Một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Trung học phổ thông

Dạy Văn là dạy cho học trò cách diễn đạt một cách thẩm mỹ, rành mạch, khoa học, rõ ràng. Hơn nữa, dạy Văn còn là dạy cho các em nhân cách và kĩ năng cuộc sống. Dạy học sinh giỏi văn lại là một yêu cầu đòi hỏi người giáo viên phải tìm tòi, suy ngẫm bằng tất cả kinh nghiệm về tuổi đời, tuổi nghề, sự tận tâm, tận tụy của mình để làm môn học trở nên sống động, phát huy tối đa tư duy, sáng tạo của học sinh. Những năm gần đây, chúng tôi đã được nhà trường giao cho nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi. Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định nhưng đó là một trong những thành công bước đầu của chúng tôi trong việc tìm tòi, áp dụng những biện pháp, hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Trung học phổ thông (THPT). Chúng tôi viết bài nghiên cứu khoa học này nhằm góp phần cùng các bạn thảo luận, chia sẻ một số phương pháp trong việc bồi Một số kinh nghiệm môn Ngữ văn Trung học phổ thông bồi dưỡng học sinh giỏi ThS. TRẦN THỊ MINH PHƯỢNG Trường THPT Mạc Đĩnh Chi, Chư Păh, Gia Lai dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ Văn bậc THPT

pdf7 trang | Chia sẻ: thanhle95 | Lượt xem: 275 | Lượt tải: 1download
Bạn đang xem nội dung tài liệu Một số kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Trung học phổ thông, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
KHOA HOÏC XAÕ HOÄI - NHAÂN VAÊN10 T Ạ P C H Í K H O A H Ọ C C Ô N G N G H Ệ V À M Ô I T R Ư Ờ N G Dạy Văn là dạy cho học trò cách diễn đạt một cách thẩm mỹ, rành mạch, khoa học, rõ ràng. Hơn nữa, dạy Văn còn là dạy cho các em nhân cách và kĩ năng cuộc sống. Dạy học sinh giỏi văn lại là một yêu cầu đòi hỏi người giáo viên phải tìm tòi, suy ngẫm bằng tất cả kinh nghiệm về tuổi đời, tuổi nghề, sự tận tâm, tận tụy của mình để làm môn học trở nên sống động, phát huy tối đa tư duy, sáng tạo của học sinh. Những năm gần đây, chúng tôi đã được nhà trường giao cho nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi. Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định nhưng đó là một trong những thành công bước đầu của chúng tôi trong việc tìm tòi, áp dụng những biện pháp, hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Trung học phổ thông (THPT). Chúng tôi viết bài nghiên cứu khoa học này nhằm góp phần cùng các bạn thảo luận, chia sẻ một số phương pháp trong việc bồi Một số kinh nghiệm môn Ngữ văn Trung học phổ thông bồi dưỡng học sinh giỏi ThS. TRẦN THỊ MINH PHƯỢNG Trường THPT Mạc Đĩnh Chi, Chư Păh, Gia Lai dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ Văn bậc THPT. 1. Tầm quan trọng của việc bồi dưỡng học sinh giỏi Môn Văn là một môn khoa học xã hội giúp cho học sinh tìm hiểu, tiếp xúc và “giao tiếp” với những giá trị tinh thần cao đẹp của dân tộc Việt, giúp các em ý thức được “dòng máu thơm thiên cổ”, của “mạch giống nòi”. Qua các tác phẩm Văn học, các em sẽ thấy tự hào, tự tin, thấy trách nhiệm phải giữ gìn, phải trân trọng, kế thừa và phát huy những di sản thiêng liêng, quý báu của dân tộc. Môn Văn còn dẫn dắt các em học sinh đến với những áng thơ văn bất hủ, bồi dưỡng tâm hồn, bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ, kích thích sự nhạy cảm và yêu quý cái đẹp của cuộc sống. Bồi dưỡng học sinh giỏi Văn là một việc làm mang ý nghĩa xã hội nhằm phát hiện, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Việc phát hiện và bồi dưỡng kịp thời những học sinh giỏi có năng lực cảm thụ văn chương vừa thể hiện một cách sâu sắc tinh thần nhân văn cao đẹp của xã hội, vừa kích thích, cổ vũ thái độ tinh thần học tập của học sinh. Nó góp phần không nhỏ trong việc nâng cao ý thức học hỏi, tìm tòi, đào sâu suy nghĩ của giáo viên về trình độ chuyên môn nghiệp vụ để phục vụ tốt hơn cho công tác giảng dạy của mình. 2. Thực trạng về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi hiện nay Việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ Văn nhằm phát hiện tài năng nâng cao năng lực cảm thụ văn chương cho học sinh. Đây là việc diễn ra thường xuyên hàng năm ở các cấp học. Và cũng hằng năm Sở GD & ĐT tổ chức các kì thi tuyển chọn học sinh giỏi các cấp nhằm chọn lựa ra những học sinh giỏi ở các trường phổ thông. Hiện nay, nguồn lực học sinh giỏi rất hạn chế về cả số KHOA HOÏC XAÕ HOÄI - NHAÂN VAÊN 11 S Ố 0 5 N Ă M 2 0 18lượng cũng như chất lượng. Bởi các em ít quan tâm đến môn Văn hơn những môn khoa học khác như: Toán, Lí, Hóa... Số học sinh yêu thích môn Ngữ văn còn quá ít, học sinh có năng khiếu về môn Văn mà có khả năng ở các môn học khác thì các em sẽ không chọn môn Văn. Ngược lại, có những học sinh yêu thích môn Văn thì năng lực cảm thụ văn chương lại hạn chế. Trong khi đó, việc nhận thức môn học chưa sâu sắc, cho nên một số phụ huynh có con em học được môn Văn lại không muốn cho con em mình tham gia đội tuyển. Vì vậy, chúng tôi luôn trăn trở tìm kiếm những giải pháp tối ưu nhất để nâng cao chất lượng hiệu quả công tác với công tác bồi dưỡng học sinh giỏi . 3. Một số kinh nghiệm trong công tác phát hiện, tuyển chọn, bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn bậc THPT 3.1. Phát hiện học sinh giỏi Đây là khâu đầu tiên có tính chất quyết định chất lượng đội tuyển nên nó hết sức quan trọng. Việc phát hiện học sinh giỏi môn Văn đòi hỏi người giáo viên phải trực tiếp giảng dạy ở các lớp phải lưu tâm ngay từ đầu năm học. Việc phát hiện học sinh giỏi môn Ngữ văn cũng không đến nỗi quá khó vì khả năng của các em đối với môn học này được bộc lộ phần nào qua kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. Nói năng rành mạch, diễn đạt lưu loát những ý nghĩ, quan điểm bản thân, hơn nữa chỉ qua vài bài viết của các em giáo viên cũng có thể nhận ra cách cảm, cách hiểu, cách nghĩ, thông qua đó phát hiện ra những học sinh có năng khiếu để có hướng bồi dưỡng. Hơn nữa, những em có tố chất về môn Văn thường sẽ rất chăm chú, hào hứng, sôi nổi khi có tiết Ngữ văn. Việc tìm hiểu kết quả học tập của học sinh ở THPT qua điểm tổng kết, điểm thi tốt nghiệp, điểm thi học sinh giỏi và nếu có thể, tham khảo thêm ý kiến giáo viên đã trực tiếp giảng dạy học sinh ở cấp học đó cũng là một cách để phát hiện tài năng. Khi dạy, bài viết đầu tiên của học sinh (đặc biệt là học sinh lớp 10) như một dấu ấn để bắt đầu cuộc hành trình phát hiện năng khiếu của học sinh. Qua bài viết, người thầy có thể nắm bắt được chất giọng, chất văn, cách nghĩ của học trò. Những học sinh đạt được cả chất văn và ý văn trong một bài viết không phải nhiều, không phải đều. Nét tài hoa của từng học sinh cần phải được ghi nhận và trân trọng. Khi chấm bài, thầy cô không chỉ chú trọng những bài chu đáo, khuôn mẫu, đầy đủ... mà còn quan tâm đến những bài có thể có chỗ chưa sâu, chưa đầy đủ, nhưng có sự độc đáo, sâu sắc... phải sửa kỹ, phê kĩ, thật sự nghiêm khắc khi đánh giá và có nhật kí chấm bài. Dĩ nhiên, một bài viết không thể đánh giá được năng khiếu và khả năng của học sinh, nhưng đó là sự khởi đầu để định hướng phát hiện, bổ sung ở những bài viết tiếp theo. Sau khi đã phát hiện ra được học sinh có năng khiếu, giáo viên cần phải kiểm tra kiến thức của học sinh. Sở dĩ phải làm bước này bởi yêu cầu đối với học sinh giỏi thì ít nhất là phải có kiến thức cơ bản, cái gọi là phần nền để có cơ sở bồi dưỡng sau này. Đối với môn Ngữ văn, việc khơi gợi lòng yêu mến đối với môn học của các em là không thể thiếu. Bằng cách chuyển tải nào đó, giáo viên phải truyền đến cho học sinh lòng đam mê đối với môn học để học sinh ý thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của môn học từ đó tạo được niềm say mê - sự khám phá sáng tạo của học sinh trong lĩnh vực văn chương. Giáo viên phải là người nắm bắt được sự nhạy cảm trong tâm hồn non nớt của các em, thông qua cách ứng xử, giao tiếp bởi “Văn là người”. 3.2. Lên kế hoạch bồi dưỡng Việc bồi dưỡng học sinh giỏi là do giáo viên phải tự lên chương trình nội dung kiến thức. Do đó, người giáo viên trước hết phải có tinh thần trách nhiệm cao, yêu nghề, yêu công việc mình đang làm và ý thức được tầm quan trọng của công việc đó. Người giáo viên bồi dưỡng phải mày mò, tìm tòi, học hỏi kinh nghiệm KHOA HOÏC XAÕ HOÄI - NHAÂN VAÊN12 T Ạ P C H Í K H O A H Ọ C C Ô N G N G H Ệ V À M Ô I T R Ư Ờ N G của đồng nghiệp để xây dựng được một chương trình với lượng kiến thức thích hợp với những điều học sinh đã học và đồng thời phải vừa rộng vừa sâu, vừa đáp ứng được tính vượt trội của đối tượng học sinh giỏi. Cần chú trọng sắp xếp chương trình sao cho có hệ thống và đảm bảo tính khoa học. Tránh tình trạng thích gì dạy nấy theo cảm tính. Để xây dựng được một chương trình ôn luyện đạt hiệu quả cao mà không nhàm chán đối với học sinh (vì các kiến thức đều đã được học) giáo viên cần phải sáng tạo trong việc thể hiện nội dung kiến thức. Sắp xếp lượng kiến thức giữa phân môn phù hợp với yêu cầu. Muốn làm được điều đó, khi lên chương trình bồi dưỡng, giáo viên cần phải chú ý đến tính thống nhất giữa các phân môn. Khi giáo viên bồi dưỡng cho học sinh, ngoài việc củng cố cho các em: cách dùng từ, đặt câu, dựng đoạn, các biện pháp tu từ ... thì đối với từng loại đơn vị kiến thức, giáo viên cần phải chuẩn bị một hệ thống bài tập ứng dụng đối với từng loại. Thứ nhất, giáo viên hệ thống lại kiến thức đã học rồi chia ra từng mảng chuyên đề để tóm lược nội dung tác phẩm và khái quát lên vấn đề trọng tâm. Từ những kiến thức mang tính khái quát, học sinh có thể khai triển ra một cách cụ thể hơn, sâu sắc hơn theo cách cảm và cách nghĩ của bản thân một cách sáng tạo hơn. Thứ hai, với phần luyện viết, giáo viên có thể bố trí để học sinh được thực hành càng nhiều càng tốt. Đối với mỗi kiểu loại hay mỗi dạng đề, giáo viên cần phải có ví dụ minh họa cụ thể. 3.3. Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi Trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, giáo viên không chỉ ôn luyện cho các em những kiến thức nội dung thuần túy mà nên tập trung bồi dưỡng kĩ năng cơ bản để phục vụ cho việc củng cố vốn kiến thức mà các em đã có để chuyển tải được lượng kiến thức đã học thành kiến thức của riêng mình. Học sinh giỏi văn là phải “thành thạo”. Không chỉ thành thạo trong việc lĩnh hội kiến thức mà học sinh cần phải thành thạo nắm được các kỹ năng, nhất là học sinh giỏi thì đó là điều bắt buộc. Chúng tôi xin nêu một vài phương pháp bồi dưỡng và phát triển kĩ năng cho học sinh: Thứ nhất, phải coi trọng sự cảm thụ của học sinh trong bồi dưỡng học sinh giỏi. Hiệu quả và chất lượng của việc bồi dưỡng học sinh giỏi Văn phụ thuộc vào sự lĩnh hội và sáng tạo của học sinh thông qua văn bản. Người giáo viên phải tạo điều kiện cho học sinh tái hiện được hình tượng nghệ thuật, nội dung, nghệ thuật của văn bản thông qua đánh giá, cảm nhận của các em. Quá trình dạy bồi dưỡng chỉ thật sự có hiệu lực khi nội dung tác phẩm được tái hiện trong trí tưởng tượng và trở thành một “sự kiện tâm hồn”. Đó là lúc các em đã thật sự nắm được hồn cốt, tư tưởng của tác phẩm. Đây là yếu tố then chốt của người giáo viên trong việc bồi dưỡng, ôn luyện học sinh giỏi. Thứ hai là kĩ năng đọc tài liệu tham khảo. Để học tốt môn Ngữ văn cần phải đọc sách nhiều. Nhất là đối với học sinh giỏi môn Ngữ văn, việc đọc sách tham khảo và chọn sách tham khảo cũng cần sự định hướng, chỉ dẫn của giáo viên. Cách chọn sách tham khảo là một khâu quan trọng giúp năng lực đọc của học sinh tiến bộ. Dựa trên cơ sở đó, giáo viên hình thành các kĩ năng đọc cho học sinh. Hướng dẫn học sinh kĩ năng đọc tốt nhằm hướng tới hai mục đích: Một là, học sinh có thể tự tiệm cận với những cách hiểu, cách đánh giá, suy luận đa chiều, khuếch đại, rồi từ đó đưa ra chính kiến của riêng cá thể mình. Hai là, được mở mang, bồi dưỡng tâm hồn, tư tưởng, chiếm lĩnh được kho tàng kiến thức giàu có, phong phú của nhân loại, mà trước đó trong trường học, các em chỉ biết được một số lượng ít ỏi. Đọc sách, tài liệu tham khảo, giúp học sinh học hỏi được rất nhiều kinh nghiệm qua bài viết của người khác. Người giáo viên khi bồi dưỡng, cần hướng dẫn học sinh rèn luyện tư duy của mình thông qua hình thức này. KHOA HOÏC XAÕ HOÄI - NHAÂN VAÊN 13 S Ố 0 5 N Ă M 2 0 18Song song với cách đọc, là cách ghi chép và suy ngẫm, nhằm mục đích đối chiếu với phần lí thuyết của từng dạng bài, kiểu bài. Sau đó, học sinh sẽ tự rút ra những kĩ năng cơ bản và kinh nghiệm khi trình bày một bài văn. Vì mục đích cuối cùng của việc đọc sách giáo khoa nói chung và sách tham khảo nói riêng là cách chuyển hóa tri thức của người thành tri thức của bản thân mình một cách sáng tạo. Do đó, việc bồi dưỡng kĩ năng đọc sách tham khảo một cách khoa học, đúng đắn sẽ góp phần không nhỏ trong việc rèn luyện năng lực văn chương cho các em. Ngoài ra, đọc thẩm mỹ và đọc nghệ thuật một văn bản là kỹ năng không thể thiếu đối với học sinh giỏi Văn. Đối với việc dạy - bồi dưỡng học sinh giỏi Văn, quá trình tổ chức cho học sinh hoạt động đọc hiểu ở cấp độ cao các tác phẩm/đoạn trích văn chương là vô cùng quan trọng. Tức là đưa học sinh đi vào thế giới nghệ thuật tác phẩm, nắm bắt cấu trúc văn bản, thâm nhập vào thế giới hình tượng, giao tiếp với nhân vật, tiếp xúc với ý đồ tác giả, phát hiện những ấn tượng thẩm mỹ... Người giáo viên trong quá trình bồi dưỡng cần giúp học sinh đọc để “tri giác” ngôn ngữ nghệ thuật, để thẩm bình, đánh giá, khắc sâu, chia sẻ... Sau đó, học sinh sẽ bộc lộ cảm xúc của mình, xuất phát từ điểm nhìn và sự lý giải của bản thân. Đọc còn là hoạt động nhận thức, thanh lọc, biết sửa mình, soi mình, nâng mình lên thanh sạch, cao thượng hơn. Đối với học sinh giỏi Văn, hai yêu cầu cơ bản khi đọc cần phải luyện đó là đọc tri giác và đọc thẩm mỹ. Hai thao tác này sẽ nâng cao năng lực lĩnh hội, cảm thụ văn chương của học sinh. Tuy nhiên, khi đọc, chủ quan của người đọc không được lấn át chủ quan của tác giả. Đối với một học sinh giỏi Văn, hoạt động đọc là một hoạt động nghiêm túc, tác phẩm chỉ được đánh giá đúng khi và chỉ khi nó được “nội nhập” vào tâm hồn người đọc, làm lay động, biến đổi tâm tư, tình cảm, cảm xúc, từ nhận thức đến khám phá, thăng hoa. Hoạt động đọc đối với học sinh giỏi văn yêu cầu phải nghiêm túc thì mới có thể dẫn đến thành công. Thứ ba là bồi dưỡng kĩ năng tạo lập văn bản. Nói đến kĩ năng tạo lập văn bản phải nói đến cách trình bày, diễn đạt,cách sắp xếp triển khai bài viết cũng như cách điều chỉnh thời lượng bài viết cho phù hợp với học sinh. Đặc biệt đối với học sinh giỏi thì những kĩ năng này lại phải càng chú trọng hơn. Nếu chúng ta không làm tốt được những việc này thì dù học sinh có nắm chắc kiến thức cơ bản bao nhiêu đi chăng nữa thì kết quả cuối cùng vẫn không đạt như mong muốn. Bởi một yêu cầu đầu tiên đối với bài viết của học sinh nói chung và học sinh giỏi nói riêng là chữ viết phải rõ ràng, đúng chính tả. Cách dùng từ đặt câu phải thật chính xác, chuẩn mực, cách khai triển bài đoạn văn bài văn phải lôgic, chặt chẽ. Giáo viên phải rèn cho học sinh làm tốt những kĩ năng này. Điều đó đòi hỏi phải có thời gian, đồng thời giáo viên phải kèm cặp sát sao, chỉ bảo chấm chữa bài tập kịp thời, động viên khích lệ, sửa chữa uốn nắn học sinh để các em phát triển kĩ năng một cách tự nhiên hơn. Kĩ năng lập dàn ý cũng rất quan trọng. Mặc dù việc rèn kĩ năng này hầu như là một việc làm thường xuyên trong mỗi dạng bài, kiểu bài trong chương trình, nhưng hầu như tất cả học sinh kể cả học sinh giỏi thường bỏ qua bước này. Do đó, khi bồi dưỡng học sinh giỏi, giáo viên cần lưu ý hướng dẫn học sinh kĩ năng lập dàn ý để tạo thói quen tốt trước khi viết bài. Thứ tư là vai trò của người thầy. Sự sáng tạo là yêu cầu cần phải có của người giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi. “Một gánh sách không bằng một người thầy giỏi”. Bồi dưỡng học sinh giỏi đòi hỏi người giáo viên phải tìm tòi tài liệu, nâng cao kiến thức, cập nhật thông tin, nắm bắt nhạy bén diễn biến của cuộc sống. Bởi “văn là đời” nên cần định hướng cho các em lối viết văn gần với thực tế, gắn với trách nhiệm công dân. Với tinh thần trách nhiệm cao, cộng với sự KHOA HOÏC XAÕ HOÄI - NHAÂN VAÊN14 T Ạ P C H Í K H O A H Ọ C C Ô N G N G H Ệ V À M Ô I T R Ư Ờ N G dẫn dắt, hướng dẫn tận tâm và sáng tạo của người thầy, học sinh sẽ lĩnh hội được tri thức, tiến bộ hơn về năng lực đánh giá thẩm mỹ trong văn chương và trưởng thành hơn trong cách cảm, cách nghĩ. Để quá trình bồi dưỡng được hiệu quả, giáo viên phải luôn ra đề cho học sinh viết bài. Sau mỗi bài viết là quá trình chấm - sửa lỗi, gợi mở, dẫn dắt viết văn. Đối với văn chương, xác định luận điểm, viết câu chuyển ý, chuyển đoạn, mở rộng vấn đề và liên hệ thực tế là những thao tác quan trọng giúp bài văn mạch lạc, khoa học. Người giáo viên khi bồi dưỡng học sinh giỏi cũng cần chú trọng những thao tác này. Muốn xây dựng một bài làm văn hoàn chỉnh và hoàn hảo, khi bồi dưỡng, người giáo viên cần hướng dẫn học sinh các kỹ năng cần có. Hành văn mạch lạc, bố cục rõ ràng, luận điểm chi tiết, luận chứng thuyết phục, có so sánh, mở rộng, liên hệ thực tế... là những yếu tố cần thiết làm nên sự hoàn chỉnh của một bài văn hay. Đối với học sinh giỏi khi tham dự các kỳ thi lớn, giỏi không nhất thiết là phải làm văn thật hay, hay mà sáo rỗng thì cũng là cái hay vô nghĩa. Điều cần có của một học sinh giỏi văn là biết truyền đạt cảm nghĩ, cảm xúc, biết nhận xét, đánh giá khách quan, biết thưởng thức, chiêm nghiệm văn chương và phải biết nhìn nhận sinh động, lạc quan, tin tưởng cuộc đời. Người đọc khi đọc bài viết của các em phải thấy một phần cuộc đời được hiện sinh trong đó, thấy được sự cứng cỏi trong lập luận, sắc bén, nhạy cảm trong tư duy, logic trong đánh giá, nhận xét. Giỏi tức là phải biết tư duy đa chiều, lật đi lật lại vấn đề thật xuất sắc. Nếu học sinh có một vốn sống phong phú, có những cách nghĩ, cách hiểu sinh động và đầy sự cảm thông, nhân văn, nhân hậu thì ít nhất chúng ta cũng đã đào tạo được những em vừa giỏi về kiến thức, vừa có tấm lòng nhân hậu khi sống giữa đời thường. Khi bồi dưỡng học sinh giỏi văn, giáo viên cần phải thúc đẩy tư duy ngôn ngữ của học sinh, làm cho các em giàu có về ngôn ngữ và phong phú về trường từ vựng. Một bài văn chất lượng phải là một bài văn hội tụ vốn từ ngữ sinh động, phong phú, dồi dào và chuẩn xác của người viết. Muốn vậy, người giáo viên bồi dưỡng cần không ngừng nỗ lực trau dồi kiến thức, mở rộng vốn hiểu biết và kỹ năng tìm hiểu từ ngữ tiếng Việt. Giáo viên trong quá trình bồi dưỡng, cần dẫn dắt học sinh tìm hiểu những tư tưởng nhân văn tích cực ẩn chứa trong tác phẩm, bởi vì mỗi tác phẩm văn học là một thông điệp, tiềm ẩn ý nghĩa về cái nhìn, cách cảm thụ đời sống của nhà văn. Phát hiện, phân tích chiều sâu ý nghĩa của tác phẩm sẽ tìm ra logic nội tại, sự hài hòa bên trong tư tưởng tác giả trong cái mô hình về thế giới do tác giả tạo nên. Thứ năm, cần bồi dưỡng học sinh giỏi Ngữ văn theo chuyên đề và theo đặc trưng của từng thể loại. Trên cơ sở đó, với mỗi thể loại và đặc trưng riêng, học sinh có thể bình giá, suy ngẫm, đặc biệt cần hướng học sinh đến thưởng thức. Làm được điều này, tức là người học sinh không dừng lại ở mức cảm thụ, cảm nhận nữa, mà đã đạt đến mức độ tư duy cao, có thể thẩm bình, nhận xét khách quan và chiêm nghiệm một cách lô gic, khoa học. Bởi vì, trong tác phẩm văn học, tác giả không bao giờ nói hết mọi điều mình nghĩ mà luôn luôn chừa một “khoảng trống” cho độc giả để “cùng sáng tạo”. Với mỗi thể loại, đặc biệt là thơ, truyện, ký... đều có những đặc trưng riêng, người giáo viên phải sàng lọc, phân loại kiến thức để giúp đỡ học sinh lĩnh hội, thông hiểu, nắm vững những đơn vị kiến thức đó. Người giáo viên phải để học sinh của mình cảm thụ vượt ra ngoài ý muốn chủ quan của tác giả. Như vậy, mới tạo được nét đột phá trong bài viết. Để làm được điều này, quả thực rất gian nan và khó khăn, đòi hỏi sự cố gắng, nỗ lực trong một khoảng thời gian dài và liên tục của thầy và trò. Thứ sáu, ngoài phương pháp đọc, phương pháp phân tích, so sánh, giảng bình cũng là một phương pháp khá quen thuộc và có hiệu lực trong quá KHOA HOÏC XAÕ HOÄI - NHAÂN VAÊN 15 S Ố 0 5 N Ă M 2 0 18trình bồi dưỡng học sinh giỏi văn. Điều cốt lõi là giáo viên bồi dưỡng phải hướng học sinh vào chủ đề của từng tác phẩm, từng thể loại, để học sinh có cái nhìn thấu đáo, sâu sắc và chắc chắn. Nắm cấu trúc tác phẩm như một chỉnh thể thống nhất hữu cơ, biện chứng giữa nội dung và hình thức, chỉnh thể và bộ phận sẽ giúp học sinh khám phá được các tầng vỉa nội dung ý nghĩa tác phẩm, từ đó phát hiện ra thông điệp mà nhà văn nhắn nhủ. Không chỉ vậy, việc phân tích sẽ giúp học sinh nâng cao