Triết học Mac - Lê nin - Chương II: Phép biện chứng duy vật

Chương IIPHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬTNỘI DUNG PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT CÁC NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬTCÁC CẶP PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬTCÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT I. PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT Phép biện chứngNhận thức thế giới và cải tạo thế giới: Quan điểm biện chứng Quan điểm siêu hình QUAN ĐIỂM SIÊU HÌNHGiữa các giống loài chỉ tồn tại mối liên hệ bề ngoài QUAN ĐIỂM SIÊU HÌNHGiữa các giống loàiQUAN ĐIỂM BIỆN CHỨNGGiữa các giống loài tuy khác nhau nhưngQUAN ĐIỂM BIỆN CHỨNGGiữa các giống loài có tồn tại mối liên hệ sinh thành - phát triển(Theo thuyết tiến hóa)Phép biện chứng? Biện chứng: Nghệ thuật tranh luận, đàm thoại Nghệ thuật phát hiện và tìm ra chân lýPhương pháp nhìn nhận, xem xét thế giới – phương pháp biện chứngDIALEKTICKA QUAN NIỆMLà khoa học về sự liên hệ phổ biến (Tác phẩm Biện chứng của tự nhiên)Là khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của tư duy (tác phẩm Chống Đuyring)Quan điểm của LÊNIN Là học thuyết về sự thống nhất của các mặt đối lập (Bút ký Triết học)a. Khái niệm phép biện chứngPhép biện chứng là khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của tư duyLão tửHeraclitG.V.Ph.HegenC.Mác và V.I.LêninPBC CHẤT PHÁC THỜI CỔ ĐẠILỊCH SỬ CÁC HÌNH THỨC CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG PBC DUY VẬT HIỆN ĐẠIPBC DUY TÂMCỔ ĐIỂN ĐỨC Lão tửHeraclitMỌI VẬT ĐỀU TỒN TẠI VÀ ĐỒNG THỜI LẠI KHÔNG TỒN TẠI, VÌ MỌI VẬT ĐANG TRÔI ĐI, MỌI VẬT ĐỀU KHÔNG NGỪNG THAY ĐỔI, MỌI VẬT ĐỀU KHÔNG NGỪNG PHÁT SINH VÀ TIÊU VONG "Đạo khả đạophi thường đạo;Danh khả danhCÁCH NGÔN BIỆN CHỨNG "Phật là Chúng sinh đã thành; Chúng sinh là2. PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT a. Khái niệm phép biện chứng duy vật b. Đặc trưng cơ bản và vai trò của phép biện chứng duy vật a. Khái niệm phép biện chứng duy vậtPh.Ăngghen: PBC là môn khoa học về những quy luật phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và của tư duyb. Đặc trưng cơ bản và vai trò của phép biện chứng duy vậtLà PBC được xác lập trên nền tảng của thế giới quan duy vật khoa học Có sự thống nhất giữa nội dung thế giới quan (duy vật biện chứng) và phương pháp luận (biện chứng duy vật), do đó, không chỉ để giải thích thế giới mà còn là công cụ để nhận thức và cải tạo thế giới.II. CÁC NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG 1. Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến 1. NGUYÊN LÝ VỀMỐI LIÊN HỆ PHỔ BIẾN Moái lieân heä phoå bieán ?- Quan ñieåm cuûa chuû nghóa duy taâm vaø toân giaùo: Thöøa nhaän coù moái lieân heä phoå bieán nhöng nguoàn goác cuûa noù töø thaàn linh, thöôïng ñeá sinh ra - Quan ñieåm cuûa chuû nghóa duy vaät sieâu hình: Moïi söï vaät hieän töôïng toàn taïi coâ laäp, taùch rôøi nhau, caùi naøy beân caïnh caùi kia, giöõa chuùng khoâng coù söï phuï thuoäc, raøng buoäc laãn nhau, coù chaêng chæ laø hôøi hôït beà ngoøai, ngaãu nhieân. - Quan ñieåm Maùc - Leâ nin : + Theá giôùi coù voâ vaøn söï vaät hieän töôïng chuùng thoáng nhaát vôùi nhau ôû tính vaät chaát, neân taát yeáu giöõa chuùng phaûi coù moái lieân heä vôùi nhau.MỐI LIÊN HỆ LÀ SỰ TÁC ĐỘNG QUA LẠI, RÀNG BUỘC LẪN NHAU, LÀM TIỀN ĐỀ CHO NHAU + Nhöõng moái lieân heä ñoù coù tính khaùch quan, vì noù laø thuoäc tính voán coù cuûa söï vaät, hieän töôïng.Không có con người tồn tại ngoài mối liên hệ với môi trường tự nhiên & xã hội+ Nhöõng moái lieân heä ñoù coù tính phoå bieán. Vì : Khoâng phaûi chæ coù caùc söï vaät hieän töôïng lieân heä vôùi nhau maø caùc boä phaän caáu thaønh söï vaät hieän töôïng cuõng lieân heä vôùi nhau ; Khoâng chæ coù caùc thôøi kyø trong moät giai ñoïan, caùc giai ñoaïn trong moät quaù trình lieân heä vôùi nhau, maø giöõa caùc quaù trình cuõng lieân heä vôùi nhau trong söï vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa theá giôùi; Khoâng chæ trong töï nhieân maø caû trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø tö töôûng tinh thaàn, moïi söï vaät, hieän töôïng ñeàu lieân heä taùc ñoäng laãn nhau. Khoâng theå tìm baát cöù ôû ñaâu, khi naøo laïi coù söï vaät, hieän töôïng toàn taïi coâ laäp taùch rôøi.+ Nhöõng moái lieân heä coù tính ña daïng, muoân hình muoân veû. Nhö :Lieân heä beân trong: lieân heä giöõa caùc maët, caùc boä phaän trong moät söï vaät.Lieân heä beân ngoaøi: lieân heä giöõa söï vaät naøy vôùi söï vaät kia.Lieân heä chung toøan theá giôùi, vuõ truïLieân heä rieâng töøng lónh vöïc Lieân heä tröïc tieáp , lieân heä giaùn tieáp Lieân heä taát nhieân ,ngaãu nhieân , lieân heä cô baûn vaø khoâng cô baûn MLH BÊN TRONG CỦA QT SXMLH BÊN NGOÀI QTSX YÙ nghóa : - Trong nhaän thöùc vaø hoaït ñoäng thöïc tieãn phaûi naém vöõng quan ñieåm toaøn dieän : Phaûi xem xeùt caùc maët, caùc moái lieân heä cuûa noù, coù vaäy môùi naém ñöôïc baûn chaát söï vaät . Choáng quan ñieåm phieán dieän, xem xeùt qua loa moät vaøi moái lieân heä ñaõ ñaùnh giaù söï vaät theo moät khuynh höôùng naøo ñoù. Choáng quan ñieåm chieát trung, coi vò trí caùc moái lieân heä laø nhö nhau . Choáng quan ñieåm nguî bieän, baùm vaøo nhöõng moái lieân heä khoâng cô baûn, khoâng chuû yeáu ñeå bieän minh cho tö töôûng naøo ñoù .2. NGUYÊN LÝ VỀSỰ PHÁT TRIỂN Söï phaùt trieånQuan ñieåm sieâu hình: Phaùt trieån laø sự taêng; giaûm thuaàn tuyù veà löôïng, khoâng coù söï thay ñoåi veà chaát của sự vật. Sự phát triển là quá trình liên tục không trải qua những bước quanh co, phức tạp Tăng dân sốQuan ñieåm MaùcLeâNin : Caùc söï vaät hieän töôïng luoân vaän ñoäng, phaùt trieån khoâng ngöøng, phaùt trieån laø khuynh höôùng chung cuûa theá giôùi . Phaùt trieån laø vaän ñoäng ñi leân töø thaáp ñeán cao, töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp, töø keùm hoøan thieän ñeán hoøan thieän hôn . + Trong theá giôùi töï nhieân voâ sinh : Töø quaù trình phaân giaûi , hoaù hôïp caùc chaát voâ cô , ñaõ hình thaønh söï vaät töø giaûn ñôn ñeán phöùc taïp, roài hình thaønh neân caùc haønh tinh, traùi ñaát vaø hình thaønh theá giôùi töï nhieân noùi chung. + Trong theá giôùi töï nhieân höõu sinh : Töø söï soáng ñôn baoø ñeán ña baoø; töø gioáng loaøi ñoäng vaät baäc thaáp ñeán baäc cao roài phaùt trieån ñeán con ngöôøi.+ Trong Xaõ hoäi : loaøi ngöôøi ñaõ và đang traûi qua 5 cheá ño xaõ hoäi (CXNT XHCN ). Xaõ hoäi sau tieán boä hôn xaõ hoäi tröôùc. + Trong tö duy : con ngöôì ngày caøng ñi saâu vaoø theá giôùi vó moâ, vi moâ khaùm phaù ra nhieàu ñieàu bí aån, giai ñoaïn nhaän thöùc sau cao hôn nhaän thöùc gñ tröôùc.CXNTCHNLPKCNTB Khái niệm về "sự phát triển"?Phát triển là quá trình biến đổi về chất theo hướng ngày càng hoàn thiện(Phát triển khác với tăng trưởng)Phát triển từ vượn thành ngườiTăng dân sốb. Tính chất của sự phát triểnTính khách quan,tính phổ biến & tính đa dạng của các quá trình phát triểnTính khách quan của sự phát triểnbiểu hiện trong nguồn gốc của sự vận động và phát triển. Đó là quá trình bắt nguồn từ bản thân sự vật, hiện tượng. Tính phổ biến của sự phát triểnBiểu hiện ở các quá trình phát triển diễn ra trong mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư duyTính đa dạng, phong phú của sự phát triển Mặc dù phát triển là khuynh hướng chung của mọi sự vật nhưng sự phát triển lại có thể khác nhau ở không gian, thời gian, sự tác động khácảnh hưởng đến chiều hướng của sự phát triển. Phát triển của kỹ thuật và ứng dụngTăng trưởngHàng vạn nămKhoảng 400 nămCuối TK XXTÍNH ĐA DẠNG VỀ SỰ PHÁT TRIỂN c. Ý nghĩa phương pháp luậnPhải có quan điểm phát triển trong nhận thức và thực tiễn Phải có quan điểm lịch sử cụ thể trong nhận thức để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn, phù hợp với tính chất phong phú, đa dạng, phức tạpIII. CÁC CẶP PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG CÁI CHUNG VÀ CÁI RIÊNGBẢN CHẤT VÀ HIỆN TƯỢNGTẤT NHIÊN VÀ NGẪU NHIÊNNGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢNỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC KHẢ NĂNG VÀ HIỆN THỰC1. CÁI CHUNG & CÁI RIÊNG1.1. Khái niệm "Cái chung" & "Cái riêng"? ThÕ giíi ®éng vËt bao gåm nhiÒu loµi kh¸c nhau (Mçi loµi lµ mét c¸i riªng) nh­ng tÊt c¶ ®Òu tu©n theo c¸c quy luËt chung cña sù sèng (C¸i chung)Cái riêng: mỗi sự vật...Cái chung: Cái tồn tại phổ biến ở những cái riêngCái đơn nhất: Chỉ có ở mỗi 1.2. Mối quan hệ: Cái chung - cái riêng - cái đơn nhất? TÝnh chÊt phæ biÕn cña Sù Sèng (C¸i chung) kh«ng tån t¹i ngoµi nhũng hình th¸i cô thÓ (C¸i Riiªng) cña nã ; mçi loµi cô thÓ (mçi C¸i Riªng) ngoµi C¸i Chung cßn cã nh­ng ®Æc tÝnh riªng cã cña chóng (C¸i ®¬n nhÊt).SỰ SỐNGCái chung không tồn tại trừu tượng ngoài những cái riêng;Cái riêng phong phú hơn cái chung ...1.2. Mối quan hệ: Cái chung - cái riêng - cái đơn nhất? Tõ mét lo¹i gièng míi ®­îc t¹o ra trong phßng thÝ nghiÖm (C¸i ®¬n nhÊt), sau qu¸ trinh triÓn khai øng dông trong thùc tiÔn nã ®· trë thµnh c¸i phæ biÕn (C¸i chung); ng­îc l¹i, gièng lo¹i cò, tõ chç lµ c¸i phæ biÕn ®· dÇn dÇn kh«ng ®­îc sö dông ®· tõ c¸i chung trë thµnh c¸i ®¬n nhÊt trong thùc tiÔn ph¸t triÓn cña kü thuËt n«ng nghiÖp.Cái đơn nhất & cái chung có thể chuyển hóa cho nhau1.3.Ý nghĩa phương pháp luận & liên hệ thực tiễn Tõ viÖc ph©n tÝch nhiÒu c¸i riªng cã thÓ kh¸i qu¸t nªn mét sè tÝnh chÊt phæ biÕn cña chóng vµ kh¸i qu¸t tÝnh chÊt ®ã vµo mét kh¸i niÖm chung trong nhËn thøc; ®ã chÝnh lµ mét ph­¬ng thøc nhËn thøc phæ biÕn cña c¸c khoa häc.Khái quát cái chung từ những cái riêngKhái niệm:1.3.Ý nghĩa phương pháp luận & liên hệ thực tiễn Tõ c¸c nguyªn lý chung cña Chñ nghÜa M¸c-Lªnin, Hå ChÝ Minh ®· vËn dông s¸ng t¹o c¸c nguyªn lý ®ã vµo hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cña ViÖt Nam.Vận dụng cái chung cần phải xét đến cái đặc thù2. NGUYÊN NHÂN & KẾT QUẢ2.1. Khái niệm: "Nguyên nhân", "Kết quả"? Sù “t­¬ng t¸c” cña dßng ®iÖn lªn d©y sîi kim lo¹i trong bãng ®Ìn (lµ nguyªn nh©n) lµm cho sîi kim lo¹i ®ã nãng lªn vµ ph¸t s¸ng (kÕt qu¶).Những sự tác động (Nguyên nhân) từ đó tạo ra những biến đổi 2.2. Mối quan hệ giữa nguyên nhân & kết quả? T¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin (nguyªn nh©n) ®· lµm biÕn ®æi to lín vµ c¬ b¶n nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau trong ®êi sèng kinh tÕ-x· héi.MỘT NGUYÊN NHÂN CÓ THỂ DẪN TỚI NHIỀU KẾT QUẢ2.2. Mối quan hệ giữa nguyên nhân & kết quả?Thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng tÝch cùc cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc, nhiÒu lùc l­îng chÝnh trÞ-x· héiMỘT KẾT QUẢ THƯỜNG DO NHIỀU NGUYÊN NHÂNTHÀNH TỰU2.3.Ý nghĩa phương pháp luận & liên hệ thực tiễn ®Ó ®¶m b¶o th¾ng lîi cña c«ng cuéc x©y dùng mét x· héi “d©n giÇu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, van minh” cÇn ph¶i ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp trªn nÒn t¶ng ý thøc hÖ c¸ch m¹ngTẠO SỨC MẠNH TỔNG HỢP TRONG CÔNG CUỘC XÂY DỰNG CNXHTËp trung ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hãa3. TẤT NHIÊN & NGẪU NHIÊN3.1. Khái niệm: "Tất nhiên", "Ngẫu nhiên"?Tất nhiên là cái do những nguyên nhân cơ bản, bên trong của kết cấu vật chất quyết định và trong điều kiện nhất định phải xảy ra đúng như thế chứ không thể khácVD: Ngắt dòng điện chiếc TV ngừng hoạt độngNgẫu nhiên là cái không phải do bản thân kết cấu của sự vật, mà do các nguyên nhân bên ngoài, các hoàn cảnh bên ngoài quyết định. Do đó, nó có thể xuất hiện, có thể không xuất hiện. VD: Tung đồng tiền lên và khi rơi xuống đất có thể là mặt A hoặc B3.2. Mối quan hệ biện chứng giữa Tất nhiên và Ngẫu nhiênCái Tất nhiên có tác dụng chi phối sự phát triển. Cái Ngẫu nhiên có ảnh hưởng đến sự phát triển: nhanh hơn, chậm hơn. - Tất nhiên và ngẫu nhiên đều tồn tại khách quan, ở bên ngoài và độc lập với ý thức chủ quan của con người. - Tất nhiên và ngẫu nhiêu đều có vai trò nhất định đến sự phát triển. VD: Sự thành công của mỗi người: nổ lực bản thân là chính (tất nhiên) & sự may mắn có được cơ hội tốt (ngẫu nhiên)3.2. Mối quan hệ biện chứng giữa Tất nhiên và Ngẫu nhiênVD1: Gieo một đồng tiền kim loại hoàn toàn đối xứng: số lần mặt A, mặt B là ngẫu nhiên, nhưng gieo hàng triệu lần thì tất nhiên tỷ lệ 50% mặt A và BVD2: Sự xuất hiện nhân vật xuất sắc trong lịch sử là tất nhiên (do nhu cầu của lịch sử, sự chín muồi của thời cuộc); nhưng ai là xuất sắc là ngẫu nhiên của lịch sử. Tất nhiên và ngẫu nhiên không tồn tại biệt lập mà thống nhất hữu cơ với nhauRanh giới giữa tất nhiên và ngẫu nhiên có tính tương đối và có thể chuyển hóa cho nhauTrong hoạt động thực tiễn cần phải dựa vào cái tất nhiên chứ không thể dựa vào cái ngẫu nhiên. Nhưng cần phải tính đến cái ngẫu nhiên để có phương án dự phòng. Tất nhiên và ngẫu nhiên có thể chuyển hóa cho nhau, vì vậy cần phải tạo những điều kiện nhất định để cản trở hoặc thúc đẩy sự chuyển hóa đó.3.3. Ý nghĩa phương pháp luận4. NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC NỘI DUNG: là tổng hợp tất cả những mặt, những yếu tố, những quá trình tạo nên sự vật. Nội dung là mặt động, có khuynh hướng chủ đạo là biến đổi.HÌNH THỨC: là phương thức tồn tại và phát triển của sự vật, hiện tượng; là hệ thống các mối liên hệ tương đối bền vững giữa các yếu tố của nó. Hình thức là mặt tương đối bền vững nên xu hướng chủ đạo của nó là ổn địnhHình thức là hình thức bên trong, không phải là hình thức bên ngoài của sự vật. VD: Tác phẩm văn học: hình thức bên trong là bố cục tác phẩm, hình tượng nghệ thuật, phong văn, bút phápThống nhất gắn bó giữa nội dung và hình thức: “Không có một hình thức nào không chứa đựng nội dung, ngược lại, cũng không có nội dung nào lại không tồn tại trong hình thức” Mối quan hệ giữa nội dung và hình thức Vai trò quyết định của nội dung so với hình thức trong quá trình vận động, phát triển của sự vật. VD: mỗi Nhà nước (nội dung) đều quyết định những hình thức tồn tại phù hợp (qui định về các chính sách KT-XH, ngoại giao)Mối quan hệ giữa nội dung và hình thức Sự tác động tích cực trở lại của hình thức đối với nội dung. Khi phù hợp với nội dung thì hình thức sẽ mở đường thúc đẩy nội dung phát triển và ngược lại. VD: Các chính sách KT-XH là hình thức của Nhà nước (nội dung)Mối quan hệ giữa nội dung và hình thức Nội dung và hình thức luôn gắn bó với nhau nên trong hoạt động nhận thức và thực tiễn không nên tách rời mặt nàoVì nội dung quyết định hình thức nên xem xét các sự vật phải căn cứ trước hết là nội dung, muốn thay đổi nó phải thay đổi nội dungPhát huy vai trò tích cực trở lại của hình thức giúp nội dung phát triển hơn Ý nghĩa phương pháp luận 5. BẢN CHẤT VÀ HIỆN TƯỢNG BẢN CHẤT: là tổng hợp tất cả những mặt, những mối liên hệ tất nhiên tương đối ổn định ở bên trong sự vật, quy định sự vận động và phát triển của sự vật đó. HIỆN TƯỢNG: là sự biểu hiện những mặt, những mối liên hệ ấy ra bên ngoàiBản chất là mặt bên trong tương đối ổn định, nó ẩn giấu đằng sau vẻ bề ngoài của hiện tượng Hiện tượng là mặt bề ngoài, di động và biến đổi, nó là biểu hiện của bản chấtBản chất và hiện tượng đều tồn tại khách quan, là hai mặt vừa thống nhất, vừa đối lập nhauSự thống nhất: bản chất bao giờ cũng bộc lộ ra qua hiện tượng còn hiện tượng bao giờ cũng là sự biểu hiện của một bản chất nhất địnhMỐI QUAN HỆ GIỮA BẢN CHẤT VÀ HIỆN TƯỢNG Sự đối lập giữa bản chất và hiện tượng bản chất là cái chung, cái tất yếu, cái bên trong, cái tương đối ổn định hiện tượng là cái riêng biệt phong phú và đa dạng, cái bên ngoài, cái thường xuyên biến đổi Ý nghĩa phương pháp luận muốn nhận thức đúng sự vật, hiện tượng không dừng lại ở hiện tượng bên ngoài mà phải đi vào bản chất; phải thông qua nhiều hiện tượng khác nhau mới nhận thức đúng bản chất. 6. KHẢ NĂNG VÀ HIỆN THỰC HIỆN THỰC: những gì hiện có, hiện đang tồn tại thực sự KHẢ NĂNG: những gì hiện chưa có, nhưng sẽ có, sẽ tới khi có các điều kiện tương ứngKhả năng và hiện thực tồn tại trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau, không tách rời nhau, luôn luôn chuyển hóa lẫn nhau. vì Hiện thực được chuẩn bị bởi khả năng còn khả năng hướng đến biến thành hiện thực. Trong quá trình phát triển, khả năng biến thành hiện thực, hiện thực do quá trình phát triển nội tại của mình lại chuyển thành khả năng mới MỐI QUAN HỆ GIỮA KHẢ NĂNG VÀ HIỆN THỰC Ý nghĩa phương pháp luận Trong hoạt động nhận thức và thực tiễn cần phải dựa vào hiện thựcNgoài ra cần phải nhận thức toàn diện các khả năng từ trong hiện thực. IV. CÁC QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬTQUY LUẬT CHUYỂN HÓA TỪ NHỮNG SỰ THAY ĐỔI VỀ LƯỢNG THÀNH NHỮNG SỰ THAY ĐỔI VỀ CHẤT VÀ NGƯỢC LẠI (QUY LUẬT “LƯỢNG - CHẤT”)2. QUY LUẬT THỐNG NHẤT VÀ ĐẤU TRANH GIỮA CÁC MẶT ĐỐI LẬP (QUY LUẬT “MÂU THUẪN”)3. QUY LUẬT PHỦ ĐỊNH CỦA PHỦ ĐỊNH1. QUY LUẬT "LƯỢNG - CHẤT"(Quy luật từ những thay đổi về lượngdẫn đến những thay đổi về chấtvà ngược lại)1.1. Khái niệm: "Chất", "Lượng"?“CHẤT”: Sự thống nhất của các thuộc tính khách quan vốn có của “nước”: Không màu, không mùi, không vị, có thể hòa tan muối, axit .v.v...“LƯỢNG”: Mỗi phân tử “nước” được cấu tạo từ 02 nguyên tử Hyđro và 01 nguyên tử Oxy.Chất: dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật, hiện tượng; là sự thống nhất hữu cơ các thuộc tính cấu thành nó, phân biệt nó với cái khác Lượng: dùng để chỉ tính quy định khách quan vốn có của sự vật về các phương diện: số lượng các yếu tố cấu thành, quy mô, tốc độcủa các quá trình vận động, phát triển của sự vật. 1.2. Mối quan hệ giữa Chất và Lượng N­íc biÕn ®æi tr¹ng th¸i (ChÊt) d­íi sù biÕn ®æi cña nhiÖt ®é (l­îng)Chất & Lượng tồn tại trong mối quan hệ biện chứng tạo thành phương thức của vận động & phát triển1.2. Mối quan hệ giữa Chất và Lượng Khi cã sù lín lªn vÒ quy m« vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh, tÊt yÕu ®ßi hái còng ph¶i cã sù biÕn ®æi vÒ tÝnh chÊt qu¶n lý. Ng­îc l¹i, víi tÝnh chÊt míi cña tæ chøc kinh tÕ cã thÓ t¹o c¬ héi lín nhanh vÒ vènCÁ THỂTIỂU CHỦHỢP TÁC XÃTỔNG CÔNG TYGiới hạn mà sự thay đổi về lượng chưa làm chất thay đổi gọi là độ Độ: chỉ tính qui định, mối liên hệ thống nhất giữa chất và lượng, là khoảng giới hạn mà trong đó sự thay đổi về lượng chưa làm thay đổi căn bản chất của sự vật, hiện tượng. VD: 0oC Phát sinh nhu cầu, cung cấp thông tin cho nhận thứcNhờ hoạt động thực tiễn mà các giác quan con người ngày càng phát triển => Nhận thức sâu sắc và hoàn thiệnThực tiễn là thước đo giá trị của những tri thức đã đạt được trong nhận thức 2. Con đường biện chứng của nhận thức chân lý"TỪ TRỰC QUAN SINH ĐỘNG ĐẾN TƯ DUY TRỪU TƯỢNG; VÀ,TỪ TƯ DUY TRỪU TƯỢNG ĐẾN THỰC TIỄN"...đến thực tiễn... đến nguyên cứu lý thuyếtTừ thực tế2. Con đường biện chứng của nhận thức chân lýTư duy trừu tượngThực tiễn Trực quan sinh động2. Con đường biện chứng của nhận thức chân lýTrực quan sinh động(nhận thức cảm tính)Cảm giác (hình ảnh sơ khai)Tri giác (hình ảnh tương đối toàn vẹn)Biểu tượng(hình ảnh bên ngoàiđầy đủ về sự vật) 2. Con đường biện chứng của nhận thức chân lýTư duy trừu tượng (nhận thức lý tính) Khái niệm(Đặc tính bản chấtcủa sự vật) Phán đoán(khẳng định hay phủ định đối tượngnhận thức)Suy lý(Tri thức mới)Sinh viên tự đọc và thảo luậnMối quan hệ giữa nhận thức cảm tính, nhận thức lý tính với thực tiễnChân lý là gì? Các tính chất của chân lý?