Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên đại học Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 34/2019 101 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN ĐẠI HỌC VIỆT NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Hứa Thị Khuyên, Hoàng Minh Thúy Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn Tóm tắt: Để bắt kịp xu thế phát triển trên thế giới, các trường đại học ở Việt Nam cần đổi mới, không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, trong đó, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên được coi là một nhiệm vụ quan trọng. Xuất phát từ thực tế giáo dục đại học Việt Nam, chúng tôi đưa ra một số đề xuất nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên trong giai đoạn hiện nay: Một là, xây dựng, thống nhất và ban hành bộ quy định về tiêu chuẩn giảng viên trong bối cảnh mới. Hai là, thực hiện những phương pháp linh hoạt nhằm tạo động lực cho giảng viên. Ba là, tạo sự chuyển biến tích cực trong toàn xã hội khi bàn về vị trí của người thầy. Từ khóa: Giải pháp, nâng cao, chất lượng, giảng viên, Việt Nam Nhận bài ngày 05.7.2019, gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày 20.10.2019 Liên hệ tác giả: Hứa Thị Khuyên; Email: huakhuyen1974ls@gmail.com 1. MỞ ĐẦU Cách mạng công nghệ 4.0 đã và đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội toàn thế giới, đặc biệt đến kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa học kĩ thuật... Để phát triển bền vững, lâu dài, mọi quốc gia đều phải điều chỉnh chiến lược của mình cho phù hợp tình hình, xu thế chung. Giáo dục, trong vai trò là “quốc sách hàng đầu”, là lĩnh vực trước hết cần quan tâm, đổi mới. Ý thức rõ điều này, ngày 4 tháng 11 năm 2013, tại Hội nghị Trung ương 8 khóa XI, Trung ương Đảng đã ban hành Nghị quyết 29/NQ-TW, về “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Có thể nói, giáo dục nước nhà, trong đó có giáo dục đại học, đang đứng trước nhiều cơ hội, thách thức mới. Để đáp ứng yêu cầu “Thực hiện phân tầng cơ sở giáo dục đại học theo định hướng nghiên cứu và ứng dụng, thực hành. Hoàn thiện mô hình đại học quốc gia, đại học vùng; củng cố và phát triển một số cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp chất lượng cao đạt trình độ tiên tiến của khu vực và thế giới” như Nghị quyết đặt ra, giáo 102 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI dục đại học phải nhanh chóng đổi mới chương trình, mục tiêu, phương thức đào tạo; phải “nâng cấp” đội ngũ giảng viên. Đã có nhiều nội dung được thảo luận tại các hội nghị, hội thảo quốc gia; nhiều chủ trương, chính sách được đưa ra nhằm phát triển đội ngũ giảng viên và giáo dục đại học. Trong bài viết, chúng tôi xin được trao đổi thêm về vấn đề này. 2. NỘI DUNG 2.1. Thực trạng đội ngũ giảng viên đại học hiện nay Tính đến năm 2017, cả nước ta hiện có 219 trường đại học, 217 trường cao đẳng, trong đó có 60 trường đại học và 28 trường cao đẳng ngoài công lập; có 118 cơ sở đào tạo tiến sĩ, 120 cơ sở đào tạo thạc sĩ. Tổng số giảng viên là 91.183 người, tỷ lệ giảng viên có trình độ thạc sĩ trở lên là 53,62%, tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ là 12,06%, số giảng viên có chức danh Giáo sư, Phó Giáo sư mới chỉ đạt 4,6%. Quy mô sinh viên đại học là 1.824.328, sinh viên cao đẳng là 539.614, trong đó sinh viên chính quy đại học là 1.348.937, sinh viên chính quy cao đẳng là 519.722 [4]. Tổng số sinh viên vừa làm vừa học so với chính quy chỉ còn khoảng hơn 20%. Tính chung, tỉ lệ sinh viên/giảng viên hiện nay trung bình là 26/1. Với nhiều trường ngoài công lập, con số này chắc chắn còn cao hơn nhiều, đó là chưa kể sự sai lệch bởi những con số ảo trong các báo cáo hoặc thuyết minh xin thành lập trường mới, ngành mới... Ở những trường đại học hàng đầu thế giới, chẳng hạn như Đại học Harvard, tỉ lệ sinh viên/giáo sư là 3,5/1; sinh viên/giảng viên là 23/2. Ở các nước có nền giáo dục đại học tiên tiến khác, tỉ lệ sinh viên/giảng viên thường nằm trong khoảng 15-20/1 [5]. Đối chiếu với chuẩn trung bình quốc tế trên đây thì hiện ngành giáo dục đại học nước ta đang thiếu khoảng 30.000 - 40.000 giảng viên, tương ứng với thông tin mà lãnh đạo Giáo dục và Đào tạo đưa ra: “Số giảng viên của ngành đại học nước ta chỉ đáp ứng được 60% nhu cầu”. Thêm nữa, chính Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng thừa nhận: do giảng viên lên lớp quá nhiều giờ, không có thời gian đầu tư cho hoạt động nghiên cứu khoa học, biên soạn giáo trình, bài giảng nên việc nâng cao chất lượng chuyên môn còn nhiều hạn chế. Một trong những thước đo chính xác chất lượng giảng viên, bên cạnh việc hoàn thành nghĩa vụ giảng dạy, chính là thành tích nghiên cứu khoa học của họ. Điều này thì còn tồi tệ hơn nữa. Hiện các công bố quốc tế về nghiên cứu khoa học của các nhà khoa học là cán bộ, giảng viên của các trường đại học trong nước còn hết sức khiêm tốn, đó là chưa đánh giá về thực trạng chất lượng của các công trình đó. Bảng thống kê số lượng bài báo KH công bố quốc tế cùng mức độ trích dẫn của một số trường đại học ở Việt Nam và Thái Lan năm 2016 dưới đây đã cho thấy rõ điều này: TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 34/2019 103 Tên các đại học Số bài Trung bình trích dẫn Tác giả đầu ngành trong nước Tác giả đầu ngành ngoài nước Số bài Trung bình trích dẫn Số bài Trung bình trích dẫn ĐHBK Hà Nội 13 6,7 4 2,5 9 8,6 ĐHQG Hà Nội 28 6,9 7 5,3 21 7,4 ĐHQG TP. HCM 26 4,2 19 4,1 7 4,4 ĐH Chulalongkorn 416 9,4 295 7,1 121 15,3 ĐH Mahidol 465 11 320 8,3 145 16,9 Nguồn tư liệu gốc: ISIKOWLEDGE Rõ ràng, từ bảng so sánh ở trên, có thể thấy chất lượng đội ngũ giảng viên ở các đại học hàng đầu của Việt Nam và Thái Lan cách nhau một khoảng quá lớn, riêng về số bài báo khoa học công bố quốc tế đã chênh nhau nhiều chục lần! Cũng là công bằng nếu bổ sung thêm rằng, về phương diện bài báo khoa học công bố quốc tế, Singapore đứng đầu khu vực Đông Nam Á chứ không phải Thái Lan, và Việt Nam trong vài năm qua đã vượt lên trên Indonesia và Philippines, còn Lào, Campuchia và Mianma chưa có mặt trong danh sách so sánh. Sự thiếu hụt nghiêm trọng đội ngũ giảng viên có trình độ bắt kịp khu vực và quốc tế trong bối cảnh phát triển vũ bão của khoa học tự nhiên, khoa học kĩ thuật và ngay cả các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác đặt ra yêu cầu bức thiết cần bổ sung. Nhưng bổ sung như thế nào mới là vấn đề. Trước đây chúng ta đã có chủ trương, kế hoạch đào tạo cấp tốc 20.000 tiến sĩ cả ở trong và ngoài nước, nhưng với cách thức và chất lượng đào tạo nghiên cứu sinh như ở một số cơ sở đào tạo vừa qua, dự án này xem như đổ bể. Việc tiếp nhận các giảng viên mới thay cho đội ngũ về hưu hàng năm đều được tiến hành, song những người thực sự có năng lực và kinh nghiệm nghiên cứu, giảng dạy thì không mấy mặn mà bởi lương bổng thấp và chế độ làm việc gò bó. Số lượng và chất lượng giảng viên không tương ứng với sự tăng nhanh, mở mới các trường, các ngành nghề. Rốt cuộc, đội ngũ giảng viên đại học vẫn vừa yếu vừa thiếu, không đáp ứng được yêu cầu đổi mới cấp thiết giáo dục đại học, chưa nói gì đến cập nhật, nắm bắt và hòa nhịp với những yêu cầu, đòi hỏi của kỉ nguyên công nghệ 4.0. 2.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên Để có thể thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nước nhà theo tinh thần Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 của Ban chấp hành Trung ương 104 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI Đảng tại Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI), cần đổi mới trước hết đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục và đào tạo. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục đại học là bậc cao nhất, nơi đào tạo “máy cái”, cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu xã hội. Muốn vậy, chất lượng của đội ngũ giảng viên cần được coi trọng hàng đầu. Để khắc phục những tồn tại, từng bước nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ giảng viên hiện nay, theo chúng tôi, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:  Xây dựng và ban hành Bộ tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp giảng viên thống nhất, phù hợp bối cảnh mới Trước đây, Thông tư liên tịch số 36/2014/TTLT-BGDĐT-BNV của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định mã số và tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức giảng dạy trong các cơ sở giáo dục công lập được soạn thảo năm 2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 2 năm 2015 [2]. Song như đã nói, số lượng các cơ sở đào tạo ngoài công lập đã ngày càng tăng, hơn nữa, thực tế đã và đang có sự cạnh tranh gay gắt về chất lượng giữa các cơ sở đào tạo công lập và ngoài công lập. Vì vậy, bản thân các tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp giảng viên quy định chỉ với các viên chức làm việc trong các cơ sở giáo dục công lập này đã là không có tính bao quát; cần được điều chỉnh, bổ sung, đặt ra các yêu cầu, nhiệm vụ phù hợp với hoàn cảnh mới. Gần đây, tháng 2.2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng dự thảo Thông tư quy định về Chuẩn chức danh nghề nghiệp giảng viên sư phạm (dự thảo lần 2) với 5 tiêu chuẩn: Năng lực chuyên môn, nghiệp vụ; Năng lực nghiên cứu khoa học; Xây dựng môi trường giáo dục dân chủ; Năng lực phát triển quan hệ xã hội. Với những tiêu chuẩn này, người giảng viên phải là người có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức trong sáng, lối sống và cách ứng xử chuẩn mực, được đồng nghiệp, người học và cộng đồng tin cậy, yêu mến, kính trọng. Tiêu chuẩn về đạo đức được đề cao và được xem là yếu tố quan trọng hàng đầu đối với một giảng viên. Giảng viên có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng; thường xuyên tự bồi dưỡng phát triển chuyên môn nghiệp vụ; sử dụng ngoại ngữ và ứng dụng được công nghệ thông tin trong hoạt động nghề nghiệp. Trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển từng ngày, giảng viên không thể không trang bị tri thức tin học, ngoại ngữ để tiếp cận với những nội dung và phương pháp giảng dạy hiện đại. Nghiên cứu khoa học cũng là một nhiệm vụ bắt buộc của giảng viên. Vì vậy, họ phải thực hiện thành công đề tài, dự án và hướng dẫn nghiên cứu khoa học; chuyển giao kết quả nghiên cứu trong đào tạo, bồi dưỡng giảng viên; đăng tải các kết quả nghiên cứu, xuất bản được nguồn học liệu phục vụ đào tạo, bồi dưỡng. Có thể thấy, Thông tư quy định về chuẩn nghề nghiệp giảng viên sư phạm đã bổ sung những tiêu chuẩn, tiêu chí quan trọng và cần thiết đối với người giảng viên trong bối cảnh đa thông tin, đa phương pháp hiện nay. Nhiệm vụ của người giảng viên là phải cung cấp TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 34/2019 105 cho người học cả tri thức khoa học lẫn hệ thống những năng lực cần thiết để giải quyết những vấn đề thực tiễn. Điều này đòi hỏi người giảng viên cần có đầy đủ các năng lực, phẩm chất cần thiết để thực hiện vai trò của mình. Vì vậy, khi Thông tư được ban hành và có hiệu lực, các tiêu chí này đã được cụ thể hóa hơn và có thể trở thành thước đo để đánh giá năng lực của giảng viên. Dựa trên những tiêu chí xây dựng cho giảng viên trường sư phạm, có thể bổ sung, điều chỉnh hợp lý các tiêu chuẩn, tiêu chí trở thành khung tiêu chuẩn chung cho toàn bộ đội ngũ giảng viên thuộc các ngành nghề, các cơ sở đào tạo chuyên ngành khác nhau.  Xây dựng kế hoạch bổ sung số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên Thực hiện điều này không dễ vì áp lực của chính sách biên chế, yêu cầu tinh giản cơ cấu bộ máy nhân sự hiện nay. Thực tế cho thấy ở hầu hết các cơ sở giáo dục đại học, tỉ lệ cán bộ, giảng viên trực tiếp giảng dạy so với bộ phận cán bộ phòng, ban phục vụ đào tạo gần như ngang nhau. Vậy nên, nếu tính tổng số cán bộ giảng viên, viên chức của một trường thì có thể là lớn, song số cán bộ giảng dạy, nghiên cứu lại không nhiều. Hiện các trường đại học đều vấp phải bài toán khó trong việc cân đối, điều chỉnh đội ngũ để vừa bảo đảm yêu cầu về tinh giản cán bộ, vừa bổ sung, tiếp nhận, nâng cao số lượng cán bộ giảng dạy, đặc biệt cho các ngành đào tạo mới. Do vậy, cần xây dựng kế hoạch, chiến lược dài hơi bổ sung đội ngũ bằng cách mạnh dạn đề xuất nhu cầu tiếp nhận mới thông qua thi tuyển dụng, đồng thời khuyến khích, yêu cầu các giảng viên chưa cập chuẩn tham gia/buộc tham gia bồi dưỡng, tự nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn. Việc chuẩn hóa các cơ sở, đơn vị đào tạo sau đại học, nghiên cứu sinh cũng cần được coi trọng. Giảng viên tại các trường đại học, cao đẳng ở nước ta nói chung đang phải chịu áp lực rất lớn về công việc. Đó là định mức nghiên cứu khoa học, chuẩn đào tạo tiến sĩ, trong khi tiền lương còn thấp. Mức lương khởi điểm dành cho giảng viên rất thấp, học vị tiến sĩ có mức lương khởi điểm là 3.0. Áp lực về giảng dạy và nghiên cứu khoa học với giảng viên trẻ là rất lớn. Thông tư số 47 quy định: “Tổng quỹ thời gian làm việc của giảng viên trong một năm học để thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học, học tập, bồi dưỡng và các nhiệm vụ khác trong nhà trường là 1760 giờ sau khi trừ đi số ngày nghỉ theo quy định” [3]. Định mức giảng dạy của mỗi giảng viên là 270 tiết trên năm, tương đương với khoảng 900 giờ hành chính và 586 giờ còn lại là để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học. Song, ngay từ khi nhận nhiệm vụ thì mỗi giảng viên đã liên tục phải thực hiện các công việc như giảng dạy, thảo luận, kiểm tra giữa kỳ, ôn tập, ra đề thi, coi thi, chấm thi hết môn, ra đề thi lại, chấm thi lại, giải quyết các thắc mắc và khiếu nại của sinh viên. Thời gian dành cho nghiên cứu khoa học và tham gia vào các hoạt động nghiên cứu bị hạn chế do chưa được đầu tư thích đáng và còn có tâm lý đối phó. Từ thực tế trên, nhiều bài viết trên các báo nhận định, giảng viên cao đẳng đại học là nghề nghèo và nhiều áp lực. 106 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI Để cải thiện tình trạng này, nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra các giải pháp như: thường xuyên thực hiện công tác bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giảng viên, nâng cao năng lực sử dụng các phương tiện kỹ thuật hiện đại phục vụ cho quá trình giảng dạy; bồi dưỡng và nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học cho giảng viên Vấn đề đang được giáo viên, giảng viên cả nước quan tâm và mong mỏi, đó là thay đổi chính sách tiền lương cho giáo viên. Theo chúng tôi, vấn đề này phải trở thành nội dung tiên quyết trong cải cách giáo dục. Nếu lương giáo viên, giảng viên không được thay đổi, cải thiện, thì việc thực hiện cải cách giáo dục sẽ gặp vô vàn những khó khăn, chưa kể sẽ gây ra những tổn thất về nhân sự do tiền lương hiện tại không đủ để giảng viên gắn bó và tâm huyết với nghề. Sự thay đổi và chế độ ưu tiên về tiền lương trong hệ thống tiền lương sẽ là một “cú hích” mạnh mẽ và cơ bản. Bên cạnh đó, cần thấy rất rõ rằng, còn quá nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan tác động đến đời sống và quá trình thực hiện chuyên môn nghiệp vụ của giảng viên. Thứ nhất, một trong những hạn chế lớn của giảng viên Việt Nam trong việc giao lưu trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác trong nghiên cứu, giảng dạy thời kì hội nhập chính là khả năng ngoại ngữ. Cơ hội để tiếp cận, cập nhật các thông tin, tư liệu, tri thức khoa học mới của thế giới cũng như việc công bố các bài báo, công trình khoa học ra quốc tế gặp nhiều khó khăn, còn ít cũng vì hạn chế này. Ngoại ngữ cần được xem là một trong những yêu cầu bắt buộc với giảng viên. Muốn vậy, cần có chủ trương, chính sách đào tạo hoặc hỗ trợ kinh phí để giảng viên tự bồi dưỡng ngoại ngữ nhằm đáp ứng yêu cầu. Từ năm 2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai đề án bồi dưỡng ngoại ngữ (tiếng Anh) đến năm 2020, nhưng chẳng những người dạy, mà người học cả nước, sinh viên, học sinh cũng không mấy được hưởng lợi. Thứ hai, cần đầu tư thích đáng và tương xứng về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy và nghiên cứu cho đội ngũ giảng viên. Hiện hầu hết các trường đại học, cao đẳng chỉ có các cơ sở vật chất tối thiểu để phục vụ đào tạo. Các phòng thí nghiệm, nghiên cứu chuyên ngành hầu như không có hoặc không đầy đủ. Kinh phí cho nghiên cứu khoa học hạn hẹp. Việc thực hiện đề tài nghiên cứu cho bảo đảm đủ giờ nghiên cứu bắt buộc; nghiên cứu bỏ xó, không có khả năng ứng dụng hoặc không thể ứng dụng đang là phổ biến. Điều này vừa lãng phí chất xám, vừa làm mai một các ý tưởng sáng tạo của đội ngũ này. Thứ ba, cần nâng cao khả năng hội nhập quốc tế cho đội ngũ giảng viên bằng việc tạo điều kiện cho họ tham gia các lớp, khóa, chương trình đào tạo; hội nghị, hội thảo quốc tế; các chương trình hợp tác nghiên cứu, các đề tài, dự án song phương với đối tác nước ngoài. Những kinh nghiệm, mối quan hệ, cách thức tổ chức nghiên cứu, quản lí, ứng dụng họ học tập, tích lũy được sẽ vừa phục vụ trực tiếp cho nhiệm vụ đào tạo nghiên cứu chung, vừa là động lực để họ tiếp tục sáng tạo, nâng cao trình độ của bản thân. Tất nhiên, yêu cầu, mong muốn thì không bao giờ là đủ, còn và cần phải căn cứ vào khả năng đáp ứng của thực tế; song rõ ràng là nhận thức đúng những hạn chế, thiếu hụt thì TẠP CHÍ KHOA HỌC  SỐ 34/2019 107 sẽ có phương hướng khắc phục, điều chỉnh. Việc bổ sung số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên đại học hiện nay là quan trọng và cần thiết để đẩy nhanh quá trình đổi mới căn bản, toàn diện; kịp thời phục vụ nhiệm vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập.  Tạo sự chuyển biến tích cực trong toàn xã hội khi bàn về vị trí của người thầy Trong xã hội truyền thống Việt Nam, người thầy có vị trí, vai trò vô cùng quan trọng và được cả xã hội tôn vinh. Truyền thống tôn sư trọng đạo trở thành truyền thống cao đẹp của dân tộc ta. Song, trước những thay đổi nhanh chóng của tình hình thế giới và đất nước, nhiều khó khăn, thử thách đã nảy sinh và làm thay đổi vị trí, vai trò của người thầy trong xã hội. Nghề giáo trở thành một nghề nhiều áp lực và có phần nguy hiểm. Có thể nhận định như vậy, vì những năm gần đây, có nhiều những sự kiện thực tế xảy ra: giáo viên bị phụ huynh học sinh hành hung, lăng mạ; học sinh, sinh viên vô lễ, hỗn láo, thậm chí đánh các thầy cô thường được báo chí và dư luận quan tâm và dễ bị cường điệu hóa Một tình trạng phổ biến ở các trường đại học hiện nay, đó là sự thiếu gắn kết giữa giảng viên và sinh viên, sự thay đổi trong quan niệm về dạy và học, đặc biệt là tâm lý coi người học là “khách hàng” đã làm cho vị trí của người thầy ít nhiều bị giảm sút. Để khắc phục tình trạng trên, cần có sự nỗ lực của gia đình, nhà trường, xã hội, người học và chính bản thân người thầy. Về phía người thầy, cần phải luôn tự trau dồi đạo đức, tri thức và nhanh nhạy, nắm bắt sự biến đổi của cuộc cách mạng khoa học công nghệ. Kiến thức của người thầy không thể so sánh với từ điển, cũng không thể khai thác trên mạng internet,. Song, vai trò định hướng, dẫn dắt để người học có thể thu thập, xử lý thông tin và vận dụng vào cuộc sống thực tế thì robot, máy móc chưa thể thay thế được. Người thầy, với những trang bị về kỹ năng sư phạm, kỹ năng xử lý các tình huống, kiến thức chuyên môn sẽ là người chủ động mang đến những phương pháp giáo dục mới và truyền cảm hứng học tập cho người học. Một vai trò hết sức quan trọng khác, đó là sự ví von người thầy như những “kỹ sư tâm hồn” cũng để khẳng định vai trò, vị trí không thể thay thế được của người thầy trong toàn xã hội. Bản thân thầy cô sẽ là những tấm gương đạo đức. giúp các em học sinh, sinh viên hình thành, tiếp nhận và thực hiện những chuẩn mực đạo đức xã hội. Vì vậy, việc đầu tiên để thay đổi quan niệm của toàn xã hội về vị trí, vai trò của người thầy chính là bản thân họ phải hiểu rõ thế mạnh của mình, từ đó, có sự tích cực, chủ động trong việc nâng cao năng lực, phẩm chất để đáp ứng đòi hỏi của thời đại mới. Gia đình, nhà trường và xã hội cũng cần có sự chuyển biến nhận thức về vị trí, vai trò của người thầy. Gia đình cần phối hợp với thầy cô trong việc đôn đốc, dạy bảo con em mình. Sự hợp tác giữa gia đình và nhà trường phải dựa trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và thái độ cầu thị nhằm hướng đến mục tiêu chung là giáo dục cho con trở thành những người vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Gia đình không nên giữ quan điểm “trăm sự nhờ thầy cô” và cũng 108 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI không nên can thiệp quá sâu vào hoạt động giảng dạy của thầ