Trong những năm gần đây, nhờsựphát triển của khoa học, kỹthuật, rất nhiều loại máy 
móc thiết bịmới ra đời, phục vụtrong công nghiệp và sinh hoạt. Tuy nhiên, có những máy mà 
chưa thểthay thếhoàn toàn, chẳng hạn như động cơ đồng bộ. Mặc dù động cơ đồng bộcó cấu 
tạo phức tạp, mởmáy rất khó khăn nhưng lại có những đặc tính quí giá nhưnhưhệsốcông 
suất cosϕ rất cao, không cần lấy công suất phản kháng từlưới và khảnăng tải lớn hơn do 
momen chỉ tỉlệbậc nhất với điện áp. Vì vậy người ta thường cốgắng khắc phục những nhược 
điểm của động cơ đồng bộ. Trong đó việc tìm ra phương pháp khởi động động cơmột cách 
hiệu quảnhất được quan tâm thường là khởi động theo phương pháp không đồng bộ.
                
              
                                            
                                
            
                       
            
                 44 trang
44 trang | 
Chia sẻ: franklove | Lượt xem: 2694 | Lượt tải: 2 
              
            Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đồ án Mạch tự động cấp kích từ cho động cơ đồng bộ, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 1
LỜI MỞ ĐẦU 
 Trong những năm gần đây, nhờ sự phát triển của khoa học, kỹ thuật, rất nhiều loại máy 
móc thiết bị mới ra đời, phục vụ trong công nghiệp và sinh hoạt. Tuy nhiên, có những máy mà 
chưa thể thay thế hoàn toàn, chẳng hạn như động cơ đồng bộ. Mặc dù động cơ đồng bộ có cấu 
tạo phức tạp, mở máy rất khó khăn nhưng lại có những đặc tính quí giá như như hệ số công 
suất cosϕ rất cao, không cần lấy công suất phản kháng từ lưới và khả năng tải lớn hơn do 
momen chỉ tỉ lệ bậc nhất với điện áp. Vì vậy người ta thường cố gắng khắc phục những nhược 
điểm của động cơ đồng bộ. Trong đó việc tìm ra phương pháp khởi động động cơ một cách 
hiệu quả nhất được quan tâm thường là khởi động theo phương pháp không đồng bộ. 
 Trên cơ sở đó bản đồ án này có nhiệm vụ thiết kế mạch tự động cấp kích từ cho động cơ 
đồng bộ. Mạch đảm bảo quá trình khời động cho động cơ theo chế độ khởi động không đồng 
bộ. Trong quá trình làm việc phải cho phép chế độ quá kích thích trong thời gian đến vài chục 
giây và điều chỉnh được. 
 Các số liệu: 
 Điện áp kích từ định mức: 75V DC. 
 Công suất kích từ định mức: 24KV. 
 Điện áp kích từ cực đại (quá kích từ): 130 V. 
 Điện trở khởi động: 0,8Ω. 
 Điện áp lưới điện: 3. 380V. 
 Trong quá trình hoàn thành bản đồ án này, do còn hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm, 
nên không thể tránh khỏi nhiều thiếu sót. Em rất mong được sự nhận xét, chỉ bảo của các thầy 
cô trong bộ môn qua đó, em có kiến thức sâu hơn về mạch tự động cấp kích từ cho động cơ 
đồng bộ. 
 Em xin chân thành cảm ơn thầy Phạm Quốc Hải và các thầy cô trong bộ môn đã nhiệt 
tình giúp đỡ và động viên em hoàn thành bản đồ án này. 
 Sinh Viên: 
Vũ Thị Bích
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 2
CHƯƠNG 1: 
TÌM HIỂU CÔNG NGHỆ VÀ YÊU CẦU KĨ THUẬT CỦA THIẾT BỊ 
I. Động cơ đồng bộ 
1. Khái niệm chung: 
 Máy đồng bộ là máy điện xoay chiều có hai dây quấn, một dây quấn nối với lưới điện 
có tần số W1, không đổi còn dây quấn thứ hai được kích thích bằng dòng một chiều(W2=0) 
Động cơ đồng bộ được sử dụng khá rộng rãi trong những công suất trung bình và lớn, có yêu 
cầu ổn định tốc độ cao. Động cơ đồng bộ thường dùng cho máy bơm ,quạt gió, các hệ truyền 
động của các nhà máy luyện kim và cũng thường được sử dụng làm động cơ sơ cấp trong các 
tổ máy phát - động cơ công suất lớn. 
 Ưu điểm: có độ ổn định tốc độ cao, hệ số cosϕ và hiệu suất lớn, vận hành có độ tin cậy 
cao. 
 Sơ đồ nguyên lý: 
-+
~U 
 Mạch stato của nó tương tự như động cơ không đồng bộ, mạch roto có cuộn kích từ để 
sinh ra từ trường trong máy và các cuộn dây khởi động( kiểu lồng sóc và dây quấn) 
2. Nguyên lý làm việc: 
 Tác dụng của từ trường do dòng kích từ gây ra lên từ trường quay của stato tạo nên 
momen và momen quay với tốc độ đồng bộ xác định bởi biểu thức: 
 NDB =f: p (vòng/phút) 
 Tốc độ góc đồng bộ là: WDB = 2Πf (rad/s) 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 3
 Trong đó f: tần số(Hz) 
 p: Số đôi cực 
 Từ trường quay trong khe hở không khí kéo theo roto quay với tốc độ đồng bộ. 
 Xem xét đơn giản các đặc tính của động cơ đồng bộ: nếu bỏ qua điện trở dây quấn stato 
và điện kháng tản, biểu thức của từ trường trong khe hở không khí luôn liên hệ với điện áp đặt 
vào stato, biên độ của từ trường này là không đổi. Xét thời điểm pha A cực đại, từ thông trong 
dây quấn stato là đối xứng ở lân cận dây quấn pha A. 
 Trong trường hợp hệ số công suất của dòng điện stato =1, momen của tải làm cho roto 
chậm sau so với từ thông stato.Vì lý do đường sức khép kín, các dòng điện stato tạo nên sức 
từ động tổng. 
 Nếu dòng kích từ tăng đột ngột, biên độ của từ thông tăng tức thời , momen tăng làm 
cho roto tăng tốc về phía trước cho đến khi đạt tới cân bằng ở góc lệch rất nhỏ .Vì từ thông 
tổng không đổi, tăng sức từ động làm phần cảm được bù băng dòng điện stato (do đó dòng 
điện vượt trước) sao cho sự phân bố của sức từ động stato trong một đường sức khép kín 
ngược với sự thay đổi của kích từ. Kết quả rõ ràng là khi tăng kích từ sẽ làm giảm góc lệch 
của cực từ và hệ số công suất của dòng stato sẽ vượt trước dòng điện lưới. 
 Giảm dòng kích từ tạo ra hiệu quả ngược lại. Góc lệch cực từ tăng lên và hệ số công 
suất của dòng stato chậm sau điện áp lưới. 
3.Đặc tính cơ của động cơ đồng bộ: 
0 Mmax 
M 
W1 
W 
 Khi đóng stato động cơ đồng bộ vào lưới điện xoay chiều có tần số f1 không đổi, động 
cơ sẽ làm việc với tốc độ không đổi là tốc độ đồng bộ : 
W1 = 2Πf1/p. 
 Trong phạm vi momen cho phép M ⊆ Mmax , đặc tính cơ là tuyệt đối cứng, nghĩa là độ 
cứng đặc tính cơ β = vô cùng. Khi momen vượt quá trị số Mmax thì tốc độ động cơ sẽ mất 
đồng bộ. 
4. Mở máy động cơ đồng bộ: 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 4
 Quá trình khởi động của động cơ đồng bộ gồm 2 giai đoạn: 
* Giai đoạn 1: 
 Stato của động cơ được đấu vào nguồn điện xoay chiều còn cuộn kích từ đóng kín qua 
điện trở hạn chế Rhc để cuộn kích từ khỏi bị quá áp do sức điện động cảm ứng sinh ra trong nó 
(Rhc = (8 - 10)Rkt ). Trong giai đoạn này động cơ đồng bộ được khởi động như một động cơ 
không đồng bộ. 
 Khi mở máy không đồng bộ, động cơ đồng bộ lấy đà đến tốc độ gần đồng bộ nhờ 
momen không đồng bộ MKD của bản thân xuất hiện khi đóng mạch dây quấn phần ứng vào 
lưới. Sau khi được nối vào lưới có điện áp là UL và tần số lưới fl , dòng điện trong dây quấn 
phần ứng tạo nên từ trường quay với tốc độ ΩDB. Khi có sự xê dịch giữa từ trường quay so với 
roto với tốc độ ΩDB - Ω = sΩDB thì trong dây quấn kích thích nối kín mạch qua RHC và trong 
dây quấn cảm kiểu dây quấn ngắn mạch có bước không đều sẽ có dòng điện cảm ứng, tần số 
là sfL (Ω: tốc độ góc của roto, s: hệ số trượt ). 
 Do tương tác của dòng điện cảm ứng trong các mạch vòng bị nối tắt của roto với từ 
trường quay có momen điện từ không đồng bộ MKD như trong động cơ không đồng bộ được 
hình thành chủ yếu do các dòng điện cảm ứng trong dây cuốn cản. Vì vậy các tham số dây 
cuốn cản (điện trở, điện kháng) thuộc vào số lượng, kích thước và vật liệu các thanh dẫn 
được chọn xuất phát từ các điều kiện mở máy sao cho đảm bảo đầy đủ momen không đồng 
bộ trong tất cả các giai đoạn khởi động. Do đó dây cuốn cản dùng cho khởi động không đồng 
bộ còn gọi là dây cuốn mở máy. 
 Quan hệ giữa momen không đồng bộ của động cơ đồng bộ với hệ số trượt M=f(s): 
Mkd 
Mkdmax 
Ms=0,05 
Mkd =0 
Rtt ≠ 0 
Rtt = 0 Mm 
0 s0 0,05 smax 0,5 1 
s 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 5
 Khi bắt đầu quay, lúc đó hệ số trượt s = 1, momen mở máy bắt đầu Mmm tác dụng lên 
roto và ở hệ số trượt smax thì xuất hiện momen cực đại Mmax. Momen không đồng bộ tỉ lệ với 
bình phương điện áp lưới Mkd ≡ U2 . Do đó nhất thiết phải nói là các trị số đặc tính của nó M, 
Mmax được xác định ở điện áp nào. Thông thường các momen đặc trưng không đồng bộ 
được biểu thị theo tỉ số momen định mức của động cơ ở chế độ đồng bộ: Mmm,/ Mđm, 
Mmax/Mđm.
 Ta thấy trong việc hình thành momen không đồng bộ , ngoài sự tham gia của dây cuốn 
cản còn có dây cuốn kích thích vốn là dây cuốn 1 pha. Dòng điện cảm ứng trong dây quấn 
kích thích tạo ra từ trường đập mạch hướng theo dọc trục, khác với từ trường quay sinh ra do 
dòng điện nhiều pha trong dây quấn cản. Do đó trong đường cong momen không đồng bộ 
xuất hiện “chỗ lõm” ở khu vực s = 0.5 có thể làm cho việc mở máy động cơ bị xấu đi. Cũng 
phải nhấn mạnh là khi mở máy , dây quấn kích từ nhất thiết phải nối với máy kích thích hoặc 
điện trở triệt từ vì trong dây quấn kích từ để hở mạch sẽ xuất hiện điện áp đáng kể chọc thủng 
cách điện và làm hỏng máy. 
* Giai đoạn 2: 
 Cuối giai đoạn thứ nhất: khi tốc độ đạt 95% -98% tốc độ đồng bộ. Lúc này ta đưa dòng 
kích từ vào roto để tạo ra momen đưa tốc độ động cơ lên đồng bộ. 
Giai đoạn này rất quan trọng vì nếu không đưa động cơ lên tốc độ đồng bộ thì động cơ sẽ làm 
việc ở trạng thái không đồng bộ và cuộn khởi động sẽ bị phát nóng quá mức, có thể bị cháy. 
5. Vào/ ra đồng bộ: 
 Sau khi mở máy và được kéo vào đồng bộ , ở chế độ xác lập dòng điện trong dây quấn 
đó không tồn tại. 
 Tuy nhiên, bất kì quá trình quá độ nào liên quan đến sự thay đổi điện áp dòng kích từ 
hoặc momen ngoài thì từ thông móc vòng với dây cuốn cản thay đổi và trong dây cuốn đó 
xuất hiện dòng điện cảm ứng làm quá trình quá độ tiến hành thuận lợi hơn. Điều này làm cho 
máy đồng bộ hàng loạt các loại đặc tính quí giá mà quan trọng nhất là khả năng làm việc ở 
những chế độ đồng bộ mà ở cả chế độ không đồng bộ trong trường hợp mất đồng bộ. Cũng có 
khả năng là momen không đồng bộ xuất hiện trong khoảnh khắc tốc độ góc roto lệch khỏi 
đồng bộ, khi đó việc xuất hiện momen không đồng bộ tạo thuận lợi làm chuyển dễ dàng hơn 
sang chế độ mới, khôi phục lại tốc độ đồng bộ của roto. 
 Điện áp lưới sụt thấp, dòng kích từ momen giảm hoặc momen ngoài tăng đột ngột có 
thể là nguyên nhân mất đồng bộ. 
 Sự mất đồng bộ sẽ xảy ra khi momen ngoài vượt momen đồng bộ cực đại Mdbmax. Sau 
đó mất đồng bộ dưới tác dụng của momen ngoài, tốc độ góc quay của rôto trở lên lớn hơn 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 6
 Khi tốc độ roto càng sai khác tốc độ từ trường thì hệ số trượt tăng, momen điện từ 
không đồng bộ tăng dần và ở một hệ số trượt s nào đó, momen ngoài có thể cân bằng momen 
điện từ không đồng bộ. 
 Khả năng làm việc của máy đồng bộ ở chế độ không đồng bộ sau khi mất đồng bộ được 
xác định do đặc tính của momen không đồng bộ của máy. 
Hệ số trượt xác lập chế độ không đồng bộ. 
 2
2 cos
L
dm
kd
N
U
R
M
Ms ϕ== 
 Hệ số trượt này rất bé , trong các máy lớn bằng vài phần nghìn. Do đó sau khi mất đồng 
bộ trong nhiều trường hợp máy chuyển sang chế độ không đồng bộ. Thời gian kéo dài cho 
phép của chế độ không đồng bộ thuộc tổn hao sinh ra trong các mạch bị nối tắt ở roto. 
 Pcu 2 = s. Pdt ≈ s. P 
 Nó phải được đánh giá từ trước bằng tính toán nhiệt thông thường có thể làm việc dài 
hạn ở chế độ không đồng bộ khi hạ thấp công suất chút ít . Vì ở chế độ không đồng bộ , máy 
không phát công suất phản kháng vào hệ thống nên sau khi loại trừ sự cố dẫn đến mất đồng bộ 
phải đưa máy trở lại chế độ đồng bộ. Quá trình đưa từ chế độ không đồng bộ về chế độ đồng 
bộ gọi là tái đồng bộ . 
 Quá trình tái đồng bộ tương tự như đồng bộ. Nếu hệ số trượt ở chế độ không đồng bộ 
nhỏ hơn nhiều so với hệ số trượt vào đồng bộ so , ở đó có thể kéo vào đồng bộ thì có thể thực 
hiện tái đồng bộ mà không cần phải tác động gì. Nếu ở chế độ không đồng bộ, hệ số trượt s 
lớn hơn s0 thì phải điều chỉnh dòng kích từ: tăng dòng kích từ để có thể kéo vào động bộ. 
II. Yêu cầu công nghệ và yêu cầu kỹ thuật. 
 Mạch tự động cấp kích từ cho động cơ không đồng bộ, đảm bảo quá trình khởi động 
cho động cơ theo chế độ không đồng bộ. Trong quá trình làm việc phải cho phép chế độ quá 
kích thích trọng thời gian đến vài trục giây và điều chỉnh được. 
 Ta biết rằng khởi động động cơ đồng bộ là quá trình đưa động cơ vào làm việc bắt đầu 
đặt điện áp xoay chiều 3 pha vào dây quấn stato, trong máy có từ trường quay quay với tốc độ 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 7
p
f60
 Nhưng không phải lúc nào động cơ cũng vào được tốc độ đồng b. Khi phát hiện hệ có 
nguy cơ mất đồng bộ thì tự động cấp quá kích thích để tăng dòng kích từ để giữ đồng bộ song 
chỉ nên duy trì một thời gian. Sau khoảng thời gian này mà vẫn không thể vào được đồng bộ 
thì ngắt hệ ra khỏi nguồn và thực hiện lại quá trình khởi động. 
 Thực tế cho thấy là động cơ làm việc đồng bộ rồi mà vẫn có thể mất đồng bộ do các 
nguyên nhân như điện áp lưới sụt thấp, dòng kích từ giảm hoặc momen cảm tăng đột ngột. Có 
thể phát hiện ra bằng cách so sánh tốc độ của roto với tốc độ của từ trường (nhờ phản hồi âm 
tốc độ) tức là trong mạch có sử dụng một máy phát tốc. Sau đó lại tự động thực hiện quá trình 
cấp quá kích từ như trên. 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 8
CHƯƠNG 2: 
LỰA CHỌN CÁC PHƯƠNG ÁN 
I. Hệ kích từ máy đồng 
1. Dùng máy kích thích một chiều. 
 Máy kích thích một chiều FKt, FK được kéo một động cơ sơ cấp (có thể dùng động cơ 
không đồng bồ roto lồng sóc). Có cuộn dây kích từ LFK nối song song. Biến trở R để thay đổi 
từ thông của FK nhằm thay đổi điện áp phát ra của FK. 
 Như vậy sức điện động cảm ứng sinh ra trong dây quấn cảm ứng phụ thuộc dòng kích 
thước it và tốc độ quay của máy theo biểu thức: 
 a. R.it + LFK . Edt
dit =
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 9
 Khi dòng điện đạt đến trị số xác lập it = It thì và điện áp ngược được tạo ra ở 
đầu máy là a. R. It = E. Do đó điện áp xác lập của FK phụ thuộc vào biến trở R. 
0=
dt
dit
Edư 
a3R > a2R >a1R 
 Nhận thấy trên đường đặt tính khi R tăng thì điện áp phát ra sẽ giảm vì vậy muốn thay 
đổi dòng kích từ qua dây quấn kích từ của động cơ thì phải thay điện trở kích từ của dây quấn 
kích từ và thay đổi tốc độ của động cơ sơ cấp. Việc điều chỉnh R là rất khó khăn và độ chính 
xác không cao hơn nữa việc thay đổi tốc độ động cơ sơ cấp không dễ và phạm vi điều chỉnh 
hẹp. Vì vậy dùng máy kích từ một chiều để cấp kích từ cho động cơ đồng bộ có công suất lớn 
là không kinh tế và rất khó khăn trong việc khởi động và giữ đồng bộ động cơ với lưới. 
2. Hệ kích từ dùng máy kích từ xoay chiều kết hợp với bộ chỉnh lưu: 
 Có 2 phương án: 
a. Máy kích từ có phần cảm quay, phần ứng tĩnh 
b. Máy kích từ xoay chiều có phần cảm tĩnh, phần ứng quay 
 Theo phương pháp này, phần tĩnh và phần quay được trình bày tách biệt bằng đường 
phân ranh giới thẳng đứng. Muốn dòng điện đi qua đường phân ranh giới đó cần phải có vành 
trượt và chổi điện. Rõ ràng là phương án (b) không đòi hỏi vành trượt và chổi điện. Ưu điểm 
này rất quan trọng đối với những máy đồng bộ công suất lớn cần dòng kích từ mạch (khoảng 
3000A cho máy phát đồng bộ 600KW). Tuy nhiên giải pháp này kéo theo những khó khăn về 
chế tạo phần ứng quay (so với chế tạo phần cảm quay), hơn nữa các điot chỉnh lưu phải chịu 
các lực ly tâm lớn và phải được đặt sao cho roto đảm bảo cân bằng động. Máy kích từ xoay 
chiều được nối trục với máy phát đồng bộ. Dòng điện phần ứng của máy kích từ điều chỉnh 
trực tiếp dòng kích từ It. Dùng tiristo chỉnh lưu sẽ làm tăng nhanh đáp ứng điều khiển, nhưng 
đối với phương án (b) khó khăn gặp phải là vấn đề truyền tín hiệu điều khiển vào tiristo quay. 
3. Hệ tự kích thích: 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 10
 Trong trường hợp này điện áp và dòng kích từ tỷ lệ với tổng vectơ các điện áp Ut và Ui 
của các máy biến áp TU và máy biến dòng TI. 
II. Sơ đồ chỉnh lưu 
 Để cung cấp nguồn 1 chiều cho cuộn kích từ của động cơ đồng bộ, ta phải sử dụng một 
mạch chỉnh lưu để biến đổi năng lượng dòng điện xoay chiều có sẵn thành năng lượng dòng 
điện 1 chiều. Thực tế có rất nhiều phương án có thể sử dụng được, tuy nhiên để có một mạch 
chỉnh lưu phù hợp với yêu cầu thiết kế ta cần xét một cách tổng quan về các sơ đồ chỉnh lưu. 
Các bộ chỉnh lưu điốt không thể làm thay đổi điện áp ra nên ta chỉ xét các mạch chỉnh lưu 
điều khiển 
1. Chỉnh lưu một pha: 
 Chỉnh lưu một pha thường được chọn khi nguồn cấp là lưới điện một pha, hoặc công 
suất không quá lớn so với công suất lưới (làm mất đối xứng điện áp lưới) và tải không có yêu 
cầu quá cao về chất lượng điện áp một chiều. Trong chỉnh lưu một pha nếu tải có dòng địên 
lớn và điện áp thấp, thì sơ đồ một pha chỉnh lưu cả chu kỳ với biến áp có trung tính có ưu 
điểm hơn, bởi vì trong sơ đồ này tổn hao trên van bán dẫn ít hơn, nên công suất tổn hao trên 
van so với công suất tải nhỏ hơn, điện áp ngược của van lớn (nếu điện áp cao mà chọn sơ đồ 
này có thể không chọn được van bán dẫn). Nếu tải có điện áp cao và dòng điện nhỏ thì việc 
chọn sơ đồ cầu chỉnh lưu một pha hợp lý hơn do hệ số điện áp ngược của van trong sơ đồ cầu 
nhỏ hơn do đó dễ chọn van. 
 Chỉnh lưu một pha cho ta điện áp với chất lượng chưa cao, biên độ đập mạch điện áp 
quá lớn, thành phần hài bậc cao lớn: điều này không đáp ứng được cho nhiều loại tải. 
 Do nguồn cấp là lưới 3 pha công nghiệp nên việc sử dụng chỉnh lưu một pha có nhiều 
hạn chế, mặt khác do yêu cầu về chỉnh lưu và giá trị điện áp, dòng điện lớn nên ta không nên 
dùng chỉnh lưu một pha. Yêu cầu cao về chất lượng điện áp một chiều cung cấp cho cuộn kích 
từ để đảm bảo tốc độ đồng bộ cho động cơ đồng bộ cần thực hiện với mạch chỉnh lưu nhiều 
pha hơn. 
2. Chỉnh lưu 3 pha: 
a. Chỉnh lưu tia 3 pha: 
 Chỉnh lưu tia 3 pha không cho phép đấu thẳng vào lưới điện như vậy phải sử dụng máy 
biến áp có công suất lớn hơn công suất phía một chiều 1,35 lần. Bộ chỉnh lưu này chỉ sử dụng 
3 Thyristor đấu katôt chung vì vậy việc điều khiển chúng là dễ dàng. Tuy nhiên do công suất 
phía một chiều đòi hỏi lớn lên khi sử dụng bộ chỉnh lưu này sẽ làm mất đối xứng giữa tải và 
nguồn. Vì vậy, chỉnh lưu tia 3 pha thường được chọn khi công suất tải không quá lớn so với 
biến áp nguồn cấp (để tránh gây mất đối xứng cho nguồn lưới), và khi tải có yêu cầu không 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 11
b. Chỉnh lưu cầu 3 pha: 
 Đây là loại được sử dụng nhiều nhất trong thực tế vì có nhiều ưu điểm hơn cả. Nó cho 
phép đấu thẳng vào lưới điện 3 pha, độ đập mạch rất nhỏ (5%), nếu có dùng biến áp thì gây 
méo lưới điện ít hơn các loại trên, đồng thời công suất máy biến áp cũng chỉ xấp xỉ công suất 
tải. Công suất mạch chỉnh lưu này có thể rất lớn, đến hàng trăm kw. 
 Chỉnh lưu cầu 3 pha sẽ được chọn khi cần chất lượng điện áp ra một chiều tốt vì đây là 
sơ đồ có chất lượng điện áp ra tốt nhất trong các sơ đồ chỉnh lưu thường gặp. Để giảm tiết 
diện dây quấn thứ cấp biến áp thì các cuộn dây thứ cấp biến áp có thể đấu tam giác. 
 Nhược điểm của chỉnh lưu cầu 3 pha là sụt áp trong mạch van gấp đôi sơ đồ hình tia nên 
cũng không phù hợp với cấp điện áp ra tải dưới 10 V. 
Kết luận: 
 Từ thực tế của yêu cầu thiết kế với yêu cầu về chất lượng điện áp một chiều tốt để có 
thể cung cấp cho cuộn kích từ của động cơ đồng bộ, đảm bảo cho việc tạo ra tốc độ đồng bộ 
theo yêu cầu và được duy trì lâu dài, với số liệu đã cho về giá trị điện áp, dòng điện, công suất 
kích từ,... ta nhận thấy việc sử dụng mạch chỉnh lưu dùng sơ đồ cầu 3 pha điều khiển đối xứng 
là hợp lý hơn cả. 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 12
CHƯƠNG 3: 
SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ MẠCH THIẾT KẾ. 
I. Sơ đồ nguyên lý mạch lực: 
1. Sơ đồ 
2. Nguyên lý hoạt động. 
Đồ án điện tử công suất 
Sinh Viên: Vũ Thị Bích- TĐH2-K46 13
 Thông thường chỉnh lưu cầu 3 pha không cần có máy biến áp lực. Tuy nhiên do yêu 
cầu điện áp phía một chiều là 75V cho nên cần phải có máy biến áo để giảm điện áp lưới đặt 
vào bộ chỉnh lưu. 
 Mạch lực bao gồm các phần tử sau: 
 Bộ chỉnh lưu cầu 3 pha gồm 6 Thyristor. Các van nhóm lẻ T1, T3, T5 đấu KC, các van 
nhóm chẵn T2,T4, T6 đấu AC. 
Các van mở khi nó đã thỏa mãn được điều kiện mở: với van chẵn thì phải có ϕA âm 
nhất, với van lẻ dương nhất và phải có xung điều khiển mở. Các van tự khóa nhờ đặt điện áp 
ngược khi có van khác dẫn. 
Trên mạch có tiếp điểm của 2 côngtăctơ CTT1 và CTT2 trong đó có 2 tiếp điểm thường 
đóng và 2 tiếp điểm thường mở. Các tiếp điểm này đóng mở để đảm bảo yêu cầu đóng mở 
trong quá trình khởi động và đảm bảo kích từ. Điện trở RT là điện trở triệt từ có tác dụng tiêu 
tán năng lượng cảm ứng của dây quấn kích từ phía stato để tránh làm hỏng dây quấn kích 
thích. Dây quấn kích thích là phần cố định được đặt trong roto của động cơ. Khi có dòng điện 
kích từ một chiều chạy qua dây quấn kích thích sẽ tạo ra momen đồng bộ để kéo roto vào 
đồng bộ. 
Để khởi động động cơ đồng bộ theo phương pháp khởi động không đồng bộ, ban đầu 
đóng điện lưới cấp cho stato. Nhờ có dây quấn khởi động đặt trong roto nên nó sẽ tạo ra 
momen không đồng bộ làm cho roto quay. Do dây quấn kích từ được đặt ở roto nên khi cấp 
điện cho stato thì th