Đường lối xây dựng, phát triển nền văn hóa và giải quyết các vấn đề xã hội

ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG, PHÁT TRIỂN NỀN VĂN HÓA VÀ GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘIQUÁ TRÌNH NHẬN THỨC ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG PHÁT TRIỂN NỀN VĂN HÓA 1. Thời kỳ trước đổi mới : a. Khái niệm văn hóa : b. Quan điểm, chủ trương về xây dựng VH mới - Đề cương văn hóa 1943 xác định văn hóa là một trong ba mặt trận(chính trị, kinh tế, văn hóa) - Đề cương xác định 3 nguyên tắc của nền VH là: Dân tộc hóa, đại chúng hóa, khoa học hóa - Ngày 3/9/1945 hội đồng chính phủ xác định : . Cùng với diệt giặc đói, phải diệt giặc dốt vì dốt làm suy yếu dân tộc . Đấu tranh chống thói xấu như : lười biếng, gian dối, tham ô, đồng thời giáo dục đạo đức “Cần, kiệm,liêm, chính” - Chỉ thị của Ban Chấp hành TW về “kháng chiến kiến quốc” (11/1945) xác định đường lối văn hóa là : xây dựng “văn hóa cứu quốc” (gắn VH với giải phóng dân tộc ), văn hóa dân chủ mới có tính dân tộc, tính khoa học, tính đại chúng; phát triển giáo dục..- Đại hội Đảng lần thứ III, IV, V xác định xây dựng nền văn hóa mới có nội dung XHCN và tính dân tộc, tính Đảng và tính nhân dânc. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân:* Kết quả và ý nghĩa :- Đã xóa bỏ tàn dư văn hóa phong kiến và nền văn hóa nô dịch của thực dân Pháp, xây dựng nền văn dân chủ mới với tính chất Dân tộc, khoa học, đại chúng- Hoàn thành xóa nạn mù chữ, phát triển hệ thống giáo dục, trình độ văn hóa chung của xã được nâng lên đáng kể - Hoạt động văn hóa nghệ thuật phát triển trên nhiều mặt với nội dung lành mạnh, cổ vũ quần chúng trong chiến đấu, sản xuất, góp phần xây dựng cuộc sống mới và con người mới * Hạn chế và nguyên nhân : - Công tác tư tưởng –văn hóa thiếu sắc bén, thiếu tính chiến đấu - Việc xây dựng thể chế văn hóa còn chậm, thiếu đồng bộ - Sự suy thoái về đạo đức, lối sống làm cho xã hội phải lo lắng - Ít có tác phẩm văn học, nghệ thuật tương xứng với tầm vóc của Dân tộc - Nhöõng haïn cheá treân do : + Chieán tranh vaø cô cheá keá hoaïch hoùa, taäp trung, quan lieâu, bao caáp ñaõ trieät tieâu ñoäng löïc ñeå phaùt trieån vaên hoùa + Do caùc caáp laõnh ñaïo vaø nhaân daân nhaân chöa nhaän thöùc ñöôïc vai troø cuûa vaên hoùa + Do trình ñoä neàn kinh teá coøn thaáp keùm, chöa thuùc ñaåy vaên hoùa phaùt trieån 2. Thôøi kyø ñoåi môùi : a. Quaù trình ñoåi môùi tö duy veà xaây döïng vaø phaùt trieån neàn vaên hoùa : - Ñaïi hoäi VI ( 1986) cuûa Ñaûng xaùc ñònh: khoa hoïc kyõ thuaät laø ñoäng löïc thuùc ñaåy phaùt trieån KT-XH - Cöông lónh ( ñaïi hoäi VII naêm 1991 ) chuû tröông xaây döïng neàn vaên hoùa tieân tieán ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc - Ñaïi hoäi VII, VIII, IX vaø caùc nghò quyeát trung öông khaúng ñònh : + Vaên hoùa laø neàn taûng tinh thaàn xaõ hoäi + Vaên hoùa vöøa laø muïc tieâu vöøa laø ñoäng löïc cuûa phaùt trieån + Coi giaùo duïc ñaøo taïo vaø khoa hoïc coâng ngheä laø quoác saùch haøng ñaàu + Phaùt trieån vaên hoùa phaûi ñoàng boä vôùi phaùt trieån kinh teá + Phaùt trieån kinh teá laø nhieäm vuï trung taâm, Xaây döïng Ñaûng laø then choát, xaây döïng vaên hoùa neàn taûng tinh thaàn xaõ hoäi phaûi gaén keát vôùi nhau b. Quan ñieåm chæ ñaïo veà xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa : Moät laø : Vaên hoùa laø neàn taûng tinh thaàn xaõ hoäi, vöøa laø muïc tieâu vöøa laø ñoäng löïc thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi : - Vaên hoùa coù vai troø quan troïng : + Vaên hoùa laø neàn taûng tinh thaàn xaõ hoäi + Vaên hoùa caáu thaønh moät maët cuûa ñôøi soáng XH + Vaên hoùa coù quan heä vôùi chính trò, kinh teá - Vaên hoùa laø ñoäng löïc thuùc ñaåy söï phaùt trieån : + Nguoàn löïc noäi sinh cuûa söï phaùt trieån cuûa Daân toâïc thaám saâu trong vaên hoùa + Söï phaùt trieån kinh teá khoâng chæ laø söï tieán trieån cuûa caùc yeáu toá kinh teá maø coøn do taùc ñoäng cuûa vaên hoùa nhö : söï ñoåi môùi tö duy, giaûi phoùng tö töôûng, trình ñoä cuûa caùn boä ñöôïc naâng cao + Söï saùng taïo, tri thöùc, baûn lónh töï ñoåi môùi laø caùc yeáu toá ñeå thuùc ñaåy kinh teá- xaõ hoäi phaùt trieån.. + Trong neàn kinh teá thò tröôøng,vaên hoùa döïa vaøo tieâu chuaån caùi ñuùng, caùi toát, caùi ñeïp ñeå höôùng daãn vaø thuùc ñaåy ngöôøi lao ñoäng phaùt huy saùng kieán caûi tieán kyû thuaät, naâng cao tay ngheà .. - Vaên hoùa ñöông ñaïi, vôùi nhöõng giaù trò môùi, seõ laø nhöõng tieàn ñeà ñeå ñöa ñaát nöôùc hoäi nhaäp neàn kinh teá quoác teá thuaän lôïi - Vaên hoùa laø moät muïc tieâu phaùt trieån : + “Muïc tieâu vaø ñoäng löïc chính cuûa söï phaùt trieån laø vì con ngöôøi, do con ngöôøi” + Taêng tröôûng kinh teá gaén vôùi tieán boä, coâng baèng xaõ hoäi, phaùt trieån vaên hoùa, baûo veä moâi tröôøng + 1990 UNDP ( chöông trình phaùt trieån cuûa lieân hieäp quoác ) ñöa ra tieâu chí ñaùnh giaù möùc ñoä phaùt trieån cuûa moät quoác gia ngoaøi tieâu chí veà tuoåi thoï, thu nhaäp bình quaân, coøn coù tieâu chí thaønh töïu giaùo duïc Hai laø : Neàn vaên hoùa maø chuùng ta xaây döïng laø neàn vaên hoùa tieân tieán ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc : - Vaên hoùa tieân tieán : laø yeâu nöôùc vaø tieán boä maø noäi dung coát loûi : + Ñoäc laäp daân toäc vaø chuû nghóa xaõ hoäi theo chuû nghóa Maùc- Leânin vaø tö töôûng Hoà Chí Minh + Hieän ñaïi veà hình thöùc bieåu hieän vaø phöông tieän chuyeån taûi noäi dung - Baûn saéc daân toäc : Bao goàm nhöõng giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng beàn vöõng cuûa coäng ñoàng caùc daân toäcVieät nam ñöôïc vun ñaép qua lòch söû haøng ngaøn naêm döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc nhö : + Loøng yeâu nöôùc noàng naøn, yù chí töï löïc, töï cöôøng daân toäc + Tinh thaàn ñoaøn keát, yù thöùc coäng ñoàng gaén keát caù nhaân - gia ñình – laøng xaõ – Toå quoác + Nhaân aùi, khoan dung, troïng nghóa tình, ñaïo lyù + Caàn cuø, saùng taïo trong lao ñoäng + Tinh teá trong öùng xöû, giaûn dò trong loái soáng + Baûn saéc daân toäc coøn theå ôû trong caùc hình thöùc bieåu hieän mang tính daân toäc + Baûn saéc daân toäc theå hieän trong taát caû caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi : caùch tö duy, caùch soáng, caùch döïng nöôc, giöõ nöôùc, caùch saùng taïo Ba laø: Neàn vaên hoùa Vieät Nam laø neàn vaên hoùa thoáng nhaát maø da daïng trong coäng ñoàng caùc daân toäc Vieät Nam: - Thoáng nhaát bao haøm caû tính ña daïng, ña daïng trong söï thoáng nhaát, thoáng nhaát khoâng coù söï ñoàng hoùa hoaëc thoân tính - Thoáng nhaát vaø ña daïng laø söï quyeän hoøa bình ñaúng, söï phaùt trieån ñoäc laäp cuûa vaên hoùa caùc daân toäc anh em cuøng chung soáng treân ñaát nöôùc VN - Caùc giaù trò saéc thaùi cuûa caùc daân toäc boå sung cho nhau laøm phong phuù neàn vaên hoùa Vieät Nam, taêng cöôøng söï thoáng nhaát Boán laø : Xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa laø söï nghieäp chung cuûa toaøn daân do Ñaûng laõnh ñaïo, trong ñoù ñoäi nguõ trí thöùc giöõ vai troø quan troïng: - Xaây döïng , phaùt trieån vaên hoùa laø söï nghieäp chung cuûa toaøn daân ( Tính ñaïi chuùng ) trong ñoù giai caáp coâng nhaân, noâng daân, trí thöùc laø löïc löôïng noøng coát - Söï nghieäp xaây döïng vaên hoùa cuûa nöôùc nhaø phaûi do Ñaûng laõnh ñaïo , nhaø nöôùc quaûn lyù Naêm laø : Vaên hoùa laø moät maët traän, xaây döïng vaø phaùt trieån vaên hoùa laø moät sö nghieäp caùch maïng laâu daøi, ñoøi hoûi phaûi coù yù chí vaø sö kieân trì, thaän troïng : c- Ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän ñöôøng loái :+Keát quaû:. Cô sôû vaät chaát , kyõ thuaät cuûa neàn vaên hoùa môùi böôùc ñaàu ñöôïc taïo döïng , nguoàn nhaân löïc coù böôùc phaùt trieån, moâi tröôøng vaên hoùa coù chuyeån bieán , hôïp taùc quoác teá veà vaên hoùa ñöôïc môû roäng. Giaùo duïc ñaøo taïo coù böôùc phaùt trieån môùi. Khoa hoïc coâng ngheä coù nhieàu tieán boä, phuïc vuï theát thöïc nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá- xaõ hoäi. Vieäc xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa, neáp soáng vaên minh coù tieán boä ôû taát caû caùc tænh thaønh+ Haïn cheá :- So vôùi yeâu caàu thì nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc chöa töông xöùng vaø vöõng chaéc- Söï phaùt trieån vaên hoùa chöa ñoàng boä vaø taêng tröôûng kinh teá, thieáu gaén boù vôùi xaây döïng Ñaûng, moâi tröôøng vaên hoùa coøn bò oâ nhieãm , thieáu nhöõng taùc phaåm coù giaù trò cao veà tö töôûng - Vieäc xaây döïng theå cheá vaên hoùa chaäm ñoåi môùi- Tình traïng ngheøo naøn , laïc haäu, thieáu thoán veà ñôøi soáng vaên hoùa, nhaát laø vuøng saâu vuøng xa+ Nguyeân nhaân: Coù nguyeân nhaân chuû quan, khaùch quanII.QUAÙ TRÌNH NHAÄN THÖÙC VAØ CHUÛ TRÖÔNG GIAÛI QUYEÁT CAÙC VAÁN ÑEÀ XAÕ HOÄI1. Thôøi kyø tröôùc ñoåi môùia. chuû tröông cuûa ñaûng veà caùc vaán ñeà xaõ hoäi+ giai ñoaïn 1945-1954- Sau caùch maïng thaùng 8-1945 Ñaûng chuû tröông phaûi laøm cho daân coù caùi aên, caùi maëc, ñöôïc hoïc haønh..- Chính phuû ñeà ra chính saùch taêng gia saûn xuaát ñeå caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân+ Giai ñoaïn 1955-1985- Thöïc hieän cheá ñoä bao caápb. Ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän ñöôøng loái2. Trong thôøi kyø ñoåi môùia. Quaù trình ñoåi môùi nhaän thöùc veà giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi- Ñaïi hoäi VI cho raèng phaùt trieån kinh teá laø ñieàu kieän thöïc hieän muïc tieâu xaõ hoäi ngöôïc laïi muïc tieâu xaõ hoäi laø muïc ñích cuûa caùc hoaït ñoäng Kteá- Ñaïi hoäi VIII xaùc ñònh:+ Taêng tröôûng KT phaûi gaén vôùi tieán boä coâng baèng XH trong töøng böôùc vaø trong suoát quaù trình phaùt trieån+ Thöïc hieän nhieàu hình thöùc phaân phoái+K.khích laøm giaøu hôïp phaùp, ñi ñoâi vôùi xoùa ñoùi + Xaõ hoäi hoäi hoùa trong giaûi quyeát caùc vaán ñeà XH - Ñaïi hoäi X xaùc ñònh:+ Keát hôïp caùc muïc tieâu kinh teá vôùi muïc tieâu xaõ hoâi b. Quan ñieåm veà giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi - Moät laø : keát hôïp muïc tieâu kinh teá vôùi muïc xaõ hoäi - Hai laø : Xaây döïng vaø hoaøn thieän theå cheá gaén taêng tröôûng KT vôùi tieán boä coâng baèng xaõ hoäi - Ba laø : chính saùch xaõ hoäi ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû phaùt trieån kinh teá, gaén quyeàn lôïi vaø nghóa vuï, coáng hieán vôùi höôûng thuï - Boán laø : Coi troïng chæ tieâu GDP bình quaân ñaàu ngöôøi gaén vôùi chæ tieâu phaùt trieån con ngöôøi HDI c. Chuû tröông giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi : - Moät laø : khuyeán khích laøm giaøu hôïp phaùp , ñi ñoâi vôùi xoùa ñoùi giaûm ngheøo - Hai laø :Baûo ñaûm bình ñaúng trong vieäc cung öùng caùc dòch vuï coâng, taïo vieäc laøm, thu nhaäp, chaêm soùc söùc khoûe - Ba laø : Quan taâm chaêm soùc söùc khoûe ñoái vôùi ñoái töôïng chính saùch, phaùt trieån dòch vuï y teá coâng ngheä cao, dòch vu yteá ngoaøi coâng laäp - Boán laø : Xaây döïng chieán löôïc naâng cao söùc khoûe vaø caûi thieän gioáng noøi - Naêm laø: Thöïc hieän toát caùc chính saùch daân soá keá hoaïch hoùa gia ñình - Saùu laø : Chuù troïng caùc chính saùch öu ñaõi xaõ hoäi - Baûy laø : Ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù vaø phöông thöùc cung öùng caùc dòch vuï coâng d. Ñaùnh giaù söï thöïc hieän ñöôøng loái * Quaù trình thöïc hieän chính saùch xaõ hoäi ñaõ taïo nhöõng thay ñoåi quan troïng :Töø taâm lyù thuï ñoäng ,yû laïi vaøo nhaø nöôùc, taäp theå chuyeån sangchuû ñoäng tích cöïc xaõ hoäi trong caùc taàng lôùp nhaân daânTöø phaân phoái bình quaân caøo baèng sang phaân phoái theo keát quaû , hieäu quaû, ñoùng goùp caùc nguoàn löïc vaø qua phuùc lôïi XH Keát hôïp chaët cheõ chính saùch , muïc tieâu kinh teá vôùi chính vaø muïc btieâu xaõ hoäiTaïo laäp cô cheá , chính saùch ñeå caùc thaønh phaàn kinh teá vaø ngöôøi lao ñoäng taïo vieäc laømKhuyeán khích laøm giaøu hôïp phaùp, xoùa ñoùi giaûm ngheøo.Xaây döïng coäng ñoàng xaõ hoäiña daïng, trong ñoù caùc giai caáp , taàng lôùp daân cö ñeàu coù quyeàn vaø nghóa vuïBeân caïnh giai caáp CN , ND vaø trí thöùc xuaát hieän ñoâng ñao doanh nhaân, chuû trang traïi..Coù nhieàu coá gaéng thöïc hieän tieán coâng baèng xaõ hoäi* Haïn cheá vaø nguyeân nhaân