Giáo án ôn tập Ngữ Văn 7

Ngày soạn: Ngày dạy: ÔN TẬP GAI ĐOẠN 1 BUỔI 1 ÔN TẬP VĂN BẢN NHẬT DỤNG : - CỔNG TRƯỜNG MỞ RA - MẸ TÔI - CUỘC CHIA TAY NHỮNG CON BÚP BÊ A. Môc tiªu cÇn ®¹t 1. KiÕn thøc: N¾m được néi dung c¬ b¶n vµ nh÷ng nÐt nghÖ thuËt chñ yÕu cña ba v¨n b¶n ®· häc: Cæng trêng më ra, MÑ t«i, cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª 2. KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng ph¸t hiÖn néi dung vµ nghÖ thuËt truyÖn ng¾n 3.Th¸i ®é: T×nh yªu gia ®×nh, nhµ trêng, b¹n bÌ B.TiÕn tr×nh d¹y häc PhÇn lý thuyÕt: ? Gv «n l¹i lý thuyÕt phÇn v¨n b¶n - Cæng tr­êng më ra cña t¸c gi¶ Lý Lan - V¨n b¶n MÑ t«i cña Et-m«n-®«-®¬ A-mi- xi PhÇn luyÖn tËp: V¨n b¶n : Cæng tr­êng më ra -Toùm taét vb” Coång tröôøng môû ra’’ ? Vb vieát veà taâm traïng cuûa ai?veà vieäc gì ? - VB vieát veà taâm traïng cuûa ngöôøi meï trg moät ñeâm khoâng nguû tröôùc ngaøy khai tröôøng ñaàu tieân cuûa con. ? Taâm traïng ngöôøi meï vaø ñöùa con coù gì khaùc nhau ? ? Haõy töôøng thuaät lôøi taâm söï cuûa ngöôøi meï?Ngöôøi meï ñang taâm söï vôùi ai ? Caùch vieát naøy coù taùc duïng gì ? ? Vaäy taâm traïng nhaân vaät thöôøng ñöôïc bieàu hieän ntn ? (suy nghó ,haønh ñoäng lôøi noùi) -Qua hình aûnh ngöôøi meï trong vaên baûn em coù suy nghó gì veà ngöôøi meï VN noùi chung? -Em phaûi laøm gì ñeå toû loøng kính yeâu meï? 1/ Toùm taét VB: 2/Phaân tích taâm traïng cuûa ngöôøi meï: -Meï: thao thöùc khoâng nguû suy nghó trieàn mieân. -Con:Thanh thaûn, nheï nhaøng, voâ tö. -Meï ñang noùi vôùi chính mình, töï oân laïi kyû nieämcuûa rieâng mình ® khaéc hoïa taâm tö tình caûm, nhöõng ñieàu saâu thaúm khoù noùi baèng lôøi tröïc tieáp *Boäc loä taâm traïng . 3/Boài döôõng tình caûm kính yeâu meï: Bµi 1: .H·y nhËn xÐt chç kh¸c nhau cña t©m tr¹ng ng­êi mÑ & ®øa con trong ®ªm tr­íc ngµy khai tr­êng, chØ ra nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ ë trong bµi . Gîi ý: MÑ----------------------------Con. - Tr»n träc, kh«ng ngñ, b©ng khu©ng, xao xuyÕn - MÑ thao thøc. MÑ kh«ng lo nh­ng vÉn kh«ng ngñ ®­îc. - MÑ lªn gi­êng & tr»n träc, suy nghÜ miªn man hÕt ®iÒu nµy ®Õn ®iÒu kh¸c v× mai lµ ngµy khai tr­êng lÇn ®Çu tiªn cña con. - H¸o høc - Ng­êi con c¶m nhËn ®­îc sù quan träng cña ngµy khai tr­êng, nh­ thÊy m×nh ®· lín, hµnh ®éng nh­ mét ®øa trÎ “lín råi”gióp mÑ dän dÑp phßng & thu xÕp ®å ch¬i. - GiÊc ngñ ®Õn víi con dÔ dµng nh­ uèng 1 ly s÷a, ¨n 1 c¸i kÑo. Bµi 2: Theo em,t¹i sao ng­êi mÑ trong bµi v¨n l¹i kh«ng ngñ ®­îc? H·y ®¸nh dÊu vµo c¸c lÝ do ®óng. A. V× ng­êi mÑ qu¸ lo sî cho con. B. V× ng­êi mÑ b©ng khu©ng xao xuyÕn khi nhí vÒ ngµy khai tr­êng ®Çu tiªn cña m×nh tr­íc ®©y. C. V× ng­êi mÑ bËn dän dÑp nhµ cöa cho ng¨n n¾p, gän gµng. D. V× ng­êi mÑ võa tr¨n trë suy nghÜ vÒ ng­êi con, võa b©ng khu©ng nhí vÌ ngµy khai tr­êng n¨m x­a cña m×nh. Bµi 3: “Cæng tr­êng më ra” cho em hiÓu ®iÒu g×? T¹i sao t¸c gi¶ l¹i lÊy tiªu ®Ò nµy. Cã thÓ thay thÕ tiªu ®Ò kh¸c ®­îc kh«ng? *Gîi ý: Nhan ®Ò “Cæng tr­êng më ra” cho ta hiÓu cæng tr­êng më ra ®Ó ®ãn c¸c em häc sinh vµo líp häc, ®ãn c¸c em vµo mét thÕ giíi k× diÖu, trµn ®Çy ­íc m¬ vµ h¹nh phóc. Tõ ®ã thÊy râ tÇm quan träng cña nhµ tr­êng ®èi víi con ng­êi. Bµi 4: T¹i sao ng­êi mÑ cø nh¾m m¾t l¹i lµ “ d­êng nh­ vang lªn bªn tai tiÕng ®äc bµi trÇm bæng®­êng lµng dµi vµ hÑp”. *Gîi ý : Ngµy ®Çu tiªn ®Õn tr­êng, còng vµo cuèi mïa thu l¸ vµng rông, ng­êi mÑ ®­îc bµ d¾t tay ®Õn tr­êng, ®ù ngµy khai gi¶ng n¨m häc míi. Ngµy ®Çu tiªn Êy, ®· in ®Ëm trong t©m hån ng­êi mÑ, nh÷ng kho¶nh kh¾c, nh÷ng niÒm vui l¹i cã c¶ nçi choi v¬i, ho¶ng hèt. Nªn cø nh¾m m¾t l¹i lµ ng­êi mÑ nghÜ ®Õn tiÕng ®äc bµi trÇm bæng ®ã. Ng­êi mÑ cßn muèn truyÒn c¸i r¹o rùc, xao xuyÕn cña m×nh cho con, ®Ó råi ngµy khai tr­êng vµo líp mét cña con sÏ lµ Ên t­îng s©u s¾c theo con suèt cuéc ®êi. Bµi 5: Ng­êi mÑ nãi: “ B­íc qua c¸nh cæng tr­êng lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra”. §· 7 n¨m b­íc qua c¸nh cæng tr­êng b©y giê, em hiÓu thÕ giíi k× diÖu ®ã lµ g×? A. §ã lµ thÕ giíi cña nh÷ng ®iÌu hay lÏ ph¶i, cña t×nh th­¬ng vµ ®¹o lÝ lµm ng­êi. B. §ã lµ thÕ giíi cña ¸nh s¸ng tri thøc, cña nh÷ng hiÓu biÕt lÝ thó vµ k× diÖu mµ nh©n lo¹i hµng ngµn n¨m ®· tÝch lòy ®­îc. C. §ã lµ thÕ giíi cña t×nh b¹n, cña t×nh nghÜa thÇy trß, cao ®Ñp thñy chung. D. TÊt c¶ ®Òu ®óng. Bµi 6: C©u v¨n nµo nãi lªn tÇm quan träng cña nhµ tr­êng ®èi víi thÕ hÖ trÎ? A. Ai còng biÕt r»ng mçi sai lÇm trong gi¸o dôc sÏ ¶nh h­ëng ®Õn c¶ mét thÕ hÖ mai sau. B. Kh«ng cã ­u tiªn nµo lín h¬n ­u tiªn gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ cho t­¬ng lai. C. B­íc qua c¸nh cæng tr­êng lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra. D. TÊt c¶ ®Òu ®óng II- MÑ t«i -Taïi sao trong böùc thö chuû yeáu mieâu taû thaùi ñoä tình caûm vaø nhöõng suy nghó cuûa ngöôøi boá maø nhan ñeà cuûa VB laø”Meï toâi”? -Thaùi ñoä cuûa boá nhö theá naøo qua lôøi noùi voâ leã cuûa En-ri- coâ ? Boá töùc giaän nhö vaäy theo em coù hôïp lyù khoâng ? -Neáu em laø En-ri-coâ sau khi lôõ lôøi vôùi meï thì em seõ laøm gì? Coù caàn boá nhaéc nhôû vaäy khoâng? -Theo em nguyeân nhaân saâu xa naøo khieán cho boá phaûi vieát thö cho En-ri coâ?( thöông con ) Taïi sao boá khoâng noùi thaúng vôùi En-ri-coâ maø phaûi duøng hình thöùc vieát thö ? -Em haõy lieân heä baûn thaân mình xem coù laàn naøo lôõ gaây ra moät söï vieäc khieán boá meï buoàn phieàn –haõy keå laïi söï vieäc ñoù? (HS thaûo luaän) Tieát 2: MEÏ TOÂI 1/Tìm hieåu nhan ñeà VB: -Nhan ñeà VB naøy do taùc giaû ñaët cho ñoaïn trích -Ñieåm nhìn ôû ñaây xuaát phaùt töø ngöôì boá-qua caí nhìn cuûa ngöôøi Boá maø thaáy thaáy hình aûnh vaø phaåm chaát cuûa ngöôøi meï -Ñieåm nhìn aáy moät maët laøm taêng tính khaùch quan cho söï vieäc vaø ñoái töôïng ñöôïc keå .Maët khaùc theå hieän ñöôïc tình caûm vaø thaùi ñoä cuûa ngöôøi keå. 2/Thaùi ñoä, tình caûm, suy nghó cuûa boá -Thaùi ñoä buoàn baõ, töùc giaän. *Tình yeâu thöông con,mong muoán con phaûi bieát coâng lao cuûa boá meï. -Vieäc boá vieát thö: +Tình caûm saâu saéc teá nhò vaø kín ñaùo nhieàu khi khoâng noùi tröïc tieáp ñöôïc. +Giöõ ñöôïc söï kín ñaùo teá nhò ,vöøa khoâng laøm ngöôøi maéc loãi maát loøng töï troïng *Ñaây chính laø baì hoïc veà caùch öùng xöû trong gia ñình vaø ngoaøi xaõ hoäi 3/ Lieân heä baûn thaân Bµi 1: V¨n b¶n lµ mét bøc th­ cña bè göi cho con, t¹i sao l¹i lÊy nhan ®Ò lµ “MÑ t«i”. * Gîi ý: Nhan ®Ò “MÑ t«i” lµ t¸c gi¶ ®Æt. Bµ mÑ kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiÕp trong v¨n b¶n nh­ng lµ tiªu ®iÓm, lµ trung t©m ®Ó c¸c nh©n vËt h­íng tíi lµm s¸ng tá. Bµi 2: Th¸i ®é cña ng­êi bè khi viÕt th­ cho En ri c« lµ : C¨m ghÐt. C. Ch¸n n¶n. B.Lo ©u. D. Buån bùc. DÉn chøng: - Sù hçn l¸o cña con nh­ nh¸t dao ®©m vµo tim bè. - Con l¹i d¸m xóc ph¹m ®Õn mÑ con ­? - Con sÏ kh«ng thÓ sèng thanh th¶n, nÕu ®· lµm cho mÑ buån phiÒn Bµi 3: Em h·y h×nh dung vµ t­ëng t­îng vÒ ngµy buån nhÊt cña En ri c« lµ ngµy em mÊt mÑ. H·y tr×nh bµy b»ng mét ®o¹n v¨n. *Gîi ý: En ri c« ®ang ngåi lÆng lÏ, n­íc m¾t tu«n r¬i. Vãc ng­êi v¹m vì cña cËu nh­ thu nhá l¹i trong bé quÇn ¸o tang mµu ®en. §Êt trêi ©m u nh­ cµng lµm cho câi lßng En ri c« thªm sÇu ®au tan n¸t. Me kh«ng cßn n÷a. Ng­êi ra ®i thanh th¶n trong h¬i thë cuèi cïng rÊt nhÑ nhµng. En ri c« nhí l¹i lêi nãi thiÕu lÔ ®é cña m×nh víi mÑ, nhí l¹i nÐt buån cña mÑ khi Êy. CËu hèi hËn, d»n vÆt, tù tr¸ch mãc m×nh vµ cµng thªm ®au ®ín. CËu sÏ kh«ng cßn ®­îc nghe tiÕng nãi dÞu dµng, ©u yÕm vµ nhÑ nhµng cña mÑ n÷a. SÏ ch¼ng bao giê cßn ®­îc mÑ an ñi khi cã nçi buån, mÑ chóc mõng khi cã niÒm vui vµ thµnh c«ng. En ri c« buån biÕt bao. Bµi 4: Chi tiÕt “ChiÕc h«n cña mÑ sÏ xãa ®i dÊu vÕt vong ©n béi nghÜa trªn tr¸n con” cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo. *Gîi ý: Chi tiÕt nµy mang ý nghÜa t­îng tr­ng. §ã lµ c¸i h«n tha thø, c¸i h«n cña lßng mÑ bao dung. C¸i h«n xãa ®i sù ©n hËn cña ®øa con vµ nçi ®au cña ng­êi mÑ. Bµi 5: Theo em ng­êi mÑ cña En ri c« lµ ng­êi nh­ thÕ nµo? H·y viÕt 1 ®o¹n v¨n lµm næi bËt h×nh ¶nh ng­êi mÑ cña En ri c« (häc sinh viÕt ®o¹n - ®äc tr­íc líp). 3. Cuûng coá vaø höôùng daãn veà nhaø - Ñoïc kó caùc vaên baûn ñaõ hoïc - Naém vöõng noäi dung vaø ngheä thuaät - Chuaån bò noäi dung oân taäp phaàn tieáng Vieät CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: HiÓu vµ n¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa cña v¨n b¶n “ Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”. - RÌn kÜ n¨ng c¶m thô vµ viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n nªu c¶m nhËn sau khi häc xong VB. B. C¸c b­íc lªn líp: - kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. I. KiÕn thøc träng t©m: 1. VB Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª( Kh¸nh Hoµi). - VB nhËt dông ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò quan träng trong cuéc sèng hiÖn ®¹i: bè mÑ li dÞ, con c¸i ph¶i chÞu c¶nh chia l×a. qua ®ã c¶nh b¸o cho tÊt c¶ mäi ng­êi vÒ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi con c¸i. a. ND: M­în chuyÖn cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª, t¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh th­¬ng xãt vÒ nçi ®au buån cña nh÷ng trÎ th¬ tr­íc bi kÞch gia ®×nh. ®ång thêi ca ngîi t×nh c¶m tèt ®Ñp, trong s¸ng cña tuæi th¬. b. Ý nghÜa : §äc truyÖn ng¾n nµy ta cµng thªm thÊm thÝa: h¹nh phóc gia ®×nh, t×nh c¶m gia ®×nh lµ v« cïng quÝ gi¸, thiªng liªng; mçi ng­êi ph¶i biÕt vun ®¾p, gi÷ g×n nh÷ng t×nh c¶m trong s¸ng, th©n thiÕt Êy. b. NT: lËp luËn chÆt chÏ, lêi lÏ ch©n thµnh, gi¶n dÞ, giµu c¶m xóc, cã søc thuyÕt phôc cao. - PTB§ : tù sù + BiÓu c¶m - Ng«i kÓ thø nhÊt, Ng­êi kÓ chøng kiÕn c©u chuyÖn x¶y ra, trùc tiÕp tham gia cèt truyÖn. C¸ch lùa chän ng«i kÓ nµy gióp t¸c gi¶ trùc tiÕp thÓ hiÖn suy nghÜ, t×nh c¶m vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt, t¨ng thªm tÝnh ch©n thùc cña truyÖn, lµm cho truyÖn hÊp dÉn vµ sinh ®éng h¬n. II. luyÖn tËp : 1. Tãm t¾t : V× bè mÑ chia tay nhau, hai anh em Thµnh vµ Thuû còng ph¶i mçi ng­êi mét ng¶: Thuû vÒ quª víi mÑ cßn Thµnh ë l¹i víi bè. Hai anh em nh­êng ®å ch¬i cho nhau, Thuû ®au ®ín kh«ng ph¶i g¸nh chÞu. 2.T¹i sao t¸c gi¶ ®Æt tªn truyÖn lµ Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª ? *Gîi ý: Nh÷ng con bóp bª vèn lµ ®å ch¬i thña nhá, gîi lªn sù ngé nghÜnh, trong s¸ng, ng©y th¬, v« téi. Còng nh­ Thµnh vµ Thñy buéc ph¶i chia tay nhau nh­ng t×nh c¶m cña anh vµ em kh«ng bao giê xa. Nh÷ng kØ niÖm, t×nh yªu th­¬ng, lßng kh¸t väng h¹nh phóc cßn m·i m·i víi 2 anh em, m·i m·i víi thêi gian. 3. T×m c¸c chi tiÕt trong truyÖn cho thÊy hai anh em Thµnh, Thuû rÊt mùc gÇn gòi, th­¬ng yªu, chia sÎ vµ lu«n quan t©m ®Õn nhau: - Thñy khãc, Thµnh còng ®au khæ. Thñy ngåi c¹nh anh,lÆng lÏ ®Æt tay lªn vai anh. - Thñy lµ c« bÐ nh©n hËu, giµu t×nh th­¬ng, quan t©m, s¨n sãc anh trai: Khi Thµnh ®i ®¸ bãng bÞ r¸ch ¸o, Thuû ®· mang kim ra tËn s©n vËn ®éng ®Ó v¸ ¸o cho anh. Tr­íc khi chia tay dÆn anh “ Khi nµo ¸o anh r¸ch, anh t×m vÒ chç em,em v¸ cho”; dÆn con vÖ sÜ “ VÖ sÜ ë l¹i g¸c cho anh tao ngñ nhe”. - Ng­îc l¹i, Thµnh th­êng gióp em m×nh häc. ChiÒu chiÒu l¹i ®ãn em ë tr­êng vÒ. - C¶nh chia ®å ch¬i nãi lªn t×nh anh em th¾m thiÕt :nh­êng nhau ®å ch¬i. 4. Trong truyÖn cã chi tiÕt nµo khiÕn em c¶m ®éng nhÊt. H·y tr×nh bµy b»ng 1 ®o¹n v¨n (häc sinh viÕt, ®äc - GV nhËn xÐt - cho ®iÓm). * Gîi ý: Cuèi c©u chuyÖn Thñy ®Ó l¹i 2 con bóp bª ë bªn nhau, quµng tay vµo nhau th©n thiÕt, ®Ó chóng ë l¹i víi anh m×nh. C¶m ®éng biÕt bao khi chóng ta chøng kiÕn tÊm lßng nh©n hËu, tèt bông, chan chøa t×nh yªu th­¬ng cña Thñy. Thµ m×nh chÞu thiÖt thßi cßn h¬n ®Ó anh m×nh ph¶i thiÖt. Thµ m×nh ph¶i chia tay chø kh«ng ®Ó bóp bª ph¶i xa nhau. Qua ®ã ta còng thÊy ®­îc ­íc m¬ cña Thñy lµ lu«n ®­îc ë bªn anh nh­ ng­êi vÖ sÜ lu«n canh g¸c giÊc ngñ b¶o vÖ vµ v¸ ¸o cho anh. 5. Trong truyÖn cã mÊy cuéc chia tay? T¹i sao tªn truyÖn lµ” Cuéc....”nh­ng trong thùc tÕ bóp bª kh«ng xa nhau? nÕu ®Æt tªn truyÖn lµ “ bóp bª kh«ng hÒ chia tay”, “ Cuäc chia tay gi÷a Thµnh vµ Thuû” th× ý nghÜa cña truyÖn cã kh¸c ®i kh«ng? *Gîi ý: TruyÖn ng¾n cã 4 cuéc chia tay..... - Tªn truyÖn lµ “ Cuéc ....” trong khi thùc tÕ bóp bª kh«ng hÒ chia tay. ®©y lµ dông ý cña t¸c gi¶. bóp bª lµ vËt v« tri v« gi¸c nh­ng chóng còng cÇn sum häp , cÇn gÇn gòi bªn nhau, lÏ nµo nh÷ng em nhá ng©y th¬ trong tr¾ng nh­ bóp bª l¹i ph¶i ®au khæ chia tay. §iÒu ®ã ®Æt ra cho nh÷ng ng­êi lµm cha, lµm mÑ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi÷ g×n tæ Êm cña gia ®×nh m×nh . - NÕu ®Æt tªn truyÖn nh­ thÕ ý nghÜa truyÖn vÒ c¬ b¶n kh«ng kh¸c nh­ng sÏ ®¸nh mÊt s¾c th¸i biÓu c¶m. T¸c gi¶ lÊy cuéc chia tay cña hai con bóp bª ®Ó nãi cuéc chia tay cña con ng­êi thÕ nh­ng cuèi cïng bóp bª vÉn ®oµn tô. VÊn ®Ò nµy ®Ó ng­êi lín ph¶i suy nghÜ. 6. Thø tù kÓ trong truyÖn ng¾n Cuéc..... cã g× ®éc ®¸o. H·y ph©n tÝch ®Ó chØ râ t¸c dông cña thø tù kÓ Êy trong viÖc biÓu ®¹t néi dung chñ ®Ò? *Gîi ý: - Sù ®éc ®¸o trong thø tù kÓ: ®an xen gi÷a qu¸ khø vµ hiÖn t¹i( Tõ hiÖn t¹i gîi nhí vÒ qu¸ khø). Dïng thø tù kÓ nµy, t¸c gi¶ ®· t¹o ra sù hÊp dÉn cho c©u chuyÖn. ®Æc biÖt qua sù ®èi chiÕu gi­· qu¸ khø HP vµ hiÖn t¹i ®au buån t¸c gi¶ lµm næi bËt chñ ®Ò cña t¸c phÈm: Võa ca ngîi t×nh anh em s©u s¾c, bÒn chÆt vµ c¶m ®éng, võa lµm næi bËt bi kÞch tinh thÇn to lín cña nh÷ng ®øa trÎ v« téi khi bè mÑ li dÞ, tæ Êm gia ®×nh bÞ chia l×a. 7. §o¹n v¨n “ §»ng ®«ngthÕ nµy” a. NghÖ thuËt miªu t¶ trong ®/v ? b. chØ râ vai trß cña v¨n miªu t¶ trong t¸c phÈm tù sù nµy? * Gîi ý: a. NghÖ thuËt miªu t¶: nh©n hãa, tõ l¸y,h/a ®èi lËp b. Dông ý cña t¸c gi¶ : Thiªn nhiªn t­¬I ®Ñp, rén rµng,cuéc sèng sinh ho¹t nhén nhÞp cß t©m tr¹ng 2 anh em xãt xa, ®au buån.g T¶ c¶nh ®Ó lµm næi bËt néi t©m nh©n vËt. C. DÆn dß : 1. Bµi tËp vÒ nhµ: Tãm t¾t truyÖn ng¾n: “ Cuéc....” b»ng mét ®o¹n v¨n ng¾n( 7-10 c©u) Ngày soạn: Ngày dạy: BUỔI 2: TỪ LÁY, TỪ GHÉP A.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: - TiÕp tôc cñng cè cho häc sinh kiÕn thøc vÒ tõ ghÐp,tõ l¸y - BiÕt c¸ch nhËn biÕt vµ sö dông c¸c lo¹i tõ trªn. B.NỘI DUNG ÔN TẬP: I. Tõ ghÐp 1. ThÕ nµo lµ tõ ghÐp,cã mÊy lo¹i tõ ghÐp. 2. LÊy vÝ dô Bµi tËp 1: H·y g¹ch ch©n c¸c tõ ghÐp - ph©n lo¹i. a. TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh. BiÕt ¨n ngñ biÕt häc hµnh lµ ngoan. (HCM) b. Ai ¬i b­ng b¸t c¬m ®Çy. DÎo th¬m mét h¹t ®¾ng cay mu«n phÇn. (ca dao) c. NÕu kh«ng cã ®iÖu Nam Ai. S«ng H­¬ng thøc suèt ®ªm dµi lµm chi. NÕu thuyÒn ®éc méc mÊt ®i. Th× Hå Ba BÓ cßn g× n÷a em. (Hµ Thóc Qu¸) Bµi tËp 2:Ph©n biÖt, so s¸nh nghÜa cña tõ nghÐp víi nghÜa cña c¸c tiÕng: a. èc nhåi, c¸ trÝch, d­a hÊu . b. ViÕt l¸ch, giÊy m¸, chî bóa, quµ c¸p. c. Gang thÐp, m¸t tay, nãng lßng. * Gîi ý: Cã mét sè tiÕng trong cÊu t¹o tõ ghÐp ®· mÊt nghÜa, mê nghÜa. Tuy vËy ng­êi ta vÉn x¸c ®Þnh ®­îc ®ã lµ tõ ghÐp CP hay ®¼ng lËp. Nhãm a: NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh ® tõ ghÐp CP. Nhãm b: NghÜa cña c¸c tõ ghÐp nµy kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña c¸c tiÕng ® tõ ghÐp §l. Bµi tËp 3: H·y t×m c¸c tõ ghÐp vµ tõ l¸y cã trong VD sau. a. Con tr©u rÊt th©n thiÕt víi ng­êi d©n lao ®éng. Nhưng tr©u ph¶i c¸i nÆng nÒ, chËm ch¹p, sèng cuéc sèng vÊt v¶, ch¼ng mÊy lóc th¶nh th¬i. V× vËy, chØ khi nghÜ ®Õn ®êi sèng nhäc nh»n, cùc khæ cña m×nh, ng­êi n«ng d©n míi liªn hÖ ®Õn con tr©u. b. Kh«ng g× vui b»ng m¾t B¸c Hå c­êi. Quªn tuæi giµ t­¬i m·i tuæi hai m­¬i. Ng­êi rùc rì mét mÆt trêi c¸ch m¹ng. Mµ ®Õ quèc lµ loµi d¬i hèt ho¶ng. §ªm tµn bay chËp cho¹ng d­íi ch©n Ng­êi. Gîi ý: a.- C¸c tõ ghÐp: con tr©u, ng­êi d©n, lao ®éng, cuéc sèng, cùc khæ, n«ng d©n, liªn hÖ. - C¸c tõ l¸y: th©n thiÕt, nÆng nÒ, chËm ch¹p, vÊt v¶, th¶nh th¬i, nhäc nh»n. b- Tõ ghÐp: tuæi giµ, ®«i m­¬i, mÆt trêi, c¸ch m¹ng, ®Õ quèc, loµi d¬i. - Tõ l¸y: rùc rì, hèt ho¶ng, chËp cho¹ng. Bµi tËp 4: H·y t×m tõ ghÐp trong ®o¹n v¨n sau & s¾p xÕp chóng vµo b¶ng ph©n lo¹i. M­a phïn ®em mïa xu©n ®Õn, m­a phïn khiÕn nh÷ng ch©n m¹ gieo muén n¶y xanh l¸ m¹. D©y khoai, c©y cµ chua r­êm rµ xanh rî c¸c tr¶ng ruéng cao. MÇm c©y sau sau, c©y nhéi, c©y bµng hai bªn ®­êng n¶y léc, mçi h«m tr«ng thÊy mçi kh¸c. Nh÷ng c©y b»ng l¨ng mïa h¹ èm yÕu l¹i nhó léc. VÇng léc non n¶y ra. M­a bôi Êm ¸p. C¸i c©y ®­îc cho uèng thuèc. (T« Hoµi) Bµi tËp 5: H·y chän côm tõ thÝch hîp ( tr¨ng ®· lªn råi, c¬n giã nhÑ, tõ tõ lªn ë ch©n trêi, v¾t ngang qua, rÆng tre ®en, nh÷ng h­¬ng th¬m ng¸t) ®iÒn vµo chç trèng ®Ó hoµn chØnh ®o¹n v¨n d­íi ®©y: Ngµy ch­a t¾t h¼n, tr¨ng ®· lªn råi. MÆt tr¨ng trßn, to vµ ®á tõ tõ lªn ë ch©n trêi, sau rÆng tre ®en cña lµng xa. MÊy sîi m©y con v¾t ngang qua, mçi lóc m¶nh dÇn råi ®øt h¼n. Trªn qu·ng ®ång ruéng, c¬n giã nhÑ hiu hiu ®­a l¹i, thoang tho¶ng nh÷ng h­¬ng th¬m ng¸ (Th¹ch Lam) II. Tõ l¸y 1. ThÕ nµo lµ tõ l¸y,cã mÊy lo¹i tõ l¸y. 2. LÊy vÝ dô. Bµi tËp 1: Cho c¸c tõ l¸y: Long lanh, khã kh¨n,vi vu, nhá nh¾n, ngêi ngêi, bån chån, hiu hiu, linh tinh, loang lo¸ng, th¨m th¼m, tim tÝm. H·y s¾p xÕp vµo b¶ng ph©n lo¹i: Bµi tËp 2: §Æt c©u víi mçi tõ sau: Lạnh lùng, lạnh lẽo, lành lạnh, nhanh nhảu, lúng túng Bµi tËp 3:T×m, t¹o tõ l¸y khi ®· cho tr­íc vÇn a.VÇn a: VD: ªm ¶, ãng ¶, oi ¶, ra r¶, ha h¶, dµ d·, na n¸. . . b. VÇn ang: VD: lµng nhµng, ngang tµng, nhÞp nhµng, nhÑ nhµng . . . c. Phô ©m nh: VD: nho nhá, nhanh nh¶u, nhanh nhÑn, nhãng nh¸nh, nhá nhoi, nhí nhung . . . d. Phô ©m kh: VD: khóc khÝch, khÊp khÓnh, khËp khµ khËp khiÔng, khã kh¨n. . . Bµi tËp 4: H·y thay tõ “cã” b»ng tõ l¸y thÝch hîp ®Ó ®o¹n v¨n sau giµu h×nh ¶nh h¬n. §ång quª vang lªn ©m ®iÖu cña ngµy míi. BÕn s«ng cã nh÷ng chuyÕn phµ. Chî bóa cã tiÕng ng­êi.Tr­êng häc cã tiÕng trÎ häc bµi. VD: (d¹t dµo- rén rµng- ng©n nga) Bµi tËp 5: H·y t×m c¸c tõ l¸y trong ®o¹n th¬ sau: a.VÇng tr¨ng v»ng vÆc gi÷a trêi. §inh ninh hai miÖng, mét lêi song song. . . (TkiÒu-NDu) b.Gµ eo ãc g¸y s­¬ng n¨m trèng. Hße phÊt ph¬ rñ bãng bèn bªn. Kh¾c giê ®»ng ®½ng nh­ niªn. Mèi sÇu d»ng dÆc tùa miÒn biÓn xa. . . (Chinh phô ng©m) c.Lom khom d­íi nói, tiÒu vµi chó, L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ. (Bµ huyÖn Thanh Quan) d.N¨m gian nhµ cá thÊp le te. Ngâ tèi ®ªm s©u ®ãm lËp lße. L­ng dËu phÊt ph¬ mµu khãi nh¹t. Lµn ao lãng l¸nh bãng tr¨ng loe. (Thu Èm-NKhuyÕn) ®.Chó bÐ lo¾t cho¾t. C¸i s¾c xinh xinh. C¸i ch©n tho¨n tho¾t. C¸i ®Çu nghªnh nghªnh. (L­îm- Tè H÷u) Bµi tËp 6: H·y chän tõ thÝch hîp trong c¸c tõ: ©m x©m, sÇm sËp, ngai ng¸i, å å, lïng tïng, ®ép ®ép, man m¸c ®Ó ®iÒn vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n sau: M­a xuèng sÇm sËp, giät ng·, giät bay, bôi n­íc táa tr¾ng xãa.Trong nhµ ©m x©m h¼n ®i.Mïi n­íc m­a míi Êm, ngßn ngät, man m¸c. Mïi ngai ng¸i, xa l¹ cña nh÷ng trËn m­a ®Çu mïa ®em vÒ. M­a rÌo rÌo trªn s©n, gâ ®ép ®ép trªn phªn nøa, m¸i gi¹i, ®Ëp lïng tïng, liªn miªn vµo tµu l¸ chuèi. TiÕng giät gianh ®æ å å, xèi lªn nh÷ng r·nh n­íc s©u. Ngày soạn: Ngày dạy: BUỔI 3: CA DAO, DÂN CA BỐN CHỦ ĐỀ A. Môc tiªu cÇn ®¹t: -Cñng cè kiÕn thøc vÒ ca dao, d©n ca. -HiÓu biÕt s©u s¾c h¬n vÒ ca dao, d©n ca vÒ néi dung & nghÖ thuËt. -BiÕt c¸ch c¶m thô 1 bµi ca dao.ThÊy ®­îc c¸i hay, c¸i ®Ñp cña th¬ ca d©n gian. Häc tËp & ®­a h¬i thë cña ca dao vµo v¨n ch­¬ng. B.TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: I. Khái niệm về ca dao 1.Ca dao là thể loại trữ tình dân gian, thường kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng, được sáng tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con người. -Ca dao là nguồn sữa tinh thần nuôi dưỡng trẻ thơ qua lời hát ru, là hình thức trò chuyện tâm tình của các chàng trai cô gái, là tiếng nói biết ơn, tự hào về công đức của tổ tiên và anh linh của những người đã khuất, là phương tiện bộc lộ nỗi tức giận hay lòng hân hoan của người lao động, trong gia đình, xã hội. -VD: Thân em như giếng giữa đàng Người thanh rửa mặt người phàm rửa chân Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai. =>Ca dao có nội dung phong phú và đa dạng. II. Phân loại ca dao Dựa vào cung bậc tình cảm, ca dao được chia làm 3 loại: -Ca dao trữ tình -Ca dao hài hước -Ca dao nghi lễ 1. Ca dao trữ tình:Ca dao trữ tình được chia làm 3 loại chính: Ca dao than thân (người phụ nữ trong XHPK), ca dao lao động & ca dao yêu thương – tình nghĩa. a) Ca dao yêu thương – tình nghĩa -Nội dung: Là tiếng hát yêu thương, tình nghĩa, ca dao bộc lộ tình sâu nghĩa nặng đối với xóm làng, quê hương, đất nước, đối với cha mẹ, vợ chồng, con cái, bạn bè và dạt dào nhất là tình cảm lứa đôi. -VD: Đối với cha mẹ: Mẹ già như chuối ba hương, hay Như xôi nếp một, như đường mía lau. Con người có tổ có tông Như cây có cội như sông có nguồn. Đối với tình yêu chung thủy, trong sáng, thiết tha: Yêu nhau cởi áo cho nhau, Về nhà dối mẹ qua cầu gió bay. hay Thuyền về có nhớ bến chăng, Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền. Anh đi đường ấy xa