Khái niệm công nghệ gen:
- Coâng nghệ gen là qui trình tạo ra những
tế bào hoặc sinh vật có gen bị biến đổi
hoặc có thêm gen mới.
-Kĩ thuật chuyển gen là kĩ thuật chuyển
gen từ tế bào này sang tế bào khác để
tạo ADN tái tổ hợp .
22 trang |
Chia sẻ: lylyngoc | Lượt xem: 2479 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tạo giống nhờ công nghệ gen, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Caâu hoûi kieåm tra baøi cuõ
- Cho bieát phöông phaùp taïo gioáng baèng ñoät
bieán ñöôïc thöïc hieän theo nhöõng böôùc naøo?
- Ñoái vôùi teá baøo höïc vaät, ngöôøi ta ñaõ taïo gioáng
baèng nhöõng coâng ngheä naøo?
* Coâng ngheä gen laø gì?
Caùc phöông phaùp taïo gioáng
- Lai gioáng roài choïn loïc gioáng toát döïa vaøo nguoàn bieán
dò toå hôïp (coù öu theá lai).
- Gaây ñoät bieán.
- Coâng ngheä teá baøo:
+ Nuoâi caáy moâ.
+ Lai teá baøo xoâma, dung hôïp teá baøo traàn.
+ Nuoâi caáy haït phaán, noaõn roài ña boäi hoùa.
+ Nhaân baûn voâ tính.
+ Caáy truyeàn phoâi.
- Coâng ngheä gen: Kó thuaät chuyeån gen
Bài 20: TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG
NGHỆ GEN
I. CÔNG NGHỆ GEN
1. Khái niệm công nghê ̣ gen:
- Coâng ngheä gen là qui trình tạo ra những
tế bào hoặc sinh vật có gen bị biến đổi
hoặc có thêm gen mới.
- Kĩ thuật chuyển gen laø kĩ thuật chuyển
gen từ tế bào này sang tê ́ bào khác ñeå
tạo ADN tái tổ hợp .
CÔNG NGHỆ GEN
1. Khái niệm công nghệ gen:
2. Caùc böôùc tieán haønh:
a, Moät soá khaùi nieäm:
- ADN taùi toå hôïp laø 1phaân töû ADN nhoû ñöôïc laép raùp
töø caùc ñoaïn ADN cuûa caùc tb khaùc nhau
( theå truyeàn + ADN )
-Thể truyền: là một phân tử ADN nhỏ có khả năng
tự nhân đôi độc lập với hệ gen của tế bào củng
như có thể gắn vào hệ gen của tế bào
VD: plasmit, virut...
CAÂU HOÂ ÛÛI THAÛÛO LUAÄÄN
-AND taùi toå hôïp laø gì?
heå truyeàn laø gì?
Plasmid
• Plasmit ñöôïc caáu taïo
nhö theá naøo?
+ Plasmid là phân tử
ADN nhỏ, dạng vòng
nằm trong tế bào chất
của nhiều loài vi
khuẩn.
+ Plastmit có khả
năng nhân đôi độc lập
với hệ gen của tế
bào.
b.Caùc böôùc tieán haønh
Xem sơ đồ chuyển gen bằng plasmit va ̀
trả lời các câu hỏi sau
1. Neâu caùc böôùc tieán haønh cuûa kó thuaät chuyeån
gen.
2. Tạo ADN tái tô ̉ hợp bằng cách nào ?
3. Muốn cho ADN tái tô ̉ hợp xâm nhập
được vào tế bào nhận một cách dễ dàng
thi ̀ ta cần phải làm gi ̀ ?
4. Làm thế nào để có thê ̉ nhận biết được tế
bào nào có chứa ADN tái tổ hợp ?
b.Caùc böôùc tieán haønh
KỸ THUẬT CẤY GEN DÙNG PLASMIT LÀM THỂ TRUYỀN
Enzim cắtEnzim cắt
Restrictaza
Gắn đoạn bị cắt vào plasmit nhờ enzim nối Ligaza
Chuyển đến tế bào nhận
ADN của tế
bào nhận
ADN Plasmit
tái tổ hợp
dạng vòng
ADN tái tổ ̉ hợp
b.Caùc böôùc tieán haønh
KỸ THUẬT CẤY GEN DÙNG PLASMIT LÀM THỂ TRUYỀN
Enzim cắtEnzim cắt
Restrictaza
Gắn đoạn bị cắt vào plasmit nhờ enzim nối Ligaza
Chuyển đến tế bào nhận
ADN của tế
bào nhận
ADN Plasmit
tái tổ hợp
dạng vòng
ADN tái tổ ̉ hợp
I. CÔNG NGHỆ GEN
2. Các bước cần tiến hành trong ki ̃̃ thuật chuyển gen:
a) Tạo ADN tái tổ hợp.
- Tách chiết được thể truyền và gen cần chuyển ra khỏi tế bào.
- Dùng enzim cắt Restrictaza để cắt ADN tạo ra một loại đầu đính.
- Dùng enzim nối Ligaza để gắn chúng lại thành ADN tái tổ hợp.
b) Đưa ADN tái tổ hợp vào trong tế bào nhận.
- Đê ̉ đưa ADN tái tổ hợp vào trong màng tế bào người ta dùng
muối CaCl2 hoặc xung điện để làm giản màng sinh chất của tế
bào, làm cho phân tử ADN tái tô ̉ hợp dẽ dàng đi qua màng.
c) Phân lập dòng tế bào chứa ADN tái tổ hợp
- Chọn thê ̉ truyền có gen đánh dấu để phân biệt tế bào nào nhận
được ADN tái tổ hợp.
- Nhờ gen đánh dấu người ta biết được các tế bào có ADN tái tô ̉
hợp.
II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GEN
TRONG TẠO GIỐNG BIẾN ĐỔI GEN
1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen
- Sinh vật biến đổi gen là sinh vật mà hê ̣ gen của nó đã được con
người làm biến đổi cho phu ̀ hợp với lợi ích của mình
- Người ta có thê ̉ làm biến đổi hê ̣ gen của một sinh vật theo 3 cách
sau:
+ Đưa thêm một gen lạ vào hệ gen
+ Làm biến đổi một gen có sẵn trong hê ̣ gen
+ Loại bo ̉ hoặc làm bất hoạt một gen nào đó trong hê ̣ gen.
Ví dụ: ở cà chua gen làm chín quả bị bất hoạt nên có thê ̉ vận chuyển
xa hoặc bảo quản lâu dài mà không bị hỏng.
2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gen
a) Tạo động vật chuyển gen
Phương pháp tạo động vật biến đổi gen
- Lấy trứng ra khỏi con vật nào đó́.
- Cho thụ ̣ tinh trong ống nghiệm.
- Tiêm gen cần chuyển vào hợp tử ̉ và ̀ hợp
tử ̉ phát triển thành phôi.
-Cấy phôi đã ̃ được chuyển gen vào tử ̉
cung con vật khác để ̉ mang thai và ̀ sinh
đẻ ̉ bình thường.
- Sinh ra một con vật chuyển gen
b) Tạo giống cây trồng biến đổi gen
Cây bông chuyển gen Bt kháng sâu bệnh ( bên phải ) và ̀ cây bông không
chuyển gen Bt mẫn cảm với sâu bệnh ( bên trái )
Chuyển gen trừ ̀ sâu từ ̀ vi khuẩn vào cây bông
Ñu ñuû ñaõ ñöôïc chuyeån gen khaùng
virut(traùi), ñu ñuû chöa ñöôïc chuyeån
gen ( phaûi)
Moät soá thaønh töïu veà taïo gioáng baèng
coâng ngheä gen.
BiÕn n¹p gen vμ øng dông trong chän gièng ë thùc vËt
Một số thaønh tựu về giống chuyển gen
c) Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen
- Tạo ra dòng vi khuẩn mang gen của loài
khác như gen insulin của người. Những
dòng vi khuẩn này có kha ̉ năng sinh sản
cao nên có thê ̉ nhanh chóng sản sinh ra
một lượng insulin làm thuốc chữa bệnh
tiểu đường…….
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Câu 1.Người ta phải dùng thể truyền để chuyển một
gen từ tế bào này sang tế bào khác là vì:
A. nếu không có thể truyền thì gen cần chuyển sẽ không
chui vào được tế bào nhận.
B. nếu không có thể truyền thì gen có vào được tế bào
nhận cũng không thể nhân lên và phân li đồng đều
về các tế bào con khi tế bào phân chia.
C. nếu không có thể truyền thì khó có thể thu được
nhiều sản phẩm của gen trong tế bào nhận.
D. nếu không có thể truyền thì gen sẽ không tạo ra sản
phẩm trong tế bào nhận.
Câu 2: Công nghệ gen là:
A. quy trình công nghệ dung để tạo ra các
sinh vật có gen bị biến đổi
B.quy trình công nghệ dùng để tạo ra các
sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm
gen mới
C.kĩ thuật gắn gen cần chuyển vào thể
truyền.
D.kĩ thuật đưa ADN tái tổ hợp vào tê ́ bào
nhận
Câu 4: vì sau cà chua biến đổi gen
có thể được bảo quản lâu dài mà
không bị hỏng?
A.Vì có 1 gen trong hệ gen của chúng bị
biến đổi
B.Vì đưa 1 gen lạ vào hệ gen của chúng
C.Vì chúng có khả năng kháng virut
D.Vì gen làm chín quả bị bất hoạt
Câu 5:Ưu thế nổi bật của kĩ thuật
chuyển gen so với các phương
pháp lai truyền thống là gì?
A.Dễ thực hiện, thao tác nhaanh, ít tốn thời gian
B.Tổng hợp được các phân tử ADN lại giữa loài
này và loài khác
C.Sản suất các sản phẩm sinh học trên qui mô
công nghiệp
D.Lai giữa các loài xa nhau trong hệ thống phân
loại không giao phối được
DẶN DÒ
Các em vê ̀ nha ̀ học bài va ̀ soạn các phần sau:
1.Tóm tắt bệnh phêninkêto niệu ở người
bằng sơ đồ ( xem phần I bệnh di truyền
phân tử bài 20)
2.Xem lại phần cơ chế phát sinh thể lệch bội
( Bài 6: Đột biến số lượng NST ) và trình
bày cơ chế phát sinh hội chứng Đao
3. Kể tên các loại bệnh ung thư mà em biết,
nguyên nhân gây ra bệnh ung thư?