Quy luật chuyển hóa từ sự thay đổi về lượng dẫn tới sự thay đổi về chất và ngược lại

Câu 3: Quy luật chuyển hóa từ sự thay đổi về lượng dẫn tới sự thay đổi về chất và ngược lại (Lượng - Chất) Quy luật Lượng- Chất vạch ra cách thức vận động và phát triển của sự vật, hiện tượng.// Khái niệm : Học thuyết Mác-Lê nin đã chỉ ra rằng : mọi SV, HT đều là thể thống nhất của 2 mặt đối lập Lượng - Chất . Vậy trước hết chúng ta cần hiểu rõ khái niệm Lượng và Chất . Chất là gì ? Chất của SV, HT là thuộc tính khách quan vốn có của SV, HT , nói lên nó là cái gì ? để phân biệt nó với cái khác . Tuy vậy, mỗi SV, HT lại có những thuộc tính riêng; có thể chất của SV này là thuộc tính của SV kia và ngược lại ; cho nên sự phân biệt các thuộc tính chỉ là tương đối . Lượng là gì ? Lượng là thuộc tính của SV, HT biểu thị bằng các con số của các yếu tố, các thuộc tính cấu thành nó; lượng là cái vốn có, khách quan của SV, HT ./ Đó là các biểu thị về mức độ ( to, nhỏ ; lớn, bé ) ; tốc độ ( nhanh, chậm) ; trọng lượng ( nặng, nhẹ ).... Tuy nhiên, có những trường hợp Lượng không thể xác định được bằng các con số mà bằng sự trừu tượng hóa, như mức độ tình cảm ( yêu, ghét, buồn, vui, giận, hờn...hoặc Cách mạng lớn mạnh, đất nước đang đổi mới, phát triển-.). Vì vậy, trong thực tế việc xác định Lượng, Chất chỉ là tương đối, bởi vì trong mối quan hệ này nó là chất, nhưng ở mối quan hệ khác nó lại là lượng .Cho nên phải phân biệt một cách rõ ràng . Mối quan hệ biện chứng :Lượng - Chất . - Triết học Mác- Lê nin khẳng định : Không có SV, HT nào lại không có cả 2 mặt Chất và Lượng; chất và lượng luôn thống nhất : lượng nào chất ấy, chất nào lượng ấy; không có SV, HT nào tách riêng 2 mặt chất và lượng . - Sự thống nhất giữ Lượng và Chất được thể hiện trong một giới hạn nhất định gọi là "Độ" - Vậy "Độ" là giới han trong đó có sự thống nhất giữa Lượng và Chất- Nghĩa là "Độ" là giới hạn mà ở đó đã có sự thay đổi về Lượng nhưng chưa có sự thay đổi về Chất (Sự vật vẫn là nó, nó chưa là cái khác ). - Sự vật biến đổi chính là Chất biến đổi, nhưng Chất là mặt tương đối ổn định, Lượng là mặt biến động hơn . Lượng biến đổi trong giới hạn "Độ" thì sự vật chưa biến đổi. - Khi sự biến đổi về Lượng vượt "Độ" thì sẽ gây nên sự biến đổi về chất - Còn gọi đó là sự "Nhảy vọt” "Nhảy vọt" là bước ngoặt của sự thay đổi về Lượng đã dẫn đến sự thay đổi về Chất . Sự vật cũ mất đi, sự vật mới ra đời. "Nhảy vọt" xảy ra tại " Điểm nút"- Điểm nút là tột đỉnh của giới hạn mà tại đó xảy ra sự "Nhảy vọt" Lượng chuyển thành chất phải có điều kiện - nghĩa là không thể cứ tăng thêm hoặc giảm đi bất kỳ điều kiện nào cũng đưa đến sự thay đổi về - Chất mới ra đời đòi hỏi phải có Lượng mới tương ứng với nó - Chính đây là chiều ngược lại của qui luật. Thật vậy, sau khi Chất mới ra đời do sự biến đổi dần của Lượng gây ra thì Chất mới lại qui định sự biến đổi về Lượng: đó là làm cho qui mô, tốc độ, nhịp điệu, giới hạn phát triển về Lượng thay đổi . Nền kinh tế nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường , định hướng XHCN, thì nhịp điệu vận động của XH nhanh hơn nhiều so với thời bao cấp cũ . - Tóm lại qui luật "Lượng - Chất " là qui luật thể hiện mối quan hệ biện chứng giữa hai mặt Chất và Lượng trong cùng một sự vật, hiện tượng . Chất là mặt tương đối ổn định, Lượng là mặt thay đổi thường xuyên. Lượng biến đổi >< với khuôn khổ chất cũ, phá vỡ chất cũ, chất mới ra đời với lượng mới - Nhưng lượng mới lại tiếp tục biến đổi phá vỡ chất mới ra đời đã cũ đi, đang kìm hãm Chất mới lại ra đời..Cứ như vậy, quá trình tác động giữa hai mặt Chất và Lượng tạo nên cách thức vận động, phát triển của sự vật - Cách thức đó thể hiện sự thống nhất giữa tính liên tục và tính đứt đoạn trong quá trình vận động đi lên của nó . c) Các hình thức cơ bản của bước nhảy - Bước nhảy để chuyển hóa về chất của sự vật hết sức đa dạng và phong phú với những hình thức rất khác nhau, dựa trên nhịp điệu bước nhảy của bản thân sự vật có thể phân chia thành bước nhảy đột biến và bước nhảy dần dần : + Bước nhảy đột biến là bước nhảy được thực hiện trong một thời gian rất ngắn làm thay đổi chất của toàn bộ kết cấu cử cơ bản của sự vật . + Bước nhảy dần dần là bước nhảy là bước nhảy được thực hiện từ từ, bằng cách tích lũy dần dần những nhân tố của chất mới và những nhân tố của chất cũ dần dần mất đi. Qúa trình cách mạng đưa nước ta từ một nước nông nghiệp lạc hậu đi lên CNXH là một thời kỳ lâu dài, qua nhiều bước nhảy dần dần : cả tuần tự, lẫn nhảy vọt. - Cần phân biệt rõ : Bước nhảy dần dần khác với sự tích lũy ( thay đổi) dần dần về lượng của sự vật đến độ - vượt độ sẽ thay đổi về chất . Còn bước nhảy dần dần là sự chuyển hóa từ chất này sang chất khác. - Căn cứ vào quy mô thực hiện bước nhảy của sự vật có bước nhảy toàn bộ và bước nhảy cục bộ : Bước nhảy toàn bộ là bước nhảy làm thay đổi chất của tòan bộ các mặt, các yếu tố cấu thành sự vật ; còn bước nhảy cục bộ là bước nhảy làm thay đổi chất của những mặt, những yếu tố riêng lẻ của sự vật. Lưu ý: Trong thực tiễn đấu tranh cách mạng, chỉ có sự thay đổi căn bản về về chất mang tính tiến bộ mới là cách mạng. Nếu sự thay đổi cơ bản về chất làm cho XH thụt lùi là phản cách mạng . d) Vị trí, ý nghĩa, phương pháp luận của quy luật: - Vị trí: Qui luật Lương - Chất là một trong 3 qui luật cơ bản của phép BCDV, có vị trí vạch ra cách thức vận động của SV - /nghĩa là SV vận động và phát triển bao giờ cũng diễn ra theo cách thức từ những thay đổi dần dần về lượng dẫn tới sự thay đổi về chất và ngược lại./ - Ý nghĩa phương pháp luận: + Trong hoạt động thực tiễn cần khắc phục cả 2 khuynh hướng: Tả khuynh đó là tư tưởng nôn nóng, vội vàng, không chú ý tích lũy về lượng để có những bước nhảy thay đổi về chất. Trong hoạt động thực tiễn dễ chủ quan, duy ý chí, cho rằng phát triển chỉ gồm những bước nhảy liên tục, phủ nhận sự tích lũy về lượng . Còn hữu khuynh thì lại ngại khó, sợ sệt, không dám thực hiện những bước nhảy, không dám làm cách mạng khi có điều kiện. Họ còn cho rằng sự phát triển chỉ đơn thuần về lượng. Trong hoạt động thực tiễn thì người hữu khuynh thường bảo thủ, trì trệ đI đến cảI lương, dung hòa, thỏa hiệp. + Lưu ý: khi thực hiện những bước nhảy trong xã hội phải chú ý cả nhân tố chủ quan và khách quan, chống máy móc, giáo điều. Khi có thời cơ cần kiên quyết tổ chức thực hiện bước nhảy để giành thắng lợi .