Vai trò, vị trí và sự hình thành báo chí trong đời sống xã hội

Vai trò, vị trí và sự hình thành báo chí trong đời sống xã hội TS. Đặng Thị Thu HươngĐịnh nghĩaBáo chí là gì?Từ điển Tiếng Việt: báo chí là cách gọi tắt cuả các loại hình báo chí như báo viết, báo hình, báo nói, báo ảnh, các bản tin Báo chí nói trong Luật này là báo chí Việt Nam, gồm : báo in (báo, tạp chí, bản tin thời sự, bản tin thông tấn); báo nói (chương trình phát thanh); báo hình (chương trình truyền hình, chương trình nghe - nhìn thời sự được thực hiện bằng các phương tiện kỹ thuật khác nhau), bằng tiếng Việt, tiếng các dân tộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài. (Luật BC 1989)Định nghĩaLuật sửa đối, bố sung một số điều của Luật Báo chí 1999: Báo chí nói trong Luật này là báo chí Việt Nam, bao gồm: báo in (báo, tạp chí, bản tin thời sự, bản tin thông tấn), báo nói (chương trình phát thanh), báo hình (chương trình truyền hình, chương trình nghe - nhìn thời sự được thực hiện bằng các phương tiện kỹ thuật khác nhau), báo điện tử (được thực hiện trên mạng thông tin máy tính) bằng tiếng Việt, tiếng các dân tộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài". Vị trí của báo chí trong đời sống xã hộiBáo chí thuộc thượng tầng kiến trúc, có liên quan chặt chẽ đến hạ tầng cơ sở và thúc đẩy sự phát triển lẫn nhau.Báo chí ra đời do nhu cầu khách quan về thông tin của con người và xã hội, bị chi phối bởi các yếu tố kinh tế, xã hội, KH-KT và môi trường giao lưu quốc tếVai trò của báo chí trong đời sống xã hộiBáo chí là hình thức hoạt động thông tin mang tính chính trị-xã hội.Nghề báo là một nghề hoạt động chính trị. Hoạt động báo chí là hoạt động trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, văn hóa.Vai trò của báo chí trong đời sống xã hộiBáo chí luôn luôn là công cụ, phương tiện, vũ khí sắc bén của một giai cấp, một chế độ chính trị để truyền bá tư tưởng, bảo vệ lợi ích và duy trì địa vị thống trị của mình trong từng giai đoạn lịch sử nhất định. (C.Mac, Ăngghen, Lênin, Hồ Chí Minh đều dùng báo chí để tuyên truyền tư tưởng của mình. Bác Hồ viết 1535 bài báo).Báo chí là phương tiện thông tin, phản ánh, bình luận, giải thích một cách nhanh chóng, hiệu quả và rộng rãi cho công chúng về tất cả các hiện tượng, quá trình, nhân vật, xảy ra trong xã hội, hàng ngày.Báo chí là công cụ tạo dựng và định hướng dư luận xã hội một cách mạnh mẽ và hiệu quả nhất.Báo chí còn có vai trò giám sát và phản biện xã hội. Báo chí tích cực đóng góp ý kiến để các nhà hoạch định chính sách đưa ra những quyết sách đúng đắn, cũng như giám sát việc đưa chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước vào thực tiễn cuộc sống.Sự hình thành của báo chíBáo chí hình thành và phát triển qua một quá trình lâu dài, phực tạp, cùng với sự vận động và phát triển của xã hội.Lý luận báo chí cách mạng tiến bộ chỉ ra rằng báo chí ra đời và phát triển trên cơ sở các điều kiện cơ bản sau đây:1. Nhu cầu thông tin khách quan của con người trong xã hộiNhu cầu thông tin gắn liền với nhu cầu sinh tồn của loài ngườiCác hình thức truyền thông: tín hiệu, ký hiệu, và cuối cùng là ngôn ngữ (nói và viết)Chữ viết xuất hiện vào đầu thời kỳ đồ đồng từ các biểu tượng tiền ký tự của thời kỳ đồ đá mới.Lá thư tìm thấy ở Telloh của thầy tế Lu'enna gửi nhà vua (có lẽ tên là) Urukagina của thành Lagash, Lưỡng Hà, thông báo con ngài đã chết trận, khoảng năm 2.400 TCN. 2. Điều kiện về khoa học kỹ thuậtGutenbeg phát minh ra máy in chữ bằng kim loại (1442-1448).Cuối thế kỷ 19: phát thanh ra đờiKhoảng 1950 truyền hình ra đờiHiện nay: công nghệ tin học, cáp quang, mạng Internet3. Điều kiện kinh tế-xã hộiThế kỷ 15: ở khu vực Địa Trung Hải đã hình thành một phương thức sản xuất mới: phương thức sản xuất công nghiệp – hay còn gọi là phương thức sản xuất tư bản.Nhu cầu giao dịch, buôn bán dẫn tới nhu cầu cần được trao đổi về thông tinTờ báo đầu tiên ra đời: Gazzetta với giá 1 xu4. Quan hệ giao lưu quốc tếThông tin và trao đổi thông tin giữa các nước, các khu vực và toàn cầu là một thực tế. Riêng trong lĩnh vực báo chí:Trao đổi hợp tác, kinh doanh về thông tinTrao đổi kinh nghiệm về tổ chức, quản lí, điều hành mạng lưới báo chí.Trao đổi, hợp tác về lí luận báo chí giữa các nước tiên tiến với những nước chưa phát triểnTrao đổi, đào tạo nhà báoTrao đổi, buôn bán các thiết bị truyền thôngBáo chí thế giới xuất hiện vào cuối thế kỷ 16, đầu thế kỷ 17 ở châu ÂuBáo chí Việt Nam hình thành với sự ra đời của tờ Gia Định (4.1865)Lịch sử báo chí Cách mạng được tính từ ngày 21.6.1925