Đã hơn 10 năm kể từ khi thị trường chứng khoán Việt Nam hình thành tuy cũng có những
thành tựu nhất định nhưng vẫn còn nhiều yếu kém và tồn tại không ít rủi ro. Hiện nay, ở
nước ta tồn tại đa số là các nhà đầu tư cá nhân và kinh doanh chủ yếu dựa vào những khuyến
nghị của các công ty chứng khoán được định giá bằng phương pháp chiết khấu dòng tiền
hoặc phương pháp tương đối. Tuy nhiên, với tình hình biến động của thị trường hiện nay thì
các phương pháp này tỏ ra kém hiệu quả và không thể dự báo được những chuyển biến của
thị trường để nhà đầu tư có thể thực hiện quyết định kinh doanh một cách linh động hơn.
Do vậy, việc nghiên cứu ứng dụng các lý thuyết đầu tư tài chính hiện đại vào TTCKVN
trong giai đoạn hiện nay là một việc hết sức quan trọng và cấp thiết. Hơn nữa, đã có nhiều
nghiên cứu trên thế giới trong việc ứng dụng các lý thuyết đầu tư tài chính vào thị trường
chứng khoán, đặc biệt là các nghiên cứu thực nghiệm trên các thị trường chứng khoán ở
các nước mới nổi đã cho những kết quả có ý nghĩa vô cùng thiết thực. Điều đó càng khẳng
định thêm tính đúng đắn và tính thực nghiệm của các mô hình. Thấy được sự cần thiết của
việc vận dụng các mô hình để dự đoán thị trường chứng khoán, chúng tôi quyết định nghiên
cứu đề tài “Ứng dụng mô hình CAPM và Fama French dự báo tỷ suất sinh lợi để kinh
doanh chứng khoán trên thị trường Việt Nam”.
111 trang |
Chia sẻ: longpd | Lượt xem: 3586 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Ứng dụng mô hình CAPM và FAMA FRENCH dự báo tỷ suất sinh lợi để kinh doanh chứng khoán trên thị trường việt nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
-----------------
CÔNG TRÌNH DỰ THI
GIẢI THƢỞNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SINH VIÊN
“NHÀ KINH TẾ TRẺ – NĂM 2011”
TÊN CÔNG TRÌNH:
ỨNG DỤNG MÔ HÌNH CAPM VÀ FAMA FRENCH DỰ BÁO
TỶ SUẤT SINH LỢI ĐỂ KINH DOANH CHỨNG KHOÁN TRÊN
THỊ TRƢỜNG VIỆT NAM
THUỘC NHÓM NGÀNH: KHOA HỌC KINH TẾ
2
MỤC LỤC
Trang
Tóm tắt đề tài ....................................................................................................................................... 6
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................................. 6
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................................................... 6
3. Nội dung nghiên cứu ....................................................................................................................... 6
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................................. 7
5. Đóng góp và hướng phát triển đề tài ............................................................................................... 7
6. Những từ viết tắt .............................................................................................................................. 8
Chƣơng 1: Mô hình CAPM, Fama French và một số mô hình phổ biến khác để thực
hiện quyết định đầu tƣ trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam ................................................. 9
1.1 Giá chứng khoán và các yếu tố ảnh hưởng đến giá chứng khoán .............................................. 9
1.1.1 Vai trò của việc định giá trong việc đưa ra một quyết định đầu tư ................................... 9
1.1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến giá chứng khoán ..................................................................... 10
1.1.2.1 Nhóm yếu tố kinh tế.................................................................................................. 10
1.1.2.2 Nhóm yếu tố phi kinh tế ........................................................................................... 11
1.1.2.3 Nhóm yếu tố thị trường ............................................................................................ 11
1.2 Một số mô hình định giá chứng khoán phổ biến ....................................................................... 12
1.2.1 Mô hình định giá tài sản vốn CAPM ................................................................................ 12
1.2.1.1 Các giả định của mô hình CAPM ............................................................................ 12
1.2.1.2 Mô hình CAPM với nhân tố phần bù rủi ro thị trường........................................... 12
1.2.1.3 Mở rộng các giả định của CAPM ............................................................................ 13
1.2.2 Mô hình Fama French ba nhân tố...................................................................................... 15
1.2.2.1 Những nhân tố khác ngoài phần bù rủi ro thị trường ảnh hưởng đến
tỷ suất sinh lợi cổ phiếu.......................................................................................................... 15
1.2.2.2 Mô hình Fama French ba nhân tố ............................................................................ 16
1.2.3 Hai mô hình định giá chứng khoán phổ biến và ưu khuyết điểm của chúng ................. 18
1.2.3.1 Kỹ thuật chiết khấu dòng tiền .................................................................................. 18
1.2.3.2 Kỹ thuật định giá tương đối...................................................................................... 23
1.3 So sánh các mô hình .................................................................................................................... 27
1.3.1 So sánh CAPM và Fama French ....................................................................................... 27
1.3.2 So sánh CAPM – Fama French và các mô hình định giá khác ....................................... 27
3
1.4 Thực tiễn áp dụng CAPM và Fama French ở một số nước trên thế giới ................................. 28
1.4.1 Ở các nước phát triển ......................................................................................................... 28
1.4.2 Ở các nước đang phát triển ................................................................................................ 31
Chƣơng 2: Thực trạng của việc ứng dụng các mô hình trong đầu tƣ chứng khoán tại
Việt Nam ............................................................................................................................................. 36
2.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến giá chứng khoán ở Việt Nam hiện nay .......................................... 36
2.1.1 Cơ hội tăng trưởng cao....................................................................................................... 36
2.1.2 Những nhân tố vĩ mô, đáng chú ý là: Lạm phát-Lãi suất-Tỷ giá .................................... 36
2.1.3 Bất cân xứng thông tin ....................................................................................................... 39
2.1.4 Chính sách của nhà nước ................................................................................................... 39
2.1.5 Hành vi bầy đàn .................................................................................................................. 42
2.2 Những hạn chế và khó khăn trong quá trình định giá ở thị trường chứng khoán Việt Nam... 43
2.2.1 Thiếu thông tin .................................................................................................................. 43
2.2.2 Những giao dịch có vấn đề ................................................................................................ 44
2.2.3 Tiêu chuẩn kế toán ............................................................................................................. 45
2.2.4 Quy mô nhỏ nên thiếu sự so sánh...................................................................................... 45
2.2.5 Vấn đề công ty gia đình ..................................................................................................... 46
2.2.6 Trình độ hiểu biết chung về chứng khoán còn hạn chế ................................................... 46
2.3 Tình hình vận dụng các mô hình dự báo tỷ suất sinh lợi để kinh doanh chứng khoán ở
Việt Nam hiện nay .............................................................................................................................. 46
2.3.1 Các mô hình sử dụng phương pháp chiết khấu dòng tiền................................................ 48
2.3.1.1 Thực trạng một số chứng khoán được định giá theo phương pháp này. ............... 48
2.3.1.2 Những khó khăn trong việc áp dụng tại Việt Nam. ................................................ 51
2.3.2 Các mô hình sử dụng phương pháp định giá tương đối. .................................................. 54
2.3.2.1 Thực trạng sử dụng mô hình này trên thị trường Việt Nam. .................................. 54
2.3.2.2 Những khó khăn trong việc áp dụng tại Việt Nam. ................................................ 55
2.4 Những tác động của việc định giá sai đến thị trường chứng khoán Việt Nam ........................ 58
2.5 Sự cần thiết phải có một mô hình dự báo tỷ suất sinh lợi trong đầu tư chứng khoán ở
Việt Nam. ............................................................................................................................................ 60
Chƣơng 3: Kiểm định mô hình CAPM và Fama French để dự báo tỷ suất sinh lợi trong
việc kinh doanh trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam ........................................................... 64
3.1 Áp dụng CAPM và Fama French vào thị trường chứng khoán Việt Nam ............................... 64
4
3.1.1 Điều kiện để áp dụng mô hình ........................................................................................... 64
3.1.2 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................... 65
3.1.2.1 Xác định cách tính toán các biến trong mô hình ..................................................... 65
3.1.2.2 Các phương pháp phân tích dữ liệu .......................................................................... 67
3.1.2.3 Dữ liệu nghiên cứu.................................................................................................... 67
3.2 Ước lượng tỷ suất sinh lợi kỳ vọng bằng mô hình CAPM ....................................................... 68
3.2.1 Phân tích dữ liệu sơ bộ ....................................................................................................... 68
3.2.2 Kết quả hồi quy .................................................................................................................. 68
3.2.3 Kiểm định tự tương quan ................................................................................................... 69
3.2.4 Kiểm định phương sai thay đổi ......................................................................................... 70
3.3 Ước lượng tỷ suất sinh lợi kỳ vọng bằng mô hình Fama French ............................................. 70
3.3.1 Phân tích dữ liệu sơ bộ ....................................................................................................... 70
3.3.2 Kiểm định các giả thiết thống kê ....................................................................................... 71
3.3.3 Kết quả hồi quy .................................................................................................................. 72
3.3.4 Kiểm định tự tương quan ................................................................................................... 74
3.3.5 Kiểm định phương sai thay đổi ......................................................................................... 74
3.4 So sánh kết quả giữa các mô hình .............................................................................................. 75
3.5 Những cân nhắc khi áp dụng hai mô hình trên .......................................................................... 75
Chƣơng 4: Áp dụng mô hình CAPM và Fama French để định giá chứng khoán và đƣa
ra kiến nghị đầu tƣ............................................................................................................................ 77
4.1 Xác định chứng khoán được giá cao và định giá thấp trên sàn HOSE..................................... 77
4.1.1 Phương pháp xử lý dữ liệu ................................................................................................. 77
4.1.2 Kết quả phân tích ................................................................................................................ 84
4.2 Khuyến nghị đầu tư ..................................................................................................................... 87
Phần kết luận ..................................................................................................................................... 88
Tài liệu tham khảo ............................................................................................................................ 89
Phụ lục
Phụ lục 1: Tóm tắt tác động qua lại giữa các nhân tố ảnh hưởng đến giá chứng khoán ................ 91
Phụ lục 2: Thống kê các phương pháp định giá ................................................................................ 92
Phụ lục 3: Các cổ phiếu được chọn làm mẫu nghiên cứu ................................................................ 95
Phụ lục 4: Kiểm định sự phù hợp của mô hình CAPM ở Việt Nam ............................................... 97
Phụ lục 5: Kết quả kiểm định tự tương quan mô hình CAPM .......................................................100
5
Phụ lục 6: Kết quả kiểm định phương sai thay đổi mô hình CAPM .............................................101
Phụ lục 7: Kiểm định sự phù hợp của mô hình FF3FM ở Việt Nam.............................................102
Phụ lục 8: Kiểm định đa cộng tuyến trong mô hình FF3FM. ........................................................105
Phụ lục 9: Kiểm định tự tương quan mô hình FF3FM. ..................................................................106
Phụ lục 10: Kiểm định phương sai thay đổi mô hình FF3FM. ......................................................107
Phụ lục 11: Các chứng khoán được chọn để dự báo bằng hai mô hình CAPM và FF3FM .........108
Phụ lục 12: Phiếu khảo sát ...............................................................................................................110
6
TÓM TẮT ĐỀ TÀI
1. Lý do chọn đề tài
Đã hơn 10 năm kể từ khi thị trường chứng khoán Việt Nam hình thành tuy cũng có những
thành tựu nhất định nhưng vẫn còn nhiều yếu kém và tồn tại không ít rủi ro. Hiện nay, ở
nước ta tồn tại đa số là các nhà đầu tư cá nhân và kinh doanh chủ yếu dựa vào những khuyến
nghị của các công ty chứng khoán được định giá bằng phương pháp chiết khấu dòng tiền
hoặc phương pháp tương đối. Tuy nhiên, với tình hình biến động của thị trường hiện nay thì
các phương pháp này tỏ ra kém hiệu quả và không thể dự báo được những chuyển biến của
thị trường để nhà đầu tư có thể thực hiện quyết định kinh doanh một cách linh động hơn.
Do vậy, việc nghiên cứu ứng dụng các lý thuyết đầu tư tài chính hiện đại vào TTCKVN
trong giai đoạn hiện nay là một việc hết sức quan trọng và cấp thiết. Hơn nữa, đã có nhiều
nghiên cứu trên thế giới trong việc ứng dụng các lý thuyết đầu tư tài chính vào thị trường
chứng khoán, đặc biệt là các nghiên cứu thực nghiệm trên các thị trường chứng khoán ở
các nước mới nổi đã cho những kết quả có ý nghĩa vô cùng thiết thực. Điều đó càng khẳng
định thêm tính đúng đắn và tính thực nghiệm của các mô hình. Thấy được sự cần thiết của
việc vận dụng các mô hình để dự đoán thị trường chứng khoán, chúng tôi quyết định nghiên
cứu đề tài “Ứng dụng mô hình CAPM và Fama French dự báo tỷ suất sinh lợi để kinh
doanh chứng khoán trên thị trường Việt Nam”.
2. Mục đích nghiên cứu
Hiện nay ở Việt Nam chưa thấy ứng dụng một mô hình dự báo tỷ suất sinh lợi nào, tuy
nhiên thực trạng thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay cho thấy sự cần thiết phải ứng
dụng các mô hình kinh tế - tài chính để xác định rủi ro và lợi nhuận của cổ phiếu. Đáp ứng
tiêu chí này có thể kể đến hai mô hình nổi tiếng là mô hình định giá tài sản vốn CAPM và mô
hình 3 nhân tố Fama-French. Hai mô hình trên đã được kiểm định ở một số nước trên thế giới
và ứng dụng trong kinh doanh khá thành công. Bài nghiên cứu đứng trên quan điểm của một
nhà đầu tư nhằm mục đích kiểm định khả năng ứng dụng 2 mô hình trên vào TTCKVN để
giới thiệu thêm một công cụ cho các nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định kinh doanh một
cách hiệu quả nhất.
3. Nội dung nghiên cứu
3.1 Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là các mô hình đầu tư tài chính hiện đại như: mô hình định giá tài
sản vốn (CAPM), mô hình ba nhân tố Fama-French cùng với các phương pháp định giá phổ
7
biến như: Phương pháp chiết khấu dòng tiền (bao gồm: mô hình hiện giá cổ tức, hiện giá
dòng tiền hoạt động, hiện giá dòng tiền vốn cổ phần) và phương pháp định giá tương đối (bao
gồm: giá trên thu nhập, giá trên dòng tiền, giá trên sổ sách, giá trên doanh thu mỗi cổ phần)
3.2 Phạm vi nghiên cứu
Với mục đích nghiên cứu như trên thì đề tài chỉ chú trọng vào phân tích và xử lý dữ liệu
để đưa ra kết quả của các mô hình và các khuyến nghị đầu tư mà không đi sâu vào phân tích
thị trường để đưa ra quyết định. Mọi quyết định đều phụ thuộc và kỹ năng và sở thích của
mỗi nhà đầu tư
Nghiên cứu dựa trên mẫu dữ liệu quan sát là những dữ liệu của các công ty niêm yết trên
Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 1/2007 đến tháng tháng 12/2010
bao gồm: giá đóng cửa trung bình hằng tháng, chỉ số VN-Index, lãi suất phi rủi ro và các dữ
liệu cần thiết khác.
4 Phƣơng pháp nghiên cứu
Bằng việc nghiên cứu các lý thuyết đầu tư tài chính hiểu rõ bản chất và điều kiện áp dụng
kết hợp với nghiên cứu các kết quả thực nghiệm từ các mô hình thế giới, đặc biệt đó là các
kết quả thực nghiệm trên các thị trường chứng khoán ở các quốc gia phát triển như Mỹ, Úc,
Nhật bản, New Zealand và Pháp cùng với các quốc gia ở thị trường mới nổi như Ấn độ, Hàn
quốc, Thái lan và Đài loan để so sánh và đối chiếu khi áp dụng vào thị trường chứng khoán
Việt nam song song với tìm ra các nhược điểm mà các phương pháp hiện đang áp dụng để
kinh doanh chứng khoán tại Việt nam.
5. Đóng góp và hƣớng phát triển của đề tài.
Trong bài nghiên cứu này chúng cung cấp cho các nhà đầu tư một công cụ phân tích và
dự báo tỷ suất sinh lợi của chứng khoán và danh mục đầu tư. Điều này sẽ có ích cho các nhà
đầu tư trong việc quyết định nên nắm giữ những danh mục hay cổ phiếu nào, đồng thời cũng
sẽ cho chúng ta một đánh giá, kiểm định các yếu tố có ảnh hưởng đối với TTCKVN. Với đề
tài nghiên cứu này, tôi hy vọng các kết quả của nó sẽ giúp cho nhà đầu tư trong việc nhận
định rủi ro và lợi nhuận, các xu hướng biến động của thị trường, hiểu rõ bản chất của các
tỷ suất sinh lợi, giá trị thực của tài sản và hỗ trợ ra quyết đ ịnh.
Trong tương lai với khoảng thời gian dài hơn và chuỗi dữ liệu đầy đủ hơn, thiết nghĩ nên
nghiên cứu thêm những nhân tố khác để mô hình đạt sự phù hợp cao hơn. Thực tế hiện nay
đã có những mô hình 4 nhân tố và 5 nhân tố.
8
6. Những từ viết tắt
CAPM: Mô hình định giá tài sản vốn CAPM
FF3FM: Mô hình Fama French ba nhân tố (Fama French 3 Factors Model)
TSSL: Tỷ suất sinh lợi
CTCP: Công ty cổ phần
TTCK VN: Thị trường chứng khoán Việt Nam
9
Chƣơng 1: Mô hình CAPM, Fama French và một số mô hình phổ biến khác để thực
hiện quyết định đầu tƣ trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam
1.1 Giá chứng khoán và các yếu tố ảnh hƣởng đến giá chứng khoán
1.1.1 Vai trò của việc định giá trong việc đƣa ra một quyết định đầu tƣ
Việc định giá chứng khoán có vai trò vô cùng to lớn trong việc tạo ra một thị trường công
bằng và hoạt động trôi chảy. Thật vậy, khi định giá một cách chính xác và giá chứng khoán
được công bố thông tin một cách công khai ra thị trường điều này tạo ra một thị trường công
bằng cho những nhà đầu tư với nhau cùng có cơ hội như nhau do cùng nhận được lượng
thông tin như nhau, sự công bằng giữa nhà đầu tư và doanh nghiệp người bán và người mua
đều mua và bán được chứng khoán của mình với mức giá cả hai bên chấp nhận và không ai
chịu thiệt cả. Và từ sự công bằng của thị trường đó sẽ tạo nên sự trôi chảy trong hoạt động
của thị trường. Hàng hoá được mua bán công khai, đồng nghĩa với việc sự vận động của vốn
nhanh hơn, nhà đầu tư sớm đầu tư được tiền của mình vào lĩnh vực quan tâm, doanh nghiệp
sớm nhận được vốn để đầu tư vào hoạt động sản xuất. Tóm lại, việc định giá chứng khoán
cũng đã góp phần vào việc tạo nên một thị trường công bằng và có hiệu quả hơn.
Việc định giá chứng khoán cũng cân đối được lợi ích của các bên tham gia thị trường.
Những doanh nghiệp thì phát hành cổ phiếu huy động vốn muốn bán được chứng khoán với
giá càng cao càng tốt để có thể thu được lượng vốn tối đa cho doanh nghiệp mình. Những
nhà đầu tư thì hi vọng rằng sẽ mua được chứng khoán với giá có lợi nhất (thấp nhất có thể)
đồng thời có mức sinh lời cao nhất (tỉ lệ lợi tức cao nhất). Việc định giá chứng khoán đã làm
cho sự dung hoà giữa cung và cầu, làm cho người mua và người bán không ai được lợi hơn
và không ai bị thiệt hơn, tạo sự cân đối lợi ích giữa các bên tham gia thị trường.
Định giá chứng khoán giúp nhà đầu tư cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro.Thật vậy, khi
định giá chứng khoán nhà đầu tư sẽ xác định được giá trị thực của chứng khoán, tỷ suất sinh
lợi hiện tại và dự đoán được tỷ suất sinh lợi