Lý luận quan hệ quốc tế

LÝ LUẬN QUAN HỆ QUỐC TẾTS. Đỗ Sơn HảiHọc viện Ngoại giaoGIỚI THIỆU MÔN HỌC LÝ LUẬN QUAN HỆ QUỐC TẾBÀI 1:Nội dung bài giảngKhái niệm Quan hệ Quốc tế (QHQT).Khái quát về khoa học Lý luận QHQT.Đối tượng nghiên cứu của Lý luận QHQTPhương pháp nghiên cứu của môn học.Chương trình môn học(giới hạn nội dung nghiên cứu) và tài liệu tham khảo.ĐẶT VẤN ĐỀĐẶT VẤN ĐỀQHQT là gì?QHQT từ đâu ra?QHQT vận động như thế nào?Sự vận động của QHQT có thể lập trình được không?QHQT sẽ tiến tới đâu?Câu hỏi nghiên cứuKhái niệm QHQTCơ sở tiếp cậnChủ thể của QHQTCác quá trình chính của QHQTBản chất của QHQTTương lai của QHQTNhững cách tiếp cận khác nhauNguyên nhân dẫn đến sự khác biệtNhững điểm đồng nhấtLiệu có sự dung hoà giữa các trường phái3 trường phái cơ bảnRealismLiberalismMarxismWilsonLiệu sẽ có bao nhiêu trường phái???Tân Hiện thực; Tân Mác xít; Tân tự doHành viKinh tế chính trịThể chế (Regim)Kiến tạo (Constructivism)Nguyên nhân dẫn đến sự khác biệtThời gian khác nhauNhận thức khác nhauMục đích truyền tải khác nhauNhững điểm đồng nhấtNiềm say mê của những nhà “Giả kim” thời tiền cổMong muốn có được 1 công thức hoàn hảo của PitagorĐiểm dừng của ước vọng:Chủ thểCác quá trình chủ yếuBản chất Tương laiKhả năng thống nhất các trường pháiBạn thực sự yêu thích Tần Thủy Hoàng???Thế giới Đại đồng – Câu chuyện “Bao giờ cho đến tháng Mười”Muốn sống phải biết ước mơ !Bản chất của môn họcSự khác biệt với các môn học khác: LS QHQT, LQT, KTQTLý luận là Triết học???LL QHQT LÀ TỔNG HỢP CÁC KHOA HỌC QHQT???Khái niệm Quan hệ Quốc tế Mối quan hệ giữa các quốc gia (nhà nước)Hoà ước Westphalia (1648)Khái niệm QHQT (International Relations) của Jeremy Bentham (Thế kỷ VIII)“QHQT là tổng thể những mối quan hệ về kinh tế, chính trị, tư tưởng, luật pháp, ngoại giao, quân sựgiữa những quốc gia & hệ thống quốc gia với nhau, giữa các giai cấp chính, các lực lượng tổ chức xã hội, kinh tế và chính trị chủ yếu hoạt động trên trường quốc tế”Nguồn: QHQT sau CTTG II. Nxb CTQG, 1962, tr.26Sự bất cập của khái niệmQuan hệ Quốc tế truyền thốngCác lực lượng mới, có tính chất phi quốc giaKhó phân biệtgiữa giai cấp với các tổ chức,phong trào quốc tếRanh giới không rõ ràng giữa QHQT và QH Quốc nộiQHQT là tổng thể các mối quan hệ qua lại giữa các chủ thể xã hộiChính trị Quốc tế (Int’l Politics) & Chính sách đối ngoại (Foreign Policy)Chính sách đối ngoại Là sản phẩm, kết quả hoạt động của quốc gia dân tộc (Nhà nước); Là tổng thể các mục tiêu, phương hướng, biện pháp thực hiện và những bước điều chỉnh của quốc gia trên trường quốc tế nhằm đảm bảo sự tồn tại và phát triển của nóChính trị quốc tế: Tổng thể các hoạt động đối ngoại , các mối tương tác của các quốc gia trên trường quốc tếMối quan hệ tam giác CSĐNQHQTCTQTKhái quát về khoa học Lý luận Quan hệ quốc tếNhững ý tưởng ban đầu - những viên gạch đầu tiên của toà nhà lý luậnThucydidies(471–400TrCN). Lịch sử chiến tranh của người Peloponnesian .. (History of Peloponnesian War)Nicola Machiavelli (1469-1527). Thuyết Quân Chủ (The Prince)J.Bodin(1530-1595). Thuyết chủ quyền (The Sovereignty)T.Hobbs (1588-1679). Levia thanI.Kant (1724-1804). Thuyết hoà bình vĩnh cửu (Perpetual Peace)Carlvon Clausewitz (1780-1831). Về Chiến tranh (The War)K.Marx (1818-1883). Tuyên ngôn ĐCSNhững hạn chế của các bậc tiền bốiKhông phải là các nhà nghiên cứu CTQT chuyên nghiệp.Chưa có một lý luận khoa học để xây dựng thành một bộ môn khoa học.Chịu tác động của “Chủ nghĩa siêu hình”.Tính khó xác định của các vấn đề chính trị6 làn sóng của nền chính trị quốc tếLàn sóng chủ nghĩa lý tưởng (trong thời gian giữa 2 cuộc thế chiến).Làn sóng chủ nghĩa hiện thực (cuối Thế chiến II đến đầu thập kỷ 60 thế kỷ XX)Làn sóng chủ nghĩa hành vi (thập kỷ 60).Làn sóng chủ nghĩa toàn cầu (thập kỷ 70).Làn sóng chủ nghĩa hậu thực chứng (thập kỷ 80).Làn sóng chủ nghĩa tự do mới (từ đầu thập kỷ 90 đến nay).Lý luận Quan hệ Quốc tế trở thành 1 trong 4 trụ cột của chuyên ngành Chính trị Quốc tếĐối tượng nghiên cứu của LLQHQTKhách thể nghiên cứuQHQTLý luận QHQT - một bộ môn khoa học liên ngành?Đối tượng cụ thểNhững mặt và khía cạnh cốt lõi mang tính hệ thống của quan hệ giữa các quốc gia dân tộc.Lý luận QHQT sẽ lý giảiQHQT là một hệ thống chỉnh thể các mối quan hệ xã hội?Những xu thế và quy luật vận động, phát triển của QHQT.Tiện ích và hạn chế của Lý luận QHQTGiúp hiểu hơn các khoa học khác, trước hết là LS QHQT và CSĐN.Giúp phát hiện vấn đề quốc tế cần nghiên cứu.Giúp dự báo tình huống đối ngoại.Tính hạn chế của một lý thuyết bất kỳ.Có quá nhiều lý thuyết.Tính khó xác định của chủ thể xã hội - con người.Tiện íchHạn chếPhương pháp nghiên cứuPhương pháp luận cơ sở : Phương pháp luận Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.Các nguyên tắc cơ sở: Khách quan – toàn diện - lịch sử - cụ thể - tính Đảng (lợi ích)Các phương pháp nghiên cứu cụ thể: Phân tích tình huống; So sánh; thống kê; Phân tích quá trình hoạch định.Nội dung các bài giảngBài 1: Giới thiệu môn họcBài 2: 3 mô hình lý thuyết cơ bảnBài 3: Hệ thống QHQTBài 4: Chủ thể QHQTBài 5: Quốc gia - dân tộcBài 6: Tính quy luật trong QHQTTài liệu tham khảo