Tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân - Giá trị lý luận và thực tiễn

Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại |344 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẢNG VỚI NHÂN DÂN - GIÁ TRỊ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN NCS. Ngô Văn An Trường Đại học Nha Trang Tóm tắt Tư tưởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân là sự kế thừa, vận dụng và phát triển sáng tạo lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện lịch sử cụ thể của cách mạng Việt Nam. Trong giai đoạn hiện nay, học tập và làm theo tư tưởng của Người là yếu tố then chốt để củng cố, xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh và đó là cội nguồn thúc đẩy sự nghiệp cách mạng nước ta tiếp tục tiến lên. Từ khóa: Tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng, Dân. I. MỞ ĐẦU Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nƣớc ta, là sự kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Trong toàn bộ di sản tƣ tƣởng quý báu của Ngƣời để lại cho dân tộc Việt Nam, tƣ tƣởng về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân có giá trị về lý luận và thực tiễn to lớn đối với quá trình cách mạng của nhân dân ta dƣới sự lãnh đạo của Đảng trong điều kiện hiện nay. II. NỘI DUNG 2.1. Khái quát quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân Quan hệ giữa Đảng với nhân dân là quan hệ xã hội, đƣợc hình thành và phát triển trong điều kiện đã xuất hiện đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo cách mạng. Nó dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và vai trò quần chúng nhân dân trong lịch sử; về chính đảng kiểu mới của giai cấp vô sản và trên cơ sở của vấn đề lợi ích. Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin đã từng khẳng định: Thành công của cách mạng vô sản hoàn toàn phụ thuộc vào sự ủng hộ của quần chúng nhân dân, ở khả năng thu hút nhân dân vào việc đấu tranh phá vỡ chế độ cũ và xây dựng xã hội mới. Ngay trong cách mạng Đức, C. Mác cho rằng “Toàn bộ vấn đề ở Đức sẽ phụ thuộc vào khả “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 345| năng ủng hộ cuộc cách mạng vô sản bằng cách tái bản dƣới hình thức nào đó của cuộc chiến tranh của nông dân. Khi đó sự việc sẽ tuyệt vời”1. Ông cũng chỉ ra rằng, Đảng vô sản phải làm những gì để quần chúng hiểu rõ vì sao phải tự mình tham gia vào cuộc đấu tranh đó. V.I. Lênin cũng đánh giá rất cao vai trò của quần chúng nhân dân, coi cách mạng là sự nghiệp quần chúng của nhân dân, nhân dân là ngƣời làm nên lịch sử, Đảng là ngƣời tổ chức lãnh đạo nhân dân để thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng của Đảng. Theo V.I. Lênin, Đảng phải có quan hệ mật thiết với nhân dân, gắn bó với nhân dân nhƣ máu thịt. Ông cho rằng nếu không có sự đồng tình, ủng hộ của quần chúng nhân dân thì mọi chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng không thể thực hiện đƣợc “Cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản là để GIÀNH LẤY sự đồng tình, để GIÀNH LẤY sự ủng hộ của đa số nhân dân lao động”2. Gắn bó chặt chẽ với quần chúng nhân dân sẽ phát huy đƣợc tính sáng tạo cách mạng của họ và sức mạnh to lớn của họ trong sự nghiệp cách mạng. V.I. Lênin viết “Những ngƣời cộng sản chỉ nhƣ những giọt nƣớc trong đại dƣơng mênh mông” và “ Chỉ riêng những bàn tay của những ngƣời cộng sản thì không thể xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội”. V.I. Lênin cũng chỉ ra rằng, cách mạng vô sản ở mỗi nƣớc không chỉ cần có sự ủng hộ của quần chúng nhân dân ở nƣớc đó mà cần phải có sự ủng hộ quốc tế của nhân dân lao động bị áp bức và bóc lột, chỉ có nhƣ vậy thì cách mạng vô sản ở mỗi nƣớc mới giành đƣợc thắng lợi. 2.2. Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân Kế thừa, tiếp thu và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào hoàn cảnh lịch sử của Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, chứ không phải là sự nghiệp của cá nhân anh hùng nào”(3. Nhƣng nhân dân cần phải giác ngộ, đƣợc tổ chức, đƣợc lãnh đạo thì mới thành lực lƣợng to lớn. Muốn cách mạng thành công thì “trƣớc hết phải có đảng cách mệnh để trong thì vận động và tổ chức quần chúng, ngoài thì liên hệ với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp ở mọi nơi. Đảng có vững cách mạng mới thành công, cũng nhƣ ngƣời cầm lái có vững thì thuyền mới chạy”4. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao vai trò của nhân dân. Ngƣời khẳng định “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực 1 C. Mác - Ăngghen (1981), Tuyển tập, tập 2, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.681. 2 V.I. Lênin (1977), Toàn tập, tập 39, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, tr.251. 3 Hồ Chí Minh (1984), Toàn tập, tập 8, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.776. 4 Hồ Chí Minh (1984), Toàn tập, tập 2, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.188 -189. Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại |346 lƣợng đoàn kết của nhân dân”5. Theo Ngƣời, trách nhiệm của Đảng Cộng sản là phải vì quyền lợi của dân. Do đó, việc gì có lợi cho dân, phải hết sức làm; việc gì hại đến dân phải hết sức tránh; mọi công việc đều vì lợi ích của dân. “Tất cả đƣờng lối, phƣơng châm, chính sách của Đảng đều chỉ nhằm nâng cao đời sống của nhân dân nói chung”6. “Chính phủ ta là Chính phủ của nhân dân, chỉ có một mục đích là ra sức phụng sự lợi ích của nhân dân”7. Ngƣời coi nhân dân chính là động lực, mục đích của cuộc cách mạng. Cách mạng xuất phát từ nhân dân, đem lại lợi ích thiết thực về mọi mặt cho nhân dân. Tính mục đích ấy chi phối đến toàn bộ hoạt động của Đảng Cộng sản cầm quyền. Do vậy, Đảng Cộng sản ra đời, tồn tại và phát triển không phải vì mục đích tự thân mà là vì nhân dân. Lợi ích của nhân dân đƣợc đảm bảo đến mức độ nào là thƣớc đo chính xác cho hiệu quả của đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn xác định rõ trách nhiệm của Đảng cầm quyền là người lãnh đạo và người đầy tớ trung thành của nhân dân. Quan điểm này đƣợc xuất phát từ những cơ sở sau: Một là, Ngƣời khẳng định chế độ ta là chế độ dân chủ, dân là chủ, và dân làm chủ. Nhƣ vậy nhân dân chính là ngƣời chủ, hiểu về nghĩa chính trị. Trong lĩnh vực ngƣời chủ ấy, nhân dân có quyền hạn lớn. Do cái đích, cái mục tiêu mà Đảng cầm quyền phải phấn đấu là đƣa lại lợi ích cho nhân dân thì việc tất cả các tổ chức đảng, Nhà nƣớc, tất cả cán bộ, đảng viên đều phải xác định mình ở vào vị trí “ngƣời phục vụ”, “ngƣời đầy tớ” của nhân dân. Hai là, cán bộ, đảng viên không phải là “làm quan cách mạng”, bởi vì “ Đảng không phải là tổ chức làm quan phát tài”. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cán bộ Đảng, cán bộ chính quyền không phải làm quan cách mạng ăn trên ngồi trốc. Cán bộ đảng cũng nhƣ cán bộ chính quyền, ngay cả Bác là cán bộ cao nhất đều là đầy tớ của nhân dân, phải hết sức hết lòng phục vụ nhân dân” (8). Cán bộ phải có thái độ kính yêu nhân dân, tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân, học hỏi quần chúng, thật thà, ngay thẳng; không dấu dốt, giấu khuyết điểm, giấu sai lầm; khiêm tốn, gần gũi quần chúng; không đƣợc kiêu ngạo; phải thực sự cầu thị; không đƣợc chủ quan; kiên quyết dựa và quần chúng, giáo dục và phát động quần chúng tiến hành thắng lợi mọi chủ trƣơng, 5 Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 453. 6 Hồ Chí Minh (1980), Toàn tập, tập 9, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.136. 7 Hồ Chí Minh (1980), Toàn tập, tập 7, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.48. 8 Hồ Chí Minh (1980), Toàn tập, tập 7, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.809. “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 347| chính sách của Đảng và Nhà nƣớc. Trong vấn đề quan hệ với dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh thƣờng xuyên nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải chăm lo tu dƣỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, phải chí công vô tƣ, cần kiệm liêm chính và có tinh thần “lo trƣớc thiên hạ, vui sau thiên hạ”. Ba là, với trách nhiệm của một đảng cầm quyền, Đảng Cộng sản Việt Nam phải chăm lo đến đời sống của nhân dân lao động. Ngƣời khẳng định: “nếu dân đói, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt Đảng và Chính phủ có lỗi. Nếu dân ốm Đảng và Chính phủ có lỗi Nếu dân đói, rét, dốt, bệnh thì chính sách của ta dù có hay mấy cũng không thực hiện đƣợc” 9. Đảng chính là ngƣời chịu trách nhiệm cuối cùng và chịu trách nhiệm lớn nhất đối với sự thành bại của cách mạng nói chung và đối với cuộc sống thƣờng nhật của nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng cảnh tỉnh cho những tổ chức Đảng, chính quyền và cán bộ, đảng viên về những nguy cơ xa rời dân, làm tổn hại đến mối quan hệ máu thịt giữa Đảng và dân. Sự phá vỡ mối quan hệ máu thịt gắn bó đó là hồi chuông báo hiệu cho sự biến chất của Đảng Cộng sản cầm quyền. Vì vậy, phải coi mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với dân là một trong những nguyên tắc trong sinh hoạt Đảng. Trong khi đề cập đến mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, Hồ Chí Minh đƣa ra quan điểm là nhân dân tổ chức ra Đảng, do vậy, Ngƣời cũng đặc biệt nhấn mạnh phải tạo điều kiện, khuyến khích nhân dân góp phần xây dựng Đảng. Đây thực sự là trách nhiệm của nhân dân, đặc biệt là việc góp ý liến với Chi bộ trong việc tuyển chọn ngƣời vào Đảng, tuyển chọn cán bộ lãnh đạo. Kế thừa tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân. Đảng ta luôn khẳng định: Cách mạng là sự nghiệp của dân, do dân và vì dân. Là đội tiên phong chính trị, đại biểu trung thành cho lợi ích giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc, Đảng lấy việc phục vụ Tổ quốc, phục vụ giai cấp và nhân dân là mục đích cao nhất của mình. Toàn bộ hoạt động của Đảng đều xuất phát từ tƣ tƣởng cơ bản của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Bao nhiêu lợi ích đều vì dân, bao nhiêu quyền hạn đều của dân, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân. Đảng là người lãnh đạo, người đầy tớ thực sự trung thành của dân. Thực tiễn cách mạng Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo trong 90 năm qua luôn thể hiện rõ mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân là mối quan hệ biện chứng tác động qua lại lẫn nhau. Dân cần Đảng vì có Đảng lãnh đạo, dẫn đƣờng, chỉ lối 9 Hồ Chí Minh (1980), Toàn tập, tập 7, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr.260. Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại |348 thì nhân dân mới giành đƣợc thắng lợi trong công cuộc đấu tranh tự giải phóng, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đảng cần dân vì có dân thì Đảng mới có điều kiện để tồn tại và phát triển, mới có lực lƣợng, sức mạnh và khả năng hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình. Bản chất cách mạng của Đảng chỉ đƣợc giữ vững, sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo chỉ có thể phát triển và đạt đƣợc những thành tựu vững chắc khi Đảng có dân, đƣợc dân ủng hộ, mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân thƣờng xuyên đƣợc củng cố. Những thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam là minh chứng sinh động cho chân lý đó. Thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, đập tan ách thống trị của thực dân, phong kiến, lập nên nƣớc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đƣa dân tộc ta tiến vào kỷ nguyên độc lập, tự do; thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống xâm lƣợc, mà đỉnh cao là chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nƣớc, bảo vệ Tổ quốc, làm tròn nghĩa vụ quốc tế; thắng lợi của công cuộc đổi mới, tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, tiếp tục đƣa đất nƣớc từng bƣớc quá độ lên chủ nghĩa xã hội với nhận thức và tƣ duy mới đúng đắn, phù hợp thực tiễn Việt Nam. Trong sự nghiệp đổi mới đất nƣớc theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu “dân giàu, nƣớc mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” hiện nay, để tiếp tục củng cố và tăng cƣờng mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân, chúng ta cần thực hiện tốt các giải pháp sau: Thứ nhất, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước phải phù hợp với quy luật khách quan, với tình hình thực tế của đất nước và đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng chính đáng của dân, đem lại lợi ích thực tế cho nhân dân. “Ý Đảng, lòng dân” phải luôn thống nhất với nhau. “Ý Đảng” là đƣờng lối chủ trƣơng của Đảng, còn “lòng dân” tức là nguyện vọng, lợi ích của nhân dân. Ý Đảng, lòng dân gặp nhau đƣợc thể hiện ở hiệu quả thực hiện đƣờng lối, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc. Thứ hai, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tạo động lực đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Phát huy quyền làm chủ của nhân dân vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công cuộc đổi mới, xây dựng đất nƣớc. Xây dựng nền dân chủ XHCN là thực hiện quyền làm chủ của nhân dân trong đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, khơi dậy và phát huy cao độ sự năng động sáng tạo của toàn dân. Đây là vấn đề quan trọng hàng đầu để toàn đảng, toàn dân cùng đồng tâm hiệp lực, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc. “100 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin” (1920 - 2020) 349| Thứ ba, kiên định vai trò lãnh đạo duy nhất của Đảng, tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh - nhân tố quyết định tăng cừong mối quan hệ giữa Đảng và nhân dân trong thời kỳ mới. Thực tiễn đã minh chứng: mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam gắn liền với vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Mối quan hệ giữa Đảng và dân tốt hay xấu trƣớc hết do Đảng quyết định. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng chỉ rõ: “Phải kiên định sự lãnh đạo của Đảng. Vì ở nƣớc ta không có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản thì không thể có độc lập dân tộc, không có quyền làm chủ thực sự của dân, không có Nhà nƣớc của dân, do dân, vì dân, không thể thực hiện đƣợc công bằng xã hội, không thể có chủ nghĩa xã hội. Lúc bình thƣờng vai trò lãnh đạo của Đảng đã rất quan trọng; ở những bƣớc chuyển giai đoạn, vai trò đó lại càng quan trọng”(10). Khẳng định vai trò lãnh đạo duy nhất của Đảng hiện nay là vấn đề có tính nguyên tắc. Để giữ vững vai trò lãnh đạo, Đảng luôn phải xây dựng và chỉnh đốn bản thân thật sự trong sạch, vững mạnh. Đảng phải là một khối thống nhất, nòng cốt vững chắc cho khối đại đoàn kết đoàn kết toàn dân, để thực hiện nhiệm vụ của Đảng, của dân tộc. Nâng cao hơn nữa năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở Đảng. Tiếp tục đổi mới công tác cán bộ, đảng viên, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên luôn kiên định mục tiêu, lý tƣởng, có ý chí, hoài bão lớn, có năng lực hoàn thành tốt nhiệm vụ, có đạo đức trong sáng, thực hiện “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tƣ”, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân. Mỗi tổ chức Đảng và mối cán bộ, đảng viên phải không ngừng xây dựng phong cách công tác, đi sâu, đi sát quần chúng. Mọi cán bộ, đảng viên, mọi công chức nhà nƣớc phải làm tốt công tác dân vận giữ mối liên hệ tốt với dân. III. KẾT LUẬN Tóm lại, trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nƣớc ta hiện nay, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, làm cho Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh đang là một trong những nhiệm vụ cấp thiết đòi hỏi Đảng ta phải luôn luôn tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng, Đảng phải thƣờng xuyên liên hệ, gắn bó mật thiết với nhân dân. Đây là vấn đề then chốt có ý nghĩa quan trọng hàng đầu để đƣa cách mạng Việt Nam thành công trong sự nghiệp đổi mới. Bối cảnh tình hình thế giới và trong nƣớc hiện nay mặc dù có nhiều biến đổi, nhƣng chúng ta có thể khẳng định tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về mối quan hệ giữa Đảng 10 Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.47. Phần III. Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam hiện đại |350 với nhân dân vẫn mãi còn nguyên giá trị, tiếp tục là ánh sáng soi đƣờng cho công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 3. C. Mác - Ph. Ăngghen (1981), Tuyển tập, tập 2, Nxb Sự thật, Hà Nội. 4. Hồ Chí Minh (1984), Toàn tập, tập 2, Nxb Sự thật, Hà Nội. 5. Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 6. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 7. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 8. Hồ Chí Minh (1980), Toàn tập, tập 7, Nxb Sự thật, Hà Nội. 9. Hồ Chí Minh (1984), Toàn tập, tập 8, Nxb Sự thật, Hà Nội. 10. Hồ Chí Minh (1980), Toàn tập, tập 9, Nxb Sự thật, Hà Nội. 11. V.I. Lênin (1977), Toàn tập, tập 39, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva.