Nâng cao một số công tác nghiệp vụ thu hút học sinh đến với thư viện trường tiểu học

NÂNG CAO MỘT SỐ CÔNG TÁC NGHIỆP VỤ THU HÚT HỌC SINH ĐẾN VỚI THƯ VIỆN TRƯỜNG TIỂU HỌC Với sự nghiệp cải cách, đổi mới giáo dục nâng cao chất lượng dạy và học, mở rộng kiến thức thông qua việc đọc sách, báo có một ý nghĩa hết sức quan trọng, thực tiễn những năm tháng qua đã cho chúng ta thấy rất rõ điều đó. Song thực trạng học sinh đến thư viện đọc sách báo với niềm đam mê tìm tòi học hỏi còn hạn chế, chủ yếu chỉ mới thu hút số ít học sinh giỏi có lòng ham mê đọc sách báo và một số ít thích đọc các loại truyện mang tính giải trí, hay học sinh chỉ đến thư viện sau những buổi giới thiệu sách mới. Học sinh chưa có phương pháp đọc sách, chưa thấy hết giá trị, tầm quan trọng của từng cuốn sách và ảnh hưởng của việc đọc sách báo đối với việc học tập của mình. I. ĐẶT VẤN ĐỀ Nhà trường là trung tâm giáo dục của Đảng, nhà nước có nhiệm vụ làm tốt công tác chăm sóc và giáo dục thế hệ trẻ từ tuổi ấu thơ đến lúc trưởng thành, nhằm tạo ra cơ sở ban đầu rất quan trọng của con người Việt Nam mới. Với sự nghiệp cải cách, đổi mới giáo dục nâng cao chất lượng dạy và học, mở rộng kiến thức thông qua việc đọc sách, báo có một ý nghĩa hết sức quan trọng, thực tiễn những năm tháng qua đã cho chúng ta thấy rất rõ điều đó. Song thực trạng học sinh đến thư viện đọc sách báo với niềm đam mê tìm tòi học hỏi còn hạn chế, chủ yếu chỉ mới thu hút số ít học sinh giỏi có lòng ham mê đọc sách báo và một số ít thích đọc các loại truyện mang tính giải trí, hay học sinh chỉ đến thư viện sau những buổi giới thiệu sách mới. Học sinh chưa có phương pháp đọc sách, chưa thấy hết giá trị, tầm quan trọng của từng cuốn sách và ảnh hưởng của việc đọc sách báo đối với việc học tập của mình. Trăn trở trước thực trạng đọc sách như trên và trước tình chung của xã hội hiện nay là sự phát triển của báo hình và Internet, việc đọc sách báo của các em học sinh bị sao nhãng cộng với việc đọc sách không đúng mục đích không phù hợp với lứa tuổi như: các em chỉ thích xem tranh xem hình chứ không đọc, không hiểu nội dung sách nói gì. Tất cả những yếu tố trên không những ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến tâm hồn của các em học sinh. Xác định được điều ấy, tôi cảm thấy băn khoăn một điều là làm thế nào để thu hút các em đến thư viện đọc sách. Xuất phát từ nhận thức trên, cũng như tỡm hiểu thực tiễn thực trạng cụng tỏc phục vụ bạn đọc ở trường tôi đó mạnh dạn chọn đề tài : “Nõng cao một số cụng tỏc nghiệp vụ thu hút học sinh đến với thư viện trường tiểu học ” 1. Mục đích của giải pháp Nhận thức được vai trò, vị trí của thư viện giúp giáo viên, học sinh xây dựng được phương pháp học tập và cách đọc sách, làm việc khoa học, biết sử dụng sách báo, tạp chí có trong thư viện một cách có hiệu quả, có hệ thống phục vụ đắc lực cho công tác học tập và giảng dạy trong nhà trường - Mục đích của giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng công tác phục vụ bạn đọc ở thư viện trường Tiểu học Lê Lợi. 2. Phạm vi và thời gian thực hiện - Căn cứ vào điều kiện cơ sở vật chất hiện có của nhà trường (phương tiện sách báo) - Căn cứ vào nhiệm vụ được nhà trường phân công: đề tài đề cập đến một số công tác nghiệp vụ thu hỳt bạn đọc đến với thư viện ở trường Tiểu học Lê Lợi, Quận Hà Đông. II. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN Khi được nhà trường phõn cụng phụ trách thư viện tôi đó hiểu rằng nhiệm vụ của thư viện không chỉcung ứng cho giáo viên và học sinh đầy đủ các loại sách giáo khoa, sách tham khảo, sách báo cần thiết có tác dụng nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập; sưu tầm và giới thiệu rộng rói trong cỏn bộ giỏo viờn và học sinh những tài liệu cần thiết về thế giới khoa học, vể Đảng, pháp luật nhà nước mà cũn phải tổ chức thu hút giáo viên và học sinh tích cực tham gia sinh hoạt thư viện, huy động các nguồn kinh phí ngoài ngân sách để làm phong phú nội dung kho sách, dưới sự chỉ đạo của ban giỏm hiệu và phối kết hợp với tổ cộng tỏc viờn thư viện tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, vốn tài liệu để xõy dựng thư viện nhà trường. Để thu hút bạn đọc đến với thư viện tôi đó đề ra một số giải pháp như sau:  Chuẩn bị về cơ sở vật chất  Chuẩn bị về vốn tài liệu  Sắp xếp , trang trí thư viện  Tuyên truyền giới thiệu sách 2. Thực hiện giải pháp a. Về cơ sở vật chất : các trang thiết bị trong thư viện phải phù hợp với lứa tuổi, chiều cao của bạn đọc. Đối với lứa tuổi tiểu học - các em còn nhỏ, chiều cao còn hạn chế nên các trang thiết bị trong thư viện phải phù hợp với các em: vừa tầm, dễ tìm, dễ lấy (sau khi khảo sát các trang thiết bị có trong thư viện) tôi đã đề xuất với ban giám hiệu nhà trường cho mua sắm, tu bổ cải tạo các trang thiết bị phù hợp với lứa tuổi các em học sinh tiểu học: Cụ thể + Các giá sách - Giá sách ở trong kho sách là các giá bằng sắt (có kích thước, chiều cao, chiều rộng) theo đúng tiêu chuẩn kích thước quy định. - Giá sách ngoài phòng đọc của học sinh được làm bằng gỗ có chiều cao vừa phải 1m đến 1,2m. Được chia ra các ngăn nhỏ để các loại sách. - Có tủ kính treo tường và giá gỗ quay để giới thiệu sách mới và giới thiệu sách theo chủ đề. - Bàn ghế của học sinh: Được thiết kế bằng gỗ hình tròn và hình vuông (tất cả giá sách bàn ghế của học sinh được sơn phối màu - các màu sơn khác nhau) b. Về vốn tài liệu Để nắm bắt được trong kho sách của mình có số lượng mỗi loại là bao nhiêu và mỗi loại có bao nhiêu đầu sách, bao nhiêu thể loại: tôi đã tiến hành kiểm kê toàn bộ kho sách - sau khi kiểm kê tôi thấy số lượng cụ thể như sau : - Sách giáo khoa: số lượng 890 - Sách nghiệp vụ: số lượng 620 - Sách tham khảo: số lượng 1760 - Truyện thiếu nhi: số lượng 950 - Tạp chí : Số lượng 470 Tổng cộng : 4690 cuốn Rà soát theo các tiêu chuẩn quy định, tôi thấy số lượng sách giáo khoa, sách nghiệp vụ, sách tham khảo, truyện thiếu nhi, báo tạp chí đã đủ so với yêu cầu về số lượng: nhưng để thư viện hoạt động được tốt và thu hút bạn đọc đến với thư viện. Cụ thể là các loại sách phải được bổ sung mới thường xuyên, thì kho sách mới đảm bảo chất lượng và cập nhật những thông tin mới - tôi tham mưu và đề xuất với ban giám hiệu, phối kết hợp với các đoàn thể trong nhà trường để tăng vốn sách như sau: - Phát động phong trào "Góp một cuốn sách nhỏ để được đọc nhiều cuốn sách hay" phong trào phát động trong toàn trường giáo viên và học sinh cùng tham gia. Để phong trào được tập trung và chất lượng sách quyên góp đảm bảo chất lượng, số lượng: Tôi kết hợp với hai đồng chí tổng phụ trách, phó tổng phụ trách soạn thảo bảng thông báo và có quy định cụ thể. Để động viên phong trào và khen thưởng những lớp, cá nhân làm tốt chúng tôi đề nghị với ban giám hiệu có khen thưởng kịp thời và phần thưởng cụ thể. - Tham mưu với ban giám hiệu xã hội hóa công tác thư viện với hội phụ huynh toàn trường và các doanh nghiệp cơ quan đóng trên địa bàn của xã phường, nhằm thu hút thêm nguồn vốn (tiền và sách) để tăng vốn sách tài liệu cho thư viện - Thực hiện chi tiêu kinh phí bổ sung sách vào thư viện theo quy định. Khi bổ sung sách tôi lựa chọn các danh mục sách được phép đưa vào thư viện và những sách phát hành mới nhất phù hợp với cấp học, môn học phù hợp với chương trình cải cách mới, phù hợp với lứa tuổi, sức khỏe của học sinh. c. Sắp xếp trang trí trong thư viện * Để tổ chức sắp xếp kho sách phù hợp với thư viện trường tiểu học và phù hợp với lứa tuổi học sinh tôi đã tiến hành một số biện pháp nghiệp vụ mới được tập huấn. - Đối với các sách tham khảo, sách nghiệp vụ sách giáo khoa tôi tiến hành xử lý nghiệp vụ theo quy định của công tác nghiệp vụ thư viện, đăng ký, phân loại vào sổ cá biệt từng loại sách, mô tả ấn phẩm, tổ chức sắp xếp sách trong kho theo từng kho sách, tổ chức sắp xếp phích phân loại theo từng môn loại ở tủ mục lục để giáo viên và các em học sinh dễ tra cứu, chọn sách theo yêu cầu, nhu cầu. - Đối với các sách truyện thiếu nhi tôi áp dụng phân loại theo mã màu (vì đối tượng học sinh tiểu học nhất là các em học sinh lớp một, lớp hai các em còn nhỏ mới tiếp xúc với con chữ, con số, nhiều hình thức nghiệp vụ thư viện còn rất mới mẻ với các em) vì vậy phân loại truyện theo mã màu sẽ rất thuận tiện cho các em khi đến thư viện và lựa chọn sách. Tôi tiến hành phân loại truyện theo mã màu (có quy định cụ thể cho từng loại truyện) ví dụ: - ĐV11 thơ thiếu nhi tôi định mã màu là hồng nhạt - ĐV12 kịch thiếu nhi định mã màu là màu xanh lơ - ĐV13 truyện ngắn, truyện dài định mã màu là màu hồng phấn - ĐV14 ký sự định mã màu là màu xanh nõn chuối - ĐV15 tạp văn tiểu luận định mã màu là mầu vàng đậm - ĐV16 thư tín định mã màu là màu tím - ĐV17 truyện dân gian định mã màu là màu cam - ĐV18 truyện tranh định mã màu là màu vàng nhạt - ĐV19 các thể loại khác định mã mầu là màu hồng đậm - ĐV1 tác phẩm văn học thiếu nhi định mã màu là màu đỏ - ĐV2 khoa học thiếu nhi định mã màu là màu xanh cốm... Sau khi phân loại truyện theo mã màu tôi tiến hành các thao tác dán mã màu cho từng cuốn truyện (để mà màu được bền và sắp xếp trên giá đều, đẹp: trước khi dán tôi kẻ vạch quy định và có dán băng dính trắng để giữ chắc mã màu) Lập bảng hướng dẫn sử dụng mã màu treo bên ngoài phòng đọc học sinh để các em nhận biết được các màu quy định từng loại truyện. Từ đó các em chọn sách theo đúng yêu cầu mà mình thích, nhanh chóng thuận tiện (cũng như khi đọc xong các em lại cất sách vào đúng nơi quy định) * Trang trí trong thư viện: đối với học sinh tiểu học ở lứa tuổi này với các em "học mà chơi, chơi mà học" vì vậy tổ chức sắp xếp sách trên giá, chỗ để các em ngồi đọc rất cần thiết đảm bảo phù hợp với lứa tuổi, tâm lý - nắm bắt được điều đó tôi đề nghị với ban giám hiệu cho mua sắm các trang thiết bị bàn ghế, giá tủ ở phòng đọc học sinh phải phù hợp với các em. Bàn ghế giá tủ phải được làm bằng các chất liệu gỗ có sơn các loại màu, trên tường trang trí một số khẩu hiệu tranh ảnh sinh động để thu hút các em. Trên các giá sách lựa chọn các tiêu đề dễ hiểu, dễ nhớ, trang trí hoa văn nghệ thuật như "Em yêu văn học" "Thế giới truyện cổ tích" "Em thích truyện tranh" "Em tìm hiểu, khám phá khoa học"... và trong các ngăn sách đặt các cuốn sách đã được phân loại dán mã màu theo quy định. d. Tuyên truyền giới thiệu sách: - Đối với công tác thư viện nhà trường nếu thư viện chỉ có giá sách, bàn ghế thư viện, sách báo tài liệu thì thư viện chưa thể phát huy hiệu quả tốt nhất là trung tâm "Văn hóa khoa học của nhà trường" muốn thư viện phát huy hiệu quả tốt nhất là trung tâm sinh hoạt văn hóa của nhà trường và muốn bạn đọc đến với thư viện đông phải : Tuyên truyền, giới thiệu sách là hoạt động nghiệp vụ quan trọng trong các thư viện, đặc biệt là thư viện trường học. Đây là yếu tố cơ bản đánh giá hiệu quả của hoạt động thư viện phổ thông. Hoạt động này nhằm mục tiêu khai thác toàn diện vốn tài liệu đồng thời là phương thức lôi cuốn bạn đọc đến thư viện một cách hữu hiệu nhất. Đây cũng là nghiệp vụ đặc thù của các thư viện trường học. Tuyên truyền, giới thiệu sách đũi hỏi sự kết hợp chặt chẽ, hài hũa giữa nghiệp vụ thư viện, kĩ năng sư phạm, khả năng viết, khả năng tổ chức, trỡnh bày của cỏn bộ thư viện về sách. Mục đích tuyên truyền, giới thiệu sách báo trong thư viện nhà trường nhằm khai thác hiệu quả vốn tài liệu thư viện phục vụ nhu cầu giảng dạy, học tập của giỏo viờn và học sinh; giỳp thầy và trũ nắm được nội dung cuốn sách báo, để có kế hoạch và phương hướng cụ thể sử dụng tốt thư viện, phục vụ nhu cầu dạy và học đạt hiệu quả cao nhất. Chúng tôi áp dụng hai phương pháp sau: tuyên truyền miệng và tuyờn truyền trực quan. Cán bộ thư viện giới thiệu sách với các em học sinh - Tuyên truyền miệng: Đây là hình thức phổ biến nhất trong hoạt động tuyên truyền được tiến hành thông qua ngôn ngữ sống động để thuyết phục người nghe. Chính vỡ vậy, thường xuyên theo dừi tiến độ giảng dạy của giáo viên để nắm bắt nhu cầu của giáo viên và học sinh về từng loại sách, báo; từ đó giới thiệu những sách, báo có trong thư viện phục vụ trực tiếp cho việc dạy và học như: sỏch tham khảo về văn học, toỏn học, sỏch giáo dục đạo đức, các sách về tỡm hiểu và khỏm phỏ khoa học...; thường xuyên tuyên truyền trong các buổi sinh hoạt chuyờn mụn vào các ngày cuối tuần hoặc các các buổi chào cờ đầu tuần. Làm tốt khâu nghiệp vụ này là người cán bộ thư viện đó gúp phần rất lớn vào việc hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh. Tạo ra môi trường giáo dục hết sức thuận lợi, giúp cho các em đến với một sân chơi bổ ích và lý thỳ. Và từ sõn chơi này, các em có thể tự mỡnh khỏm phỏ bao điều mới mẻ ẩn saunhững trang sỏch, bài bỏo hoặc rốn luyện cho mỡnh phương pháp tự học chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động và sáng tạo. - Tuyên truyền trực quan: Tuyên truyền trực quan trong thư viện là giới thiệu hoặc khai thác nội dung các cuốn sách trong các hỡnh thức cảm thụ bằng mắt, để lại dấu ấn lâu bền trong tâm trí bạn đọc. Với hỡnh thức chủ yếu trờn sỏch, bỏo, trưng bày sách trong thư viện, qua các cuộc thi giới thiệu sỏch, điểm sách theo chủ đề, triển lóm sỏch, triển lóm tranh ảnh, treo bỏo tường ... từ đó nâng cao được nhận thức trong cán bộ giáo viên, học sinh về ý thức tự học, tự nghiờn cứu, gúp phần nõng cao chất lượng giảng dạy và học tập. Việc lựa chọn hỡnh thức trưng bày phụ thuộc vào đặc điểm nhu cầu, hứng thú đọc của từng nhóm bạn đọc nhất định cũng như yêu cầu giảng dạy, học tập trong từng thời điểm cụ thể của nhà trường Cụ thể năm học 2011 - 2012 tôi đã tiến hành một số đợt trưng bày giới thiệu sách qua tủ trưng bày giới thiệu sách như sau: - Giới thiệu sách tham khảo các môn học từ lớp 1 đến lớp 5 mới bổ sung vào thư viện. (Giới thiệu qua tủ giới thiệu sách) - Giới thiệu sách theo chủ đề " Giáo dục đạo đức" ... Giới thiệu sách qua tủ trưng bày III. MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: Với một số giải pháp tôi đó tiến hành ở thư viện trường tiểu học Lê Lợi - qua một thời gian thực hiện tụi thấy: - Từ một thư viện vốn sách và cơ sở vật chất nghèo nàn vớí 2853 cuốn sỏch, chủ yếu là sỏch giỏo khoa và sỏch giỏo viờn. Sau một năm xây dựng đến nay thư viện đó cú một kho sỏch với số lượng 3841 cuốn sách, có đủ chủng loại, đúng quy định của Bộ giáo dục & Đào tạo. - Cơ sở vật chất bao gồm: * Trang thiết bị: + Một phũng rộng khoảng 50 m2 để làm kho sách và phũng đọc của giáo viên có 04 giá đựng các loại sách. 6 chiếc bàn 30ghế cho giỏo viờn, 02 mỏy tớnh của giỏo viờn, 01 máy tính của thủ thư + Một phũn g đọc của học sinh rộng khoảng 70m2 (Bao gồm cả hành lang thư viện) 02 mỏy tớnh của học sinh, 01 thiết bị nghe nhỡn, 01 tủ giới thiệu sỏch, 04 tủ đựng truyện thiếu nhi và báo, tạp chớ giành cho học sinh. * Sách, vở, các loại: - Tạp chí : Số lượng 560 Nhiều sỏch quý hiếm của giỏo viờn và học sinh đó đóng góp cho thư viện từ phong trào "Góp một cuốn sách nhỏ để được đọc nhiều cuốn sách hay". Vỡ vậy kho sỏch của thư viện ngày càng phong phú và đa dạng về chủng loại. * Số người đến thư viện và vũng quay cuốn sách Năm học Số lượt học sinh đến thư viện Số lượt mượn sách Số vòng quay của sách/năm 2011 – 2012 ( Tính đến tháng 29/02/2012) 170 lượt/ngày/892Hs 182 lượt/ngày 16320 lượt/3230STK = 5,9vòng quay IV. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ Đáp ứng yêu cầu giảng dạy và học tập trong giai đoạn đổi mới hiện nay, áp dụng các công nghệ thông tin hiện đại trong hoạt động sử dụng thư viện. Việc tuyên truyền và cung cấp các tài liệu tham khảo thường xuyên, kịp thời đảm bảo cho giáo viên và học sinh mượn sử dụng sách báo là một điều cấp thiết - Đề nghị nhà trường tăng nguồn kinh phí mua sách tham khảo nhất là các tài liệu theo chương trình đổi mới. Nhà trường và phòng giáo dục trang bị thêm cho phòng đọc một số trang thiết bị để thư viện có phương tiện hoạt động tốt hơn. Trên đây là một vài kinh nghiệm để thu hút bạn đọc đến với thư viện trường tiểu học. Rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp bổ sung của các đồng chí đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn !