Phân tích chính sách nông nghiệp và phát triển nông thôn

ph©n tÝch chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp & ph¸t triÓn n«ng th«n TS. NguyEn VAN SANH Giới thiệu môn học (tài liệu đính kèm) Mô tả môn học Mục tiêu môn học Nội dung môn học Phương pháp học Thang điểm Trang thiết bị & tài liệu học Phần 1: Các Khái Niệm Cơ Bản 1. Khái niệm cơ bản về chính sách nông nghiệp & phát triển nông thôn 2. Khung phân tích chính sách 3. Khía cạnh kinh tế trong phân tích chính sách I. Khái niệm cơ bản chính sách NN & NT 1. Chính sách là gì và tác động đến ai? 2. Mục tiêu chính sách ra sao? 3. Ai sẽ phát triển và thực thi chính sách? 4. Phát triển chính sách dựa vào các đặc điểm gì? 5. Như thế nào gọi là thiên lệch trong hình thành và thực thi chính sách Chính Sách là gì? - Chính sách đuợc định nghĩa như là kế hoạch hành động đuợc chính phủ lựa chọn để đeo đuổi vì mục đích chính trị, kinh tế hoặc xã hội. - Chính phủ đuợc định nghĩa là nhóm người chịu trách nhiệm quản lý đất nuớc, và họ có trách nhiệm thực hiện các quyết định về chính sách. - Chính quyền địa phương (tỉnh, huyện) có nhiệm vụ đưa ra các định chế và tổ chức để quản lý và thực thi các quyết định của chính sách. ChÝnh s¸ch liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng 100% 0,7% 99,3% Tỏc nhõn thị truờng cafộ năm 2002 0,01% 99,9% 20% 80% 20% 80% Doanh nghiệp chế biến Doanh nghiệp chế biến Tiờu thụ trong nuớc Nguời thu gụm Nguời SX Đại lý thu gom Đại lý thu mua Cung TP. HCM Cung QT 100% Nguồn:Vớ vụ SX & tiờu thụ cafộ Daclak, 6/2003 Mục tiêu chính sách 1. Khắc phục sai lệch về thị trường: – “Public goods”: sản phẩm công khắc phục tình trạng phục vụ cho người này lại loại trừ người kia – Khắc phục tình trạng “ngoại ứng” externality”: phát sinh chi phí và lợi ích ngoài mong đợi của hoạt động sản xuất & đời sống – “Economic to scale: quy mụ kinh tế”: khắc phục lợi thế của các DN đi trước đạt qui mô lớn. – “Monopoly”: ngăn chặn áp đặt giá độc quyền – “Transaction costs”: loại bỏ chi phí giao dịch cao vì những phí tổn không đáng có – Sửa chữa thông tin & quỏn lý không thông thoáng – “Moral hazard” điều chỉnh sai lệch đạo đức trong kinh doanh. ChÝnh s¸ch nh»m môc tiªu chuyên đề cụ thể: – §¶m b¶o c«ng b»ng, gi¶m nghÌo vµ t¸i ph©n phèi – Ph¸t triÓn v÷ng bÒn, b¶o vÖ quyÒn lîi t¬ng lai – §¶m b¶o æn ®Þnh xã héi, an ninh. – B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn cña xã héi – Phôc vô cho c¸c môc tiªu u tiªn, c¸c nhãm u tiªn Mục tiêu ChÝnh s¸ch VN trong thêi kú míi • NN VN bước vao giai đoạn mới, chuyển đổi cÇn chÝnh s¸ch míi: – Từ khai thác nguồn tài nguyên sang phát triển vững bền, – Từ mở rộng sản lượng sang chất lượng và giá trị gia tăng, – Từ thúc đẩy sản xuất sang phát triển thị trường, – Từ tự cân đối sang hội nhập quốc tế sâu rộng • Møc ®é ph©n cÊp ph©n quyÒn cao • Yêu cầu lảnh đạo cao & thuờng xuyên nâng cao năng lực. • Møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ­xã hội cao h¬n Ai chịu trách nhiệm hình thành và thực thi chính sách Có 3 khối chính: • Khối lập pháp (quốc hội) • Khối tư pháp (luật pháp) • Khối hành pháp (vai trò chính phủ các cấp) 5. Thiên lệch chính sách 1. Thiên lệch về cách nghiên cứu - Thiªn vÒ m« t¶ t×nh h×nh, kh«ng ph©n tÝch vÊn ®Ò. - X¸c ®Þnh khung ph©n tích kh«ng phï hîp tªn vµ yªu cÇu ®Ò tµi - Kh«ng sử dụng khung ph©n tÝch đáng tin cậy. - Lùa chän ph¬ng ph¸p nghiªn cøu m¸y mãc vµ h×nh thøc - C¸c ®Ò nghÞ chÝnh s¸ch kh«ng xuÊt ph¸t tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu - C¸c kiÕn nghÞ chung chung kh«ng cã gi¸ trÞ ¸p dông. - Kh«ng cã kªnh chuyÓn t¶i kÕt qu¶ cho ngêi lµm chÝnh s¸ch 2. Thất bại nhà nuớc can thiệp thị trường - Thất bại trong cạnh tranh để phát triển - Thị trường không hoàn hảo - Thất bại về thông tin: hầu hết viên chức chính quyền cho rằng hiểu biết thị trường hơn ai cả và sẳn sàng can thiệp nhiều hơn là sự vận hành theo quy luật thị trường.  Lý thuyết tốt nhất thứ hai (second – best theory): khi có nhiều rũi ro về thất bại thị trường (market failures), hoạt động của nhà nuớc chỉnh sữa bất kỳ một nhân tố thất bại về thị trường thì kết quả mong đợi sẽ xấu nhất cho xã hội so với không nên làm gì cả. - 3. Thất bại về quản lý thực thi chính sách 1. Ảnh hưởng quyền lợi kinh tế: nhà nuớc không thể tiên đoán hết một cách chính xác về nguồn thu phụ của CB nhà nuớc trong hoạt động liên quan đến kinh tế khi thực thi chính sách. 2. Triển khai lỏng lẽo: ngay cả một chính sách thiết kế chính xác để tăng thịnh vuợng cho xã hội), nhưng có thể thất bại do thực thi một cách nghèo nàng và lỏng lẻo. Thất bại thực thi chính sách (tt) 3. Thất bại về kích thích: Quan chức nhà nuớc thuờng lương thấp, thậm chi không đủ trang trãi cho cuộc sống hàng ngày. Do vậy, nguồn thu phụ thường từ tạo ra sai lệch thực thi chính sách. 4. Thủ tục ruờng rà và hiệu quả xã hội thấp. thí dụ thủ tục cấp giấp phép kinh doanh, hành nghề Nghiên cứu chính sách làm những gì? • Nghiên cứu vấn đề cần làm chính sách • Nghiên cứu căn cứ khoa học để lập chính sách • Nghiên cứu hình thức và qui mô CS thích hợp • Dự báo ảnh hưởng của chính sách sẽ ban hành • Nghiên cứu hiệu quả của chính sách áp dụng Chưong 2: Khung phân tích chính sách Mục tiêu: 1. Mô tả khung công việc mà các nhà kinh tế thuờng sử dụng về chính sách nông nghiệp của nhà nuớc 2. Tiến trình hình thành & thực thi chính sách liên quan đến khung công việc về chính sách NN của nhà nuớc 3. Các cách tiếp cận phân tích chính sách 1. Khung chính sách: Mục tiêu, Ràng Buột & Công Cụ Chính sách Khung phân tích chính sách còn duợc gọi “Lý thuyết về chính sách kinh tế”. Theo khung này. - Mục đích nhà nuớc tối đa hoá về phúc lợi xã hộI (biến mục tiêu” cần đạt như: Thu nhập /đầu nguời, số bac si/bệnh nhân, sản lượng cây trồng, vật nuôi cho vùng SX. - Do vậy, nhà nuớc phải chọn công cụ (phươngthức đầu tư) để đạt mục tiêu, trong bồi cảnh ràn buột: (1) nguồn lực nhà nuớc, khả năng quản lý, (2) yếu tố chính sách không thể kiểm soát (khí hậu), (3) khía cạnh ảnh hưởng bất lợi cần phải giảm thiểu tối đa: (Hình: Tinbergen) Công Cụ Chính Sách Ràng buộc Những yếu tô ngoài vòng kiểm soát Khía cạnh ảnh hưởng Mục đích hoặc “ biến mục tiêu” Biến ngoại sinh Mối Liên hệ giũa các biến “Mô hình ” Biến nội sinh Mục đích cuối cùng w Cho phúc lợI Xã hộI Hình: Khung phân tích chính sách Tinbergen (tiếp cận mục tiêu-yếu tố ràng buộc-công cụ”. Nguồn: Thorbecke & Hall (1982: 9). Mục tiêu Chính Sách nông nghiệp Can thiệp chính sách NN có nhiều mục tiêu khác nhau: 1. Ổn định chính trị & xã hộI 2. Lòng ghép phát triển kinh tế quốc gia 3. An ninh lương thực 4. Thu ngoại tệ qua xuất khẩu 5. Chống suy dinh dưỡng 6. Tăng thu nhập & tạo việc làm nông thôn 7. Phát triển kinh tế và giảm nghèo Các ràng buộc để đạt mục tiêu 1. Phát triển kinh tế (hiệu quả) 2. Phân bổ thu nhập khi kinh tế phát triển (tính công bằng): yếu tố xã hội. 3. Phát triển là khái niệm động, trong khi hiệu quả (efficiency) là khái niệm tỉnh 4. Kinh tế chuẩn tắc: - Hiệu quả là tối ưu hoá nguồn tài nguyên quốc gia - Tính công bằng: đo lường tổng thu nhập phân bố cho cá nhân hoặc nhóm xã hội khác nhau Các ràng buộc (tt) 5. Trong thực tế, tăng trưởng và phân phối thu nhập mâu thuẩn nhau. Do vậy công cụ chính sách nhằm cân bằng hai yếu tố này trong điều kiện có thể có đuợc. Ràng buột (tt) 6. Yếu tố ràng buột bao gồm đặt ra mục tiêu, nhung mục tiêu đó sẽ bị thay đổi tính tự nhiên về các vấn đề chính sách. Thí dụ, nếu giá không ổn định sẽ ảnh hưởng đầu ra của nông hộ nhỏ. Vì vậy, chính sách bình ổn giá sẽ đuợc đưa ra để phân tích 7. Yếu tố ràng buộc ảnh huởng cung: như khí hậu, luợng mưa sẽ ảnh huởng sản luợng nông nghiệp. 8. Kinh tế vĩ mô: tỉ giá hối đoái, nguồn lực tài chính nhà nuớc, giá quốc tế về đầu vào và đầu ra đều bị ảnh hưởng. Thí vụ giá dầu thế giới tăng & chính sách bình ổn giá việt nam?. Công cụ chính sách 1. Là phương pháp can thiệp của nhà nuớc để đạt mục tiêu trong điều kiện bị ràng buộc. 2. Một chính sách có thể tác động kép. Thí vụ nếu gạo là thức ăn hàng ngày, và nông dân sản xuất lúa còn nghèo. Do vậy, đưa ra chính sách tăng giá lúa sẽ giải quyết kép là: tăng trưởng (tăng sản lượng lúa) và đạt mục tiêu công bằng (tăng phân bổ thu nhập huớng về nông dân nghèo) Ứng dụng công cụ 3. Công cụ kỹ thuật: - Khả thi về nguồn lực & giải pháp kỹ thuật là ràng buộc quan trọng về tính khả thi phát triển kinh tế. - Yếu tố kỹ thuật ảnh hưởng rất lớn về sử dụng nguồn lực. Tại vì kỹ thuật mớI có thể tăng khả năng sản xuất và cải tiến phương thức sử dụng nguồn lực. Do vậy, chính sách về nghiên cứu & về huấn luyện và về giáo dục sẽ tác động rất lớn đến tăng khả năng SX nông nghiệp Tiến trình hình thành & thực thi chính sách Đuợc chia ra làm công đoạn: 1. Hình thành chính sách - Đuợc diễn đạt bởi những nhà làm chính sách liên quan đến mục tiêu nhà nuớc cần phải đạt đuợc. Thí vụ Bộ trưởng NN tuyên bố năm 2007 SX bắp ĐBSCL sẽ tăng 10%. 2. Thực thi chính sách - Thực thi chính sách sẽ có nhiều giải pháp: giảI pháp kỹ thuật, giảI pháp kinh tế (tăng giá bắp, giảm giá phân, đầu tư thuỷ lợI). - Tât cả phải đuợc phân tích phí và lợi của từng giải pháp và cuối cùng Bộ trưởng sẽ chọn lựa & quyết định “ tốt nhất” liên quan đến lới ích xã hội, khả thi quản lý và dự đoán các trở ngại phát sinh, và cách khắc phục khi thực thi chính sách. - Phase 1: Hình thành chính sách Phase 2: Thực thi chính sách Dưa ra chính sách Phân tích kinh tế/kỹ thuật Phân tích các giảI pháp Chọ n lưựa giả I phá p tôố t nhâấ t Giả I phá p tôố t nhâấ t sẽ thưự c hiêệ n Kết quả mong đợI chính sách CY Đánh giá chính sách Bắt đầu chu trình chính sách sắp tợI Những bài học rút ra Hình 2. Mô hình dòng chính sách tuyến tính odel. Source: Clay and Schaffer (1984:4) 3. Cách tiếp cận phân tích chính sách Hai khía cạnh phân tích chính sách: Vật lý (thự nhiên, thật) và giá trị (tiền tệ) 1. Khía cạnh tự nhiên (khía cạnh thật): bao gồm uớc luợng nguồn lực và thay đổi khối luợng khi tác động chính sách, như đầu ra, cung ứng, tiêu thụ, hoặc thay đổI đầu vào. Thí dụ tăng giá bắp sẽ tác động tăng sản lượng bắp, vật tư đầu vào và nhu cầu nhà tiêu dùng. 2. Khía cạnh giá trị liên quan đến thay đổi phúc lợi xã hộI. Thí dụ, tăng giá bắp sẽ tác động tống giá trị và nhập lượng phải mua vào khác. Thay đổi này sẽ tác động thay đổi phúc lợi xã hội, một số tác nhân đạt đuợc và số khác bị thiệt thòi. Thế nào là phân tích chính sách ? Lµ viÖc xem xÐt t¸c ®éng cña c¸c ph¬ng ¸n chÝnh s¸ch kh¸c nhau ®èi víi c¸c nhãm ®èi tîng kh¸c nhau. C¸c ph¬ng ¸ n chÝnh s¸ch Ph¬ng ¸ n 1 Ph¬ng ¸ n 2 Phương án 3 Phương án 4 §èi tîng A Đối tượng C Đối tượng D Đối tượng E Đối tượng B T¸c ®éng T¸c ®éng T¸c ®éng Tác động Ph©n tÝch chÝnh s¸ch ®îc tiÕn hµnh khi: • B¾t ®Çu x©y dùng chÝnh s¸ch míi, ®Ó dù b¸o ¶nh hëng cña chÝnh s¸ch nh»m ®Ò xuÊt ph¬ng ¸n chÝnh s¸ch tèt nhÊt. • §¸nh gi¸ ¶nh hëng cña chÝnh s¸ch ®ang thùc hiÖn nh»m ®iÒu chØnh, hoÆc c¶i thiÖn viÖc triÓn khai, tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch. • §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch ®ã ban hµnh nh»m rót kinh nghiÖm, ®æi míi chÝnh s¸ch. T¹i sao ph¶i ph©n tÝch chÝnh s¸ch ? • §Ó so s¸nh lîi h¹i, hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch • §Ó x¸c ®Þnh møc ®é kh¶ thi cña chÝnh s¸ch • ước tính chi phí thực hiện • ước tính qui mô ảnh hưởng • Dự báo đối tượng ảnh hưởng • Xác định điều kiện thực hiện • So sánh các phương án chính sách Phân tích chÝnh s¸ch cần tÝnh to¸n g× ? Ph©n tÝch ®Þnh tÝnh: Sö dông c«ng cô nghiªn cøu khoa häc xã héi (xã héi häc, nh©n chñng häc, nghiªn cøu céng ®ång...) ®Ó thu thËp vµ sö lý th«ng tin ®Þnh tÝnh. Ph©n tÝch ®Þnh lîng: Sö dông c¸c ph¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu, ph©n tÝch thèng kª, to¸n häc ®Ó rót ra kÕt luËn tõ th«ng tin ®Þnh lîng. mét sè Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch chÝnh s¸ch 1. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN 2. ĐÁNH GIÁ Ý KIẾN ĐỐI TƯỢNG CHÍNH SÁCH 3. MÔ PHỎNG HÀNH ĐỘNG ỨNG XỬ CỦA CÁC TÁC NHÂN 4. XÁC ĐỊNH QUAN HỆ NHÂN QUẢ 5. PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG TỔNG HỢP 6. MÔ PHỎNG MÔ HÌNH KINH TẾ TỔNG QUAN Chu tr×nh cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i ViÖt Nam Giai ®o¹ n Ph¸ t triÓn  C¸ c c¬ quan, ngµnh, ph­ ¬ng tiÖn th«ng tin, héi ®ång vµ uû ban nh©n d©n Ban hµnh luËt  Tr×nh Quèc héi  Xem xÐt, söa ®æi vµ th«ng qua Qu¶n lý: MOT, MOF, MPI, H¶i quan, Bé liªn quan Cam kÕt vµ t¸ c ®éng bª n ngoµi: AFTA, WTO, APEC, Xem xÐt, chän läc, söa ®æi, vµ tÝn hiÖu ph¶n håi tõ thùc tÕ Xem xÐt vµ ®¸ nh gi¸  C¸ c tæ chøc trong vµ ngoµi n­ í c 1. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn §¸nh gi¸ cã ®¹t môc tiªu hay kh«ng? - Xác định mục tiêu muốn đạt tới của chính sách - Xác định đối tượng chịu ảnh hưởng của chính sách. - Xác định các chỉ tiêu đo lường tác động chính sách. - Thu thập số liệu kết quả kinh tế, xã hội, môi trường - Phân tích so sánh chỉ tiêu với mục tiêu - Kết luận và đề xuất VÝ dô: mét sè chØ tiªu kinh tÕ x· héi tæng hîp: ChØ sè nghÌo khæ con ngêi cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn (HPI­1): - Kh«ng cã kh¶ n¨ng sèng l©u: tû lÖ d©n sè kh«ng kú väng sèng qu¸ 40 tuæi - ThiÕu trÝ thøc: tû lÖ mï ch÷ ngêi lín - ThiÕu thèn vËt chÊt: tû lÖ trÎ em díi 5 tuæi thiÕu c©n, tû lÖ hé kh«ng cã níc s¹ch dïng, kh«ng tiÕp cËn dÞch vô y tÕ. ChØ sè ph¸t triÓn giíi: -Tuæi thä b×nh qu©n cña nam vµ n÷ -Tû lÖ ngêi lín biÕt ch÷ cho nam vµ n÷ -Tû lÖ nhËp häc ë c¸c cÊp cho tíi ®¹i häc tÝnh cho nam vµ n÷ -Thu nhËp b×nh qu©n/ngêi tÝnh cho nam vµ n÷ -Tû lÖ n÷ trong tæng d©n sè. ChØ sè ph¸t triÓn con ngêi HDI: -Tuæi thä trung b×nh tõ lóc sinh -Tû lÖ ngêi lín biÕt ch÷ (hÖ sè 1/3), tû lÖ nhËp häc tiÓu häc, trung häc, ®¹i häc (hÖ sè 2/3). -Tû lÖ nhËp häc c¸c cÊp 1,2,3, ®¹i häc vµ cao ®¼ng -Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi HDI lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña 3 chØ sè thµnh phÇn: tuæi thä trung b×nh, thµnh tùu gi¸o dôc vµ GDP thùc tÕ ®Çu ngêi. (Nguån B¸o c¸o ph¸t triÓn con ngêi ViÖt Nam, UNDP,2001) 1. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn So s¸nh cã h¬n ®èi chøng hay kh«ng? - X¸c ®Þnh nhãm ®èi chøng so s¸nh: - Tríc khi ¸p dông vµ sau khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch, - T¹i ®Þa ph¬ng ¸p dông víi ®Þa ph¬ng kh«ng ¸ p dông chÝnh s¸ch, hoÆc ¸p dông chÝnh s¸ch kh¸c nhau. - жm b¶o nguyªn t¾c kh¸c biÖt duy nhÊt, nguyªn t¾c ®¹i diÖn - X¸c ®Þnh chØ tiªu ®o lêng vµ ph¬ng ph¸p lÊy mÉu - Thu thËp sè liÖu, tÝnh to¸n vµ so s¸nh c¸c chØ tiªu - §¸nh gi¸ vµ kÕt luËn, ®Ò xuÊt. 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Before 1980 1981-1985 1986-1990 1991-1994 1995-1997 1. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn So s¸nh cã h¬n ®èi chøng hay kh«ng? ChØ sè ®Çu t­ n«ng nghiÖp 0 0 .2 0 .4 0 .6 0 .8 ViÖ t Nam Trung Quèc Th i¸ Lan In® «nªxia Tû lÖ ®Çu t cho n«ng nghiÖp trong tæng ®Çu t • Dùa trªn chuçi sè liÖu, th«ng tin qu¸ tr×nh biÕn ®æi thµnh tùu kinh tÕ, x· héi, m«i trêng ®¸nh gi¸ vai trß cña chÝnh s¸ch • Xem sù kh¸c biÖt ®ã cã ý nghÜa hay kh«ng, ø¬c lîng ®é tin cËy. 1. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN THEO DÕI XEM CÓ THAY ĐỔI HAY KHÔNG? §iÒu tra møc sèng d©n c 1993: 4800 hé, 7 vïng §iÒu tra møc sèng d©n c 1998: 6000 hé, 10 khu vùc §iÒu tra møc sèng hé 2002: 75 000 hé, 61 tØnh; 2004: 9000 Cho biÕt: ®Æc ®iÓm thµnh viªn, gi¸o dôc, søc kháe, viÖc lµm di d©n, nhµ ë, tû lÖ sinh, n«ng nghiÖp phi n«ng nghiÖp, chi tiªu, tµi s¶n, thu nhËp, tÝn dông, tiÕt kiÖm. §iÒu tra hé n«ng th«n 1994, 2001, N n¨g suÊ t lóa LT/ng­êi 1975 2.12 236.1 1976 2.25 272.0 1977 1.94 249.1 1978 1.79 237.0 1979 2.07 264.5 1980 2.08 266.8 1981 2.20 272.1 1982 2.52 298.8 1983 2.63 295.2 1984 2.73 302.8 1985 2.77 303.1 1986 2.81 300.9 1987 2.70 282.7 1988 2.96 309.8 1989 3.21 334.6 1990 3.18 328.5 1991 3.11 330.4 1992 3.33 357.7 1993 3.48 370.3 1994 3.57 374.0 1995 3.69 386.9 1996 3.77 403.0 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00 N n¨g suÊ t lóa (TÊ n/ha) N n¨g suÊ t lóa LT/ng­êi NghÞ quyÕ t 10 NghÞ quyÕ t 5 ChØ thÞ 100 2. §¸nh gi¸ ý kiÕn ®èi tîng X¸c ®Þnh møc ®é tho¶ m·n yªu cÇu. - X¸c ®Þnh c¸c nhãm t¸c nh©n - X¸c ®Þnh tiªu chÝ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch - Thu thËp sè liÖu (th¶o luËn, pháng vÊn, tr¾c nghiÖm,) - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng - §Ò xuÊt, kiÕn nghÞ 3. M« pháng hµnh ®éng øng xö T×m hiÓu c¸ch thøc ph¶n øng cña ®èi t­ îng - X¸c ®Þnh c¸c nhãm ®èi t¸c - T×m hiÓu c¸ch thøc ho¹t ®éng cña c¸c nhãm - X¸c ®Þnh c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra - M« pháng ho¹t ®éng ®èi tîng trong t×nh huèng chuÈn - M« pháng vµ ®èi chiÕu víi ho¹t ®éng trong chÝnh s¸ch - §¸nh gi¸ ¶nh hëng cña chÝnh s¸ch Mét sè ph¬ng ph¸p M« pháng øng xö 1. Trß ch¬i s¶n xuÊt, kinh doanh (qu¸ tr×nh ra Q§ tæng hîp) 2. M« h×nh h¹ch to¸n n«ng hé (M« h×nh tµi chÝnh) 3. M« h×nh hÖ thèng canh t¸c (M« h×nh sö dông tµi nguyªn) 4. M« h×nh chuçi ngµnh hµng (M« h×nh ra quyÕt ®Þnh theo ®éng c¬) 3. M« pháng hµnh ®éng øng xö 3. MÔ PHỎNG HÀNH ĐỘNG ỨNG XỬ MÔ HÌNH TỐI ƯU MỖI HỘ CÓ NGUỒN TÀI NGUYÊN NHẤT ĐỊNH • §Êt ®ai: 1 ha; (nÕu thuª gi¸ 5 triÖu/ha/vô) • Lao ®éng: 2 ngêi; nÕu thuª 20 ngµn ®/ngµy • Vèn: 5 triÖu ®ång; nÕu vay l·i suÊt 10%/n¨m • M¸y kÐo: 1 chiÕc, nÕu thuª 200 ngµn §/giê 3. MÔ PHỎNG HÀNH ĐỘNG ỨNG XỬ MÔ HÌNH TỐI ƯU Hé kh«ng ®Êt: tèi ®a ho¸ viÖc lµm Hé tiÓu n«ng: - tèi ®a l¬ng thùc - tèi thiÓu rñi ro Trang tr¹i: tèi ®a ho¸ thu nhËp Hé kinh doanh: tèi ®a hãa lîi nhuËn ­ ­ 3. MÔ PHỎNG HÀNH ĐỘNG ỨNG XỬ MÔ HÌNH TỐI ƯU MỖI LOẠI HỘ CÓ NHIỀU PHƯƠNG ÁN SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN ĐÁP ỨNG MỤC TIÊU Sù ®a d¹ng trong s¶n xuÊt cã nhiÒu kiÓu: • VÒ lo¹i vËt nu«i c©y trång • VÒ diÖn tÝch kh«ng gian • VÒ sè vô lu©n canh theo thêi gian • VÒ qui tr×nh s¶n xuÊt Mçi ph¬ng ¸n cã nhu cÇu tµi nguyªn vµ hiÖu qu¶ kh¸c nhau Nguyªn lý tÝnh tèi u ho¸ • Mçi ph¬ng ¸n s¶n xuÊt cã c¸ch phèi hîp sö dông tµi nguyªn riªng • Mçi lo¹i hé cã nh÷ng giíi h¹n kh¸c nhau cña mçi tµi nguyªn • Môc tiªu tèi ®a cña mçi lo¹i hé ph¶i tho¶ m·n giíi h¹n tµi nguyªn cho phÐp 3. MÔ PHỎNG HÀNH ĐỘNG ỨNG XỬ MÔ HÌNH TỐI ƯU • X¸c ®Þnh ®èi tîng nghiªn cøu • X¸c ®Þnh hµm tèi u hîp lý • X¸c ®Þnh tµi nguyªn, ®Þnh møc sö dông • Quan hÖ thêi gian, kh«ng gian • Ch¹y m« h×nh gèc • §èi chiÕu so s¸nh • Ch¹y m« pháng • Th¶o luËn vµ kÕt luËn 3. MÔ PHỎNG HÀNH ĐỘNG ỨNG XỬ VÍ DỤ MÔ HÌNH TỐI ƯU HỘ (TRƯỚC KHI CHẠY) M« hinh Tèi u ho¸ ®¬n gian Trång rau Trång bắp Tæng sè Giíi h¹n DiÖn tÝch (ha) 0.0 0.0 0.0 6 Thu nhËp(US$/ha) 80 80 0 Chi phÝ ®Çu vµo(US$/ha) 200 140 0 1,000 Gi¸ (US$/tÊn) 28 11 Nang suÊt (ton/ha) 10 20 0 100 Thu nhËp (US$/ha) 280 220 Nước (m3/ha) 10,000 3,000 0 30,000 3. MÔ PHỎNG HÀNH ĐỘNG ỨNG XỬ MÔ HÌNH TỐI ƯU HỘ (SAU KHI CHẠY) M« hinh Tèi u ho¸ ®¬n gian Trồng rau Trång ng« Tæng sè Giíi h¹n DiÖn tÝch (ha) 1.7 4.3 6.0 6 Thu nhËp(US$/ha) 80 80 480 Chi phÝ ®Çu vµo(US$/ha) 200 140 943 1,000 Gi¸ (US$/tÊn) 28 11 N¨ng suÊt (ton/ha) 10 20 103 100 Thu nhËp (US$/ha) 280 220 Níc (m3/ha) 10,000 3,000 30,000 30,000 4. XÁC ĐỊNH QUAN HỆ NHÂN QUẢ VÍ DỤ PHÂN TÍCH KẾT CẤU ĐÓNG GÓP • Sản lượng: năng suất, diện tích, tăng vụ • Tăng trưởng KT: năng suất, diện tích, giá cả, chuyển đổi DT các cây trồng, các ngành phi NN • Tăng trưởng: đất, lao động, vốn, • Đóng góp thu nhập hộ: trồng trọt, chăn nuôi, nghề rừng, thủy sản, tiền gửi, ngành nghề 4. X¸c ®Þnh quan hÖ nh©n qu¶ VÝ dô ph©n tÝch håi qui BiÕn giai thÝch BiÕn ®îc giai thÝch Møc ®é th©m canh lóa Qui m« san xuÊt lóa n¬ng ¸p lùc d©n sè MËt ®é d©n sè 0,14** 0,04 DiÖn tÝch canh t¸c 0,32** Tû lÖ diÖn tÝch ruéng -0,20** -0,32** §é dèc ®Êt rÉy -0,12 -0,16 Vèn 0,13** TiÕp cËn thÞ trêng -0,17** -0,01 0,36** D©n téc H¬m«ng -0,23** 0,13** D©n téc Dao -0,09** 0,22** D©n téc Th¸i -0,14** 0,20** R2 0,29 0,14 F 40,08 40,93 Dé tù do 702 954 5. PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG TỔNG HỢP PHÂN TÍCH NHẠY CẢM VÀ RỦI RO • Dùa trªn tÝnh to¸n ph©n tÝch kÕt qu¶, hoÆc m« pháng • X¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè biÕn ®éng cÇn ®¸nh gi¸ (gi¸ c¶, thêi tiÕt,) • X¸c ®Þnh møc ®é biÕn thiªn cÇn ®o lêng • TiÕn hµnh thay ®æi c¸c th«ng sè gi¶ ®Þnh ®Ó xem xÐt møc ®é biÕn ®éng kÕt qña kinh tÕ, x· héi • §¸nh gi¸ ®îc møc ®é nh¹y c¶m v