Luật học - Hợp đồng vận chuyển

HỢP ĐỒNG VẬN CHUYỂNNgười soạn thảo: TS. Ngô Huy CươngKhoa Luật- Đại học Quốc gia Hà NộiKhái niệmHợp đồng vận chuyển là một hợp đồng cung cấp dịch vụ di chuyển người hoặc vật từ một nơi này tới một nơi khác bằng những phương tiện nhất địnhCó hai loại chuyên chở:+ Có lấy tiền; và+ Không lấy tiềnDẫn đến các qui chế pháp lý khác biệtKhái niệmBộ luật Dân sự Việt Nam“Hợp đồng vận chuyển hành khách là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên vận chuyển chuyên chở hành khách, hành lý đến địa điểm đã định theo thỏa thuận, còn hành khách phải thanh toán cước phí vận chuyển” (Điều 527) “Hợp đồng vận chuyển tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên vận chuyển có nghĩa vụ chuyển tài sản đến địa điểm đã định theo thỏa thuận và giao tài sản đó cho người có quyền nhận, còn bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ trả cuớc phí vận chuyển” (Điều 535)Đối tượng của hợp đồng vận chuyểnDi chuyển người hoặc vật từ nơi này tới nơi khácViệc di chuyển gắn liền với phương tiện di chuyển bằng đường bộ, đường sắt, đường sông, đường biển và đường khôngMỗi loại phương tiện di chuyển trên các đường trên có các kỹ thuật di chuyển khác nhau, vậy dẫn đến cách thức tổ chức chuyên chở khác nhauỨng với mỗi cách thức tổ chức chuyên chở người ta có các quy tắc khác nhau nhằm tới nhanh chóng, an toàn và tiện nghiTừ đó dẫn tới các qui định khác nhau về mối quan hệ giữa người vận chuyển và người thuê vận chuyểnHệ quả của đối tượng vận chuyểnĐối tượng vận chuyển bao gồm cả người và vậtCó sự đối xử khác biệt với các loại đối tượng, do đó có các qui chế pháp lý riêng biệt về vận chuyển người và vận chuyển vậtTrong vận chuyển đồ vật cũng có các qui chế pháp lý khác nhau do tính chất của vật đòi hỏi, ví dụ vận chuyển hàng nguy hiểm, vận chuyển hàng tươi sống...Các loại qui chếĐối với đường vận chuyểnĐối với phương tiện vận chuyểnĐối với đối tượng vận chuyểnĐối với tính chất đền bùĐối với tính chất chuyên nghiệp hay không chuyên nghiệp của người chuyên chởNội địa hay quốc tếVận chuyển thường lệ và không thường lệVận chuyển theo chứng từ vận chuyển và vận chuyển theo chuyếnPhân biệt hợp đồng vận chuyển với các loại hợp đồng khácHợp đồng mua bán có giao hàng tận nơi của người muaHợp đồng xếp dỡ đồ vậtHợp đồng gửi giữHợp đồng thuê kho bãiHợp đồng dọn dẹpHợp đồng chuyển nhàHợp đồng du lịchCác dạng hợp đồng trên đều có những tác vụ phụ khó có thể tách rời, tuy nhiên tác vụ đó có thể tạo ra một hợp đồng riêng rẽÁp dụng các qui định vận chuyển trong pháp luật Việt NamChuyên chở để lấy tiềnNgười chuyên chở phải chuyên nghiệpVậy có thể nói cả Bộ luật Dân sự và các luật khác đều áp dụng cho vận chuyển với tính cách là một hành vi thương mạiGiao kết hợp đồngHợp đồng là sự thỏa thuận giữa hành khách, người gửi với người vận chuyểnHợp đồng không nhất thiết phải lập thành văn bảnHợp đồng được ký kết tại thời điểm các bên thống nhất ý chí, chưa cần thiết phải giao vật hoặc hành khách phải bước lên phương tiện vận chuyểnBằng chứng của hợp đồng vận chuyểnVéVận đơn hoặc các giấy tờ vận chuyển khácĐiều kiện của vận chuyểnĐiều lệ vận chuyển: cụ thể hóa các điều kiện của hợp đồng vận chuyểnVé hoặc vận đơn có thể thể hiện một số điều kiện của hợp đồng vận chuyểnTình huống 1 Ông Hoàng Văn Hộc mua một bộ bàn ghế chạm khảm trai rất đắt tiền. Ông thuê hãng vận chuyển nhẹ nội thành mang tên Mi Ti rất quen thuộc với ông chuyển về 144 Đường Xuân Thủy. Mi Ti giao cho ông một giấy nhận hàng để làm bằng chứng cho việc chuyên chở. Ông vội giao giấy nhận hàng cho bạn ông là Vũ Lì. Khi hàng sắp được chuyển đi, ông ra lệnh cho Mi Ti không mang hàng về 144 Đường Xuân Thủy nữa mà mang về nhà ông. Đồng thời Vũ Lì cũng đến xuất trình giấy nhận hàng và ra lệnh cho Mi Ti mang hàng đến Triển lãm Giảng Võ.Hỏi: Mi Ti phải nghe theo lệnh của ai? Tại sao?Đặc điểm của hợp đồng vận chuyểnNgườigửihàngNgườivậnchuyểnNgườinhậnhàngChủ sởhữuhàngChủ sởhữuphươngtiệnKhông liên can tới hợp đồng Chỉ có quiyền đòi lại vật bị chiếm hữukhông có căn cứ pháp luậtKhông liên can gì tớihợp đồngCó quyền nhận hàng Có quyền khiếu nại về hàng hóa Có quyền yêu cầu thi hành hợp đồngCó quyền đòi ngườinhận hàng trả phí tổn Người gửi có thể khiếu nạivề thiệt hại xảy ra cho người nhận,và ngược lại Người vận chuyển có thể kiệnngười gửi hay người nhậnQuyền của người nhận chỉ phát sinhkhi nhận được tài liệu vận chuyểnLập tài liệu vận chuyểnNgười vận chuyển phải lập và giao tài liệu vận chuyển cho người gửi Tài liệu vận chuyển là bằng chứng về việc nhận hàng để chuyển chở và là bằng chứng về việc giao hàng cho người vận chuyểnGiữ gìn vậtNgười vận chuyển có nghĩa vụ gìn giữ vật như vật do mình sở hữu trong suốt quá trình vận chuyểnNgười vận chuyển phải bảo đảm các thủ tục để chuyên chở hàng hóaXếp hàng và ngườiNgười vận chuyển phải xếp hàng và hành khách theo đúng qui tắc vận chuyển đối với từng loại đối tượng vận chuyểnNếu việc xếp hàng hoặc hành khách được thực hiện bởi người gửi hoặc người khác không phải người vận chuyển, thì người vận chuyển vẫn phải có nghĩa vụ kiểm soát công việc sắp xếp đóTrách nhiệm về những thiệt hại đối với người hoặc hàng phát sinh từ việc xếp sắp do người vận chuyển tiến hành là trách nhiệm theo hợp đồngTrách nhiệm về thiệt hại xảy ra đối với phương tiện vận chuyển do việc người gửi xếp hàng là trách nhiệm ngoài hợp đồngDi chuyểnNgười vận chuyển phải thực hiện chỉ thị của người gửi hay hành khách về lộ trình, trừ khi có trở lực của pháp luật hay chính quyền hoặc khách quanNếu không có chỉ thị, thì phải chọn lộ trình ngắn nhất hoặc lộ trình thường dùng trong giao thôngNgười vận chuyển phải chịu trách nhiệm về việc vi phạm các qui tắc nói trênDỡ hàng và xuống kháchNgười vận chuyển có nghĩa vụ dỡ hàng và xuống khách, trừ khi thỏa thuận cho người khác làmNgười vận chuyển phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại do dỡ hàng và xuống khách, trừ khi công việc này được thực hiện bởi người khác, tuy nhiên người vận chuyển vẫn phải chịu trách nhiệm tương ứng với phần lỗi của mình đã góp phần gây nên sự thiệt hạiGiao hàngNgười vận chuyển phải giao hàng cho người có quyền nhậnNgười vận chuyển có quyền kiểm tra xác định quyền nhận hàngNgười vận chuyển có quyền thu tiền rồi mới giao hàng trong trường hợp có thỏa thuậnNgười vận chuyển có quyền yêu cầu người nhận hàng kiểm tra hàng hóa khi giaoYêu cầu chuyên chởNgười gửi, trong quá trình hàng hóa đang được vận chuyển, có quyền yêu cầu người vận chuyển, nếu còn giữ tài liệu vận chuyển:+ Trả lại hàng hóa cho mình;+ Thay đổi người nhận hàngNếu tài liệu vận chuyển đã giao cho nguời nhận, thì chỉ người nhận có quyền yêu cầu người vận chuyểnTrả tiền vận chuyển