Tự quản làng - Xã

TỰ QUẢN LÀNG-Xà Tống Văn Chung NỘI DUNG BÁO CÁO PHẦN MỞ ĐẦU 1 NỘI DUNG CHÍNH 2 Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra Chính sách của Đảng và Nhà nước Quan hệ: tự quản làng - xã với Quản lý Nhà nước Sự đòi hỏi của quá trình Đổi mới Vai trò của tự quản làng-xã Tự quản làng-xã: Những vấn đề lý luận và thực tiễn Năng lực tự quản Truyền thống văn hóa, quản lý của làng- xã Đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, và Nhà nước Việt Nam Truyền thống Tự quản làng-xã Quy chế dân chủ ở cơ sở Tự quản hiện nay Trong việc triển khai thực hiện phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” CÁC MÔ HÌNH Tự quản trong quản lý Nhà nước trong làng-xã Hoạt động tự quản trong việc thực hiện Quy chế dân chủ Các ban tự quản và Những hoạt động chung của cộng đồng làng-xã • “Quy chế dân chủ ở cơ sở” • Các văn bản hướng dẫn thi hành: - Nghị quyết số 17/NQ-TW ngày 18 tháng 3 năm 2002 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX về ''Đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn''; - Nghị định của chính phủ Số 79/2003/NĐ-CP ngày 07 tháng 7 năm 2003 Ban hành Quy chế thực hiện dân chủ ở xã. Một số khái niệm • Khái niệm làng-xã ;Khái niệm cơ sở • Khái niệm tự quản làng-xã ; • Quy chế dân chủ ở cơ sở ; • Khái niệm tự trị • Khái niệm dân chủ • Dân chủ làng-xã • Các mối quan hệ “tự quản làng-xã” • Già làng • Trưởng thôn Mô hình chung về các quan hệ cơ bản của hệ thống “tự quản” trong thôn làng nông thôn hiện nay Trưởng thôn Hệ thống chính trị cơ sở trong thôn/ làng Các ban tự quản: Ban Tự quản thôn, Ban lễ hội; Ban tang ma; Ban hoà giải; Ban sản xuất ; Ban kiến thiết xây dựng; Ban bảo vệ Các Phường/hội Chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước Các lĩnh vực hoạt động của làng- xã Triển khai thực hiện Quy chế DC CS Truyền thống làng-xã Già làng LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỰ QUẢN NỘI DUNG Tự quản từ góc nhìn xã hội học Tự quản cộng đồng và các loại hình tự quản Hương ước và luật tục – công cụ quản lý quan trọng của tự quản làng-xã truyền thống Hệ các ngôi vị trong làng-xã truyền thống Dân chủ làng-xã và mối quan hệ của đối với tự quản cộng đồng làng-xã Việt Nam truyền thống Tự quản từ góc nhìn xã hội học • Tự quản - một hiện tượng xã hội tất yếu khách quan. - Tự quản như 1 sự kiện xã hội: như là một quá trình, hiện tượng xã hội khách quan, vốn như nó nảy sinh trong quá trình tự tổ chức sống, hoạt động và sinh hoạt của các chủ thể hành động xã hộ • Sự phân biệt các khái niệm liên quan: - Tự trị, - Dân chủ - Phân quyền hành chính • Khái niệm tự quản cộng đồng: tự quản có nghĩa là cho phép các cộng đồng xã hội tự tổ chức, điều hành các công việc đời sống của mình • Dạng thức của “tự quản làng-xã” hiện nay: được thể chế hoá thành một bộ máy điều hành công việc chung của cộng đồng làng xã và có tính độc lập tương đối • Thể chế “tự quản làng-xã”nông thôn Việt Nam trong xã hội truyền thống và xã hội hiện đại: 2.2 - Tự quản cộng đồng và các loại hình tự quản Mục tiêu xã hội Những nhiệm vụ cụ thể Hệ các vị trí vai trò xã hội Thể chế xã hội (dạng tiểu hệ thống xã hội), vận hành thực hiện nhiệm vụ xã hội để đạt mục tiêu đặt ra. Giá trị xã hội 2.2 - Tự quản cộng đồng và các loại hình tự quản (tiếp) • Các tổ chức chính thức và các kiểu dạng “tự quản” trong thôn, làng, ấp, bản, hiện nay: - Chi bộ (hay tổ Đảng) của thôn, làng, ấp, bản,, - Chi hội nông dân, - Chi Đoàn thanh niên, - Chi Hội Cựu chiến binh, - Chi Hội phụ nữ... • Các đặc trưng của tự quản cộng đồng: Tự quản là một sản phẩm của nhiều sự tự nguyện: Nhà nước, người dân, sự uỷ quyền 2.3 Hương ước và luật tục – công cụ quản lý quan trọng của tự quản làng-xã truyền thống • Hương ước: • Hương uớc là một hệ thống các lệ làng, có thể coi đó là hệ thống các luật tục thành văn hoặc bất thành văn.Hương ước không đối lập với luật pháp Nhà nước. • Ngay trong Nhà nước quân chủ phong kiến, truyền thống tự quản của làng-xã luôn được tôn trọng 2.5 - Dân chủ làng-xã • Nền dân chủ làng-xã đã tạo ra những cơ sở và điều kiện để hình thành nên một cơ chế liên hệ giữa các thành viên trong nội bộ cộng đồng. • Trong xã hội hiện đại, nền dân chủ làng-xã vẫn còn ảnh hưởng chi phối bản thân cộng đồng làng-xã với tư cách là một hệ thống xã hội trọn vẹn, chỉnh thể III II I 3.1 - Vài nét về “tự quản” của làng-xã trong xã hội truyền thống: • Tự quản trong thời kỳ cổ đại: đơn vị cuối cùng của tổ chức xã hội là các công xã nông thôn  Bề dày lịch sử của tự quản cộng đồng • Tự quản trong thời kỳ Nhà nước phong kiến tự chủ ở Việt Nam: làng xã được phép tự đứng ra điều hành các công việc nội bộ của mình, đồng thời phải có trách nhiệm đáp ứng những yêu cầu của chính quyền trung ương về thuế khóa, quận dịch Tự quản làng xã • Tự quản làng xã của người Việt trong chế độ phong kiến thực dân (giai đoạn thuộc địa): tổ chức tự quản làng xã truyền thống trước kia bị biến thành công cụ phục vụ chính quyền cơ sở của Nhà nước thực dân phong kiến. • Những nét chung về “tự quản”làng Việt trước cách mạng Tháng Tám: mỗi thôn làng trong xã hội phong kiến đã hình thành tổ chức bộ máy nhân sự, tài chính, thể lệ, luật lệ riêng để quản lý sự vận động của chính nó. 3.2 - Cơ cấu, sự vận hành của bộ máy tự quản trong làng- xã truyền thống • 3.2.1 – Tự quản cộng đồng làng-xã của người Việt: sự biến đổi các đặc điểm. 1/Từ tự trị đến tự quản có mức độ - đó là ba giai đoạn lớn của sự hình thành và phát triển năng lực tự quản cộng đồng xã thôn 2/ Tự trị và kể cả tự quản của làng-xã vốn là năng lực tự quản toàn diện 3/ Tự quản làng-xã có bản tính dân chủ trực tiếp 3.2.2 – Vài nét về tự quản cộng đồng làng-xã của một số tộc người: H’Mông, Thái, Mường Những yếu tố ảnh hưởng làm xuất hiện trở lại và thúc đẩy sự phát triển của tự quản 4.1 Sự xuất hiện nhân vật trưởng thôn và Quy ước thôn. - Nhà nước tạo điều kiện - Yêu cầu từ quá trình Đổi mới - Những tác động của sự tiếp xúc giao lưu quốc tế - Cuộc vận động của các tổ chức xã hội, như của Mặt trận Tổ quốc, Bộ Văn hoá - Trình độ nhận thức của nhân dân - 4.2 - Sự phục hồi của tự quản làng-xã trong Đổi mới 1. “Đổi mới tư duy, trước hết là tư duy kinh tế”: tự quản trong lĩnh vực kinh tế --> xã hội, văn hoá -->tự quản trở thành hệ thống. 2. Phong trào xây dựng làng (thôn, bản, ấp) văn hoá xuất hiện với các tiêu chuẩn cụ thể. 3. Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống ở khu dân cư" tạo ra sự thay đổi rõ rệt về hoạt động tự quản nhưng có những đặc trưng khu vực thành thị, nông thôn, miền núi nhất định. 4. Sự hoà hợp giữa nhu cầu tự nhiên của làng-xã với yêu cầu chỉ đạo của Đảng và Nhà nước. 5. Trong khuôn khổ của luật pháp hiện hành, các nội dung tự quản của các cộng đồng dân cư diễn ra rất sôi nổi. Điều đó chứng tỏ hoạt động tự quản có vị trí thật sự, xứng đáng trong đời sống xã hội. Vấn đề còn lại là mức độ mở rộng của những hoạt động này như thế nào để nó tương xứng với vị trị vai trò của nó. 4.3 - Các mô hình, phương thức tự quản trong Đổi mới và vai trò của nó đối với thực hiện “Quy chế dân chủ ở cơ sở” Mô hình, phương thức tự quản -Mô hình tự quản “phường hội” (các nhóm xã hội không chính thức) trong làng-xã -Mô hình Ban quản lý thôn -Trưởng thôn -Mô hình các ban tự quản lễ hội -Mô hình tự quản – Ban tang ma -Ban bảo vệ - Ban hoà giải -Ban kiến thiết, xây dựng -Ban đại diện các họ 4.4 - Sự lãnh đạo của Đảng và chỉ đạo của Nhà nước đối với hoạt động tự quản của nhân dân trong thời gian vừa qua. Quy chế dân chủ ở cơ sở: - Dân biết -Dân bàn -Dân làm -Dân kiểm tra Tự quản các hoạt động: - Phát triển kinh tế -Văn hóa truyền thống -Sinh hoạt tín ngưỡng -Việc tang, việc cưới, lễ, hội, thờ cúng. -An ninh trật tự -Các phong trào xã hội -Kiến thiết, xây dựng -Quan hệ láng giềng, họ mạc -Xây dựng quy ước làng -V.v.. Các nhân tố tác động 4.5 – Cơ cấu xã hội tự quản Ban QL thôn: Trưởng thôn, Phó thôn Chi bộ đảng Đoàn thể chính trị xã hội: Chi hội Phụ nữ Chi đoàn Thanh niiên Chi hội Cựu chiến binh Chi hội nông dân Tổ CT Mặt trận thôn Chi Hội người cao tuổi Các ban tự quản Ban Lễ hôi Ban tang ma Ban bảo vệ, an ninh Ban kiến thiết xây dựng Ban hoà giải Ban sản xuất Tổ thanh tra nhân dân Các tổ chức hiện nay Câu lạc bộ DSKHHGĐ Câu lạc bộ KN,KL,KN Câu lạc bộ văn nghệ, thể thao Câu lạc bộ Phụ nữ giúp nhau vượt nghèo Các tổ hợp sản xuất Liên gia tự quản Các hội/phường truyền thống Các hội: đồng hương, đồng niên, đồng nhập ngũ, hội phụ lão, các cụ bà, Các phường/hội kinh tế: phường thợ, chơi họ (tiền, thóc, lợn, vàng, buôn bán, ) Các hội đồng sở thích (Hội Quy nhà Phật, Hội đòng thiên chúa, ) Già làng, Trưởng tộc