Từ điển chính sách thương mại quốc tế

-2 - -3- LỜI NÓI ĐẦU Cuốn “Từ điển Chính sách Thương mại Quốc tế” song ngữ Anh-Việt được Dự án MUTRAP giai đoạn kéo dài xuất bản lần đầu vào năm 2003. Cuốn sách đã giúp bạn đọc làm quen với những thuật ngữ liên quan đến Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của bạn đọc, Dự án MUTRAP giai đoạn II xin trân trọng giới thiệu cuốn sách được tái bản tới các cơ quan Chính phủ, các tổ chức doanh nghiệp, nghiên cứu và công chúng Việt Nam nói chung. Chúng tôi tin rằng cuốn sách cũng sẽ giúp cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam giải đáp những băn khoăn về tác động của WTO sau khi Việt Nam gia nhập tổ chức này. Chúng tôi hy vọng cuốn sách cũng sẽ được sử dụng trong các khoá đào tạo về chính sách thương mại và Luật thương mại quốc tế của các trường Đại học và các cơ sở đào tạo tại Việt Nam. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn tác giả Trần Thanh Hải và các cộng sự đã cho phép Dự án tái bản cuốn sách này. FOREWORD The English-Vietnamese “Dictionary on International Trade Policy” was first published by MUTRAP Extension in 2003. It has been very popular for familiarizing readers with WTO-related terms. In response to the continued high demand of our constituency, MUTRAP II decided to republish the book and make it available for interested members of government bodies, business organizations and academia as well as the public at large. We are convinced that the dictionary will be similarly useful in the post-WTO accession period as the business community is expected to turn their attention to the implications of Vietnam’s WTO membership on their activities. The publication may facilitate finding the correct answers to their questions. We hope that the dictionary can also be used by universities and other institutions in their training syllabus trade policy and international trade law courses. We would like to sincerely thank the author, Mr. Tran Thanh Hai and his collaborators for permitting the Project to republish the book. Trân trọng Peter Naray Trưởng nhóm chuyên gia Châu Âu Trần Thị Thu Hằng Giám đốc Dự án -4- LỜI CẢM ƠN Từ điển Chính sách Thương mại quốc tế do nhóm các chuyên gia của Bộ Thương mại và Uỷ ban Quốc gia về Hợp tác Kinh tế quốc tế biên soạn dựa trên Cuốn Từ điển các thuật ngữ thương mại quốc tế của tác giả Walter Goode do WTO và nhà xuất bản của Đại học Cambridge phát hành. Dự án MUTRAP xin cảm ơn sự cộng tác của ông Trần Thanh Hải, ông Trân Đông Phương, bà Đỗ Thu Hương với vai trò hiệu đính; ông Nguyễn Hữu Anh, ông Trịnh Minh Anh, ông Tô Cẩn, bà Hoàng Thị Liên, bà Phạm Quỳnh Mai và bà Trần Phương Lan với vai trò biên dịch. Đồng thời, Dự án cũng chân thành cảm ơn Uỷ ban châu Âu đã hỗ trợ tài chính cho việc xuất bản ấn phẩm này. ACKNOWLEDGEMENT This Glossary of International Trade Policy Terms was compiled by a group of experts in the Ministry of Trade, Vietnam and the National Committee of International Economic Cooperation, on the basis of the earlier Dictionary of Trade Policy Terms by Walter Goode, published by the WTO, also available from Cambridge University Press. The MUTRAP acknowledges with thanks the contributions of Mr. Tran Thanh Hai, Mr. Tran Dong Phuong, Mrs. Do Thu Huong as editors and Mr. Nguyen Huu Anh, Mr. Trinh Minh Anh, Mr. To Can, Mrs. Hoang Thi Lien, Mrs. Pham Quynh Mai and Mrs. Tran Phuong Lan as translators. The authors have kindly granted the permission to reprint and distribute the material in the framework of MUTRAP activities. Financial assistance for the publication was provided by the European Union. - 5 - LỜI GIỚI THIỆU ***** Việc chính thức gia nhập Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) tháng 7/1995, trở thành thành viên sáng lập viên của Hợp tác Á-Âu (ASEM) năm 1996, và trở thành thành viên chính thức của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) năm 1998 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong sự tham gia của Việt Nam vào các hệ thống kinh tế- thương mại thế giới. Quá trình hội nhập này sẽ ảnh hưởng ngày càng sâu sắc hơn tới các chính sách điều hành kinh tế- thương mại ở Việt Nam. Tuy nhiên, hệ thống kinh tế- thương mại đa phương là lĩnh vực khá mới mẻ, không chỉ với đa số các doanh nghiệp mà ngay cả với các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách của Việt Nam. Do vậy, Dự án Hỗ trợ Chính sách Thương mại Đa biên (MUTRAP) phối hợp với một số chuyên gia của Bộ Thương mại xuất bản cuốn “Từ điển Chính sách Thương mại Quốc tế” với hy vọng sẽ đáp ứng phần nào nhu cầu tìm hiểu về lĩnh vực này, đặc biệt là đối với những người đang làm những công việc có liên quan đến các quá trình đàm phán và triển khai các hoạt động hợp tác thương mại đa phương. CÁCH SỬ DỤNG QUYỂN TỪ ĐIỂN Các mục trong Từ điển được sắp xếp theo vần chữ cái của các từ gốc tiếng Anh, bao gồm từ đơn, cụm từ và các từ viết tắt (in đậm). Mỗi mục từ đều có dịch sang tiếng Việt (in nghiêng, chữ đậm), tiếp đó là phần giải thích nội dung mục từ. Trong phần giải thích, những từ in nghiêng là những từ có thể tham chiếu tiếp trong Từ điển dưới dạng một mục từ riêng. Để thuận tiện trong việc tra cứu, chúng tôi có in kèm theo một danh mục chỉ dẫn tra cứu theo chiều Việt – Anh ở cuối sách giúp bạn đọc có thể nhanh chóng tìm được nguyên gốc tiếng Anh của các mục từ tiếng Việt. Các từ tham chiếu sau gợi ý "xem" và "xem thêm", do có liên quan trực tiếp đến từ mục đang giải thích, nên được ghi thẳng bằng tiếng Anh. Ngoài phần giải thích các từ mục, Từ điển cũng kèm theo các phụ chương tóm lược Hiệp định thành lập WTO, các Hiệp định GATT và GATS, là các văn kiện nền tảng trong đàm phán thương mại quốc tế hiện nay. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN MUTRAP Cuốn sách này đã được biên soạn với sự hỗ trợ tài chính của Uỷ ban Châu Âu. Quan điểm trong cuốn sách này là của các chuyên gia tư vấn và do đó không thể hiện quan điểm chính thức của Uỷ ban Châu Âu This book has been prepared with financial assistance from the Commission of the European Communities. The views expressed herein are those of the consultants and therefore in no way reflect the official opinion of the Commission - 6 - A Absolute advantage: Lîi thÕ tuyÖt ®èi Quan ®iÓm ®−îc Adam Smith ®−a ra trong cuèn "Sù thÞnh v−îng cña c¸c quèc gia", vµ ®−îc mét sè nhµ häc gi¶ kh¸c ph¸t triÓn, ®ã lµ c¸c quèc gia tham gia vµo ho¹t ®éng th−¬ng m¹i quèc tÕ ®Ó cã thÓ nhËp ®−îc hµng ho¸ rÎ h¬n so víi kh¶ n¨ng n−íc ®ã cã thÓ s¶n xuÊt. Smith cho r»ng th−¬ng m¹i quèc tÕ cho phÐp sù chuyªn m«n ho¸ cao h¬n so víi nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp, do ®ã cho phÐp c¸c nguån lùc ®−îc sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n. Khi viÕt vÒ lý do t¹i sao c¸c gia ®×nh l¹i ®i mua hµng ho¸ chø kh«ng tù s¶n xuÊt ra nã, ¤ng nãi r»ng: "Nh÷ng ®iÒu kh«n ngoan trong øng xö cña mçi gia ®×nh khã cã thÓ kh«ng t×m thÊy trong øng xö cña mét v−¬ng quèc vÜ ®¹i. NÕu mét n−íc kh¸c cã thÓ cung cÊp cho chóng ta hµng ho¸ víi gi¸ thÊp h¬n chóng ta s¶n xuÊt th× tèt h¬n hÕt lµ chóng ta nªn mua mét sè hµng ho¸ ®ã cña n−íc ®ã mÆc dï nÒn c«ng nghiÖp cña chóng ta cã thÓ s¶n xuÊt ra, trong khi ®ã chóng ta cã thÓ tËp trung vµo nh÷ng ngµnh chóng ta cã mét sè lîi thÕ". Xem thªm autarkty, comparative advantage, gains-from- trade theory, Heckscher-Ohlin theorem, self-reliance vµ self-sufficiency. Accession: Gia nhËp ViÖc trë thµnh thµnh viªn cña WTO (Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi), hoÆc mét tæ chøc hay hiÖp ®Þnh quèc tÕ kh¸c. Gia nhËp WTO yªu cÇu cã c¸c cuéc ®µm ph¸n gi÷a nh÷ng n−íc thµnh viªn hiÖn t¹i víi nh÷ng n−íc xin gia nhËp ®Ó ®¶m b¶o r»ng chÕ ®é th−¬ng m¹i cña n−íc xin gia nhËp ph¶i phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña WTO. Khi gia nhËp, c¸c danh môc cam kÕt vÒ gi¶m thuÕ quan vµ dÞch vô mµ n−íc xin gia nhËp ®−a ra ph¶i t−¬ng tù nh− cam kÕt cña c¸c thµnh viªn hiÖn t¹i v× hä gia nhËp WTO tr−íc vµ tham gia liªn tôc c¸c vßng ®µm ph¸n th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng. Nãi c¸ch kh¸c, mçi quèc gia khi gia nhËp ph¶i cam kÕt t−¬ng tù nh− nh÷ng quyÒn lîi mµ hä ®−îc h−ëng víi t− c¸ch lµ thµnh viªn. Gia nhËp OECD còng ®ßi hái c¸c n−íc thµnh viªn míi ph¶i chøng minh r»ng chÕ ®é kinh tÕ cña m×nh nãi chung lµ phï hîp víi chÕ ®é kinh tÕ cña c¸c n−íc thµnh viªn hiÖn t¹i. Thµnh viªn cña UNCTAD hoÆc cña c¸c c¬ quan kh¸c cña Liªn hîp quèc kh«ng ®ßi hái nh÷ng nghÜa vô nµy. Xem thªm enlargement, schedules of commitments on services vµ schedules of concessions. ACP States: C¸c quèc gia ACP Kho¶ng 70 quèc gia Ch©u Phi, vïng Ca-ri-bª vµ Th¸i b×nh d−¬ng cã liªn kÕt víi Céng ®ång Ch©u ¢u th«ng qua C«ng −íc LomÐ ®Ó ®em l¹i cho nh÷ng n−íc nµy sù −u tiªn cho viÖc tiÕp cËn víi thÞ tr−êng cña Céng ®ång Ch©u ¢u. Xem thªm STABEX vµ SYSMIN. Acquis communitaire: TËp hîp v¨n kiÖn cña Céng ®ång C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®−îc th«ng qua c¸c HiÖp −íc thµnh lËp Céng ®ång Ch©u ¢u bao gåm c¸c quy ®Þnh, t«n chØ, quyÕt ®Þnh, ®Ò xuÊt vµ c¸c quan ®iÓm. §iÓm I cña HiÖp −íc Maastricht yªu cÇu duy tr× vµ x©y dùng TËp hîp v¨n kiÖn cña Céng ®ång nh− lµ mét môc tiªu cña Liªn minh Ch©u ¢u. Khi mét quèc gia tham gia vµo Liªn minh Ch©u ¢u, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn cã cña quèc gia ®ã cÇn ph¶i phï hîp víi TËp hîp v¨n kiÖn cña Céng ®ång. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i söa ®æi hµng tr¨m ®¹o luËt ë nghÞ viÖn c¸c n−íc thµnh viªn. Xem thªm European community legislation. Actionable subsidies: Trî cÊp cã thÓ dÉn ®Õn hµnh ®éng Mét ph¹m trï trî cÊp ®−îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh vÒ Trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng cña WTO. Trî cÊp ®−îc coi lµ cã thÓ dÉn ®Õn hµnh ®éng, vµ do ®ã lµ bÊt hîp ph¸p, khi trî cÊp ®ã g©y thiÖt h¹i tíi nÒn c«ng nghiÖp trong n−íc cña c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c vµ vi ph¹m c¸c cam kÕt cña GATT hoÆc g©y t¸c ®éng nghiªm träng tíi quyÒn lîi cña quèc gia thµnh viªn kh¸c. NÕu nh÷ng ¶nh h−ëng tiªu cùc ®ã x¶y ra, n−íc ¸p dông biÖn ph¸p trî cÊp ph¶i rót bá biÖn ph¸p ®ã hoÆc kh¾c phôc c¸c ¶nh h−ëng tiªu cùc. Xem thªm Countervailing duties, non- actionable subsidies, prohibited subsidies vµ subsidies. - 7 - Administered trade: Th−¬ng m¹i cã qu¶n lý Xem managed trade. Administrative guidance: H−íng dÉn mang tÝnh hµnh chÝnh ViÖc lµm trong thùc tÕ ®· cã thêi kú ®−îc chÝnh quyÒn NhËt ¸p dông. Nh÷ng n−íc ph¶n ®èi nªu ra r»ng viÖc lµm nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc ®−a ra dù b¸o vÒ s¶n xuÊt hoÆc xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm nh¹y c¶m hoÆc b»ng c¸c biÖn ph¸p kh«ng chÝnh thøc kh¸c nh−ng còng cã t¸c dông t−¬ng tù. Nh÷ng vÝ dô tiªu biÓu cho kh¸i niÖm nµy lµ nh÷ng biÖn ph¸p ¸p dông cho mÆt hµng «-t« vµ linh kiÖn b¸n dÉn. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã liªn quan tíi lÜnh vùc nµy ®· lÊy nh÷ng dù b¸o ®ã lµm møc trÇn tèi ®a −íc tÝnh cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ngµnh m×nh. H−íng dÉn mang tÝnh hµnh chÝnh rÊt thÝch hîp cho viÖc qu¶n lý nh÷ng h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn. Administrative international commodity agreements: C¸c hiÖp ®Þnh hµng ho¸ quèc tÕ mang tÝnh hµnh chÝnh §©y lµ tªn gäi ®èi víi c¸c hiÖp ®Þnh hµng ho¸ quèc tÕ kh«ng ¸p dông kho ®Öm, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu hoÆc c¸c c¬ chÕ kh¸c nh»m t¸c ®éng tíi gi¸ c¶ hµng ho¸ b»ng c¸ch ®iÒu tiÕt l−îng hµng ho¸ tung ra thÞ tr−êng. §©y lµ mét h×nh thøc HiÖp ®Þnh liªn quan tíi c¸c vÊn ®Ò nh− tÝnh minh b¹ch cña thÞ tr−êng, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ph©n phèi hµng ho¸ vµ thu thËp c¸c sè liÖu thèng kª. Xem thªm economic international commodity agreements. Administrative protection: B¶o hé hµnh chÝnh Xem contingent protection vµ non-tariff measures. Ad valorem equivalent: ThuÕ t−¬ng ®−¬ng tÝnh theo trÞ gi¸ ViÖc tÝnh møc thuÕ cña mét s¾c thuÕ ®Æc ®Þnh, b»ng c¸ch chuyÓn møc thuÕ suÊt tÝnh b»ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ cè ®Þnh cña mçi s¶n phÈm thµnh møc thuÕ suÊt tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m cña gi¸ trÞ hµng ho¸. KÕt qu¶ lµ mét thuÕ suÊt tÝnh theo trÞ gi¸. VÝ dô: møc thuÕ ®Æc ®Þnh 1 USD ®¸nh vµo mét ®Üa compact trÞ gi¸ 10 USD, theo c¸ch tÝnh ®ã, cã møc thuÕ suÊt t−¬ng ®−¬ng tÝnh theo trÞ gi¸ lµ 10%. NÕu ®Üa trÞ gi¸ 20 USD th× møc thuÕ suÊt t−¬ng ®−¬ng sÏ lµ 5%. Ad valorem tariff: ThuÕ theo trÞ gi¸ Mét møc thuÕ suÊt ®−îc tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m cña gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp khÈu. HÇu hÕt c¸c thuÕ suÊt hiÖn nay ®Òu tÝnh b»ng biÖn ph¸p nµy. Xem thªm customs valuation vµ specific tariff. African Economic Community (AEC): Céng ®ång Kinh tÕ ch©u Phi AEC lµ mét tæ chøc nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n ho¸ cña ch©u Phi. Tæ chøc nµy b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 12/5/1994. Sè l−îng thµnh viªn hiÖn nay lµ trªn 50 vµ ®−îc më réng cho tÊt c¶ thµnh viªn cña Tæ chøc thèng nhÊt Ch©u Phi. VÒ l©u dµi, AEC nh»m h×nh thµnh mét ThÞ tr−êng chung ch©u Phi nh−ng ch−¬ng tr×nh lµm viÖc cña Tæ chøc nµy sÏ tËp trung vµo hîp t¸c th−¬ng m¹i vµ t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i trong thêi gian trung h¹n. Ban th− ký cña Tæ chøc nµy ®Æt ë Addis Ababa. AFTA (ASEAN Free Trade Area): Khu vùc Th−¬ng m¹i tù do ASEAN HiÖp ®Þnh vÒ Ch−¬ng tr×nh −u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung nh»m thùc hiÖn AFTA cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 1/1/1993. HiÖp ®Þnh nµy ¸p dông víi th−¬ng m¹i hµng ho¸ gi÷a c¸c n−íc ASEAN. Môc tiªu ban ®Çu cña HiÖp ®Þnh nµy nh»m ®¹t ®−îc møc thuÕ tõ 0-5% ®èi víi th−¬ng m¹i hµng ho¸ gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn vµo n¨m 2003, nh−ng hiÖn nay mèc thêi gian nµy ®· ®−îc ®Èy lªn thµnh n¨m 2000 ®èi víi nhiÒu s¶n phÈm. C¬ chÕ chÝnh nh»m ®¹t ®−îc viÖc gi¶m thuÕ quan lµ CEPT (Ch−¬ng tr×nh ¦u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung). HiÖp ®Þnh nµy chñ yÕu bao gåm Danh môc Gi¶m thuÕ cã møc thuÕ −u ®·i ®−îc ¸p dông ngay vµ Danh môc Lo¹i trõ t¹m thêi. Møc thuÕ −u ®·i ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi sÏ ®−îc ¸p dông muén nhÊt lµ n¨m 2003. ViÖc gi¶m thuÕ cã thÓ ®−îc thùc hiÖn chËm h¬n ®èi víi nh÷ng mÆt hµng thuéc Danh môc Nh¹y c¶m ®èi víi nh÷ng n«ng s¶n ch−a chÕ biÕn ®−îc th«ng qua - 8 - vµo th¸ng 12/1995. ViÖc thùc hiÖn danh môc gi¶m thuÕ ®èi víi n«ng s¶n ®−îc b¾t ®Çu tõ 1/1/1996. Bªn c¹nh ®ã cßn cã ch−¬ng tr×nh lo¹i bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. Trong thêi gian hiÖn nay, ViÖt Nam ®· tham gia AFTA vµ sÏ hoµn thµnh c¸c nghÜa vô cña m×nh vµo n¨m 2006. §· cã nh÷ng quan ®iÓm cho r»ng viÖc gia nhËp ASEAN cña Cam-pu-chia, Lµo, Myanmar vµo n¨m 1997 sÏ dÉn ®Õn hai tiÕn tr×nh thùc hiÖn kh¸c nhau ®èi víi t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i trong AFTA. Xem thªm ASEAN framework agreement on services vµ ASEAN Investment Area. AFTA-CER Mét ch−¬ng tr×nh hîp t¸c vµ t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i gi÷a c¸c n−íc thµnh viªn AFTA (Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Th¸i-lan vµ ViÖt Nam) víi CER (Australia vµ New Zealand). Agenda 21: Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù 21 Mét ch−¬ng tr×nh bao gåm c¸c nguyªn t¾c vµ hµnh ®éng cã liªn quan gi÷a th−¬ng m¹i vµ m«i tr−êng ®−îc th«ng qua ngµy 14/6/1992 t¹i cuéc häp UNCED (Héi nghÞ Liªn hîp quèc vÒ M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn) ë Rio de Janeiro. Ch−¬ng tr×nh ë ®iÓm A nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn bÒn v÷ng th«ng qua th−¬ng m¹i. Môc tiªu cña Ch−¬ng tr×nh nµy lµ (a) thóc ®Èy mét hÖ thèng th−¬ng m¹i më, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ b×nh ®¼ng cho phÐp tÊt c¶ c¸c n−íc c¶i thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ vµ n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng cña nh©n d©n th«ng qua sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng; (b) n©ng cao kh¶ n¨ng x©m thÞ cho hµng xuÊt khÈu cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn; (c) t¨ng c−êng kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ ®¹t ®−îc nh÷ng chÝnh s¸ch hµng ho¸ lµnh m¹nh, phï hîp vµ æn ®Þnh ë tÇm cì quèc gia vµ quèc tÕ nh»m mang l¹i sù ®ãng gãp cña hµng ho¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn vÊn ®Ò m«i tr−êng; vµ (d) thóc ®Èy vµ hç trî chÝnh s¸ch quèc gia vµ quèc tÕ nh»m ®em l¹i sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr−êng ®· ®−îc c¸c n−íc ñng hé. §iÒu nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng ®−îc m« t¶ víi néi dung tæng qu¸t vµ, trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ho¹t ®éng truyÒn thèng cña UNTAD trong lÜnh vùc hµng ho¸. Ch−¬ng tr×nh ë ®iÓm B nh»m (a) lµm cho th−¬ng m¹i vµ m«i tr−êng cïng phôc vô cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng; (b) ph©n ®Þnh râ vai trß cña GATT, UNCTAD vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ th−¬ng m¹i vµ liªn quan ®Õn m«i tr−êng bao gåm c¸c thñ tôc hoµ gi¶i, gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ c¹nh tranh quèc tÕ, khuyÕn khÝch vai trß cã tÝnh x©y dùng ®èi víi nÒn c«ng nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn. Môc tiªu nµy ®−îc hç trî b»ng c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù 21 ®Ò cËp ®Õn trong quy chÕ lµm viÖc cña Uû ban WTO vÒ Th−¬ng m¹i vµ M«i tr−êng, vµ ®−îc dïng ®Ó tham chiÕu trong qu¸ tr×nh th¶o luËn cña Uû ban nµy. Xem thªm Commodity policy vµ Rio Declaration on Environment and Development. Aggregate measurement of support: L−îng hç trî tæng céng Mét thuËt ng÷ ®−îc sö dông trong c¸c cuéc ®µm ph¸n vÒ n«ng nghiÖp. §©y lµ møc hç trî hµng n¨m tÝnh b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p hç trî trong n−íc trong ®ã nguån quü ChÝnh phñ ®−îc dïng ®Ó trî cÊp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Theo kÕt qu¶ ®µm ph¸n cña Vßng Uruguay, møc hç trî hµng n¨m ph¶i ®−îc c¾t gi¶m. C¸c biÖn ph¸p hç trî trong n−íc cã ¶nh h−ëng tèi thiÓu tíi th−¬ng m¹i sÏ kh«ng bÞ c¾t gi¶m. Xem thªm Agreement on Agriculture, blue box, equivalent measure of support, green box vµ subsidies. Aggressive multilateralism: Chñ nghÜa ®a ph−¬ng tÝch cùc Mét thuËt ng÷ ®−îc Bayard vµ Elliott (1994) dïng ®Ó chØ mét trong nh÷ng c¸ch më cöa thÞ tr−êng kh¶ thi ®èi víi Hoa Kú sau khi th«ng qua B¶n ghi nhí cña WTO vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp. B¶n ghi nhí ®ã lµm gi¶m kh¶ n¨ng cña Hoa Kú trong viÖc tiÕn hµnh hµnh ®éng theo Kho¶n 301 nh−ng mÆt kh¸c nã l¹i ®−a ra kh¶ n¨ng tù ®éng vµ tiªn liÖu mµ Hoa Kú vµ nh÷ng n−íc kh¸c ®· ñng hé nhiÒu n¨m, ®iÒu mµ hä thÊy cÇn thiÕt ®Ó hÖ thèng gi¶i quyÕt tranh chÊp cña GATT vËn hµnh tèt h¬n. Chñ nghÜa ®a ph−¬ng tÝch cùc cã nghÜa lµ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh - 9 - chÊp sÏ ®−îc sö dông mét c¸ch døt kho¸t, vµ ®−îc Kho¶n 301 hç trî trong chõng mùc ®iÒu ®ã lµ hîp ph¸p vµ cÇn thiÕt. Aggressive reciprocity: T−¬ng hç tÝch cùc Mét d¹ng t−¬ng hç, do William R. Cline (1983) ®−a ra, xuÊt ph¸t tõ ho¹t ®éng ®¬n ph−¬ng cña mét n−íc nh»m buéc mét ®èi t¸c th−¬ng m¹i ¸p dông c¸c tËp qu¸n theo ý hä. C¸c biÖn ph¸p cã søc thuyÕt phôc ®−îc sö dông bao gåm biÖn ph¸p tr¶ ®òa nh»m ph¶n øng l¹i hµnh ®éng kh«ng lµnh m¹nh, viÖc ¸p dông luËt lÖ th−¬ng m¹i trong n−íc, v.v... T−¬ng hç tÝch cùc cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò th−¬ng m¹i, nh−ng th−êng bÞ chi phèi bëi nh÷ng ý chÝ kh«ng lµnh m¹nh mang mµu s¾c chÝnh trÞ. BiÖn ph¸p nµy ®−îc m« t¶ nh− lµ "Lý thuyÕt thanh bÈy trong chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i". Xem thªm Bilateralism, passive reciprocity, Section 301, Special 301, unfair trading practices vµ unilateralism. Aggressive unilateralism: Chñ nghÜa ®¬n ph−¬ng tÝch cùc Xem Unilateralism. Agreement for the Protection of Appellation of Origin and their International Registration: HiÖp ®Þnh vÒ b¶o vÖ quyÒn xuÊt xø vµ ®¨ng ký quèc tÕ Xem Lisbon Agreement. Agreement on Agriculture: HiÖp ®Þnh vÒ N«ng nghiÖp Mét trong nh÷ng kÕt qu¶ cña Vßng Uruguay. HiÖp ®Þnh nµy ®−a ra mét khu«n khæ ®a ph−¬ng cã hiÖu qu¶ ®Çu tiªn cho c¶i c¸ch vµ tù do ho¸ dµi h¹n th−¬ng m¹i trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. HiÖp ®Þnh thiÕt lËp c¸c luËt lÖ vµ cam kÕt míi trong viÖc më cöa thÞ tr−êng, hç trî trong n−íc vµ c¹nh tranh xuÊt khÈu (viÖc xö lý trî cÊp). HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch viÖc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch hç trî trong n−íc mµ Ýt bãp mÐo th−¬ng m¹i h¬n, vµ cho phÐp c¸c hµnh ®éng nh»m gi¶m g¸nh nÆng cña qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh trong n−íc. HiÖp ®Þnh ®ßi hái cÇn cã mét sè biÖn ph¸p lµ (a) c¾t gi¶m 36% chi tiªu cho trî cÊp xuÊt khÈu ®Òu trong 6 n¨m ®èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, 24% ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn trong 10 n¨m; (b) gi¶m 21% l−îng hµng xuÊt khÈu ®−îc trî cÊp trong 6 n¨m ®èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn, 14% trong 10 n¨m ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn; c¸c kho¶n trî cÊp trong n−íc ®−îc tÝnh b»ng l−îng hç trî tæng céng ph¶i gi¶m 20% trong 6 n¨m, so víi thêi kú c¬ së tÝnh tõ 1986-1988; vµ (d) c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan hiÖn cã ph¶i chuyÓn thµnh thu