Trong những năm gần đây, công nghệ kỹ thuật điện tử đã có sự tiến bộ vượt bậc và
ngày càng trở nên đa dạng, phong phú. Các thiết bị điện tử đã chứng minh được khả năng
ưu việt trong đời sống hàng ngày.
Đối với các nước đang phát triển, mà đặc biệt là nước ta, việc cập nhật các công
nghệ tiên tiến đó để giảng dạy trong các trường đại học, cao đẳng ... và ứng dụng vào thực
tế là một vaệc làm rất cần thiết. Do vậy, việc thiết kế những mô hình dàn trải các thiết bị
truyền thanh, đặc trưng của kỹ thuật điện tử, mà điển hình là thiết bị Radio – Cassette phục
vụ cho công tác nghiên cứu, thực tập đo đạc và sửa chữa là vấn đề thiết thực. Các mô hình
cụ thể sẽ tạo điều kiện dễ dàng cho cán bộ giảng dạy truyền đạt kiến thức một cách sinh
động, đồng thời giúp học viên thấy một cách thực tế các thiết bị điện tử mà mình đang học.
85 trang |
Chia sẻ: longpd | Lượt xem: 1935 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Thiết kế và thi công mô hình PAN TIVI màu, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT
KHOA ÑIEÄN – ÑIEÄN TÖÛ
Boä moân: Ñieän – Ñieän Töû
ÑEÀ TAØI:
Sinh vieân thöïc hieän : Ñinh Cao Phöôùc
MSSV : 95101114
Lôùp : 95 KÑÑ
Giaùo vieân höôùng daãn : Haø A Thoài
TP HOÀ CHÍ MINH thaùng 3- 2000
LÔØI CAÛM TAÏ
Em xin chaân thaønh caûm ôn taát caû quùy thaày coâ trong khoa ñieän, ñaëc bieät laø thaày HAØ A
THOÀI, ñaõ taän tình höôùng daãn vaø taïo ñieàu kieän giuùp ñôõ em trong suoát quaù trình laøm luaän aùn.
Xin chaân thaønh caûm ôn taát caû caùc baïn ñaõ ñoùng goùp yù kieán giuùp toâi hoøan thaønh taäp
luaän vaên naøy.
Sinh vieân thöïc hieän
Ñinh Cao Phöôùc
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, coâng ngheä kyõ thuaät ñieän töû ñaõ coù söï tieán boä vöôït baäc vaø
ngaøy caøng trôû neân ña daïng, phong phuù. Caùc thieát bò ñieän töû ñaõ chöùng minh ñöôïc khaû naêng
öu vieät trong ñôøi soáng haøng ngaøy.
Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, maø ñaëc bieät laø nöôùc ta, vieäc caäp nhaät caùc coâng
ngheä tieân tieán ñoù ñeå giaûng daïy trong caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng ... vaø öùng duïng vaøo thöïc
teá laø moät vaeäc laøm raát caàn thieát. Do vaäy, vieäc thieát keá nhöõng moâ hình daøn traûi caùc thieát bò
truyeàn thanh, ñaëc tröng cuûa kyõ thuaät ñieän töû, maø ñieån hình laø thieát bò Radio – Cassette phuïc
vuï cho coâng taùc nghieân cöùu, thöïc taäp ño ñaïc vaø söûa chöõa laø vaán ñeà thieát thöïc. Caùc moâ hình
cuï theå seõ taïo ñieàu kieän deã daøng cho caùn boä giaûng daïy truyeàn ñaït kieán thöùc moät caùch sinh
ñoäng, ñoàng thôøi giuùp hoïc vieân thaáy moät caùch thöïc teá caùc thieát bò ñieän töû maø mình ñang hoïc.
Trong khuynh höôùng ñoù, em ñaõ ñöôïc giao ñeà taøi: “THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG MOÂ
HÌNH RADIO – CASSETTE”. Vôùi nhöõng kieán thöùc ñaõ ñöôïc thaày coâ trang bò, keát hôïp vôùi
söï noã löïc cuûa baûn thaân, em quyeát taâm phaán ñaáu hoøan thaønh nhieäm vuï ñeå keát quaû naøy coù yù
nghóa nhaát.
Vì khaû naêng vaø thôøi gian coù haïn, neân trong quaù trình laøm luaän aùn seõ khoâng traùnh khoûi
nhöõng sai soùt. Raát mong quùy thaày coâ vaø caùc baïn ñoùng goùp yù kieán.
Thaùng 2 _ 2000
ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA TP_HCM
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT
*****
COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM
ÑOÄC LAÄP – TÖÏ DO - HAÏNH PHUÙC
*****
KHOA ÑIEÄN
BOÄ MOÂN: ÑIEÄN - ÑIEÄN TÖÛ
*****
NHIEÄM VUÏ LUAÄN AÙN
- Teân ñeà taøi: Thieát keá vaø thi coâng moâ hình RADIO – CASSETTE.
- Giaùo vieân höôùng daãn: Haø A Thoài.
- Sinh vieân thöïc hieän: Ñinh Cao Phöôùc.
- Noäi dung caùc phaàn thuyeát minh vaø tính toùan:
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
- Ngaøy giao ñeà taøi: ..............................................................................................
- Ngaøy hoøan thaønh ñeà taøi: ...................................................................................
Giaùo vieân höôùng daãn kyù teân
(Kyù vaø ghi roõ hoï teân)
Thoâng qua boä moân
Ngaøy ........ thaùng ...... naêm 2000
Chuû nhieäm boä moân
(Kyù vaø ghi roõ hoï teân)
MUÏC ÑÍCH VAØ YÙ NGHÓA THÖÏC TIEÃN
Ngaøy nay, caùc tröôøng trung hoïc daïy ngheà vaø tröôøng kyõ thuaät ñang chieám ñöôïc söï
quan taâm, chuù yù cuûa nhaø nöôùc. Ñeå naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc, taát caû caùc tröôøng naøy
ñeàu coá gaéng trang bò ñaày ñuû nhöõng thieát bò caàn thieát. Beân caïnh nhöõng baøi hoïc lyù thuyeát, thì
caùc moâ hình cuõng nhö hình veõ minh hoïa seõ gíup cho hoïc vieân thaáy ñöôïc thöïc teá. Caùc thieát
bò naøy goùp phaàn raát quan troïng trong vieäc daãn daét caùc hoïc vieân töø lyù thuyeát ñeán thöïc haønh.
Nhôø vaäy neân baøi giaûng ôû lôùp giuùp hoïc vieân tieáp thu mau choùng vaø khoâng bò ngôõ ngaøng khi
thöïc haønh. Ñoù chính laø caàu noái giöõa vieäc daïy vaø hoïc.
Sinh vieân thöïc hieän
Ñinh Cao Phöôùc
GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI
Ngaønh kyõ thuaät truyeàn thanh coù vò trí quan troïng trong ñôøi soáng haèng ngaøy. Noù truyeàn
ñi nhöõng tin töùc, chöông trình thôøi söï, ca nhaïc...Radio – Cassette laø moät trong nhöõng öùng
duïng cuûa kyõ thuaät truyeàn thanh. Ñeà taøi naøy raát phong phuù, ña daïng nhöng do kieán thöùc coøn
nhieàu giôùi haïn vaø nhöõng baát lôïi khaùch quan naûy sinh neân em chæ coù theå laøm toát vieäc phaân
tích moät Radio _ Cassette daïng ñôn giaûn.
Sinh vieân thöïc hieän
Ñinh Cao Phöôùc
Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân höôùng daãn
............................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Giaùo vieân höôùng daãn
(kyù vaø ghi roõ hoï teân)
Nhaän xeùt cuûa giaùo vieân duyeät
............................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Giaùo vieân duyeät
(kyù vaø ghi roõ hoï teân)
PHAÀN I
SÔ LÖÔÏC VEÀ RADIO – CASSETTE
CHÖÔNG 1: KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ RADIO
A. NGUYEÂN LYÙ THU PHAÙT SOÑNG VOÂ TUYEÁN:
I. BÖÙC XAÏ ÑIEÄN TÖØ:
Caùc soùng voâ tuyeán ñieän duøng trong kyõ thuaät thoâng tin, tia hoàng ngoïai maø chuùng ta
caûm nhaän ñöôïc hieäu öùng nhieät treân da hoaëc aùnh saùng thaáy ñöôïc töø maøu tím -> ñoû, hay tia töû
ngoïai, tia X, tia gamma phaùt töø caùc chaát phoùng xaï… ñeàu laø nhöõng soùng coù taàn soá khaùc
nhau cuûa böùc xaï ñieän töø. Böùc xaï ñieän töø coøn goïi laø soùng ñieän töø, noù coù theå chuyeån ñoåi laãn
nhau trong khoâng gian truyeàn daãn töø daïng ñieän tröôøng sang daïng töø tröôøng vaø ngöôïc laïi.
Soùng ñieän töø lan truyeàn trong khoâng gian vôùi vaän toác 300.000 Km/s. Neáu goïi C laø vaän
toác truyeàn soùng, f laø taàn soá vaø laø böôùc soùng cuûa böùc xaï ta coù:
Cf
Taàn soá cuûa soùng ñieän töø laø hec (Hz). Trong kyõ thuaät thoâng tin soùng voâ tuyeán ñieän
coù böôùc soùng tính baèng (m) hay centimet (cm) coøn caùc böùc xaï khaùc nhö aùnh saùng, tia X,
tia Gamma … coù böôùc soùng tính baèng A0 vôùi 1A0= 10-10 m.
II. TÍN HIEÄU ÑIEÄN:
Trong kyõ thuaät thoâng tin, aâm thanh hoaëc hình aûnh ñöôïc bieán ñoåi thaønh moät ñaïi löôïng
ñieän döôùi daïng doøng ñieän hoaëc ñieän aùp. Doøng ñieän hoaëc ñieän aùp tín hieäu ñöôïc goïi laø tín
hieäu ñieän. Tín hieäu ñieän thöôøng gaëp laø tín hieäu aâm taàn (AF) vaø tín hieäu hình (VF).
1.Tín hieäu aâm taàn: (AF: audio frequency)
Tín hieäu aâm taàn laø tín hieäu coù taàn soá trong khoûang taàn soá aâm thanh nghe ñöôïc (20Hz-
20.000Hz) thieát bò thöôøng duøng ñeå chuyeån ñoåi aâm thanh ra tín hieäu aâm taàn laø micro.
2.Tín hieäu hình: (VF: video frequency)
Tín hieäu hình laø tín hieäu ñieän coù cöôøng ñoä bieán thieân theo ñoä saùng cuûa caùc phaàn töû
hình. Taàn soá toái ña cuûa tín hieäu hình tæ leä vôùi bình phöông soá ñöôøng phaân giaûi cuûa hình aûnh
vaø noù coù trò soá tính baèng Mhz.
III. ÑIEÀU CHEÁ TÍN HIEÄU ÑIEÄN:
Tieáng noùi vaø aâm nhaïc sau khi ñaõ ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh tín hieäu aâm taàn duø ñaõ
ñöôïc naâng cao coâng suaát vaãn khoâng theå ñöa ra Antenna phaùt ñeå truyeàn tin döôùi daïng soùng
ñieän töø laø vì:
- Qua antenna phaùt soùng tín hieäu aâm taàn khoâng phaùt xa ñöôïc vì taàn soá khoâng ñuû
cao (döôùi 20Khz).
- Neáu taàn soá tín hieäu ñuû lôùn ñeå phaùt böùc xaï ñöôïc thì hieäu suaát cuûa coâng taùc thaáp,
ñaøi phaùt soùng raát phöùc taïp, phaåm chaát cuûa tín hieäu thu ñöôïc raát keùm.
Do vaäy, ñeå truyeàn tín hieäu aâm taàn döôùi daïng böùc xaï ñieän töø ngöôøi ta duøng kyõ thuaät
ñieàu cheá. Duøng tín hieäu aâm taàn ñieàu cheá moät tín hieäu cao taàn ñeå ñöôïc moät tín hieäu khaùc,
tín hieäu ñaõ ñieàu cheá vöøa chöùa tín hieäu aâm taàn truyeàn ñi vöøa coù taàn soá cao ñuû khaû naêng ñöa
ra antenna phaùt deã daøng böùc xaï thaønh caùc soùng ñieän töø truyeàn lan trong khoâng gian. Quaù
trình “ñieàu cheá” laø nhaèm loàng tín hieäu aâm taàn vaøo tín hieäu cao taàn, duøng soùng cao taàn
“mang” soùng aâm taàn ñi. Soùng cao taàn goïi laø soùng mang.
Taïi maùy thu, tín hieäu aâm taàn (chöùa tin töùc caàn truyeàn ñi) ñöôïc taùch khoûi tín hieäu
cao taàn tieáp tuïc xöû lyù khueách ñaïi … ñöôïc chuyeån ra loa ñeå taùi taïo laïi tín hieäu aâm thanh.
Trong kyõ thuaät bieán ñieäu, ta coù bieán ñieäu bieân ñoä (AM) vaø bieán ñieäu taàn soá (FM)
ñöôïc söû duïng trong heä thoáng aâm thanh.
1. Bieán ñieäu tín hieäu AM: (Amptitude Modulation)
Bieán ñieäu bieân ñoä coøn ñöôïc goïi laø ñieàu cheá bieân ñoä hay ñieàu bieân. Hình (1a) laø tín
hieäu cao taàn (RF: Radio Frequency) chöa ñöôïc ñieàu cheá. Hình (1b) laø tín hieäu aâm taàn (AF)
cuûa tin töùc caàn truyeàn ñi vaø hình (1c) laø keát quaû cuóa söï ñieàu bieán, tín hieäu ñieàu bieán hay
coøn goïi laø soùng AM.
Tín hieäu ñaõ ñöôïc ñieàu bieán bieân ñoä coù taàn soá baèng taàn soá tín hieäu cao taàn nhöng
bieân ñoä thay ñoåi theo tín hieäu aâm taàn.
Ngöôøi ta chöùng minh ñöôïc raèng neáu tín hieäu cao taàn RF coù taàn soá f0 ñöôïc ñieàu cheá
bieân ñoä bôûi tín hieäu aâm taàn AF coù taàn soá f thì tín hieäu ñieàu bieân AM coù ba thaønh phaàn:
soùng mang f0 vaø hai bieân taàn mang f0 – f vaø f0 + f (hình 2).
Hieäu soá (f0 + f )- (f0 - f) = 2f = BW ñöôïc goïi laø baêng thoâng, daûi thoâng hoaëc phoå
soùng. Caùc ñaøi phaùt thanh thöôøng coù BW = 10Khz.
Hình a
Hình b
Hình 1: Bieán ñieäu bieân ñoä.
a) Tín hieäu cao taàn RF
b) Tín hieäu aâm taàn AF
c) Tín hieäu ñieàu bieân AM
Hình 2: Taàn phoå cuûa tín hieäu cao taàn ñieàu cheá bôûi tín hieäu aâm taàn.
a) Bôûi moät ñôn aâm
b) Bôûi moät daûi aâm taàn
2. Bieán ñieäu taàn soá FM: (Frequency Modulation)
Bieán ñieäu taàn soá coøn ñöôïc goïi laø ñieàu taàn.
Hình 3 cho ta thaáy daïng tín hieäu cao taàn ñaõ ñöôïc ñieàu cheá taàn soá bôûi tín hieäu aâm
taàn. Tín hieäu aâm taàn laøm thay ñoåi taàn soá cuûa tín hieäu cao taàn (soùng mang) bieân ñoä giöõ
nguyeân.
Goïi f0 laø taàn soá tín hieäu cao taàn chöa ñieàu cheá, sau khi ñaõ bieán ñieäu thì ôû nöûa chu
kyø döông taàn soá taêng leân f0 +f =f1 vaø ôû nöõa chu kyø aâm taàn soá giaûm xuoáng coøn f0 -f =f2 .
Soùng FM phaùt ñi coù taàn soá laø f= f0 f. Trong ñoù f0 goïi laø taàn soá trung taâm, f goïi laø ñoä
leäch taàn, di taàn hoaëc gia taàn.
Baêng thoâng BW cuûa ñaøi phaùt soùng FM giôùi haïn ôû 150Khz.
BW = 2f =150Khz.
Hình c
f0-f f0+f f0 f0
Hình 3: Soùng ñaõ bieán ñieäu aâm taàn.
3. So saùnh soùng bieán ñieäu FM vaø AM:
So vôùi soùng bieán ñieäu AM soùng bieán ñieäu taàn soá FM coù nhöõng öu ñieåm sau:
- Chaát löôïng aâm thanh toát, tính choáng nhieãu cao.
- Maùy phaùt soùng FM cung caáp coâng suaát coá ñònh coù hieäu suaát coâng taùc cao.
Tuy nhieân khuyeát ñieåm cuûa noù coù baêng thoâng quaù roâng neân chæ thích hôïp vôùi soùng
ngaén vaø cöïc ngaén. Do ñoù cöï ly truyeàn xa chæ döôùi 100Km. Töø söï so saùnh treân, soùng FM
thöôøng ñöôïc söû duïng phaùt thanh aâm nhaïc cho töøng ñaøi ñòa phöông vì noù coù chaát löôïng toát
hôn soùng AM.
IV. SOÙNG VOÂ TUYEÁN ÑIEÄN:
Soùng voâ tuyeán ñieän goïi laø soùng ñieän töø. Tín hieäu cao taàn (soùng mang) sau khi ñöôïc
ñieàu cheá (bieán ñieäu) bôûi tín hieäu aâm taàn vaø khueách ñaïi ñöôïc antenna phaùt böùc ra khoâng
gian haiphaàn: ñieän tröôøng vaø töø tröôøng cuøng taàn soá naèm treân hai maët phaúng vuoâng goùc vôùi
nhau vaø vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn soùng.
Cöôøng ñoä soùng lan truyeàn taïi moät ñieåm phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá:
- Keát caáu antenna phaùt.
- Coâng suaát ñaøi phaùt.
- Moâi tröôøng truyeàn soùng.
- Caùc yeáu toá veà thôøi tieát, ñòa lyù…
1. Phaân loïai baêng thoâng:
Soùng voâ tuyeán ñieän ñöôïc chia laøm 8 loaïi ñeå tieän goïi teân vaø söï phaân chia naøy khoâng
coù yù nghóa tuyeät ñoái.
Loaïi taàn soá
soùng
Böôùc
soùng
Teân
goïi
Teân thoâng
duïng
Coâng duïng
1 10Khz-
30Khz
30km-
10km
Sieâu haï
taàn
VLF Thoâng tin lieân laïc ñöôøng daøi.
2 30Khz- 10km- haï taàn LF Thoâng tin lieân laïc ñöôøng daøi haøng
300Khz 1km haûi.
3 300Khz
– 3Mhz
1000m-
100m
trung
taàn
MF Truyeàn tin haøng haûi.
4 3Mhz –
30Mhz
100m-
10m
Cao taàn HF Thoâng tin lieân laïc ñöôøng daøi vaø
trung bình.
5 30Mhz-
300Mh
10m-
1m
Thöôïng
cao taàn
VHF Truyeàn hình, thoâng tin lieân laïc
ñöôøng ngaén.
6 300Mhz-
3Ghz
1m-
10cm
Toái cao
taàn
UHF Gioáng nhö VHF
7 3Ghz-
30Ghz
10cm-
1cm
Sieâu
cao taàn
SHF Gioáng nhö VHF
8 30Ghz-
300Ghz
1cm-
1mm
Cöïc
cao taàn
EHF Rada tieáp caän voâ tuyeán
Baûng 1: Phaân loaïi baêng thoâng.
Ghi chuù: Soùng coù taàn soá 2000Mhz trôû leân goïi laø soùng Viba.
2. Söï lan truyeàn cuûa soùng ñieän töø:
Coù hai ñöôøng chính ñeå soùng voâ tuyeán ñieän töø ñi töø anten phaùt ñeán anten thu:
- Soùng ñaát: soùng truyeàn lan gaàn maët ñaát töø nôi phaùt ñeán nôi thu soùng truyeàn lan
tröïc tieáp.
- Soùng trôøi: soùng truyeàn lan ñeán caùc taàng ñieän ly cuûa baàu khí quyeån phaûn xaï trôû veà
nôi thu, soùng truyeàn lan giaùn tieáp.
Hình 4: Söï truyeàn lan soùng voâ tuyeán
a) Soùng ñaát
b) Soùng trôøi
Söï truyeàn lan cuûa soùng trôøi luoân thay ñoåi theo thôøi tieát nghóa laø luoân thay ñoåi theo
söï bieán ñoäng cuûa hai lôùp khí quyeån bao quanh traùi ñaát. Coøn söï lan truyeàn cuûa soùng ñaát laïi
bò haïn cheá bôûi ñòa hình (nuùi, bieån…) vaø taàm xa truyeàn lan khoù vöôït qua 100Km do ñoä cong
cuûa traùi ñaát (hình 4).
Anten phaùt
Anten thu
(a)
Anten phaùt
Anten thu
Khuùc xaï
taàng ñieän ly
(b)
Töø soùng VHF trôû leân (soùng cöïc ngaén) khoâng phaûn xaï ôû taàng ñieän ly neân vöôït ra
ngoøai vuõ truï, do ñoù noù chæ truyeàn lan döôùi ñaát neân chæ thích hôïp vôùi thoâng tin gaàn.
Töø soùng HF (soùng ngaén) chuû yeáu truyeàn lan döôùi daïng soùng trôøi, noù ñöôïc taàng ñieän
ly phaûn xaï, neân cöï ly truyeàn raát xa, thích hôïp vôùi thoâng tin xa.
Caàn löu yù raèng$ caøng xa