Module 2 hồ sơ công tác của giáo viên đại học

MODULE 2 HỒ SƠ CÔNG TÁC CỦA GIÁO VIÊN ĐẠI HỌC Khi nghiên cứu module này bạn hãy suy nghĩ những điều sau đây : Sứ mệnh và chức năng của giáo dục đại học Điều khoản 1. Sứ mệnh để giáo dục, học tập và nghiên cứu Chúng ta khẳng định rằng sứ mệnh và những giá trị cốt lõi của giáo dục đại học, đặc biệt sứ mệnh đóng góp vào sự phát triển bền vững và cải thiện xã hội một cách toàn diện, cần phải được giữ gìn, củng cố và phát triển hơn nữa, đó là: - Để giáo dục ra những người tốt nghiệp đại học với trình độ chuyên môn cao và công dân trách nhiệm có khả năng đáp ứng các nhu cầu mọi mặt của con người, bằng cách đào tạo ra các trình độ thích hợp kể cả việc đào tạo nghề kết hợp giữa kiến thức và các kỹ năng bậc cao, sử dụng các chưong trình đào tạo cải tiến không ngừng đáp ứng với nhu cầu hiện tại và tương lai của xã hội; - Cung cấp những cơ hội học nâng cao và học ngoài cuộc sống, đồng thời cho người học nhiều lựa chọn và mềm dẻo với nhiều điểm vào và ra trong hệ thống, cũng như cơ hội để phát triển cá nhân và xã hội nhằm giáo dục bổn phận công dân và tham gia các hoạt động trong xã hội với tầm nhìn toàn thế giới, xây dựng khả năng nội tại, củng cố quyền con người, phát triển bền vững, dân chủ, hoà bình trong điều kiện công bằng bình đẳng. - Đề xuất, sáng tạo và phổ biến kiến thức thông qua việc nghiên cứu và cung cấp kiến thức chuyên gia cần thiết phục vụ cộng đồng và giúp xã hội phát triển về kinh tế - xã hội, và văn hoá, đồng thời đẩy mạnh và phát triển nghiên cứu khoa học và công nghệ cũng như các nghiên cứu về khoa học xã hội, nhân văn và nghệ thuật sáng tạo; - Để hiểu, phân tích, giữ gìn, nâng cao, đẩy mạnh và phổ biến văn hoá lịch sử và văn hoá thế giới, văn hoá dân tộc và văn hoá khu vực, trong bối cảnh phong phú và đa dạng về văn hoá. - Để bảo vệ và nâng cao các giá trị xã hội cho thanh niên thông qua đào tạo những giá trị nhờ đó mà hình thành nên công dân có ý thức dân chủ và bằng cách cung cấp những viễn cảnh hiện thực và khách quan nhằm giúp cho lựa chọn chiến lược và củng cố viễn cảnh của loài người; và - Để góp phần phát triển và cải thiện giáo dục ở mọi trình độ, bao gồm cả việc đào tạo giáo viên. Giới thiệu Có hai vai chính trong nhà trường là thầy giáo và sinh viên. Trong module1, chúng ta đã tập trung vào đối tượng sinh viên và thể hiện vai trò trung tâm của sinh viên trong việc dạy học. Không có sinh viên, chúng ta sẽ chẳng có ai mà dạy và sẽ bị thất nghiệp. Chúng ta đã tìm hiểu vai diễn thứ nhất (sinh viên ) trong module1, bây giờ chúng ta sẽ tìm hiểu vai thứ 2 trong module này. Mục đích của chúng tôi là cung cấp cho các bạn biết về sinh viên và giảng viên trước khi nghiên cứu tiếp các module tiếp theo. Tại sao chúng ta cần hiểu biết về giảng viên đại học? Julius Nyerere cho rằng “Đó là để hiểu thấu được tiềm năng trong chúng ta, từ đó hiểu những người khác tốt hơn”. Khi ta biết được ta là ai, biết được những điểm mạnh và điểm yếu của mình, chúng ta có điều kiện tốt hơn để đánh giá sinh viên và thực hiện nhiệm vụ dạy học tốt hơn. Việc lập hồ sơ công tác của giáo viên đại học là mục tiêu trung tâm của module này. Khi nghiên cứu module này, những vấn đề liên quan đến việc đào tạo giảng viên đại học xuất hiện. Lập luận cho rằng ”đào tạo giáo viên” là chuyện không quan trọng đối với giáo viên đại học đã không nhận được sự tán đồng. Ở nơi nào khi có một số người nhìn nhận việc học tập có sử dụng overhead như là đỉnh cao phát triển của nghề nghiệp, chẳng chóng thì chày nó sẽ lại bị tầm thường hoá. Ngày nay, nắm vững các kỹ năng kỹ thuật chỉ có vai trò nhỏ đối với sự phát triển của giảng viên. Giảng viên phải là người có suy nghĩ độc lập, có đạo đức, học suốt đời và nhà sư phạm có năng lực. Khó có thể cho các giảng viên những “gợi ý” trong các chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ mà nhấn mạnh những giá trị chứa đựng bản chất của việc dạy học và đạo đức của giáo viên. Có những bài viết công phu đề cập đến việc học và dạy ở đại học mà nhiều người đang hành nghề dường như chẳng hề để tâm đến. Điều này rất có thể bởi vì các học giả tự thấy mình là các nhà chuyên nghiệp trong lĩnh vực nghiên cứu của họ, hơn là các nhà chuyên nghiệp trong lĩnh vực giảng dạy đại học. Họ đủ trình độ và được công nhận bởi việc nghiên cứu trong lĩnh vực chuyên môn và tự nâng cao trình độ trong lĩnh vực nghiên cứu qua các tạp chí chuyên ngành hoặc tham gia các hội thảo khoa học. Điều quan trọng là các giảng viên tự coi mình có trách nhiệm nghề nghiệp kép: nghề nghiên cứu và nghề dạy đại học. Một giáo viên đã qua đào tạo có thể thực hiện thành công bổn phận thứ hai. Tính chuyên nghiệp của việc dạy học có nhỉnh hơn một chút so với thế kỷ trước. Trong quá trình phát triển, việc dạy học đã tiến triển từ nghề giản đơn, nghề tương đối không có kỹ năng, tới một nghề đòi hỏi phải được đào tạo và cuối cùng tới một nghề đòi hỏi đào tạo toàn diện, đặc biệt và bài bản. Việc đào tạo giảng viên ngày càng được xem là một quá trình liên tục phát triển và kéo dài suốt thời gian phục vụ của giảng viên. Tài liệu hướng dẫn này để giúp bạn dạy học có hiệu quả hơn. Mục tiêu Học xong module này bạn có khả năng: - Mô tả những đặc tính chung của giáo viên đại học; - Đưa ra được hồ sơ chi tiết về trách nhiệm giảng dạy của giáo viên; - Khẳng định được kỳ vọng của sinh viên và việc quản lý khả năng nghiên cứu của giáo viên; - Khẳng định được kỳ vọng từ cộng đồng đối với các giảng viên; - Phát triển và sử dụng phương tiện để đánh giá hồ sơ công tác của giáo viên đại học trong lĩnh vực giảng dạy, nghiên cứu và phục vụ cộng đồng. 2.1 Các đặc tính chung của giáo viên đại học Học xong này, bạn có khả năng: - Liệt kê các đặc tính chung của giáo viên đại học; và - Mô tả chi tiết các thành tố khác nhau của mỗi đặc tính. Đặc tính chung của giáo viên đại học Theo truyền thống, giáo viên đại học được xem như là một hình mẫu trong các việc: - dạy học; - nghiên cứu; và - phục vụ cộng đồng. Những quảng cáo việc làm trong các trường đại học, viện công nghệ, trường kỹ thuật, trường sư phạm, hoặc các viện giáo dục đại học khác nói chung phản ánh truyền thống này. Khi đảm đương nhiệm vụ, người mới nhận việc thường được kỳ vọng xa hơn trong việc thực hiện ba chức năng trên để tiến lên phía trước. Vì thế, giảng viên đại học cần phải vừa là một giảng viên và vừa là một nhà nghiên cứu sáng tạo đồng thời phải là một người đóng góp sức mình cho sự phát triển của nhà trường và của cộng đồng. Với một thành tích nổi trội trong ba lĩnh vực chức năng trên, sự tiến tới vị trí giáo sư đáng kính mà các giảng viên cố phấn đấu có thể không đến nỗi quá xa vời. Dạy học, nghiên cứu và phục vụ cộng đồng là ba nhiệm vụ truyền thống của giảng viên đại học. Hãy nghĩ về những việc mà bạn đang làm và những việc mà sinh viên, ban giám hiệu nhà trường và dân chúng đang mong đợi ở bạn. Liệu có phải những việc bạn làm đang bao trùm ba nhiệm vụ truyền thống kia không? Nếu bạn trả lời là không, hãy liệt kê những hoạt động ngoài ba nhiệm vụ đó. Hồ sơ công tác của một giáo viên Những đặc tính dạy học mà chúng ta mong đợi của một giáo viên trong trường đại học là gì? Bản liệt kê một số đặc tính đó được cho dưới đây. 1. Hiểu sinh viên học tập như thế nào. 2. Quan tâm đến sự phát triển của sinh viên. 3. Luôn nâng cao trình độ chuyên môn 4. Sẵn sàng cộng tác với đồng nghiệp và học tập từ đồng nghiệp. 5. Luôn rút ra kinh nghiệm thực tế chuyên môn. Các giảng viên cần phải: 1. Thiết kế chương trình dạy học hoặc kế hoạch làm việc từ đề cương và chương trình đào tạo; 2. Sử dụng hàng loạt các phương pháp dạy và học thích hợp hiệu quả và có hiệu suất cao với các nhóm đông các sinh viên, nhóm ít đông hơn và với từng người; 3. Giúp đỡ sinh viên giải quyết các vấn đề học thuật với phương pháp được nhiều sinh viên chấp nhận; 4. Sử dụng nhiều kỹ thuật đánh giá thích hợp để thúc đẩy việc học tập của sinh viên và để đạt được thành tích cao; 5. Đánh giá việc làm của riêng mình bằng nhiều cách: tự đánh giá, đánh giá thông qua đồng nghiệp, từ sinh viên và dùng các kỹ thuật đánh giá; 6. Thực hiện có hiệu quả việc trợ giúp giảng dạy và nhiệm vụ quản lý học tập; 7. Phát triển chiến lược cho bản thân và chuyên môn nghiệp vụ thích ứng với các điều kiện của nhà trường. Giảng dạy đại học Mục tiêu (goal) chính của giảng dạy đại học bao gồm các mục đích (objective) như làm thay đổi tri thức và năng lực thực sự của sinh viên, tăng cường khả năng nhận thức (ví dụ, kỹ năng nghiên cứu, các kỹ năng suy luận, kỹ năng viết và kỹ năng đọc), và hiểu rõ giá trị tri thức của nội dung môn học. Đối với nhiều người, việc truyền đạt kiến thức và các kỹ năng cho sinh viên là mục tiêu chủ yếu của giảng dạy đại học. Dạy học là cung cấp những cơ hội đặc biệt để nhận thức rõ những giá trị quan trọng, thực chất trong cuộc sống. Điều đó làm tăng khả năng mà thực ra là yêu cầu giảng viên không ngừng nâng cao trình độ hiểu biết. Thế giới của người thày giáo là thế giới học tập. Cơ hội dành cho tự giáo dục và thoả mãn sự ham hiểu biết không có nghề nào có thể sánh được. Trong khi giáo dục những người khác, người giáo viên nhận ra những điểm yếu và tiềm năng của chính bản thân mình. Vai trò của người thày trong việc giáo dục sinh viên ngày càng trở nên quan trọng. Chúng ta từng nghĩ về người thày như là người chế biến thông tin. Ngày nay, nhận thức về vai trò người thày không phải dừng lại ở đó. May mắn thay, sự bùng nổ kiến thức đã buộc chúng ta nhận thức lại vai trò người thày. Không thể nào pha trộn, chế biến tất cả những kiến thức mà sinh viên sẽ cần cho cuộc đời họ sau khi ra trường, vì thế chúng ta cần nhấn mạnh “biết học như thế nào ” là điều cốt yếu của nền giáo dục hiện đại. Vì vậy vai trò mới của người giáo viên trở thành nhân tố kích thích trí tò mò của sinh viên, mài sắc thêm năng lực nghiên cứu độc lập, tăng cường khả năng tổ chức và sử dụng kiến thức. Nói tóm lại, giúp cho sinh viên có được các năng lực tự giáo dục suốt đời. Giảng viên đại học thường được coi là tấm gương của một học giả mẫu mực mà sinh viên của họ muốn được noi theo và là hiện thân thực sự về môn học mà họ đang đảm nhận. Vai trò mới của người giáo viên như là một hình mẫu sẽ có ý nghĩa sâu xa hơn nhiều so với vai trò chỉ đơn thuần là người pha trộn, chế biến thông tin trong việc làm gia tăng ảnh hưởng của giảng viên lên cách tư duy và phương pháp nghiên cứu của sinh viên trong suốt cuộc đời. Bởi thế, người thày phải biết chấp nhận những thách thức để thực hiện tốt vai trò đặc biệt của mình. Để định hướng cơ hội phát triển đối với thế hệ sau có thể là một biểu hiện cao quý nhất của con người. Đó là sự bất tử không gì có thể so sánh được, Obafemi Awolowo đã nhận xét về nghề thày giáo như là một “ sự cao quí vĩnh cửu trọn vẹn đối với ai bước vào nghề dạy học”. Đó thực sự là một vinh dự và trách nhiệm. Người thầy luôn có may mắn với những cơ hội hàng ngày để trả lời cho sự cao quí đó. Với cương vị một ngưòi thầy giáo bạn đã sử dụng cơ hội trên tốt như thế nào? Bảng 2.1 Sự so sánh giữa hành vi có hiệu quả và không có hiệu quả của giảng viên và được sử dụng để bạn tự đánh giá liệu mình đã đáp ứng yêu cầu của một giảng viên hay chưa. Bảng 2.1 Các cách xử sự có hiệu quả và không có hiệu quả của giáo viên Hành vi có hiệu quả Hành vi không có hiệu quả Hoạt bát, thể hiện nhiệt tình Lãnh đạm, uể oải; thể hiện buồn chán Quan tâm đến sinh viên và các hoạt động của lớp học Thể hiện không quan tâm đến sinh viên và các hoạt động của lớp học Vui vẻ và lạc quan Chán nản, bi quan; buồn bã Tự kiểm soát được mình, khó bối rối động Dễ mất bình tĩnh, bối rối Thích đùa, hài hước Quá nghiêm chỉnh, hài hước thái quá Thừa nhận thiếu sót và khuyết điểm Không nhận thức được hoặc không nhận khuyết điểm của mình Công bằng, vô tư, và khách quan Không công bằng hoặc không vô tư trong đối xử với sinh viên trong quan hệ với sinh viên Kiên nhẫn Không kiên nhẫn Cho thấy hiểu biết và cảm thông với sinh viên Chấp nhặt với sinh viên, dùng những nhận xét châm chọc hoặc thiếu thiện cảm với sinh viên Thân thiện và nhã nhặn trong quan hệ với sinh viên Xa lánh và biẹt lập trong quan hệ với sinh viên Giúp đỡ sinh viên gặp khó khăn về cá nhân cũng như về giáo dục Dường như không để ý đến các khó khăn và nhu cầu cá nhân của sinh viên Khen ngợi những cố gắng và động viên thành công Không bao giờ khen sinh viên; thường chê bai, bắt bẻ cả những chuyện nhỏ nhặt. Chấp nhận những cố gắng của sinh viên một cách chân thành Nghi ngờ động cơ của sinh viên Đoán được phản ứng của người khác trong những tình huống giao tiếp Không thấy trước phản ứng của người khác trong những tình huống giao tiếp Khuyến khích sinh viên để phát huy tối đa khả năng Không để tâm đến việc khuyến khích sinh viên phát huy khả năng Các hoạt động trên lớp đều được lập kế hoạch và tổ chức tốt Các hoạt động trên lớp không được lập kế hoạch và tổ chức chu đáo Phương pháp quản lý lớp học linh hoạt trong khuôn khổ kế hoạch chung Thể hiện quá cứng nhắc trong quản lý lớp học, không có khả năng thực hiện uyển chuyển kế hoạch Biết trước các nhu cầu cá nhân Không để ý đến nhu cầu các nhân và sự khác biệt của mỗi sinh viên Khơi dậy trong sinh viên lòng ham muốn học tập qua các tài liệu bổ ích và lý thú cũng như các kỹ thuật giảng dạy. Sử dụng các tài liệu nhàm chán cũ rích và kỹ thuật giảng không lôi cuốn Giải thích và chứng minh sinh động rõ ràng Giải thích và chứng minh không rõ ràng và dẫn dắt nghèo nàn Dẫn dắt rõ ràng và đầy đủ Dẫn dắt không đầy đủ và thiếu mạch lạc Khuyến khích các sinh viên tự giải quyết các vấn đề của chính họ và đánh giá thành tích họ đạt được Không tạo cho các sinh viên những cơ hội để giải quyết các vấn đề của bản thân và đánh giá việc làm của chính họ Kỷ luật không ồn ào, người bị kỷ luật cảm thấy thoải mái và thấy được thiện chí Khiển trách dai dẳng, giễu cợt, ác ý và không có tác dụng khắc phục thiếu sót. Sẵn sàng giúp đỡ Thiếu thiện chí hoặc giúp đỡ miễn cưỡng Dự đoán được các khó khăn tiềm tàng và cố gắng giải quyết chúng Không có khả năng dự đoán và giải quyết các khó khăn tiềm ẩn Chúng ta khảo sát một chút các chất lượng của giáo viên đại học để hiểu chi tiết. Chất lượng của giáo viên đại học Tất nhiên, một giáo viên phải có những phẩm chất trí tuệ kết hợp với vai trò là tấm gương của một học giả cao quý. Những tính chất đó bao gồm:  Ham hiểu biết tri thức mới  Làm chủ tri thức và các phương pháp khảo sát  Tôn trọng sự thật  Trung thực về trí tuệ, và  Hiểu cơ bản về quá trình học Bài tập 1. Với cương vị một giáo viên, hãy sử dụng bảng 2.1 và các tiêu chí nêu trên để tự đánh giá có phê phán về bản thân. 2. Tóm tắt các qui định ở nước bạn có liên quan đến tuyển dụng, tiền lương, và nghỉ hưu của giảng viên. 3. Mô tả người giáo viên tốt nhất mà bạn biết ở trường đại học, nêu ra các đặc tính làm cho họ nổi bật. 2.2. Chuẩn bị để có sự khởi đầu tốt Các mục tiêu tổng quát Đến cuối này, bạn có khả năng:  Trình bày các bước mà giảng viên đại học cần thực hiện để có được sự khởi đầu tiết giảng tốt; và  Đưa ra các chi tiết mà người giáo viên cần phải tiến hành để thực hiện có hiệu quả ở mỗi bước. Những gợi ý sau đây nhằm giúp bạn khởi đầu một tiết học tốt với việc thực hiện ba nhiệm vụ quan trọng trong ngày đầu tiên: làm chủ các vấn đề liên quan đến điều kiện phục vụ lớp học, tạo ra môi trường học tập cởi mở và thân thiện, và đặt ra các yêu cầu, tiêu chuẩn của khoá học. Bạn hãy xem qua lớp học trước tiết giảng đầu tiên. Xác định vị trí và tìm hiểu về cách sử dụng thiết bị chiếu sáng, mành che và quạt. Kiểm tra tất cả các thiết bị nghe nhìn mà bạn sẽ sử dụng (micro, slide hoặc đèn chiếu). Tìm hiểu người phụ trách giảng đường và thiết bị là ai trong trường hợp cần có sự trợ giúp. Bạn có thể nói thử trong phòng để kiểm tra giọng nói của mình xem thế nào. Chữa viết trên bảng phải dễ đọc đối với sinh viên ngồi dãy cuố lớp. Xây dựng bầu không khí thân thiện trong lớp học. Nói chung, sinh viên chăm chỉ học tập nhiều hơn nếu giảng viên khêu gợi sự tò mò và lôi cuốn họ tham gia tích cực vào bài giảng. Ngày đầu tiên, bạn hãy lập kế hoạch hoạt động để tạo ra những cơ hội cho sinh viên được nói với nhau hoặc giải quyết các vấn đề. Sinh viên cũng có xu hướng làm việc chăm chỉ và hưởng ứng tích cực hơn nếu như họ tin là giáo viên biết đến mình không phải là những con người thụ động. Từ tiết học đầu tiên và các tiết học tiếp theo bạn hãy cố gắng tìm hiểu về sinh viên của bạn và thể hiện sự quan tâm của bạn khi làm việc với họ trong suốt học kỳ. Cần xem xét các mối lo âu của sinh viên. Các sinh viên bước vào lớp học mới với một số câu hỏi: liệu đây có phải là khoá học thật sự dành cho mình không? Giảng viên có giỏi chuyên môn và công bằng không? Yêu cầu học hành như thế nào? Thủ tục thi cử ra làm sao? Cần dùng ngày đầu tiên để giúp sinh viên hiểu được chương trình học tập sẽ đáp ứng các nhu cầu của họ như thế nào, và làm cho họ thấy bạn sẵn lòng giúp họ học tập. Tỏ sự thân thiện với sinh viên khi họ bước vào lớp. Bắt đầu và kết thúc tiết giảng đúng giờ. Khuyến khích sinh viên hỏi và tạo cho sinh viên những cơ hội để nói. Hãy ở lại sau tiết giảng để trả lời các câu hỏi, hoặc cùng sinh viên đi bộ với bạn về văn phòng. Quan tâm đến nhiệm vụ quản lý lớp học Nắm được số người có mặt và vắng mặt. Cần có kế hoạch dự phòng nếu như số sinh viên vào lớp bạn nhiều hơn khả năng bạn có thể gánh được. Tìm hiểu xem khoa hoặc trường hiện có những chính sách nhập học ưu tiên nào không. Nếu môn học của bạn là môn tự chọn, hãy lập kế hoạch để tiếp nhận thêm một số sinh viên so với khả năng của bạn; một số nhỏ sinh viên trong lớp học sẽ làm lớp học rơi vào tình trạng nhàm chán. Kiểm tra tất cả các điều kiện tiên quyết đối với môn học. Cho sinh viên biết những kỹ năng và kiến thức nào mà họ sẽ nhận được cũng như kế hoạch học tập. Liệu có khả năng giúp được những người chưa có đủ tất cả những kỹ năng yêu cầu không? Nếu việc làm trên máy tính là một phần môn học thì có cần phải bồi dưỡng thêm cho sinh viên hay không? Cho sinh viên biết nhiệm vụ của họ cũng như những yêu cầu của bạn. Bên cạnh việc nộp tất cả những bài tập lớn và làm bài thi kiểm tra, bạn còn mong đợi điều gì nữa ở sinh viên trong quá trình học? Phát đề cương hoặc nói tóm tắt chương trình môn học. Bạn có thể yêu cầu các sinh viên đọc bản chương trình và sau đó lập thành các nhóm để làm rõ các vấn đề về khoá học hoặc về giảng viên. Khi nghe những vấn đề này trong ngày đầu tiên sẽ giúp giảng viên nhận biết ngay những lo lắng nhất trong suy nghĩ của sinh viên. Bạn có thể nhắc lại các nội quy an toàn. Nếu môn học của bạn yêu cầu làm việc trong phòng thí nghiệm hoặc làm việc tại hiện trường, hãy nhắc lại các qui định an toàn khi sử dụng thiết bị và các thủ tục cấp cứu. Làm mẫu cho sinh viên biết cách sử dụng thiết bị một cách an toàn và đúng đắn. Cần cho sinh viên biết những thủ tục giải quyết tình trạng khẩn cấp như hoả hạn, cháy nổ. Cho sinh viên biết những điều cần làm trong trường hợp hoả hoạn, thiếu không khí, hoặc trong các trường hợp khẩn cấp khác. Trong buổi học đầu tiên bạn hãy mang các bản copy của tài liệu và giáo trình liên quan đến môn học. Bạn có thể chỉ cho sinh viên của bạn biết cách tiếp cận đến những tài liệu mà bạn yêu cầu. Liệu các bản copy có sẵn chưa? Liệu sách giáo trình còn trong thư viện không? Tạo ra môi trường tích cực trong lớp học Tự giới thiệu mình với lớp. Thêm vào đó, hãy nói với sinh viên rằng bạn mong muốn nói đôi điều về mình như chuyên môn được đào tạo, bạn quan tâm đến môn học như thế nào, nó đã từng quan trọng đối với bạn ra sao, và tại sao bạn dạy môn học này. Hãy thể hiện sự nhiệt tình của bạn đối với chuyên ngành và môn học. Đối