Phạm trù hình thái kinh tế xã hội và sự phát triển của các hình thái kinh tế xã hội là quá trình lịch sử tự nhiên

PHẠM TRÙ HèNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC HèNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI LÀ QUÁ TRèNH LỊCH SỬ TỰ NHIấN 1. Phạm trự HTKTXH (Hỡnh thỏi kinh tế xó hội): hỡnh thỏi KTXH là một phạm trự của chủ nghĩa duy vật lịch sử, dựng để chỉ XH ở một giai đoạn phỏt triển lịch sử nhất định với một kiểu QHSX đặc trưng thớch ứng với LLSX ở trỡnh độ nhất định và một KTTT được XD lờn trờn những QHSX ấy. Cấu trỳc: HTKTXH là một xó hội cụ thể XH sống động bao gồm nhiều lĩnh vực, nhiều yếu tố hợp thành. Nú bao gồm lĩnh vực cơ bản: kinh tế, chớnh trị, xó hội, văn húa tinh thần, đồng thời nú bao gồm cỏc yếu tố cơ bản là LLSX và QHSX, CSHT và KTTT. Ngoài cỏc yếu tố cơ bản trờn, thỡ mỗi một HTKTXH cũn bao gồm cỏc yếu tố khụng cơ bản khỏc, như là vấn đề gia đỡnh và quan hệ gia đỡnh, vấn đề dõn tộc, tụn giỏo, lĩnh vực sinh hoạt của đời sống XH... 2. Sự phỏt triển của cỏc HTKTXH là quỏ trỡnh lịch sử tự nhiờn: HTKTXH bao gồm nhiều yếu tố quỏ trỡnh hợp thành, chỳng tỏc động qua lại lẫn nhau để làm hỡnh thành nờn một hệ thống cỏc quy luật xó hội (qua luật: phổ biến, đặc thự, riờng). Dưới sự tỏc động bởi hệ thống cỏc quy luật này mà cỏc HTKTXH khụng ngừng phỏt triển thay thế nhau dần dần từ thấp đến cao, quỏ trỡnh đú diễn ra một cỏch tất yếu, khỏch quan độc lập với ý thức của con người, nờn Mỏc gọi đú là quỏ trỡnh lịch sử - tự nhiờn. Quỏ trỡnh lịch sử-tự nhiờn được bắt đầu bằng sự phỏt triển của LLSX, LLSX phỏt triển cuối cựng sẽ mõu thuẫn với QHSX lỗi thời. Theo quy luật thỡ QHSX cũ sẽ bị xúa bỏ để thay thế bằng QHSX mới, khi đú CSHT cũng sẽ thay đổi: CSHT cũ mất đi, CSHT mới ra đời thay thế. Khi đú theo quy luật KTTT cũ bị xúa bỏ, KTTT mới ra đời thay thế. Khi cỏc yếu tố cơ bản của XH đó thay đổi thỡ cỏc yếu tố cũn lại của nú cũng dần dần thay đổi theo, làm cho HTKTXH mới ra đời thay thế cho HTKTXH cũ. Tuy nhiờn so với cỏc quỏ trỡnh diễn ra trong giới tự nhiờn thỡ quỏ trỡnh lịch sử cú tớnh đặc thự, đú là nú khụng diễn ra một cỏch tự động mà được thực hiện thụng qua cỏc hoạt động cú ý thức của con người (để LLSX phỏt triển thỡ người LD phải cải tiến cụng cụ lao động...), nhưng bản thõn cỏc hoạt động ấy phải tuõn theo quy luật khỏch quan. Quỏ trỡnh lịch sử - tự nhiờn vừa là một quỏ trỡnh mang tớnh thống nhất, tớnh toàn nhõn loại mà mọi dõn tộc đều phải đi theo, tuy nhiờn vẫn mang tớnh đa dạng và nhiều vẻ với những biểu hiện khỏc nhau, như là: sự phỏt triển khụng đồng đều của cỏc dõn tộc ở cựng một thời điểm hoặc hỡnh thức biểu hiện của một HTKTXH mỗi nơi một khỏc hoặc thời gian tồn tại của cựng một HTKTXH dài, ngắn khỏc nhau. Đú là một dõn tộc khụng bắt buộc phải tuần tự trải qua cả 5 HTKTXH. 3. í nghĩa của học thuyết HTKTXH và sự vận dụng vào hoàn cảnh ở nước ta hiện nay: - Học thuyết HTKTXH đó chỉ rfa vai trũ quyết định của PTSX đối với sự phỏt triển của XH, nờn khi nghiờn cứu về XH Mỏc đó xuất phỏt từ PTSX; - Học thuyết này chỉ ra tớnh quy luật của quỏ trỡnh lịch sử, cho nờn nghiờn cứu XH là phải tỡm ra cỏc hệ thống quy luật khỏch quan của nú; - Học thuyết này chỉ rfa tớnh khỏch quan của quỏ trỡnh lịch sử, cho nờn muốn nghiờn cứu XH thỡ cần phải xuất phỏt từ bản thõn nú, chứ khụng phải từ mong muốn chủ quan của con người; - Vận dụng học thuyết HTKTXH vào hoàn cảnh nước ta hiện nay: Đảng ta đó chỉ rừ con đường đi lờn CNXH ở nước ta với 4 nội dung cơ bản: + Quỏ độ lờn CNXH bỏ qua chế độ TBCN là con đường phỏt triển tất yếu của nước ta; + XD nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; + Tiến hành CNH – HĐH đất nước; + Kết hợp giữa phỏt triển kinh tế với chớnh trị và cỏc lĩnh vực khỏc của đời sống XH (VH, tinh thần...).