Tất cả mọi người đều mong muốn một cuộc sống trong một xã hội tốt đẹp ngày
càng tốt hơn. Một xã hội mà trong đó mọi người hạnh phúc bình đằng ai ai cũng có
việc làm sống trong một môi trường trong sạch văn minh và hiện đại. Chính vì vậy mà
bất cứ một xã hội nào mà trong đó chứa đựng những mẫu thuẫn và đi ngược lại với
mong muốn của con người đều sẽ phải diệt vong thể thay vào đó một xã hội tốt hơn.
Vì thế mà xã hội loài người đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển biến đổi để hoàn
thiện mình, bắt đầu là: xã hội nguyên thuỷ đến chiếm hữu nô lệ và đến phong kiến cao
hơn gần đây là Chủ nghĩa tư bản với sự phát triển vượt bậc về kinh tế và khoa học kỹ
thuật với một nền kinh tế thị trường phát triển nhưng trong đó vẫn tồn tại nhiều khuyết
tật và có hiện tượng người bóc lột người để rồi lần đầu tiên một nước Xã hội chủ
nghĩa ra đời trong đó mọi người bình đẳng ấm no và hạnh phúc, sống trong một xã hội
một nền kinh tế phát triển đó là Liên Xô. Tiếp sau đó hàng loạt các nước khác cũng đi
theo chế độ Xã hội chủ nghĩa tạo thành một hệ thống XHCN cân bằng với CNTB trên
mọi mặt.
Sau cách mạng tháng Tám thành công, chính thức thành lập ra nước Việt Nam
dân chủ cộng hoà và xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền bắc và sau đó 1975 thống nhất
đất nước Đảng và nhà nước ta đã quyết định đi theo con đường xã hội chủ nghĩa với
cơ chế tập trung quan liêu bao cấp. Với sự giúp đỡ của Liên Xô và các nước xã hội
chủ nghĩa anh em. Nước ta đã có thành tựu kinh tế xã hội khắc phục được những hậu
quả chiến tranh để lại nhưng sau đó cùng với sự khủng hoảng của chủ nghĩa xã hội và
dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô và các nước Đông âu, nước ta cũng không nằm ngoài
sự ảnh hưởng đó nền kinh tế lâm vào suy thoái, lạm phát cao trong nhiều năm nhưng
Đảng và Nhà nước ta vẫn quán triệt đi theo CNXH và quyết định đổi mới chuyển đổi
từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang một nền kinh tế nhiều thành phần mở
cửa quan hệ với các nước trên thế giới qua các đại hội Đảng VI, VII, nền kinh tế đã
phục hồi và dần dần đạt được nhiều thành tích, đời sống được cải
thiện và đến đại hội VIII xác định xây dựng một nền kinh tế thị trường dưới sự quản
lý của Nhà nước định hướng XHCN nó phù hợp với sự khách quan và sự phát triển
chung của nhân loại. Tuy vậy nước ta xuất phát từ một nước nông nghiệp và đi lên
CNXH bỏ qua giai đoạn TBCN chịu sự ảnh hưởng lâu dài của chiến tranh không
những vậy cơ chế quan liêu bao cấp đã in sâu vào người dân vì vậy để phát triển kinh
tế ở nước ta hiện nay như thế nào trong tình hình trong nước và quốc tế hiện nay vai
trò của nhà nước như thế nào. Đứng trên góc độ một bài đề án và môn kinh tế chính trị
và nhìn nhận của một sinh viên nên chỉ có thể nói lên vấn đề cơ bản và chung nhất về
một nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Các giải pháp phát triển trong giai
đoạn và trong đại hội Đảng IX đã ghi nhận.
Tiểu luận của em được chia làm ba phần chính:
- Phần 1: Phần mở đầu
- Phần 2: Phần nội dung chính
A: cơ sở lý luận của vấn đề
( Lý luận của Mac- Lênin về kinh tế thị trường )
B: Kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
C: Thực trạng nền kinh tế Việt Nam những năm qua và giải pháp cho nền
kinh tế thị trường theo định hướng XHCN.
- Phần 3: Phần kết luận.
29 trang |
Chia sẻ: franklove | Lượt xem: 3380 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tiểu luận Thực trạng nền kinh tế Việt Nam những năm qua và giải pháp cho nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LUẬN VĂN:
Thực trạng nền kinh tế Việt Nam những
năm qua và giải pháp cho nền kinh tế thị
trường theo định hướng XHCN
Phần I: Phần mở đầu
Tất cả mọi người đều mong muốn một cuộc sống trong một xã hội tốt đẹp ngày
càng tốt hơn. Một xã hội mà trong đó mọi người hạnh phúc bình đằng ai ai cũng có
việc làm sống trong một môi trường trong sạch văn minh và hiện đại. Chính vì vậy mà
bất cứ một xã hội nào mà trong đó chứa đựng những mẫu thuẫn và đi ngược lại với
mong muốn của con người đều sẽ phải diệt vong thể thay vào đó một xã hội tốt hơn.
Vì thế mà xã hội loài người đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển biến đổi để hoàn
thiện mình, bắt đầu là: xã hội nguyên thuỷ đến chiếm hữu nô lệ và đến phong kiến cao
hơn gần đây là Chủ nghĩa tư bản với sự phát triển vượt bậc về kinh tế và khoa học kỹ
thuật với một nền kinh tế thị trường phát triển nhưng trong đó vẫn tồn tại nhiều khuyết
tật và có hiện tượng người bóc lột người để rồi lần đầu tiên một nước Xã hội chủ
nghĩa ra đời trong đó mọi người bình đẳng ấm no và hạnh phúc, sống trong một xã hội
một nền kinh tế phát triển đó là Liên Xô. Tiếp sau đó hàng loạt các nước khác cũng đi
theo chế độ Xã hội chủ nghĩa tạo thành một hệ thống XHCN cân bằng với CNTB trên
mọi mặt.
Sau cách mạng tháng Tám thành công, chính thức thành lập ra nước Việt Nam
dân chủ cộng hoà và xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền bắc và sau đó 1975 thống nhất
đất nước Đảng và nhà nước ta đã quyết định đi theo con đường xã hội chủ nghĩa với
cơ chế tập trung quan liêu bao cấp. Với sự giúp đỡ của Liên Xô và các nước xã hội
chủ nghĩa anh em. Nước ta đã có thành tựu kinh tế xã hội khắc phục được những hậu
quả chiến tranh để lại nhưng sau đó cùng với sự khủng hoảng của chủ nghĩa xã hội và
dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô và các nước Đông âu, nước ta cũng không nằm ngoài
sự ảnh hưởng đó nền kinh tế lâm vào suy thoái, lạm phát cao trong nhiều năm nhưng
Đảng và Nhà nước ta vẫn quán triệt đi theo CNXH và quyết định đổi mới chuyển đổi
từ nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang một nền kinh tế nhiều thành phần mở
cửa quan hệ với các nước trên thế giới qua các đại hội Đảng VI, VII, nền kinh tế đã
phục hồi và dần dần đạt được nhiều thành tích, đời sống được cải
thiện và đến đại hội VIII xác định xây dựng một nền kinh tế thị trường dưới sự quản
lý của Nhà nước định hướng XHCN nó phù hợp với sự khách quan và sự phát triển
chung của nhân loại. Tuy vậy nước ta xuất phát từ một nước nông nghiệp và đi lên
CNXH bỏ qua giai đoạn TBCN chịu sự ảnh hưởng lâu dài của chiến tranh không
những vậy cơ chế quan liêu bao cấp đã in sâu vào người dân vì vậy để phát triển kinh
tế ở nước ta hiện nay như thế nào trong tình hình trong nước và quốc tế hiện nay vai
trò của nhà nước như thế nào. Đứng trên góc độ một bài đề án và môn kinh tế chính trị
và nhìn nhận của một sinh viên nên chỉ có thể nói lên vấn đề cơ bản và chung nhất về
một nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Các giải pháp phát triển trong giai
đoạn và trong đại hội Đảng IX đã ghi nhận.
Tiểu luận của em được chia làm ba phần chính:
- Phần 1: Phần mở đầu
- Phần 2: Phần nội dung chính
A: cơ sở lý luận của vấn đề
( Lý luận của Mac- Lênin về kinh tế thị trường )
B: Kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
C: Thực trạng nền kinh tế Việt Nam những năm qua và giải pháp cho nền
kinh tế thị trường theo định hướng XHCN.
- Phần 3: Phần kết luận.
Phần hai: Nội dung chính của đề tài
I/. Kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam
1/ Khái quát về kinh tế tự nhiên và kinh tế hàng hoá.
Kinh tế tự nhiên và kinh tế hàng hoá là hai hình thức tổ chức kinh tế – xã hội
đã tồn tại trong lịch sử hai hình thức này được hình thành trên cơ sở trình độ phát triển
của lực lượng sản xuất xã hội,trình độ phân công lao động động xã hội, trình độ phát
triển và phạm vi của quan hệ trao đổi.
Trong nền kinh tế tự nhiên, người sản xuất cũng đồng thời là người tiêu dùng.
Tự sản xuất, tự tiêu dùng là đặc điểm nổi bật của kinh tế tự nhiên. Mục đích của sản
xuất là tạo ra những giá trị sử dụng nhằm thoả mãn nhu cầu tiêu dùng của chính bản
thân người sản xuất, vì thế có thể nói quá trình sản xuất của nền kinh tế tự nhiên gồm
hai khâu: sản xuất – tiêu dùng. Các quan hệ kinh tế trong nền kinh tế tự nhiên đều
mang hình thái hiện vật.
Trong nền kinh tế hàng hoá,mục đích sản xuất là trao đổi hay để bán. Mục đích
đó được xác định từ trước quá trình sản xuất và có tính khách quan. Sản xuất và toàn
bộ quá trình tái sản xuất đều gắn với thị trường.
2. Khái niệm về kinh tế thị trường.
( kinh tế thị trường là hình thức phát triển của kinh tế hàng hoá ).
Kinh tế hàng hoá và kinh tế thị trường chỉ khác nhau về trình độ phát triển;
kinh tế thị trường là hình thức phát triển cao của kinh tế hàng hoá.
Kinh tế hàng hoá phát triển, điều đó có nghĩa là phạm trù hàng hoá, phạm trù
tiền tệ và thị trường được phát triển và được mở rộng. Hàng hoá không chỉ bao gồm
những sản xuất đầu ra của sản xuất mà còn bao gồm cả các yếu tố đầu vào của sản
xuất.Đúng hướng thị trường và cơ cấu thị trường được mở rộng hoàn thiện. Mọi quan
hệ kinh tế trong xã hội đều tiền tệ hoá. Khi đó người ta gọi kinh tế hàng hoá là kinh tế
thị trường.
2.1 Những điều kiện hình thành kinh tế thị trường.
Kinh tế thị trường được hình thành với những điều kiện sau:
Một là: sự xuất hiện của hàng hoá sức lao động và thị trường sức lao động. Cần
khẳng định rằng sự xuất hiện hàng hoá sức lao động là một tiến bộ lịch sử. Ngươi lao
động của mình và là chủ thể bình đẳng trong việc thương lượng với người khác
Hai là: Phải tích luỹ được một số vốn nhất định để tiến hành sản xuất kinh
doanh nhằm mục đích thu lợi nhuận
Ba là: Kinh tế tiền tệ, cho nên vai trò của tiền tệ vô cùng quan trọng. Vì vậy để
hình thành kinh tế thị trường cần phải có hệ thống tài chính, tác dụng ngân hàng tương
đối phát triển
Bốn là: Sự hình thành kinh tế thị trường đòi hỏi phải có một kết cấu hạ tầng
tương đối phát triển. Trên cơ sở đó mới bảo đảm cho lưu thông hàng hoá và lưu thồng
tiền tệ để thuận lợi nhằm mở rộng quan hệ trao đổi
Năm là: Tăng cường vai trò kinh tế của Nhà nước. Đối với nước ta, đây là vấn
đề có tính then chốt để hình thành nền kinh tế thị trường
Với tác động của tất cả các tiền đề trên, nền kinh tế thị trường được xã hội hoá
cao, các quan hệ kinh tế mang hình thái phổ biến là quan hệ hàng hoá - tiền tệ và nó
được tiền tệ hoá. Các quy luật của kinh tế thị trường được phát huy tác dụng một cách
đầy đủ.
3. Những đặc trưng của kinh tế thị trường .
Những đặc trưng chung nhất, vốn có của kinh tế thị trường :
Một là: Tính tự chủ của các chủ thể kinh tế rất cao. Đây là đặc trưng quan trọng
nhất của kinh tế thị trường.Đặc trưng này xuất phát từ đặc điểm khách quan của việc
tồn tại nền kinh tế hàng hoá. Đồng thời cũng là biểu hiện và là yêu cầu nội tại của
kinh tế hàng hoá.
Hai là: Trên thị trường hàng hoá rất phong phú. Người ta tự do mua, bán hàng
hoá. Trong đó người mua chọn người bán, người bán tìm người mua. Họ gặp nhau ở
giá cả thị trường
Ba là: Giá cả để hình thành ngay trên thị trường.Giá cả thị trường vừa là biểu
hiện bằng tiền của giá thị trường, vừa chịu sự tác động của quan hệ cạnh tranh và quan
hệ cung cầu hàng hoá và dịch vụ. Trên cơ sở giá thị trường, giá cả là kết quả của sự
thương lượng và thoả thuận giữa người mua và người bán. Đặc trưng này phản ánh
yêu cầu của luật lưu thông hàng hoá
Bốn là: kinh tế thị trường là một tất yếu của thị trường. Nó tồn tại trên cơ sở
những đơn vị sản xuất hàng hoá độc lập và khác nhau về lợi ích kinh tế
Năm là: kinh tế thị trường là hệ thống kinh tế mở. Nó rất đa dạng, phức tạp và
được điều hành bởi hệ thống tiền tệ và hệ thống pháp luật của Nhà nước.
2. Khái quát thị trường và cơ chế thị trường
1. Thị trường:
Thị trường gắn liền với quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá; nó ra đời và
phát triển cùng với sự ra đời và phát triển của sản xuất lưu thông hàng hoá. Vậy thị
trường là một địa điểm nhất định, nơi diễn ra các quá trình trao đổi và mua bán hàng
hoá, thị trường có tính không gian và thời gian theo nghĩa này thị trường có thể là hội
chợ các địa dư hoặc các khu vực tiêu thụ phân theo các mặt hàng, ngành hàng.
Sản xuất hàng hoá càng phát triển, lượng sản phẩm hàng hoá lưu thông trên thị
trường ngày càng rồi rào và phong phú, thị trường được mở rộng.
Được hiểu theo nghĩa đầy đủ hơn. Thị trường là lĩnh vực trao đổi hàng hoá
thông qua tiền tệ làm môi giới. Tại đây người mua, người bán tác động qua lại lẫn
nhau để xác định giá cả và số lượng hàng lưu thông trên thị trường
Nói tới thị trường là nói tới tự do kinh doanh, tự do mua bán, thuận mua vừa
bán, tự do giao dịch. Quan hệ giữa các chủ thể kinh tế bình đẳng
Thị trường có thể phân chia thành hai loại:
Một là: Thị trường hàng tiêu dùng và dịch vụ: ở thị trường này người ta mua
bán nhữ ng tư liệu sinh hoạt như lương thực, thực phẩm, vải vóc, quẩn áo, các phương
tiện sinh hoạt trong gia đình… ở thị trường này người ta mua bán những hàng hoá là
kết quả của sản xuất.
Hai là: Thị trường các yếu tố sản xuất. Trên thị trường này người ta mua bán
các yếu tố cần thiết cho quá trình sản xuất như các loại nguyên vật liệu, thiết bị máy
móc, sức lao động .
Vai trò của thị trường: Thị trường là nơi trực tiếp trả lời các câuhỏi sản xuất cái
gì?,sản xuất cho ai? Và sản xuất như thế nào? Thị trường là nơi kiểm tra cuối cùng các
chủng loại hàng hoá, số lượng hàng hoá , cũng như chất lượng sản phẩm.Thị trường
kiểm nghiệm tính phù hợp của sản xuất đối với tiêu dùng xã hội. Trên ý nghĩa đó có
thể nói thị trường điều tiết sản xuất và là động lực của sản xuất kinh doanh của các
doanh nghiệp ngày càng năng động hơn, sáng tạo hơn, hiệu quả hơn thị trường là nơi
cuối cùng để chuyển lao động tư nhân cá biệt thành lao động xã hội.
2. Cơ chế thị trường :
Nói tới cơ chế thị trường là nói tới bộ máy tự điều tiết quá trình sản xuất và lưu
thồng hàng hoá, điều tiết sự vận động của kinh tế thị trường.
Hiện nay còn có nhiều ý kiến khác nhau về khái niệm cơ chế thị trường. Một
cách khái quát hơn thì cơ chế thị trường chính là “ bộ máy ” kinh tế điều tiết toàn bộ
sự vận động của kinh tế thị trường, điều tiết quá trình sản xuất và lưu thông hàng hoá
thông qua sự tác động của các quy luật kinh tế của nền kinh tế thị trường, đặc biệt là
quy luật giá trị-quy luật kinh tế căn bản của sản xuất va lưu thông hàng hoá .
Sự hoạt động của quy luật giá trị có biểu hiện : Giá cả thị trường lên xuống
xoay quanh giá trị thị trường của hàng hoá, nghĩa là sự hình thành giá cả thị trường
phải dựa trên cơ sở giá cả thị trường. Ngoài giá trị thị trường sự hình thành giá cả thị
trường còn chịu tác động của quan hệ cung cầu hàng hoá. Tính quy luật của quan hệ
giữa giá cả thị trường với gía trị trong sự tác động của quan hệ cung cầu được biểu
hiện:
- Nếu cung lớn hơn cầu thì giá cả thị trường sẽ nhỏ hơn giá trị thị trường
- Nếu cung nhỏ hơn cầu thì giá cả thị trường sẽ lớn hơn gía trị thị trường.
Sự vận động của gía cả thị trường cũng có tác động tới quan hệ cung cầu hàng
hoá. Nếu giá cả của một loại hàng hoá nào đó giảm xuống, nó sẽ kích thích mức cầu,
làm cho mức cầu của thị trường về loại hàng hoá này tăng lên. Đồng thời giá cả giảm
xuống lại hạn chế mức cung làm cho mức cung giảm xuống. Ngược lại nếu giá cả của
một loại hàng hoá nào đó tăng lên, nó sẽ kích thích mức cung làm cho mức cung tăng
lên.
Như vậy có thể phân biệt được quan hệ cung cầu qua giá cả thị trường. Quan
hệ cung câù hàng hoá trên thị trường là biểu hiện của quan hệ giữa những người bán
và những người mua cũng như quan hệ giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Trên
thị trường, người bán luôn muốn bán hàng hoá của mình với giá cao, người mua lại
luôn muốn mua hàng hoá với giá thấp. Trên cơ sở gía trị thị trường, giá cả thị trường
là kết quả của sự thoả thuận giữa người mua với người bán. Giá cả thị trường điều hoà
được quan hệ giữa người mua với người bán.
Thông qua sự biến động của giá cả trên thị trường, quy luật giá trị có tác dụng
điều tiết sản xuất và hàng hoá.
Điều tiết giá trị hàng hoá được hiểu theo nghĩa là điều tiết tư liệu sản xuất và
sức lao động vào từng ngàng kinh tế
Nếu gía cả trong một ngành kinh tế nào đó có xu hướng tăng lên thì ngành đó
sẽ thu hút thêm lao động xã hội, làm cho quy mô sản xuất của ngành này tăng lên.
Ngược lại nếu giá cả của hàng hoá có xu thế tăng lên sẽ làm cho những người sản xuất
hàng hoá thu được nhiều lợi nhuận hơn. Điều này tạo ra động lực thúc đẩy kinh tế
những người sản xuất hàng hoá khai thác những khả năng tiềm tàng, tranh thủ giá cả
cao mở rộng quy mô sản xuất. Nếu giá cả giảm xuống thì diễn biến của sản xuất có xu
hướng ngược lại, nghĩa là giá cả giảm xuống sẽ làm cho quy mô sản xuất thu hẹp lại.
Như vậy, lợi nhuận là động lực thúc đẩy hoạt động của cơ chế thị trường. Theo
C. Mac, những nhà kinh doanh dưới CNTB “ ghét cay ghét đắng tình trạng không có
lợi nhuận hay lợi nhuận quá ít, chẳng khác gì giới tự nhiên ghê sợ chân không ”.
Thông qua sự biến động của giá cả thị trường, quy luật gía trị còn có tác dụng
điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hoá. Hàng hoá sẽ được vận chuyển từ thị trường
có giá cả thấp đến những thị trường có giá cả cao.
Khả năng tách rời giá trị của giá cả không phải là nhược điểm của quy luật giá
cả mà trái lại nó là vẻ đẹp riêng của quy luật giá trị, là cơ chế hoạt động của quy luật
giá trị. Nếu giá cả thị trường của hàng hoá luôn ngang bằng với giá trị của nó thì
không có sự hoạt động của quy luật giá trị, nói cách khác đi điều đó có nghĩa là phủ
định sự hoạt động của quy luật giá trị.
Nói đến cơ chế thị trường cần phải nói tới cạnh tranh.
Đó là sự danh đua giữa các chủ thể kinh tế nhằm dành lại phần sản xuất và tiêu
thụ hàng hoá có lơị cho mình để thu lợi nhuận cao.
Cạnh tranh là môi trường tồn tại của cơ chế thị trường nó đòi hỏi mỗi chủ thể
kinh tế phải chuẩn bị cho mình khả năng cạnh tranh thắng lợi trên thị trường.
Sự tồn tại và phát triển của cơ chế thị trường là yêu cầu khách quan đối với
những xã hội còn tồn tại nền kinh tế hàng hoá. Coi nhẹ hay bỏ qua vai trò của kinh tế
thị trường là một trong những nguyên nhân thất bại trên lĩnh vực kinh tế.
Trong lịch sử cơ chế thị trường có được không gian rộng lớn ở giai đoạn cạnh
tranh tự do tư bản chủ nghĩa vì vậy tác động của cơ chế thị trường được phát hiện khá
sớm. Cơ chế thị trường được coi là “ bàn tây vô hình ” điều tiết sự vận động của nền
kinh tế hàng hoá.
Cơ chế thị trường có các ưu thế sau:
Trước hết cơ chế thị trường kích thích việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật,
tăng năng xuất lao động, nâng cao trình độ xã hội hoá sản xuất
Hai là cơ chế thị trường có tính năng động và khả năng thích nghi nhanh
chóng. Vì trong kinh tế thị trường tồn tại một nguyên tắc ai đưa ra thị trường một loại
hàng hoá mới và đưa ra sớm nhất thì sẽ thu được lợi nhuận nhiều nhất.
Ba là trong nền kinh tế thị trường hàng hoá rất phong phú và đa dạng. Do đó nó
tạo điều kiện thuận lợi cho việc thoả mãn ngày càng tốt hơn những nhu cầu vật chất,
văn hoá và sự phát triển toàn diện của mọi thành viên xã hội
- Cơ chế thị trường có những khuyết tật mà bản thân nó không tự giải
quyết được.
Thườg xuyên tạo ra mất cân đối, bất hợp lý ở tầng vĩ mô làm giảm hiệu quả
trên quy mô nền kinh tế quốc dân
Cơ chế thị trường cũng có những yếu tố làm giảm tốc độ phát triển kinh tế do
nảy sinh độc quyền từ cạnh tranh tự do và việc giữ bí mật bí quyết kinh doanh của
từng đơn vị.
Trong hoạt động thực tiễn của cơ chế thị trường do chạy theo lợi nhuận đơn
thuần nên khó chánh khỏi các hiện tượng buôn gian, bán lận, đầu cơ, làm hàng giả...,
và nhiều bệnh trạng xã hội khác như phân hoá giầu nghèo, thất nghiệp, lạm phát, phá
sản dẫn đến sự phá hoại lực lượng sản xuất, vi phạm đạo đức, lối sống, gây ô nhiễm
môi trường, phá hoại thiên nhiên...
Trên phạm vi quốc tế,cơ chế thị trường dễ dẫn đến mâu thuẫn giữa các nước,
các trung tâm kinh tế đặc biệt rễ tạo ra trật tự kinh tế bất công giữa nước giầu và nước
nghèo
Do những nhược điểm trên cần có sự điều tiết của nhà nước để hạn chế những
khuyết tật của cơ chế thị trường.
A. kinh tế thị trường theo định hướng XHCN ở Việt Nam.
Đảng cộng sản Việt Nam vẫn khẳng định có tính nguyên tắc là phát triển kinh
tế thị trường theo định hướng XHCN và theo một cơ chế kinh tế,cơ chế quản lý được
xác lập thích ứng với nguyên tắc đó.
I. Các giai đoạn hình thành kinh tế thị trường theo định hướng
XHCN ở Việt Nam.
1. Định hướng XHCN của kinh tế thị trường Việt Nam.
Kinh tế thị trường ở Việt Nam sẽ được phát triển theo định hướng XHCN. Đó
là sự định hướng của một XH mà sự hùng mạnh của nó nhờ vào sự giầu có và sự hạnh
phúc của dân cư. Xã hội không còn chế độ người bóc lột người dựa trên cơ sở “ nhân
dân lao động làm chủ con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, làm
theo năng lực,hưởng theo lao động có cuộc sống ấm no, tự do,hạnh phúc,có điều kiện
phát triển toàn diện cá nhân ”. (1) Xã hội có nền kinh tế phát triển cao trên cơ sở khoa
học, công nghệ và lực lượng sản xuất hiện đại.
Định hướng XHCN nêu trên không chỉ phản ánh nguyện vọng và lý tưởng của
đảng, của Nhà nước và nhân dân ta mà còn phản ánh xu thế phát triển khách quan của
thời đại cũng như quy luật tiến hoá của lịch sử.
Định hướng XHCN của nền kinh tế thị trường ở nước ta là cần thiết và có tính
khách quan. Xây dựng nền kinh tế thị trường không có gì mâu thuẫn với định hướng
XHCN. Đại hội VIII Đảng ta đã khẳng định “ cơ chế thị trường đã phát huy tác dụng
tích cực to lớn đến sự phát triển kinh tế – xã hội ’’. Nó chẳng những không đối lập mà
còn là một nhân tố khách quan cần thiết của việc xây dựng và phát triển đất nước theo
con đường XHCN” (2 )
Theo ý kiến của đa số các nhà khoa học Việt Nam, có thể quan niệm định
hướng XHCN của kinh tế thị trường ở nước ta có những nội dung chính sau:
Một là: Hai mặt kinh tế và xã hội của nền kinh tế thị trường nước ta được chủ
động kết hợp với nhau ngay từ đầu thông qua pháp luật, chính sách kinh tế và chính
sách xã hội trên cả tầm quản lý kinh tế vi mô và vĩ mô.
Hai là: Cùng với sự tăng trưởng và phát triển kinh tế, môi trường sinh thái của
đất nước được chủ động bảo vệ qua các dự án
(1) cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ CNXH ( NXB sự
thật- 1991)
(2) Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần 8 ( NXB chính trị quốc gia-
1990)
đầu tư môi sinh và qua việc chấp hành một cách đúng đắn pháp luật, chính sách
môi trường của nhà nước qua từng thời kỳ.
Ba là; Nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN là nền kinh tế có trình độ
phát triển cao. Nếu như nền kinh tế tiền tệ, kém phát triển, tổng sản phẩm xã hội và
thu nhập quốc dân thấp kém dẫn tới mức thu nhập bình quân của dân cư còn thấp
không có tích luỹ từ nội bộ nền kinh tế thì không thể gọi là định hướng XHCN được.
Bốn là: Định hướng XHCN còn được thể hiện trong cơ cấu kinh tế nước ta. Để
có định hướng XHCN, kinh tế nhà nước phải phát huy được vai trò chủ đạo, nó cùng
với nền kinh tế hợp tác là nền tảng của nền kinh tế.
Năm là: Nhà nước XHCN quản lý nền kinh tế thị trường vì mục tiêu dân giầu
nước mạnh, xã hội công bằng văn minh. Trong thời kỳ chuyển sang kinh tế thị trường,
nhà nước ta thực hiện vai trò “ bà đở ” tạo điều kiện thuận lợi cho kinh tế thị trường
phát triển đúng hướng.Vai trò đó được thể hiện bằng hệ thống pháp luật, bảo vệ quyền
tự do dân chủ, công bằng xã hội và mở rộng phúc lợi xã hội cho nhân dân.
Sáu là: Nền kinh tế thị trường ở nước ta là nền kinh tế dân tộc hoà nhập với
kinh tế quốc tế. Với xu hướng kinh tế mở, nội dung này có ý nghĩa rất lớn, một mặt nó
phát huy được lợi thế so sánh của nền kinh tế nước ta về vị trí địa lý về lao động và về
tài nguyên thiên nhiên.Mặt khác nó làm cho nền kinh tế nước ta từng bước hoà nhập
vào nền ki