Khóa luận Một số biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Mỹ Xuyên

TRƯỜNG ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH HUỲNH LÊ XUÂN HÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NÔNG THÔN MỸ XUYÊN Chuyên ngành: KINH TẾ ĐỐI NGOẠI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC LONG XUYÊN, tháng 6 năm 2008 CÔNGTRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐẠI HỌC AN GIANG Người hướng dẫn: TS. BÙI THANH QUANG Người chấm, nhận xét 1: Ths. NGUYỄN THỊ VẠN HẠNH Người chấm, nhận xét 2: Ths. NGUYỄN XUÂN VINH Khóa luận được bảo vệ tại Hội đồng chấm bảo vệ luận văn Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh ngày ….. tháng….. năm …… LỜI CẢM ƠN  Trãi qua bốn năm học tập dưới mái trường đại học, em luôn được sự chỉ bảo tận tình của các thầy cô nhất là các thầy cô Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh đã tạo cho em một nền tảng kiến thức khá vững chắc trước khi bước vào cuộc sống thực tế. Đặc biệt qua thời gian thực tập ở Ngân hàng Mỹ Xuyên nhờ sự giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn và các cán bộ nhân viên ở Ngân hàng nên em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Bằng tất cả tấm lòng em xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến: Em xin cảm ơn: Ban giám hiệu, tập thể giáo viên Trường Đại học An Giang, quý thầy cô khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh đã trang bị kiến thức cho em trong suốt bốn năm học qua. Em xin cảm ơn: Thầy Bùi Thanh Quang đã tận tình hướng dẫn em khi thực hiện khóa luận này. Em xin cảm ơn: Ban giám đốc Ngân hàng Mỹ Xuyên và các cô chú ở tất cả các phòng, đặc biệt là các anh chị ở phòng Pháp chế và Quản lý rủi ro đã hướng dẫn chỉ dạy, cung cấp số liệu, tài liệu cần thiết cho em. Xin chúc Ban lãnh đạo cùng toàn thể cán bộ nhân viên trong Ngân hàng dồi dào sức khỏe và luôn thành công trong cuộc sống. Chúc Ngân hàng Mỹ Xuyên ngày càng phát triển và kinh doanh đạt hiệu quả cao. Với kiến thức và điều kiện nghiên cứu có hạn nên nội dung phát triển của khóa luận còn nhiều thiếu sót, rất mong nhận được sự chỉ dạy và góp ý của thầy và cơ quan thực tập để khóa luận tốt nghiệp được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn!!! An Giang, ngày 16/ 06/ 2008. Sinh viên thực hiện HUỲNH LÊ XUÂN HÀ TÓM TẮT  Ngân hàng Mỹ Xuyên là một ngân hàng mới chuyển lên thành ngân hàng đô thị trong năm 2008, với quy mô và nguồn vốn còn hạn chế và lĩnh vực hoạt động còn hạn hẹp nhưng trong 3 năm qua (2005, 2006, 2007) Ngân hàng đã có lợi nhuận tăng cao với quy mô tăng trưởng. Bên cạnh việc huy động vốn thì Ngân hàng chủ yếu là cho vay ở lĩnh vực nông nghiệp với nhiều hình thức cho vay khác nhau. Và tất nhiên, cùng với sự tăng trưởng của quy mô, nguồn vốn và lợi nhuận thì tình hình huy động vốn và tình hình cho vay của Ngân hàng trong 3 năm qua cũng tăng trưởng không ngừng, năm sau luôn cao hơn năm trước. Ngân hàng huy động nhiều hơn, cho vay nhiều hơn với các sản phẩm ngày càng mở rộng và phong phú hơn. Tuy nhiên, cùng với việc mở rộng quy mô cho vay và lợi nhuận ngày càng cao là việc rủi ro trong tín dụng của Ngân hàng cũng không ngừng tăng lên. Song, nếu xét về tỷ trọng của nợ quá hạn và nợ xấu trong tổng dư nợ cho vay thì Ngân hàng Mỹ Xuyên đã cho vay hiệu quả khi tỷ trọng này không cao, vẫn nằm trong mức độ cho phép mà Ngân hàng Nhà nước quy định. Nhưng như vậy không có nghĩa là Ngân hàng Mỹ Xuyên có thể chủ quan và lơ là trong việc quản lý các khoản nợ vay và quản lý rủi ro tín dụng vì qua phân tích và tính toán thì hệ số rủi ro tín dụng của Ngân hàng khá cao và tỷ lệ thu nợ của Ngân hàng lại giảm qua từng năm chứng tỏ Ngân hàng vẫn có những rủi ro tín dụng không nhỏ và đang tiềm ẩn, do đó Ngân hàng cần có những biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng trong quá trình hoạt động. Trong phạm vi bài luận văn này em xin đưa ra một số biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Mỹ Xuyên như: biện pháp nhằm tăng cường đội ngũ cán bộ tín dụng và đội ngũ nhân viên giỏi chuyên môn, những biện pháp đối với công tác quản lý rủi ro tại Ngân hàng Mỹ Xuyên. MỤC LỤC Trang CHƯƠNG 1: PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................... 1 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.......................................................................................... 1 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................... 1 1.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................................... 2 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ..................................................................................... 2 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG............... 3 2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI............................................... 3 2.1.1. Khái niệm về Ngân hàng thương mại............................................................... 3 2.1.2. Chức năng của ngân hàng thương mại ............................................................. 4 2.1.3. Các nghiệp vụ chủ yếu của ngân hàng thương mại........................................... 4 2.2. KHÁI QUÁT VỀ TÍN DỤNG................................................................................ 4 2.2.1. Khái niệm, bản chất, chức năng và vai trò của tín dụng.................................... 4 2.2.2. Phân loại tín dụng ............................................................................................ 6 2.2.3. Các nguyên tắc tín dụng .................................................................................. 7 2.2.4. Điều kiện tín dụng ........................................................................................... 7 2.3. DOANH SỐ CHO VAY ......................................................................................... 8 2.4. DOANH SỐ THU NỢ ............................................................................................ 8 2.5. DƯ NỢ .................................................................................................................... 8 2.6. CÁC NHÓM NỢ ĐƯỢC PHÂN LOẠI THEO QUY ĐỊNH ................................ 8 2.7. RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI............ 10 2.7.1. Khái niệm rủi ro ............................................................................................ 10 2.7.2. Các loại rủi ro................................................................................................ 11 2.7.3. Ý nghĩa của việc đo lường rủi ro trong hoạt động của ngân hàng ................... 11 2.8. RỦI RO TÍN DỤNG............................................................................................. 12 2.8.1. Các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng ....................................................... 12 2.8.2. Những thiệt hại do rủi ro tín dụng gây ra ....................................................... 13 2.8.3. Những chỉ tiêu đánh giá – đo lường rủi ro tín dụng ........................................ 14 CHƯƠNG 3: GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NÔNG THÔN MỸ XUYÊN............................................................................ 15 3.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NÔNG THÔN MỸ XUYÊN ................................................................................................................ 15 3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển..................................................................... 15 3.1.2 Cơ cấu tổ chức và bộ máy quản lý .................................................................. 17 3.1.3 Chức năng và phạm vi hoạt động của Ngân hàng Mỹ Xuyên .......................... 20 3.1.4. Vai trò của ngân hàng Mỹ Xuyên .................................................................. 21 3.2. KẾT QUẢ KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG MỸ XUYÊN 3 NĂM ............. 21 3.2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh ....................................................................... 21 3.2.2. Những thuận lợi và khó khăn ......................................................................... 23 3.3. NGÂN HÀNG MỸ XUYÊN TRONG BỐI CẢNH TIẾN LÊN NGÂN HÀNG ĐÔ THỊ ....................................................................................................................... 24 CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG MỸ XUYÊN.................................................................................................... 26 4.1 KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG MỸ XUYÊN .......... 26 4.1.1 Phân tích tình hình huy động vốn.................................................................... 26 4.1.2 Phân tích tình hình cho vay............................................................................. 28 4.1.3 Tình hình thu nợ ............................................................................................. 32 4.1.4 Phân tích tình hình dư nợ................................................................................ 34 4.2 THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG MỸ XUYÊN............ 36 4.2.1 Thực trạng rủi ro huy động vốn ...................................................................... 36 4.2.2 Thực trạng rủi ro cho vay ............................................................................... 37 4.2.2.1 Tình hình nợ quá hạn tại Ngân hàng....................................................... 37 4.2.2.2 Tình hình nợ xấu tại Ngân hàng ............................................................. 40 4.2.2.3 Những nguyên nhân dẫn đến nợ quá hạn tại Ngân hàng Mỹ Xuyên........ 41 4.2.3. Đánh giá rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Mỹ Xuyên......................................... 42 4.2.4. Thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng ....................................................... 43 4.3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG MỸ XUYÊN TRONG 3 NĂM QUA ................................................................................. 43 CHƯƠNG 5: MỘT SỐ BIỆN PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG MỸ XUYÊN.................................................................................................... 46 5.1. ĐỐI VỚI ĐỘI NGŨ CÁN BỘ TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG........................ 46 5.1.1. Ngân hàng nên tăng cường đội ngũ cán bộ tín dụng giỏi chuyên môn ............ 46 5.1.2. Cán bộ tín dụng của Ngân hàng phải được phân công hợp lý và chuyên môn hóa.............................................................................................................................…47 5.1.3. Trong quá trình cấp tín dụng, đội ngũ cán bộ tín dụng cần phải...................... 47 5.2. ĐỐI VỚI CÔNG TÁC QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG.. 48 5.2.1. Về chính sách ................................................................................................ 48 5.2.2. Áp dụng những phương pháp quản lý rủi ro tín dụng ..................................... 48 PHẦN KẾT ................................................................................................................. 53 DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 1: Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Mỹ Xuyên..............................21 Bảng 2: Phân tích doanh lợi tiêu thụ của Ngân hàng ...................................................23 Bảng 3: Phân tích tình hình huy động vốn của Ngân hàng Mỹ Xuyên trong 3 năm.................................................................................................................27 Bảng 4: Phân tích cơ cấu tình hình huy động vốn của Ngân hàng ...............................28 Bảng 5: Phân tích tình hình doanh số cho vay của Ngân hàng.....................................30 Bảng 6: Phân tích cơ cấu doanh số cho vay.................................................................31 Bảng 7: Phân tích tình hình thu nợ của Ngân hàng......................................................32 Bảng 8: Phân tích cơ cấu doanh số thu nợ ...................................................................33 Bảng 9: Tình hình dư nợ của Ngân hàng trong 3 năm ...............................................35 Bảng 10: Cơ cấu tổng dư nợ của Ngân hàng ...............................................................35 Bảng 11: Tình hình nợ quá hạn của Ngân hàng trong 3 năm .......................................38 Bảng 12: Phân tích cơ cấu nợ quá hạn ........................................................................38 Bảng 13: Phân tích tình hình nợ xấu tại Ngân hàng.....................................................40 Bảng 14: Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Mỹ Xuyên ....................42 DANH MỤC HÌNH Trang Hình 1: Sơ đồ bộ máy quản lý tại ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Mỹ Xuyên ...................................................................................................................................17 Biểu đồ 1: Thể hiện kết quả kinh doanh của Ngân hàng ..............................................22 Biểu đồ 2: Thể hiện tình hình huy động vốn trong 3 năm ...........................................27 Biểu đồ 3: Thể hiện doanh số cho vay của Ngân hàng trong 3 năm qua ......................31 Biểu đố 4: Thể hiện tình hình nợ quá hạn tại Ngân hàng .............................................39 CHƯƠNG 1: PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Cùng với phát triển kinh tế của toàn cầu, đặc biệt là ở các nước có nền kinh tế phát triển, lĩnh vực Tài chính – Ngân hàng trên thế giới cũng phát triển và biến động không ngừng. Học hỏi và phát triển cùng với thế giới, quá trình hoạt động trong lĩnh vực Tài chính – Ngân hàng ở nước ta cũng không ngừng lớn mạnh và đa dạng về mọi mặt kể cả số lượng, quy mô, chất lượng. Lĩnh vực kinh doanh này ngày càng phát triển với lợi nhuận cao nhưng cũng đồng nghĩa với rủi ro cao; và ngân hàng trong quá trình hoạt động đã gặp rất nhiều dạng rủi ro như rủi ro tín dụng, rủi ro lãi suất, rủi ro thanh khoản… Các ngân hàng ở nước ta hiện nay hoạt động trong lĩnh vực tín dụng là chính – lĩnh vực này mang lại hơn 70% thu nhập cho ngân hàng nhưng cũng là hoạt động mang rủi ro cao nhất. Các ngân hàng ở nước ta trong quá trình hoạt động tín dụng đã tiến hành cho vay đối với nhiều thành phần kinh tế khác nhau, nhiều doanh nghiệp khác nhau nhưng không phải doanh nghiệp nào kinh doanh cũng có lãi, không phải doanh nghiệp nào sau khi sử dụng vốn vay của ngân hàng đều có đủ khả năng để trả nợ, chính vì vậy không ngân hàng nào không gặp phải tổn thất khi rủi ro tín dụng xảy ra. Để giảm rủi ro tín dụng xảy ra và để hạn chế tổn thất do rủi ro tín dụng gây ra, trong quá trình hoạt động mỗi ngân hàng đều tự xây dựng những biện pháp phòng tránh riêng. Nhưng vấn đề đặt ra là không phải bất kỳ ngân hàng nào cũng có được những biện pháp phòng tránh rủi ro tốt; việc xây dựng một quy trình tín dụng và xây dựng những biện pháp phòng tránh rủi ro tín dụng cho ngân hàng nhất là đối với những ngân hàng mới ra đời và những ngân hàng có quy mô nhỏ thì đó là một thách thức không nhỏ. Do đó sau khi tìm hiểu về hoạt động của ngân hàng, câu hỏi đặt ra đối với em là: giảm thiểu rủi ro tín dụng trong quá trình hoạt động thì ngân hàng cần những biện pháp phòng ngừa hiệu quả nào? Với mục đích tìm hiểu về hoạt động của ngân hàng, em chọn Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Mỹ Xuyên làm nơi thực tập và tìm hiểu. Và qua quá trình tiếp xúc và tìm hiểu đó, em nhận thấy: tuy có quá trình hoạt động gần 20 năm và đã kịp khẳng định vị trí của mình đối với các ngân hàng khác và đối với khách hàng nhưng với quy mô nhỏ nên Ngân hàng Mỹ Xuyên hoạt động chủ yếu là huy động và cho vay, và hoạt động cấp tín dụng là hoạt động mang lại lợi nhuận lớn nhất và có rủi ro cao nhất cho Ngân hàng trong quá trình kinh doanh. Nhưng với quy mô còn hạn hẹp, Ngân hàng Mỹ Xuyên còn có nhiều hạn chế trong hoạt động và một trong những hạn chế đó là Ngân hàng chưa có những biện pháp để quản lý và giảm thiểu tổn thất do rủi ro tín dụng gây ra. Vì những lý do nêu trên nên em chọn đề tài “Một số biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Mỹ Xuyên” làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp của mình. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Hoạt động tín dụng là hoạt động mang lại giá trị cao cho ngân hàng nhưng cũng là hoạt động cần thiết phải có những biện pháp hạn chế và phòng ngừa rủi ro. Một nguyên nhân nào đó tác động đến khách hàng cũng có thể dẫn đến những rủi ro tín dụng cho ngân hàng. Do đó mục tiêu nghiên cứu của đề tài này là: - Đánh giá sơ lược kết quả hoạt động của Ngân hàng Mỹ Xuyên. - Tìm hiểu và đánh giá về thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Mỹ Xuyên. - Đưa ra những biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Mỹ Xuyên. 1.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Vận dụng kiến thức đã học ở trường, kiến thức tích lũy được trong quá trình học tập và nghiên cứu qua sách báo, em sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau đây: - Thu thập tài liệu và số liệu thực tế từ các báo cáo, các tài liệu của Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Mỹ Xuyên trong 3 năm 2005, 2006, 2007. - Các tài liệu trên các phương tiện truyền thông như báo, internet… - Sử dụng các phương pháp: thống kê, phân tích, so sánh các số liệu và dữ liệu thu thập được. - Từ thực trạng rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Mỹ Xuyên, tham khảo thêm sách, báo, ý kiến của các chuyên gia để đánh giá và tìm những biện pháp hạn chế rủi ro cho ngân hàng. 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Trong quá trình hoạt động của Ngân hàng Mỹ Xuyên cũng như của các ngân hàng khác có rất nhiều dạng rủi ro, các loại rủi ro này có thể được chia thành: rủi ro hoạt động, rủi ro môi trường, rủi ro tài chính… Nhưng do thời gian nghiên cứu và khả năng tiếp nhận của bản thân có hạn nên trong nội dung bài nghiên cứu em không phân tích được hết các vấn đề mà chỉ tập trung phân tích đến vấn đề rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần nông thôn Mỹ Xuyên trong 3 năm và nêu một số biện pháp nhằm hạn chế rủi ro tín dụng trong thời gian tới. Đề tài của luận văn tốt nghiệp em chọn tuy không mới trong lĩnh vực ngân hàng nhưng lại không đúng với chuyên ngành em đã học nên bên cạnh việc tiến hành tìm hiểu và tiến hành nghiên cứu đề tài thì điều cần thiết đầu tiên đối với em là phải có những kiến thức cơ bản về lĩnh vực ngân hàng và một cơ sở lý thuyết vững chắc cho bài nghiên cứu. Do đó, làm tiền đề vững chắc cho đề tài của em và cho những phần nghiên cứu phía sau là phần cơ sở lý luận được trình bày ở chương 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG 2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1.1. Khái niệm về Ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại là loại ngân hàng giao dịch trực tiếp với các công ty, xí nghiệp, tổ chức kinh tế và cá nhân, bằng cách nhận tiền gửi, tiền tiết kiệm, rồi sử dụng số vốn đó để cho vay, chiết khấu, cung cấp các phương tiện thanh toán và cung ứng dịch vụ ngân hàng cho các đối tượng nói trên. Ngân hàng thương mại là loại ngân hàng có số lượng lớn và rất phổ biến trong nền kinh tế. Sự có mặt của ngân hàng thương mại trong hầu hết các mặt hoạt động của nền kinh tế, xã hội đã chứng minh rằng: ở đâu có một hệ thống ngân hàng thương mại phát triển, thì ở đó sẽ có sự phát triển với tốc độ cao của nền kinh tế, xã hội và ngược lại. Trong lịch sử phát triển của hệ thống Ngân hàng, các nhà kinh tế học, các nhà quản lý kinh tế đưa ra khái niệm về Ngân hàng thương mại như sau: - Theo Smishkin: “Ngân hàng là tổ chức tài chính nhận tiền gửi và cho vay tiền”. - Theo luật Ngân hàng của Thổ Nhĩ Kỳ: “Ngân hàng thương mại là hội trách nhiệm hữu hạn thiết lập nhằm mục đích nhận tiền ký thác và thực hiện các nghiệp vụ hối đoái, nghiệp vụ hối phiếu và những hình thức vay mượn hay tín dụng khác”. - Theo luật Ngân hàng của Pháp năm 1942: “Ngân hàng thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở nào thường xuyên nhận của công chúng dưới hình thức ký thác hay hình thức khác có số tiền mà họ dùng cho chính họ vào nghiệp vụ chiết khấu tín dụng hay nghiệp vụ tài chính”. - Theo Pháp lện