Quá trình ra đời, tổ chức và hoạt động của chính quyền cách mạng ở Khánh Hòa (1945-1954)

Tóm tắt: Bài viết đề cập quá trình ra đời của chính quyền cách mạng ở Khánh Hòa, là kết quả của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, đánh đổ ách đô hộ của thực dân, phát xít và phong kiến. Trong bối cảnh khó khăn, vừa kháng chiến, vừa kiến quốc, xây dựng chế độ mới, chính quyền cách mạng được tổ chứcvà hoạt động chỉ đạo, điều hành linh hoạt, phù hợp với từng giai đoạn của cuộc kháng chiến. Những hình thức chính quyền như Ủy ban Nhân dân cách mạng lâm thời, Ủy ban Kháng chiến hành chính từ cấp tỉnh đến xã đều là của Nhân dân, được Nhân dân che chở, đùm bọc và bảo vệ. Nhờ vậy, chính quyền cách mạng không những đã huy động được nhân tài, vật lực góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến mà còn bảo vệ và thực thi các quyền của người dân Khánh Hòa trong thời kỳ từ năm 1945 đến năm 1954.

pdf5 trang | Chia sẻ: thanhle95 | Lượt xem: 28 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem nội dung tài liệu Quá trình ra đời, tổ chức và hoạt động của chính quyền cách mạng ở Khánh Hòa (1945-1954), để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
50 QUÁTRÌNHRAĐỜI, TỔ CHỨC VÀ HOẠTĐỘNG CỦA CHÍNH QUYỀN CÁCH MẠNG Ở KHÁNH HÒA (1945-1954) ChuĐìnhLộc1, Nguyễn Thị Kim Hằng1, Hồ HảiHƣng1, NguyễnVănTuấn1 1TrườngĐại học Khánh Hòa Tómtắt:BàiviếtđềcậpquátrìnhrađờicủachínhquyềncáchmạngởKhánhHòa,làkếtquảcủacuộc cáchmạnggiảiphóngdântộc,đánhđổáchđôhộcủathựcdân,phátxítvàphongkiến.Trongbốicảnhkhó khăn,vừakhángchiến,vừakiếnquốc,xâydựngchếđộmới,chínhquyềncáchmạngđượctổchứcvàhoạtđộng chỉđạo,điềuhànhlinhhoạt,phùhợpvớitừnggiaiđoạncủacuộckhángchiến.Nhữnghìnhthứcchínhquyền nhưỦybanNhândâncáchmạnglâmthời,ỦybanKhángchiếnhànhchínhtừcấptỉnhđếnxãđềulàcủaNhân dân,đượcNhândânchechở,đùmbọcvàbảovệ.Nhờvậy,chínhquyềncáchmạngkhôngnhữngđãhuyđộng đượcnhântài,vậtlựcgópphầnvàothắnglợicủacuộckhángchiếnmàcònbảovệvàthựcthicácquyềncủa ngườidânKhánhHòatrongthờikỳtừnăm1945đếnnăm1954. Từkhóa:Chínhquyềncáchmạng,KhánhHòa,khángchiến,thựcdânPháp. Mởđầu Dƣới sựápbứccủa thựcdânvàphongkiến, NhândânKhánhHòaluônvùnglênđấutranhgiành độc lập, đòi tự do và quyền dân chủ. Đặc biệt, từ năm1930,NhândânKhánhHòađãđồnghànhcùng sựnghiệpgiảiphóngdântộcdoĐảngCộngsảnViệt Nam lãnh đạo. Tháng 8 năm 1945, thực hiện chủ trƣơng và lệnh tổng khởi nghĩa, các địa phƣơng ở Khánh Hòa đã lần lƣợt lật đổ chính quyền địa phƣơngthânNhật,thànhlậpchínhquyềncáchmạng củaNhândân,xâydựngchếđộdânchủcộnghòa. Đâylàmộtsựkiệnvôcùngquantrọng,cóýnghĩa chínhtrịsâusắcđốivớiNhândânKhánhHòa.Việc xây dựng chính quyền cách mạng vững mạnh và hoạtđộngchỉđạocuộckhángchiếnchốngthựcdân PhápởKhánhHòacóvaitròquantrọng,gópphần thắnglợitrongsựnghiệpkhángchiến,kiếnquốccủa dântộcta. 1. Sự rađời của chính quyền cách mạng (tháng8năm1945) Trong những ngày trung tuần tháng 8 năm 1945,saukhinhậntinNhậtđầuhàngĐồng Minh, dƣớisựlãnhđạocủaĐảngbộvàỦybanViệtMinh tỉnh Khánh Hòa,phongtràonổidậyđấutranhgiành chính quyền nhƣ làn sóng, nối tiếp diễn ra ở khắp cácđịaphƣơng.TạiVạnNinh,đêm13rạngsáng14 tháng 8, hàng ngàn đồng bào các nơi trong huyện kéovềhuyệnđƣờng, tuyênbốxóabỏchínhquyền tay sai và thành lậpchínhquyềncáchmạnglâmthời huyện.UỷbanNhândâncáchmạnglâmthờihuyện Vạn Ninh đƣợc thành lập gồm 6 thành viên: ông Hoàng Hữu Chấp làm Chủ tịch; ông Nguyễn Văn Tấn làmPhóChủ tịch, ôngVõĐứcThắng làmuỷ viênthƣký,ôngNguyễnHậulàmuỷviênphụtrách kinh tài, ông Trần Khánh Vinh làm uỷ viên phụ trách liêmphóng (công an), ôngNguyễnĐịnh làm ủy viên phụ trách quân sự. Tiếp sau đó, Ủy ban Nhândâncáchmạnglâmthờitổngvàcáclàng(sau nàylàthôn)đƣợcchỉđịnhđểđiềuhànhcôngviệcở tổng, làng. Các tổ chức đoàn thể đƣợc bố trí tham giacôngtáctrịan,đảmbảođờisốngnhândân,lực lƣợng bán vũ trang cơ sở đƣợc tăng cƣờng các phƣơngtiệnvàhuấnluyệnsẵnsàngchiếnđấu. TạiNinhHòa,phongtràođấutranhcủaNhân dâncũngpháttriển mạnh.Trongcácngày14-15-16 tháng8,Nhândânnổidậygiànhchínhquyềnthắng lợiởhầuhếtvùngnôngthôn.Tiếngtrốngmõinhỏi, đèn đuốc sáng rực ở các làng quanh phủ lỵ Ninh Hòavà sángngày17/8, hàngvạnđồngbào cácxã kéo về bao vây phủ đƣờng, tuyên bố xóa bỏ chính quyềnbùnhìnvà thành lậpỦybanNhândâncách mạng lâm thời phủ Ninh Hòa do ông Trịnh Huy QuanglàmChủtịch. Trƣớcnhữngthắnglợicủacuộckhởinghĩaở Vạn Ninh và Ninh Hòa, ngày 17/8/1945, Đại hội ViệtMinhtoàntỉnhKhánhHòađƣợctriệutập,gồm đại biểu các phủ, huyện họp bàn về kế hoạch khởi nghĩa giành chính quyền toàn tỉnh và bầu Uỷ ban Nhân dân cáchmạng lâm thời tỉnhKhánhHòa do 51 cácôngNguyễnVănChi làmChủ tịch, ôngPhạm CựHảilàmPhóChủtịch,ôngTrầnChíHiềnlàmủy viênquânsự,ôngTônThấtVỹ (tứcNguyễnMinh Vỹ)làmủyviênthƣkývàmộtsốủyviênphụtrách các ngành. Tại Nha Trang, chiều ngày 19/8, đông đảo Nhân dân tập trung ở sânvận độngNhaTrang dự mít tinh do chính quyền thânNhật tổ chức, nhƣng bên trong là các đội quân khởi nghĩa, có tự vệ vũ trang làmnòngcốt.Sốquan lại tỉnh,huyện, thịxã, cùnglựclƣợnghiếnbinhNhật,mậtthámvàđạidiện cáctổchứcphảnđộngđềucómặtthamdự.Tạiđây, lực lƣợng cách mạng đã tuyên bố xóa bỏ chính quyềnbùnhìntỉnhvàkêugọiđồngbàoủnghộMặt trậnViệtMinh,ủnghộchínhquyềncáchmạng. Sau cuộc mít tinh, Nhân dân đã chia thành nhiềuđoànchiếmkhobạc,nhàđèn,nhàmáynƣớc, cáccôngsở, cơquan củachínhquyềnbùnhìn các cấp,doanhtrại línhkhốxanh,cảnh sát,mởnhàlao phóngthíchtùnhân.ĐoàntuầnhànhkéođếnTòasứ KhánhHòa, tịch thuấn tínvàcácphƣơng tiện làm việccủachínhquyềntaysai.Tạiđây,UỷbanNhân dânCáchmạnglâmthờitỉnhKhánhHòađãramắt đồngbào.ÔngNguyễnVănChi đại diện tuyên bố 10chínhsáchlớncủaMặttrậnViệtMinhvàkêugọi đồngbàođoànkết,đấutranhgiữvữngchínhquyền cách mạng và xây dựng chế độ mới. Trong đêm 19/8/1945, Ủy banNhân dân cáchmạng lâm thời thị xã Nha Trang đƣợc thành lập, do ông Nguyễn Duy TrinhlàmChủtịch,ôngLêHuyPhátlàmPhó Chủtịch. Sau khởi nghĩa giành chính quyền ở Nha Trang thành công, Nhân dân huyện Vĩnh Xƣơng chiếmngayhuyệnđƣờngvàkéovềcácđịaphƣơng, xóabỏchínhquyềnbùnhìntổngxã, lậpnênchính quyền cáchmạng.Ngày 20 tháng 8,Uỷ banNhân dân cách mạng lâm thời của huyện Vĩnh Xƣơng đƣợcthànhlậpdoôngHồNgọcCanglàmChủtịch [5 , 68]. Tại phủ DiênKhánh, theo kế hoạch củaUỷ bankhởinghĩa,ngày19tháng8,Nhândâncácvùng Hòa Tân, Đại Điền, Phú Cốc, Trƣờng Lạc rầm rộ biểu tìnhvũ trang thị uy tiến vềThành, chiếm giữ cáccôngsởngụyquyềnnhƣdinhTuầnvũ,dinhÁn sát...,chiếmnhàlaoThành,thảtùnhânvàtậptrung Nhândândựcuộcmít tinh tại sânvậnđộng, tuyên bốthànhlậpUỷbanNhândâncáchmạnglâmthời huyệnDiênKhánhdoôngLêHinhlàmChủtịch. TạiBaNgòi,ngày22tháng8,đồngbàoKinh vàđồngbàocácdântộcthiểusốđƣợctrangbịgiáo mác, gậy gộc, tên, ná, từCàRôm,HiệpMỹ,Hiệp Thạnh,TrạiCá,TràLong,KhánhCam,HòaDo,Mỹ Ca,CồnKéđã theođƣờng số 1 đổ vềĐáBạc. Ngƣ dân ở Cam Ranh, Thịnh Xƣơng, Cồn Sung, BìnhBa,BìnhHƣng tổ chức trên hàng chục chiếc thuyềnlớnnhỏ,giƣơngcờđỏsaovàngcùngtiếnvề ĐáBạc,baovâychiếmNhađạidiệnhànhchínhvà cáccôngsởchínhquyềntaysai.ViênKiểmlýTôn ThấtẨnphảigiaonộpấntín,hồsơchocáchmạng. UỷbanNhândâncáchmạnglâmthờihuyệndoông Nguyễn Xuân Cúc làm Chủ tịch ra mắt, tuyên bố xóabỏchínhquyềnbùnhìn,côngbố10chínhsách củaMặttrậnViệtMinh. Nhƣ vậy, chỉ trong vòng hơn tuần lễ, Nhân dân Khánh Hòa dƣới sự tổ chức và lãnh đạo của Tỉnh ủy lâm thời và Mặt trận Việt Minh tỉnh, đã đứnglêntổngkhởinghĩathắnglợi,xóabỏhoàntoàn chính quyền tay sai, thành lập chính quyền cách mạng từ tỉnh đến huyện, xã. Đây là chính quyền cáchmạngđầutiêncủaNhândânKhánhHòa. 2. Tổ chức và hoạtđộng của chính quyền cách mạng ở Khánh Hòa (1945-1954) Ngay sau khi giành đƣợc chính quyền và ra mắttrƣớcNhândân,bámsátsựlãnhđạocủaTrung ƣơng Đảng và Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủcộnghòa,UỷbanNhândâncáchmạnglâmthời KhánhHòađãtậptrungxâydựngvàcủngcốchính quyềndân chủnhândânở các cấp, đẩymạnhviệc phát triển các đoàn thể và lực lƣợng vũ trang làm chỗ dựa vững chắc cho chính quyền cách mạng, đồng thời nhanh chóng triển khai các chính sách đem lại quyền lợi bức thiết cho nhân dân và động viên toàn dân chuẩn bịmọimặt để bƣớc vào cuộc khángchiếnchốngthựcdânPhápxâmlƣợc. Tháng 9/1945,Uỷ banNhân dân cáchmạng lâm thời tỉnh đƣợc đổi tên làỦy banKháng chiến hành chính tỉnh Khánh Hòa do ông Nguyễn Duy TínhlàmChủtịch[6,75],thaychoôngNguyễnVăn Chi nhận nhiệm vụmới ởKhu ủy.Các trụ sở của chínhquyềntrongthờigiannàythựcsựlàtrungtâm hoạt động của các tầng lớp Nhân dân. Uy tín của chính quyền cáchmạng ngày càng lớn, có sức thu hútmạnhmẽđồngbàocácgiới,ngàyđêmthamgia mít tinh, hội họp để học tập, thi hành triệt để các chínhsáchvàbiệnphápcủachínhquyềncáchmạng nhằm đẩy mạnh sản xuất, cải thiện đời sống, bảo đảmanninhtrậttự. Chínhquyềncáchmạngđãbanbốcácquyền tựdodânchủchoNhândân,thựchiệnmộtsốchính sáchtrongchƣơngtrìnhcủaMặttrậnViệtMinhnhƣ xóabỏcácthứthuếbấtcôngdoPháp- Nhậtđặtra. Ở nông thôn, các cấp chính quyền đều tiến hành thực hiệnchínhsáchtạmcấpruộngđấtvắngchủcho nôngdânkhôngcóruộnghoặcthiếuruộngsảnxuất; chialạicôngđiền,côngthổmộtcáchcôngbằnghợp lý chomọi côngdânkhôngphânbiệt namhaynữ. Nhân dân khắp nơi đã thi đua thực hiện cuộc vận động“Đời sốngmới”,vệsinhphòngbệnh, thểdục thểthao,sinhhoạtvănnghệ...bài trừcáctệnạnxã hội,mê tíndịđoan, trộmcắp, rƣợuchè...Công tác chốnggiặcdốt,bổtúcvănhóa,xóanạnmùchữcho nhân dân đƣợc chú ý. Đặc biệt, phong trào “Bình 52 dânhọcvụ” đãthuhútđôngđảongƣờidânởcácđịa phƣơngtrongtỉnhthamgia. Đầutháng10/1945,trƣớcsựgâyhấncủathực dânPháp,TỉnhủyvàỦybankhángchiếntỉnhchủ trƣơngchuyểncáccơquan tỉnhđứngở thịxãNha Trang lên Thành (Diên Khánh), chỉ để lại một bộ phận gọn nhẹ do ông PhạmCựHải, PhóChủ tịch tỉnhvàđồngchíLêHuyPhát,Chủ tịch thịxãNha Trang, thaymặtchínhquyềncấptỉnhvàthịxãgiải quyếtmộtsốcôngviệc. Đểkịpthờiđốiphóvớitìnhhình,cuối tháng 10/1945,HộinghịViệtMinhtoàntỉnhđềranhững nhiệmvụnhằmtiếp tụcđộngviên,huyđộngnhân, tài,vật,lựcphụcvụchocuộckhángchiến.Sauhội nghịnày,ôngNguyễnDuyTínhđƣợcđiềuđinhận nhiệm vụ ở cấp trên nên bộmáy lãnh đạo củaỦy bankhángchiếnhànhchính tỉnhKhánhHòađã có sự thay đổi: ông Nguyễn Minh Vỹ (tức Tôn Thất Vỹ)đƣợc cử làmChủ tịch, ôngPhạmCựHải làm PhóChủ tịch vàmột sốỦy viên phụ tráchmột số ngành. Nhờ công tác chuẩn bị mọi mặt tƣơng đối chuđáonêncùngvớicácđơnvịNamtiến,quânvà dânKhánhHoàđãbƣớcvàocuộcchiếnđấuvớimột khíthếsôinổi,chủđộngtấncôngđịch. Cuốitháng12/1945,ChủtịchHồChíMinhcử pháiđoànChínhphủdoôngLêVănHiếndẫnđầu tới một số tỉnh Nam Trung bộ tìm hiểu tình hình, phổbiếnmột số chínhsách, chủ trƣơng của Chính phủvàmangthƣcủaBácHồ“Gửicácchiếnsĩcùng đồng bào Nam bộ và phía Nam Trung bộ”. Đến KhánhHòa,saukhi làmviệcvớiUỷbannhândân cáchmạngtỉnhvàTƣlệnhmặttrậnNhaTrang,ông LêVănHiếnđithămmộtsốđơnvịđangchiếnđấu trên phòng tuyến, thămbệnh viện tỉnh, nói chuyện vàcổvũđộngviênchiếnsĩchiếnđấuchốnggiặc. Cũngtrongthờigiannày,thựchiệnsựchỉđạo củaTrungƣơng,Đảngbộtỉnhvàchínhquyềncách mạng tỉnh đã triển khai nhiều hoạt động chuẩn bị chocôngtácbầucử Quốchộilầnđầutiêncủanƣớc ta. Xây dựng nhà nƣớc pháp quyền là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong sự nghiệp cách mạngdoĐảngvàChủtịchHồChíMinhlãnhđạo. Tại Khánh Hòa, mặc dù phải lo chiến đấu chốnggiặc, song công tác chuẩnbị chocuộcTổng tuyểncửđƣợc tổchứcchuđáo. Ban tổchứccuộc bầucửđãbốtrícácđịađiểmthuậnlợiđểnhândân đi bỏ phiếu.Địa điểmnào cũng có hầm, trạm cứu thƣơng, súng phòng không trực chiến. Ngày 6/1/1946,NhândânKhánhHòalầnđầutiênnônức đilàmnghĩavụthiêngliêngcủangƣờicôngdân,tới các địa điểm bỏ phiếu để bầu những đại biểu của QuốchộinƣớcViệtNamDânchủcộnghòa.Đồng bào,chiếnsĩởkhuvựcmặttrậnVĩnhXƣơng,Diên Khánhbấtchấpbomđạncủakẻthùvẫnđibỏphiếu đôngđủ.Tronglúc nhândântatổchứcbầucử,máy baycủaPhápđãquầnlƣợnnhiềugiờtạikhuvựcbỏ phiếu,némhàngchụcquảbom.Tuynhiên,nhờcó đềphòng,chuẩnbịhệthốnghầmtránhnêncánbộ, chiếnsĩvànhândânđãhạnchếđƣợcthiệthại,làm trònnghĩavụcôngdân.Kếtquảcửtritrongtỉnhđã bầu03đồngchílàđạibiểuQuốchộinƣớcViệtNam dânchủcộnghòa(khóa1)củatỉnhKhánhHòa,gồm cácông:NguyễnVănChi,TônThấtVỹ,ĐàoThiện Thi.ThắnglợicủacuộcTổngtuyểncửtrongtỉnhcó ýnghĩarấtlớn,đãtạo nênniềmphấnkhởitrongcác tầng lớp nhân dân và cán bộ, chiến sĩ. Trong quá trìnhhoạtđộng,mặcdùphảiđảmnhiệmnhữngcông tácquantrọng,songcácđạibiểuQuốchội(khóaI) đắccửtạiKhánhHòađãtíchcự thamgiacáchoạt động củaQuốc hội, góp phần quan trọng vào việc thựchiện thànhcôngsựnghiệpkhángchiếnchống thựcdânPhápvàxâydựngchếđộmới. Sau 101 ngày đêm chiến đấu bao vây quân Pháp trong thị xã Nha Trang, chính quyền cách mạngchuyểnhƣớng,thựchiệnkhángchiếnlâudài. Ủy ban Kháng chiến hành chỉnh tỉnh chuyển lên đóngởHònDữ.Tạiđây,ỦybanKhángchiếnhành chính tỉnhvừa cóđiềukiệnxâydựng, củng cố lực lƣợng,vừachỉđạophongtràokhángchiếntrênđịa bàn tỉnh. Đầu năm 1946, để chỉ đạo cuộc kháng chiếnphùhợpvới tìnhhìnhmới,TỉnhủyKhánh Hòa tổ chức lại đơn vị hành chính, dƣới tỉnh là huyện, dƣới huyện là xã, bỏ phủ, tổng. Địa bàn tỉnh Khánh Hòa đƣợc chia thành các khu kháng chiến.ỞcáckhutổchứcraỦybanquân-dân-chính vừa chỉ đạo kháng chiến, vừa làm nhiệm vụ của chính quyền. Đây là hình thức chính quyền kháng chiếntạmthờitrongthờikỳđầu[1,182]. Thực hiện chủ trƣơng của tỉnh, đầu tháng 4 năm1946ởcáchuyệnphíabắctỉnhnhƣVạnNinh, NinhHòasắpxếplạiđơnvịhànhchính,giảitáncấp tổng, thành lập xã lớn và bầuUỷ ban kháng chiến hànhchínhxã.ỞVạnNinh,tổngPhƣớcThiệnchia làm 3 khu: Phƣớc Thiện, Phƣớc Tƣờng Nội và PhƣớcTƣờngNgoại ỞNinhHòa,ỦybankhángchiếnhuyệnNinh Hòa chia địa bàn thành 6 khu kháng chiến tƣơng đƣơng với các tổng trƣớc đây: Phƣớc Khiêm (thƣợng,hạ),ThanhMỹ,SuốiRé,HònKhói,ÍchHạ và Xuân Hòa. CáchuyệnVĩnhXƣơng,DiênKhánhvàNha Trang đƣợc chia thành 4 khu kháng chiến: khu I gồm tổngTrungChâu; khu II gồm hữu ngạn sông CáitừThànhxuốngtoànbộhuyệnVĩnhXƣơngvà thịxãNhaTrang;khuIIItừThànhtrởlêngồmcác làngthuộctổngVĩnhPhƣớcvàNinhPhƣớc;khuIV gồmcácxãthƣợnglƣusôngCái[1,181]. ỞBaNgòi(CamRanh),đầunăm1946,Tỉnh điềucácôngNguyễnXuânCúc,VõVănYêm,Tôn ThấtChí,NguyễnTrọngKỷvềtỉnhvàchỉđịnhUỷ bannhândâncáchmạngmớigồmcácôngNguyễn BáXêlàmChủtịch,NguyễnHữuĐứclàmphóchủ 53 tịch,TrƣơngTrừnglàmphóchủtịchphụtráchkinh tài, Nguyễn Khắc Khoan, Võ Thành Hay, Nguyễn NhƣTrunglàmuỷviên,ôngNguyễnThúcTịnh làm chánhvănphòng. ThựcdânPhápchiếmđóngvàkiểmsoáttoàn bộđịabànđồngbằng,tăngcƣờngđànáp,khủngbố lựclƣợngcáchmạngvànhândân.Chínhquyềncách mạngvàcáctổchứcđoànthểchƣakịpcủngcốthì bịtanrã,cơsởbịtổnthất,hàngtrămngƣờibịđịch bắtgiam,lựclƣợngvũtrangtậptrungkhôngcònvì đạibộphậnnhậpvàochiđội2,mộtsốtrởvềvớigia đình.Uỷbannhândâncáchmạnghuyệnbị tan rã. Cuối tháng 10 năm 1946, Uỷ ban nhân dân cách mạng và Ban chỉ huy mặt trận Việt Minh huyện đƣợcthành lập lại,ôngTônThấtChí làmChủ tịch uỷ ban, ông Nguyễn Trọng Kỷ uỷ viên phụ trách quânsự,cácôngNguyễnThúcTịnh,MaiBìnhAn phụtráchViệtMinhhuyện. Côngtáccủngcốvàxâydựngbộmáychính quyền tỉnh luôn đƣợc Chính phủ quan tâm. Theo Quyếtđịnhsố196/KC-MN-NDngày12/8/1948của Đại diện Chính phủ tạimiềnNam,Ủy banKháng chiếnhànhchínhtỉnhKhánhHòagồm7thànhviên, do ôngNguyễnMinhVỹ làmChủ tịch. Cuối năm 1948,ỦybanKhángchiếnhànhchính tỉnhchuyển vềđóngtạiHònHèo,phíađônghuyệnNinhHòa[6, 75]. Vào tháng 4 và tháng 5 năm 1949, trong cả tỉnh kể cả vùng dân tộc đã tiến hành bầu cử Hội đồngnhândânxãdƣớinhiềuhìnhthức.Nơiphong tràomạnh thì cử tri trực tiếp đi bỏ phiếu, nơi nào phongtràoyếuthìcửtricửđạidiệncủamìnhtrong các giới đi bỏ phiếu. Toàn tỉnh bầu đƣợc 556 đại biểuHộiđồngnhândânxã,có26nữ,phầnđônglà nhữngngƣờicóuytíntrongnhândân.Uỷbankháng chiến hành chính đƣợc Hội đồng nhân dân bầu ra gồm những ngƣời có uy tín và có năng lực hoạt động.Chính quyền các cấp chăm lo đẩymạnh sản xuất, vận động nhân dân bung ra làm rẫy, làm lại ruộng hoang ở những vùng đồng bào dân tộc và vùng ven căn cứ, thu thuế những nơi có điều kiện nhƣthuếquan,thuếnhậpthị,thuếlâmthổsản,thuế đầmđăng,yếnsào...[1,225]. Song song với công tác chiến đấu, công tác xâydựngchínhquyềnởvùngtựdoluônđƣợcchúý, đồngthờivớiviệcđiềuchỉnh,sắpxếplạicácđơnvị hànhchínhcơsở.Giữanăm1948,hìnhthứcỦyBan Quân-Dân-Chínhkhuđƣợcbãibỏ,thànhlậpỦyban Khángchiếnhànhchính.Cuốinăm1949nhậptổng HòaTânvàohuyệnBangòi.Cuốinăm1949,Tỉnh uỷ điều các ông ĐoànViệt Sửu, Tôn Thất Chí và NguyễnQuýHanhvề tăngcƣờngbộmáyĐảngvà chính quyền tỉnh. Chính quyền đƣợc củng cố lại gồm 6 ngƣời, ông Võ Đắc Cơ làm Chủ tịch và NguyễnNhƣTùnglàuỷviênthƣký.Tháng3năm 1951táchhuyệnBaNgòithành:KhuđặcbiệtCam Ranh và huyện Khánh Sơn. Uỷ ban kháng chiến hànhchínhhuyệnKhánhSơngồmôngHàHuyAn làmChủ tịch,VõĐắcCơ,NguyễnNhƣTùng làm PhóChủtịch.Cơquanhuyệnđóng tạikhuvựcnúi TàNỉa.CònvùngđồngbằngthànhlậpKhuđặcbiệt CamRanhtƣơngđƣơngcấphuyệnthuộctỉnhKhánh Hoà,UỷbankhángchiếnhànhchánhKhuđặcbiệt CamRanhdoôngNguyễnThúcTịnhlàmChủtịch, ôngHồ ĐắcNhƣ làm Phó Chủ tịch.Khu đặc biệt CamRanhđƣợc chia làm4 tiểukhuvà1xã:Tiểu khu IgồmĐáBạc,BaNgòi, tiểukhu IIgồmBình Hƣng, Bình Ba, tiểu khu III gồm làng Cam Ranh, ThịnhXƣơng,BãiChõivàCồnSƣng,tiểukhuIVlà xã Dân Sinh và xã Cam Tân (gồm cả Thuỷ Triều).Năm 1950, thành lập huyện Vĩnh Khánh (VĩnhXƣơng- Diên Khánh). ỞVạnNinh, khu PhƣớcThiện chia thành 3 xã:PhƣớcĐông,PhƣớcTrungvàPhƣớcTây(Tam Phƣớc);khuPhƣớcTƣờngNộichialàm3xã:Đồng Xuân, Đồng Tiến, Đồng Hoà (Tam Đồng); khu Phƣớc Tƣờng Ngoại chia làm 2 xã: Liên Hiệp và LiênHƣng(LiênHiệpHƣng). Đối với chính quyền tỉnh, giữa năm 1950, lãnhđạoỦybankhángchiếnhànhchínhKhánhHòa cósự thayđổi:ôngLêHuyPhátđƣợccử làmChủ tịch thaychoôngTônThấtVỹđƣợcđiềuđộngvề LiênkhuủyvàôngNguyễnBiềnđƣợccửgiữchức PhóChủ tịch.Tháng 3/1951, các cơ quan của tỉnh đƣợcchuyểnlênđóngởcăncứĐá