ tiÒn tÖ hoÆc cã quyÒn ®ßi tiÒn. 8 b. Thêi ®iÓm cô thÓ: - B¸n lÎ: Thêi ®iÓm ghi chÐp nghiÖp vô b¸n hµng lµ thêi ®iÓm kiÓm tra hay b¸o c¸o b¸n hµng hµng ngµy. - B¸n bu«n: + B¸n bu«n t¹i kho: Thêi ®iÓm ghi chÐp nghiÖp vô b¸n hµng lµ sau khi giao hµng xong, ng­êi mua ký nhËn vµo ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho. + Giao hµng t¹i kho ng­êi b¸n: ng­êi mua b¸o ®· nhËn hµng hoÆc ng­êi mua ®· chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc ®· tr¶ tiÒn. - B¸n hµng tr¶ gãp: lÊy thêi ®iÓm giao hµng cho kh¸ch vµ thu tiÒn lÇn ®Çu ®Ó ghi ch¸p nghiÖp vô b¸n hµng. - B¸n hµng ®¹i lý ký göi: + Giao b¸n ®¹i lý: lÊy thêi ®iÓm bªn nhËn b¸n ®¹i lý ký göi b¸o ®· b¸n ®­îc hµng hoÆc bªn b¸n ®¹i lý chuyÓn tr¶ tiÒn. + NhËn b¸n ®¹i lý: lÊy thêi ®iÓm doanh nghiÖp ®· b¸n ®­îc hµng ®Ó ghi chÐp. II. nhiÖm vô, nguyªn t¾c vµ néi dung cña kÕ to¸n b¸n hµng trong doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 1. NhiÖm vô. - Tæ chøc chÆt chÏ, theo dâi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ kÞp thêi vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ vÌ t×nh h×nh thùc hiÖn vµ sù biÕn ®éng cña tõng lo¹i hµng hãa trªn c¶ hai mÆt: hiÖn vËt (sè l­îng vµ kÕt cÊu chñng lo¹i) vµ gi¸ trÞ ghi chÐp doanh thu b¸n hµng theo tõng nhãm mÆt hµng, theo tõng ®¬n vÞ trùc thuéc. - TÝnh gi¸ mua thùc tÕ cña hµng hãa ®· tiªu thô nh»m x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. - KiÓm tra t×nh h×nh thu tiÒn b¸n hµng vµ qu¶n lý t×nh h×nh b¸n hµng. Víi hµng hãa b¸n chÞu cÇn ph¶i më sæ s¸ch ghi chÐp thep tõng kh¸ch hµng, tõng l« hµng, sè tiÒn kh¸ch nî thêi h¹n, t×nh h×nh tiÒn nî. - Ph¶i theo dâi, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ qu¸ tr×nh tiªu thô, ghi chÐp ®Çy ®ñ kÞp thêi c¸c kho¶n: chi phÝ b¸n hµng, thu nhËp b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 9 - LËp b¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®óng chÕ ®é, cung cÊp kÞp thêi th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh b¸n hµng, ph©n tÝch kinh tÕ víi c¸c ho¹t ®éng tiªu thô. 2. Nguyªn t¾c tæ chøc h¹ch to¸n hµng hãa. Hµng hãa cña doanh nghiÖp mua vµo bao gåm nhiÒu lo¹i. V× vËy, ®Ó qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chÆt chÏ hµng hãa cÇn qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c sau: - Ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n hµng hãa theo tõng lo¹i, tõng ®¬n vÞ mua, tõng sè l­îng, chÊt l­îng hµng hãa. - Ph¶i kÕt hîp viÖc ghi chÐp gi÷a kÕ to¸n hµng hãa vµ thñ kho ®¶m b¶o cho hµng hãa ®­îc ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c. - C«ng t¸c ghi chÐp ban ®Çu ph¶i khoa käc hîp lý nh»m ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh biÕn ®éng hµng hãa. - Hµng hãa khi nhËp kho, xuÊt kho ph¶i ghi gi¸ trÞ thùc tÕ, nÕu hµng hãa xuÊt kho ghi gi¸ trÞ h¹ch to¸n th× cuèi kú ph¶i tÝnh ra gi¸ thùc tÕ. 3. Néi dung cña kÕ to¸n b¸n hµng trong doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 3.1. Chøng tõ ban ®Çu. - Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng, ho¸ ®¬n b¸n hµng: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng trÞ gi¸ cña hµng hãa, thuÕ suÊt, tiÒn thuÕ vµ sè tiÒn ph¶i thu cña ng­êi mua. - B¸o c¸o b¸n hµng hµng ngµy: ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng, trÞ gi¸ gi¸ trÞ hµng b¸n, thuÕ suÊt , tiÒn thuÕ, sè tiÒn ph¶i thu, sè tiÒn thùc thu sau mçi ngµy hoÆc mçi ca b¸n hµng ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. - Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng trÞ gi¸ hµng b¸n, thuÕ suÊt, tiÒn thuÕ vµ tæng sè tiÒn ph¶i thu cña ng­êi mua. §ång thêi lµ c¬ së ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. - Ho¸ ®¬n b¸n hµng giao th¼ng: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng, trÞ gi¸ hµng b¸n, thuÕ suÊt, tiÒn thuÕ, sè tiÒn ph¶i thu cña ng­êi mua. Trong tr­êng hîp b¸n hµng kh«ng giao hµng t¹i kho t¹i quÇy. 10 - Biªn b¶n thanh to¸n hµng ®¹i lý ký göi: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng trÞ gi¸ cña hµng hãa göi b¸n ®¹i lý ký göi, hoa hång bªn b¸n ®­îc h­ëng vµ sè tiÒn ph¶i thanh to¸n gi÷a hai bªn. - ThÎ quÇy hoÆc thÎ kho: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng cña hµng hãa xuÊt, nhËp hoÆc tån cña cuèi ngµy hoÆc cuèi ca b¸n hµng. 3.2. C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng hãa. Hµng hãa khi xuÊt kho ®Ó tiªu thô hay göi ®i ®Ó tiªu thô ®Òu ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng hãa nhËp kho vµ xuÊt kho,.. ®Ó phôc vô cho viÖc h¹ch to¸n kÞp thêi. KÕ to¸n tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp mµ tÝnh gi¸ vèn hµng hãa theo ph­¬ng ph¸p thùc tÕ hay gi¸ h¹ch to¸n. a. §¸nh gi¸ theo ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ. - §Ó tÝnh ®­îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho, tr­íc hÕt ph¶i tÝnh trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña chóng, sau ®ã tÝnh to¸n ph©n bæ chi phÝ mua hµng cho chóng vµ tæng céng l¹i sÏ ®­îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ. TrÞ gi¸ vèn thùc TrÞ gi¸ mua thùc Chi phÝ mua hµng tÕ cña hµng = tÕ cña hµng + ph©n tæ cho hµng xuÊt kho xuÊt kho xuÊt kho Trong ®ã: Chi phÝ mua hµng ph©n bæ cho hµng xuÊt kho = Tæng chi phÝ mua hµng cÇn ph©n bæ x Sè ®¬n vÞ tiªu thøc ph©n bæ cña hµng xuÊt kho Tæng ®¬n vÞ tiªu thøc ph©n bæ cña c¶ hµng xuÊt kho vµ l­u kho - §Ó x¸c ®Þnh ®­îc trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt kho, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông trong c¸c h×nh thøc sau: + Ph­¬ng ph¸p gi¸ ®Ých danh (ph­¬ng ph¸p nhËn diÖn) Theo ph­¬ng ph¸p nµy hµng xuÊt kho thuéc ®óng l« hµng mua vµo ®ît nµo th× lÊy ®óng ®¬n gi¸ mua cña nã ®Ó tÝnh. + Ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn: 11 Theo ph­¬ng ph¸p nµy trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt kho ®­îc tÝnh b×nh qu©n gi÷a trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng tån kho ®Çu kú v¬i gi¸ trÞ thùc tÕ cña hµng kho trong kú. TrÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt = Sè l­îng hµng xuÊt kho x §¬n gi¸ mua b×nh qu©n Trong ®ã: §¬n gi¸ mua b×nh qu©n = TrÞ gi¸ mua hµng tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ mua hµng nhËp trong kú Sè l­îng hµng tån ®Çu kú + Sè l­îng hµng nhËp trong kú §¬n gi¸ mua b×nh qu©n cã thÓ tÝnh vµo cuèi kú, còng cã thÓ tÝnh tr­íc mçi lÇn xuÊt. + Ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc, xuÊt tr­íc (FIFO): Theo ph­¬ng ph¸p nµy khi tÝnh trÞ gi¸ hµng xuÊt kho ng­êi ta dùa trªn gi¶ thiÕt hµng nµo nhËp kho tr­íc th× xuÊt tr­íc vµ lÊy ®¬n gi¸ mua cña lÇn nhËp ®ã ®Ó tÝnh gi¸ hµng xuÊt kho. Nh­ vËy hµng nµo cò nhÊt trong kho sÏ ®­îc tÝnh lµ xuÊt tr­íc, hµng nµo tån kho sÏ lµ hµng nhËp kho míi nhÊt. Theo c¸ch nµy trÞ gi¸ hµng tån kho sÏ s¸t víi gi¸ c¶ hiÖn hµnh vµ dÜ nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy sÏ chiÕm ­u thÕ theo quan ®iÓm lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (trÞ gi¸ hµng tån kho th­êng ph¶n ¸nh s¸t gi¸ thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n). + Ph­¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr­íc (LIFO): Ph­¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ thiÕt hµng nµo nhËp kho sau th× xuÊt tr­íc ®Ó tÝnh trÞ gi¸ hµng xuÊt kho, khi xuÊt ®Õn l« hµng nµo th× lÊy ®¬n gi¸ mua cña l« hµng ®ã ®Ó tÝnh. Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× hµng nµo míi nhÊt trong kho sÏ ®­îc xuÊt tr­íc, cßn hµng tån kho sÏ lµ hµng cò nhÊt trong kho. NÕu tÝnh hµng xuÊt kho theo ph­¬ng ph¸p nµy th× trÞ gi¸ hµng xuÊt kho (chi phÝ hµng b¸n hiÖn hµnh) t­¬ng xøng víi thu nhËp (tøc lµ chi phÝ thuéc vÒ hµng b¸n ta t­¬ng ®èi cËp nhËt). 12 C¶ bèn ph­¬ng ph¸p trªn ®Òu ®­îc coi lµ nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®­îc thõa nhËn vµ ®­îc sö dông trong viÖc tÝnh to¸n trÞ gi¸ hµng xuÊt kho vµ hµng l­u kho, kh«ng coi ph­¬ng ph¸p nµo lµ “tèt nhÊt” hay “®óng nhÊt”. ViÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµo lµ tuú doanh nghiÖp. Khi lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh doanh nghiÖp cÇn xem xÐt sù t¸c ®éng cña nã ®Õn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¶ng kª khai thu nhËp kÕt qu¶ vµ thu nhËp chÞu thuÕ vµ xem nã cã ¶nh h­ëng hoÆc chi phèi tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh doanh, quyÕt ®Þnh cña viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm, hµng hãa nh­ thÕ nµo. b. §¸nh gi¸ theo ph­¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n. §Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho vµ l­u kho, ng­êi ta cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p hÖ sè gi¸ ®Ó tÝnh. Theo ph­¬ng ph¸p nµy hµng ngµy kÕ to¸n sÏ ghi sæ theo gi¸ h¹ch to¸n, cuèi kú míi tiÕn hµnh tÝnh to¸n ®iÒu chØnh chªnh lÖch gi÷a gi¸ h¹ch to¸n vµ gi¸ thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho. Tr­íc hÕt tÝnh hÖ sè gi¸ theo c«ng thøc: HÖ sè gi¸ = TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng nhËp trong kú TrÞ gi¸ h¹ch to¸n hµng tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ h¹ch to¸n hµng nhËp trong kú Sau ®ã tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho = TrÞ gi¸ h¹ch to¸n cña hµng xuÊt kho x HÖ sè gi¸ Thùc tÕ hiÖn nay rÊt Ýt doanh nghiÖp sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó kÕ to¸n nhËp, xuÊt kho hµng ngµy, do vËy ph­¬ng ph¸p nµy còng Ýt ®­îc ¸p dông. Mét trong nh÷ng h¹n chÕ cña ph­¬ng ph¸p nµy còng gièng nh­ ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n lµ b×nh qu©n ho¸ sù biÕn ®éng cña gi¸ (che dÊu sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶). 4. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n b¸n hµng. 4.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. - Doanh thu b¸n hµng: lµ toµn bé sè tiÒn ®· thanh to¸n hoÆc ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n vÒ khèi l­îng hµng hãa ®· tiªu thô. 13 §èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT th× doanh thu b¸n hµng lµ tæng gi¸ trÞ thanh to¸n bao gåm c¶ thuÕ. §èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ th× doanh thu b¸n hµng lµ doanh thu ch­a cã thuÕ GTGT. - Doanh thu b¸n hµng thuÇn lµ phÇn doanh thu cßn l¹i sau khi ®· khÊu trõ c¸c kho¶n gi¶m gi¸, hµng bÞ tr¶ l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép ra khái doanh thu b¸n hµng. - Gi¸ vèn hµng b¸n: lµ gi¸ mua vµo cña hµng hãa tiªu thô. - ChiÕt khÊu b¸n hµng: lµ tiÒn tÝnh trªn tæng doanh thu mµ doanh nghiÖp tr¶ cho kh¸ch. ChiÕt khÊu hµng b¸n bao gåm: + ChiÕt khÊu thanh to¸n lµ sè tiÒn th­ëng cho kh¸ch hµng ®· thanh to¸n tiÒn hµng tr­íc thêi h¹n quy ®Þnh. + ChiÕt khÊu th­¬ng m¹i: lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng do trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®· tiÕn hµnh mua mét khèi l­îng lín hµng hãa (tÝnh theo tæng sè hµng ®· mua trong thêi gian ®ã) hoÆc gi¶m trõ trªn gi¸ b¸n th«ng th­êng v× mua khèi l­îng lín hµng hãa trong mét ®ît. - Gi¶m gi¸ hµng b¸n: lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngoµi ho¸ ®¬n do c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt nh­ hµng kÐm chÊt l­îng, kh«ng ®óng quy c¸ch, giao hµng kh«ng ®óng thêi h¹n ®Þa ®iÓm ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång,... - Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: lµ sè hµng ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô nh­ng bÞ ng­êi mua tõ chèi, tr¶ l¹i do kh«ng t«n träng hîp ®ång nh­ ®· ký kÕt. - L·i gép: lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn hµng b¸n. - KÕt qu¶ b¸n hµng: lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã thÓ kh¸i qu¸t mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a doanh thu , chi phÝ vµ kÕt qu¶ b¸n hµng b»ng s¬ ®å sau: 14 KÕt qu¶ b¸n hµng Chi phÝ b¸n hµng chi phÝ qu¶n lý L·i gép TrÞ gÝa vèn hµng b¸n Doanh thu b¸n hµng thuÇn Gi¶m gi¸, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. Doanh thu b¸n hµng 4.2. KÕ to¸n b¸n hµng theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn 4.2.1. Tµi kho¶n sö dông a. Tµi kho¶n 632 : Gi¸ vèn hµng b¸n. - C«ng dông: tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm, hµng hãa, lao vô, dÞch vô xuÊt b¸n trong kú. - Néi dung kÕt cÊu: + Bªn nî: TrÞ gi¸ vèn thµnh phÈm, hµng hãa, lao vô, dÞch vô ®· cung cÊp theo tõng ho¸ ®¬n.