VIETNAM’S HIGHER EDUCATION IN THE INDUSTRIAL REVOLUTION 4.0
Abstract: Globalization, international integration, especially the International Revolution 4.0 have impacted on every aspect of
social life including higher education. In current period, higher education institutions is facing the opportunities and challenges.
Therefore, having plans and strategies to develop Vietnam’s education step by step in the era of digital technology is required. This
article focuses on the features of the International Revolution 4.0, the problems of Vietnam’s education, thereby proposing some
orientations.
6 trang |
Chia sẻ: thanhle95 | Lượt xem: 32 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Giáo dục đại học Việt Nam trước cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
36 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 18 thaáng 3/2020
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
GIAÁO DUÅC ÀAÅI HOÅC VIÏÅT NAM TRÛÚÁC CUÖÅC CAÁCH MAÅNG CÖNG NGHIÏÅP 4.0
NGUYÏÎN THÕ MINH THUÁY*
Toám tùæt: Toaân cêìu hoáa, höåi nhêåp quöëc, àùåc biïåt laâ cuöåc caách maång cöng nghiïåp 4.0 àaä taác àöång àïën têët caã caác lônh vûåc cuãa
àúâi söëng xaä höåi, trong àoá coá giaáo duåc àaåi hoåc. Vêën àïì àùåt ra àöëi vúái caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc Viïåt Nam trong böëi caãnh hiïån nay laâ
cêìn thêëy àûúåc thúâi cú vaâ thaách thûác, àïí coá chiïën lûúåc ûáng phoá, kïë hoaåch phaát triïín vaâ tûâng bûúác àûa giaáo duåc Viïåt Nam phaát triïín
trong kyã nguyïn söë, cöng nghïå söë. Baâi viïët sau àêy, taác giaã trònh baây nhûäng àùåc àiïím cuãa cuöåc caách maång cöng nghïå 4.0, trïn cú
súã àoá chó ra nhûäng vêën àïì àùåt ra àöëi vúái giaáo duåc Viïåt Nam vaâ àïì xuêët möåt söë àõnh hûúáng.
Tûâ khoáa: Giaáo duåc àaåi hoåc; Viïåt Nam; caách maång cöng nghiïåp 4.0.
VIETNAM’S HIGHER EDUCATION IN THE INDUSTRIAL REVOLUTION 4.0
Abstract: Globalization, international integration, especially the International Revolution 4.0 have impacted on every aspect of
social life including higher education. In current period, higher education institutions is facing the opportunities and challenges.
Therefore, having plans and strategies to develop Vietnam’s education step by step in the era of digital technology is required. This
article focuses on the features of the International Revolution 4.0, the problems of Vietnam’s education, thereby proposing some
orientations.
Keywords: Higher education, Vietnam; the Industrial Revolution 4.0.
Ngaây nhêån: 02/3/2020
Ngaây phaãn biïån: 14/3/2020
Ngaây duyïåt àùng: 28/3/2020
1. Nhûäng àùåc àiïím cú baãn cuãa cuöåc caách
maång cöng nghiïåp 4.0 coá liïn quan àïën giaáo
duåc àaåi hoåc Viïåt Nam
Caách maång cöng nghiïåp (CMCN) 4.0 laâ kïët quaã
cuãa sûå ra àúâi: trñ thöng minh nhên taåo (artificial intel-
ligence- AI), àiïån toaán àaám mêy (crowd computing),
dûä liïåu lúán (big data), cöng cuå kïët nöëi con ngûúâi
(people-to-people networking), möi trûúâng thûåc vaâ
aão, vaâ sûå kïët nöëi vaån vêåt (internet of things).
CMCN4.0 coá àùåc àiïím laâ têån duång möåt caách triïåt àïí
sûác maånh lan toãa cuãa söë hoáa vaâ cöng nghïå thöng tin
trong saãn xuêët, trao àöíi, lûu thöng, haâng hoáa, dõch
vuå vaâ caác hoaåt àöång giaáo duåc àaâo taåo haâng ngaây.
Laân soáng cöng nghïå múái naây àang diïîn ra vúái töëc àöå
khaác nhau taåi caác quöëc gia trïn thïë giúái, nhûng àang
taåo ra taác àöång maånh meä, ngaây möåt gia tùng túái moåi
mùåt cuãa àúâi söëng kinh tïë - xaä höåi, dêîn àïën viïåc thay
àöíi phûúng phaáp quaãn lyá, quaãn trõ, viïåc laâm, àiïìu
* Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân
kiïån laâm viïåc, nùng suêët lao àöång, thu nhêåp, ... cuãa
ngûúâi lao àöång noái chung vaâ hïå thöëng giaáo duåc àaâo
taåo noái riïng.
Àöëi vúái Viïåt Nam, thuêåt ngûä CMCN 4.0 múái chó
àûúåc àïì cêåp trong khoaãng 3 àïën 4 nùm gêìn àêy, do
àoá “Cho àïën nay, chûa coá möåt cöng trònh nghiïn
cûáu naâo phên tñch chi tiïët nhûäng àùåc àiïím, aãnh hûúãng
cuãa cuöåc CMCN 4.0 cuäng nhû nhûäng yïu cêìu àöëi vúái
giaáo duåc àaâo taåo noái chung vaâ giaáo duåc àaåi hoåc noái
riïng”1. Chñnh vò vêåy, Nghõ quyïët söë 52-NQ/TW ngaây
27/9/2019 cuãa Böå Chñnh trõ vïì möåt söë chuã trûúng,
chñnh saách chuã àöång tham gia cuöåc Caách maång cöng
nghiïåp lêìn thûá tû, àaä khùèng àõnh: “Mûác àöå chuã àöång
tham gia cuöåc Caách maång cöng nghiïåp lêìn thûá tû
cuãa nûúác ta coân thêëp. Thïí chïë, chñnh saách coân nhiïìu
haån chïë vaâ bêët cêåp. Cú cêëu vaâ chêët lûúång nguöìn
nhên lûåc chûa àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu. Khoa hoåc -
cöng nghïå vaâ àöíi múái saáng taåo chûa thûåc sûå laâ àöång
lûåc phaát triïín kinh tïë - xaä höåi; hïå thöëng àöíi múái saáng
taåo quöëc gia múái àûúåc hònh thaânh, chûa àöìng böå vaâ1 Trêìn Thõ Vên Hoa (2017), Caách maång cöng nghiïåp 4.0 vêën àïì
àùåt ra cho phaát triïín kinh tïë - xaä höåi vaâ höåi nhêåp quöëc tïë cuãa
Viïåt Nam, Nxb Chñnh trõ Quöëc gia - Sûå thêåt, Haâ Nöåi.
37Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 18 thaáng 3/2020
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
hiïåu quaã. Quaá trònh chuyïín àöíi söë quöëc gia coân chêåm,
thiïëu chuã àöång do haå têìng phuåc vuå quaá trònh chuyïín
àöíi söë coân nhiïìu haån chïë”2. Trïn cú súã nghiïn cûáu,
taác giaã cho rùçng, CMCN 4.0 coá nhûäng àùåc àiïím liïn
quan giaáo duåc àaåi hoåc nhû sau:
Thûá nhêët, sûå phaát triïín maånh meä cuãa khoa hoåc
vaâ cöng nghïå trong nhiïìu lônh vûåc nhû: trñ tuïå nhên
taåo, cöng nghïå ngûúâi maáy, Internet kïët nöëi vaån vêåt,
dûå liïåu lúán, cöng nghïå in ba chiïìu (3D), cöng nghïå
nano, cöng nghïå sinh hoåc, vêåt liïåu múái, lûu trûä nùng
lûúång... Àêy vûâa laâ àöång lûåc àïí caác cú súã giaáo duåc
àaåi hoåc thay àöíi mö hònh giaáo duåc cöng nghïå giaáo
duåc, phûúng phaáp, phûúng tiïån, nöåi dung chûúng
trònh giaãng daåy vaâ hoåc têåp tûâ sûã duång cöng nghïå
hiïån taåi sang àaâo taåo ngûúâi hoåc sûã duång cöng nghïå
söë hoáa trong kyã nguyïn söë kïët húåp vúái tùng cûúâng
caác kyä nùng mïìm, thaái àöå lao àöång trong quaá trònh
àaâo taåo. Song nïëu khöng biïët têån duång cú höåi thò
thaách thûác àùåt ra rêët lúán àöëi vúái giaáo duåc àaåi hoåc cuãa
Viïåt Nam.
Thûá hai, yïu cêìu vïì àöíi múái cùn baãn mö hònh
phaát triïín theo hûúáng cên bùçng hún, hiïåu quaã vaâ
bïìn vûäng hún àùåt ra cho nhiïìu quöëc gia phaãi àêíy
maånh ûáng duång thaânh tûåu khoa hoåc vaâ cöng nghïå
trong têët caã caác lônh vûåc. Ngoaâi ra, caác nguy cú vïì
an ninh nùng lûúång, an ninh möi trûúâng..., àoâi hoãi
caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc àêíy maånh àêìu tû, nghiïn
cûáu àöíi múái, saáng taåo, tòm ra caác giaãi phaáp trong
nghiïn cûáu vaâ giaãng daåy nhùçm àõnh hûúáng cho ngûúâi
hoåc nùæm vûäng nhûäng kiïën thûác, kyä nùng vaâ thaái àöå
àïí töëi ûu hoáa quaá trònh saãn xuêët theo hûúáng thên
thiïån vúái möi trûúâng, sûã duång tiïët kiïåm nùng lûúång,
hûúáng vaâo nùng lûúång taái taåo.
Thûá ba, trong àiïìu kiïån toaân cêìu hoáa vaâ höåi nhêåp
quöëc tïë, caác quöëc gia àûáng trûúác sûác eáp rêët lúán phaãi
taái cú cêëu kinh tïë àïí nêng cao nùng lûåc caånh tranh.
Trong cuöåc caånh tranh khöëc liïåt àoá, caác nûúác muöën
duy trò àûúåc võ thïë cuãa mònh, àùåc biïåt laâ àöëi vúái caác
nûúác àang phaát triïín, bùæt buöåc phaãi thay àöíi phûúng
thûác, nöåi dung phaát triïín khoa hoåc cöng nghïå vaâ
giaáo duåc múái, chuá troång àaâo taåo caác ngaânh nghïì coá
tñnh ûáng duång cao mang tñnh àöåt phaá àïí tùng nùng
suêët, chêët lûúång, hiïåu quaã, nhû cöng nghïå thöng
tin, chïë taåo vêåt liïåu nano,...
Thûá tû, nhiïìu biïën àöíi múái trong lônh vûåc xaä höåi
do xu hûúáng giaâ hoáa dên söë, lûåc lûúång lao àöång
giaãm..., khöng nhûäng laâm giaãm töëc àöå tùng trûúãng
maâ coân laâm giaãm nùng lûåc caånh tranh cuãa caác nûúác
phaát triïín vaâ möåt söë nïìn kinh tïë múái nöíi. Àiïìu àoá àoâi
hoãi caác nûúác naây phaãi àêìu tû nhiïìu hún vaâo phaát
triïín giaáo duåc vaâ khoa hoåc cöng nghïå nhùçm buâ àùæp
thiïëu huåt lao àöång. Viïåc giaãi quyïët mêu thuêîn giûäa
cöng nghïå 4.0 vúái trònh àöå hoåc vêën, chuyïn mön kyä
thuêåt lao àöång “giaá reã” àöëi vúái caác quöëc gia àang
phaát triïín, trong àoá coá Viïåt Nam laâ möåt “baâi toaán”
khöng dïî. Mùåt khaác, vúái cú cêëu àaâo taåo lao àöång
hiïån taåi trong caác ngaânh, nhêët laâ caác ngaânh nghïì coá
nhiïìu lao àöång àang laâ lúåi thïë trûúác àêy cuãa Viïåt
Nam (dïåt, may, giêìy da,...) cuäng cêìn coá biïån phaáp
giaãi quyïët caã vô mö vaâ vi mö trong àiïìu kiïån giaáo duåc
hiïån nay úã nûúác ta3.
2. Nhûäng vêën àïì àùåt ra àöëi vúái giaáo duåc àaåi
hoåc úã Viïåt Nam hiïån nay
Thûá nhêët, vïì muåc tiïu giaáo duåc àaåi hoåc: Muåc
tiïu cuãa giaáo duåc 4.0 laâ àaâo taåo nguöìn nhên lûåc
chêët lûúång cao saáng taåo vaâ taåo ra giaá trõ gùæn vúái AI,
IoT, Big data; coá thïí vûúåt khoãi khung phên têìng
giaáo duåc àõnh hûúáng nghiïn cûáu, àõnh hûúáng ûáng
duång, hay àõnh hûúáng thûåc haânh nghïì nghiïåp. Nhû
vêåy, caác cú súã giaáo duåc cêìn xaác àõnh laåi muåc tiïu
àõnh hûúáng trong thúâi gian túái. Vaâ cêu hoãi phuå seä
laâ thúâi gian bao lêu, vò vúái àaâ chuyïín mònh theo
hûúáng 4.0, chiïën lûúåc phaát triïín cú súã giaáo duåc seä
phuâ húåp àïën luác naâo?
Thûá hai, vïì chûúng trònh àaâo taåo: Caác cú súã
giaáo duåc àaåi hoåc hiïån nay cuãa Viïåt Nam, nhòn chung
àang àaâo taåo àa cêëp, àa ngaânh; trong khi giaáo duåc
4.0 nhùæm vaâo xuyïn ngaânh. Nhû vêåy, hïå thöëng maä
ngaânh cêëp 4 cuãa Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo àaä ban
haânh cuäng gùåp thaách thûác. Trong thûåc tïë, vêën àïì
naây àaä vaâ àang àûúåc àùåt ra úã nhiïìu núi, vñ duå trong
Höåi thaão khoa hoåc toaân quöëc vïì àaâo taåo nhên lûåc du
lõch theo àõnh hûúáng Nghõ quyïët söë 08/NQ-TW, möåt
trong nhûäng vêën àïì àùåt ra laâ hònh thaânh ngaânh Du
lõch riïng, vúái maä ngaânh vaâ maä chuyïn ngaânh khaác
vúái quy àõnh cuãa Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo. Nhû vêåy,
coá veã nhû caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc àang hûúáng
dêìn túái Giaáo duåc 3.0. Tuy vêåy, coá thïí nhòn nhêån
nhiïìu chûúng trònh àaâo taåo vêîn mang nùång tñnh chêët
àún ngaânh (giaáo duåc 1.0) vúái möåt söë biïíu hiïån luáng
tuáng trong quaãn lyá nhaâ nûúác vaâ quaãn lyá chuyïn mön
trong nhûäng tònh huöëng àa ngaânh...
Thûá ba, vïì cöng nghïå: Möåt phêìn khöng nhoã
viïåc àaâo taåo vêîn dûåa vaâo giaáo duåc 1.0 (giêëy + buát),
vúái sûå höî trúå cuãa cöng nghïå giaáo duåc 2.0 (PC +
laptop) vaâ ½ cuãa giaáo duåc 3.0 (internet), maâ chûa sûã
duång ½ coân laåi cuãa giaáo duåc 3.0 (thiïët bõ viïîn thöng),
2 Böå Chñnh trõ (2019), Nghõ quyïët söë 52/NQ-TW ngaây 27/9/2019
vïì möåt sö ë chuã trûúng, chñnh saách chuã àöång tham gia caách
maång cöng nghiïåp lêìn thûá tû.
3 Hoåc viïån Chñnh trõ quöëc gia Höì Chñ Minh (2017), Cuöåc caách
maång cöng nghiïåp lêìn thûá tû - Thúâi cú vaâ thaách thûác àöëi vúái
Viïåt Nam, Nxb Lyá luêån chñnh trõ, Haâ Nöåi, tr.43-45.
38 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 18 thaáng 3/2020
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
ngay caã trong nhûäng cuöåc höåi thaão tiïëp cêån cöng
nghïå vaâ tiïëp cêån doanh nghiïåp múái nhêët, vêîn chó
múái gúåi lïn nhûäng yá niïåm àún giaãn nhêët vïì sûã duång
cöng nghïå giaáo duåc 3.0 trong àaâo taåo. Ngay trong
caách ra àïì thi vaâ chêëm thi, vêîn dûåa hêìu nhû hoaân
toaân vaâo cöng nghïå truyïìn thöëng (lûu yá rùçng truyïìn
thöëng khöng àöìng nghôa vúái cuä vaâ laåc hêåu). Nhû vêåy,
viïåc sûã duång cöng nghïå giaáo duåc 4.0 Internet kïët nöëi
vaån vêåt (IoT) ùæt hùèn coân laâ con àûúâng daâi. Hïå thöëng
thiïët bõ sûã duång trong trûúâng húåp naây cuäng laâ vêën àïì
cêìn baân, khi hïå thöëng wifi kïët nöëi, vaâ caã hïå thöëng
maång, vöën laâ vêën àïì cú baãn then chöët trong vêån
duång cöng nghïå giaáo duåc 3.0 àïën 4.0, vêîn àang coân
laâ vêën àïì cêìn caãi tiïën nhiïìu.
Thûá tû, vïì trònh àöå kyä thuêåt söë: Àoâi hoãi cuãa
giaáo duåc 4.0 laâ cöng dên kyä thuêåt söë hay noái caách
khaác, laâ cöng dên toaân cêìu vêån duång thaânh thaåo söë
hoáa trong moåi lônh vûåc. Àiïìu naây àoâi hoãi khöng chó
khaã nùng vêån duång nhuêìn nhuyïîn kyä thuêåt söë vaâo
trong cöng taác giaãng daåy vaâ hoåc têåp, nghiïn cûáu,
noá coân àoâi hoãi khaã nùng sûã duång thaânh thaåo ngön
ngûä Anh trong viïåc xûã lyá. Vaâ nhû vêåy, “cöng dên”
cú súã giaáo duåc àaåi hoåc hiïån coân khaá xa so vúái yïu
cêìu naây, ngoaåi trûâ möåt böå phêån nhoã àang úã mûác
giaáo duåc 1.0 vaâ seä nghó trong thúâi gian ngùæn, àa söë
giaãng viïn vaâ sinh viïn vêîn úã àêu àoá trong voâng
giaáo duåc 2.0 vaâ/hoùåc giaáo duåc 3.0. Àùåc biïåt, trong
laänh vûåc naây, coá thïí nhòn nhêån rêët roä ûu thïë cuãa
giaãng viïn treã vaâ sinh viïn úã caác chûúng trònh duâng
tiïëng nûúác ngoaâi. Àiïìu naây àoâi hoãi nöî lûåc rêët lúán
cuãa giaãng viïn cú súã giaáo duåc àaåi hoåc trong viïåc
tiïëp cêån giaáo duåc 4.0.
Thûá nùm, vïì giaãng daåy: Àêy laâ vêën àïì lúán àöëi
vúái caã hïå thöëng giaãng daåy àaåi hoåc vaâ sau àaåi hoåc
toaân thïë giúái, vaâ vêën àïì gêy tranh luêån töën khaá nhiïìu
giêëy mûåc khùæp núi. Trong hïå thöëng giaáo duåc Viïåt
Nam, coá thïí noái chuáng ta àaä vûúåt khaá xa giaáo duåc
1.0, trong àoá thêìy noái, troâ nghe, tiïën àïën tûúng taác
hai chiïìu trong giaáo duåc 2.0 (duâ rùçng ùæt hùèn trong cú
súã giaáo duåc àaåi hoåc, möåt söë giaãng viïn coân chûa
nhuêìn nhuyïîn caách giaãng daåy naây, bùçng chûáng laâ
vêîn coân giaãng viïn chûa laâm töët, phêìn naâo cêìn giaãng
daåy 1 chiïìu, phêìn naâo tûúng taác hai chiïìu...), vaâ
möåt söë giaãng viïn àaä tiïåm cêån giaáo duåc 3.0 vúái caách
thûác múâi giaãng viïn thûåc tïë trao àöíi vúái sinh viïn,
thûåc hiïån giaãi quyïët baâi têåp tònh huöëng, baâi têåp lúán
coá yïu cêìu tham khaão thûåc tïë... Tuy vêåy, viïåc tiïëp
cêån vúái khaái niïåm daåy - hoåc úã moåi núi vêîn coân laâ àiïìu
cêìn baân, caã vïì hïå thöëng quaãn lyá, thïí hiïån úã quy chïë
giaãng viïn, quy chïë giaãng viïn thónh giaãng, quy chïë
chi tiïu nöåi böå... vïì viïåc quaãn lyá caách giaãng daåy - hoåc
têåp. Vaâ hiïån taåi, sinh viïn àûúåc theo hoåc chïë tñn chó,
nghôa laâ àûúåc pheáp tûå choån hoåc theo möåt khuön khöí
nhêët àõnh, nhûng vêîn chûa thêëy möåt hûúáng dêîn tûâ
cêëp quaãn lyá cao nhêët laâ Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo, àïën
caác cêëp quaãn lyá thêëp hún vïì viïåc sinh viïn àûúåc tûå
choån hoåc àiïìu mònh cêìn theo hûúáng “xuyïn ngaânh”
àïí coá thïí phaát huy tñnh sang taåo, taåo ra giaá trõ cuãa
tûâng caá thïí nhû yïu cêìu cuãa giaáo duåc 4.0.
Thûá saáu, vïì àaãm baão chêët lûúång giaáo duåc
àaåi hoåc: Àa söë cú súã giaáo duåc àaåi hoåc thaânh cöng
trong viïåc àaåt àûúåc kiïím àõnh chêët lûúång ngoaâi. Àêy
laâ möåt bûúác tiïën lúán, nhûng so trong baãng thò àêu
àoá chuáng ta chó múái àùåt 1/3 baân chên vúái giaáo duåc
3.0, trong àoá coân rêët nhiïìu nêëc thang chûa àaåt àïën:
kiïím àõnh chêët lûúång giaáo duåc quöëc gia, kiïím àõnh
chêët lûúång quöëc tïë, vñ duå AUN-QA... Nhû vêåy, cöng
viïåc coân rêët nhiïìu àïí coá thïí àaåt àïën kiïím àõnh chêët
lûúång theo “nguyïn tùæc”, tuy vêåy, coá thïí nhòn nhêån
rùçng, àïí àïën giaáo duåc 4.0 thò nhûäng gò nùçm trong
khuön khöí giaáo duåc 3.0 coá veã nhû bõ phaá vúä? Quay
vïì thûåc tïë cú súã giaáo duåc àaåi hoåc, coá thïí noái, coân
khaá xa, cú súã giaáo duåc àaåi hoåc múái àaåt àïën mûác goåi
laâ hoaân thiïån cuãa giaáo duåc 3.0, vaâ coân rêët nhiïìu viïåc
phaãi laâm.
Thûá baãy, vïì cú súã vêåt chêët - trang thiïët bõ daåy
hoåc: Nïëu nhû trong giaáo duåc 1.0, trûúâng laâ núi duy
nhêët àïën àïí hoåc têåp - giaãng daåy, cú súã giaáo duåc àaåi
hoåc àaä vûúåt ra khoãi giaáo duåc 1.0 tûâ lêu, vaâ àang
trong giaáo duåc 2.0, trong àoá, kïët húåp offline vaâ online,
vaâ àang cöë hûúáng túái tñnh maång lûúái, hïå thöëng, bùçng
viïåc kïët nöëi vúái caác trûúâng trong khu vûåc, tham gia
vaâo maång lûúái thû viïån caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc,
kyá húåp àöìng húåp taác chiïën lûúåc vúái möåt söë doanh
nghiïåp. Tuy cöng viïåc taåo maång lûúái àûúåc chùm chuát
qua nhiïìu nùm, vaâ àaä bùæt àêìu khúãi sùæc, coá kïët quaã,
nhûng chûa thïí goåi laâ àaä taåo möåt “hïå sinh thaái” khúãi
nghiïåp, saáng taåo cho nhûäng ngûúâi hoåc têåp taåi trûúâng,
vaâ cho caã hïå thöëng giaãng viïn, caán böå viïn chûác cuãa
trûúâng nhû yïu cêìu cuãa giaáo duåc 4.0.
Thûá taám, vïì chuêín àêìu ra: Ngay nhû yïu cêìu
chuêín àêìu ra vïì kyä nùng, kiïën thûác vaâ thaái àöå (yïu
cêìu cuãa giaáo duåc 2.0), möåt söë böå phêån cuãa cú súã
giaáo duåc àaåi hoåc coân chûa àõnh hònh töët. Trong khi
àoá, àïí tiïën túái àêìu ra laâ “ngûúâi àöìng taåo ra tri thûác”,
caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc múái daânh phêìn quan têm
cho hïå thöëng àaâo taåo sau àaåi hoåc, khi maâ möåt söë
hoåc viïn cao hoåc coá baâi baáo chung vúái giaãng viïn
hay tûå àùng, vaâ cuå thïí nhêët laâ caác trûúâng coá àaâo taåo
Tiïën sô, trong àoá nhûäng nghiïn cûáu, vaâ àùåc biïåt laâ
luêån aán tiïën sô cuãa hoå, àûúåc xem laâ phêìn àöìng taåo
nïn taâi saãn tri thûác cho cú súã giaáo duåc àaåi hoåc. Tuy
vêåy, vêën àïì chêët lûúång àêìu ra vêîn coân àang laâ vêën
àïì loay hoay, baân baåc maäi trong caã hïå thöëng giaáo
39Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân
Söë 18 thaáng 3/2020
NGHIÏN CÛÁU - TRAO ÀÖÍI
duåc àaåi hoåc Viïåt Nam, àûúåc thïí hiïån roä nhêët trong
caác höåi thaão, höåi nghõ, hoåp liïn tõch àaâo taåo..., nhû
thïë naâo laâ àaåt chêët lûúång chuêín àêìu ra? Nïëu chó cùn
cûá vaâo caác àiïím söë vaâ àaánh giaá reân luyïån, rêët dïî rúi
vaâo voâng luêín quêín cuãa viïåc tûå àïì ra chuêín àêìu ra,
tûå ra chûúng trònh àaâo taåo, tûå vêån haânh, vaâ tûå chêëm
àiïím... sao cho phuâ húåp chuêín àêìu ra? Coá veã nhû
coân rêët nhiïìu àiïìu cêìn laâm àïí coá thïí tiïåm cêån vúái
chuêín àêìu ra laâ nhûäng ngûúâi saáng taåo vaâ khúãi nghiïåp
nhû yïu cêìu cuãa giaáo duåc 4.0.
2. Möåt söë àõnh hûúáng àöëi vúái giaáo duåc àaåi
hoåc Viïåt Nam trong böëi caãnh caách maång cöng
nghiïåp 4.0
Mùåc duâ àaä coá nhûäng quan têm àöíi múái giaáo duåc
àaåi hoåc, tuy nhiïn, àïën nay, haânh àöång vaâ chiïën
lûúåc cuå thïí cho tiïën trònh cöng nghïå hoáa giaáo duåc
coân chêåm. Viïåc chuyïín àöíi sang mö hònh tûå chuã
àaåi hoåc vaâ söë hoáa úã caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc múái
chó úã bûúác àêìu. Caác cú súã giaáo duåc chûa taåo àûúåc
sûå liïn thöng giûäa chuêín mûåc giaáo duåc àaåi hoåc
trong nûúác vaâ quöëc tïë. Chêët lûúång cuãa lûåc lûúång
lao àöång àûúåc àaâo taåo àaåi hoåc chûa àaáp ûáng töët
nhu cêìu phaát triïín kinh tïë - xaä höåi vaâ höåi nhêåp quöëc
tïë; thiïëu caác nghiïn cûáu khoa hoåc àaåt chêët lûúång
quöëc tïë tûâ caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc. Viïåc gùæn kïët
giûäa cú súã giaáo duåc vúái doanh nghiïåp trong àaâo taåo
àaåi hoåc hiïån nay chûa chùåt cheä; sinh viïn ra trûúâng
chûa àaáp ûáng àûúåc ngay yïu cêìu cöng viïåc. Do àoá,
baâi viïët àïì xuêët möåt söë àõnh hûúáng àöëi vúái giaáo duåc
àaåi hoåc nûúác ta trong böëi caãnh caách maång cöng
nghiïåp 4.0 nhû sau:
Möåt laâ, nêng cao nhêån thûác vaâ àöíi múái tû duy vïì
phaát triïín giaáo duåc àaåi hoåc trong töíng thïí chiïën lûúåc
phaát triïín cuãa quöëc gia
Àïí têån duång hiïåu quaã cú höåi cuäng nhû vûúåt qua
thaách thûác tûâ CMCN 4.0, caác cú súã giaáo duåc cêìn
nêng cao nhêån thûác vïì têìm quan troång cuãa CMCN
4.0; vïì sûå thay àöíi cuãa thõ trûúâng viïåc laâm; vïì sûá
maång cuãa cú súã giaáo duåc trong chuêín bõ nguöìn
nhên lûåc bêåc cao vaâ tham gia taái cú cêëu thõ trûúâng
lao àöång. Trong àoá cêìn chuá yá: “Têåp trung thay àöíi
tû duy, chuyïín àöíi tûâ khaã nùng hïå thöëng sang àaáp
ûáng nhu cêìu cuãa thõ trûúâng lao àöång theo hûúáng
söë hoáa... Àöíi múái nöåi dung giaáo duåc àaâo taåo theo
hûúáng chuêín hoáa hiïån àaåi”4.
Chiïën lûúåc phaát triïín töíng thïí giaáo duåc àaåi hoåc
cêìn xaác àõnh vai troâ then chöët trong viïåc cung cêëp
nguöìn nhên lûåc bêåc cao vaâ àoáng goáp trûåc tiïëp vaâo
sûå phaát triïín kinh tïë - xaä höåi cuãa àêët nûúác; àaâo taåo
lûåc lûúång lao àöång coá trònh àöå chuyïn mön, kyä nùng
mïìm, tû duy saáng taåo, coá khaã nùng thñch nghi vúái sûå
thay àöíi liïn tuåc cuãa thõ trûúâng lao àöång toaân cêìu.
Vúái têìm nhòn daâi haån, hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc
phaãi tñch cûåc àöíi múái, saáng taåo, höåi nhêåp toaân diïån
vúái hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc thïë giúái.
Cêìn nêng cao nùng lûåc quaãn lyá nhaâ nûúác vaâ quaãn
trõ àaåi hoåc, quy hoaåch maång lûúái cú súã giaáo duåc àaåi
hoåc; baão àaãm taâi chñnh bïìn vûäng vaâ tùng cûúâng tñnh
minh baåch. Taåo sûå àöìng thuêån cuãa caác cêëp, caác böå
ngaânh, caác cú súã àaâo taåo vaâ caác bïn liïn quan àïën
giaáo duåc àaåi hoåc. Têåp trung raâ soaát, sûãa àöíi caác quy
àõnh vïì traách nhiïåm vai troâ Höåi àöìng trûúâng trong
quaãn trõ cú súã giaáo duåc; hûúáng dêîn vaâ tùng cûúâng
giaám saát traách nhiïåm giaãi trònh cuãa caác cú súã giaáo
duåc àaåi hoåc; coá cú chïë chñnh saách taåo àiïìu ki