Vận động của hệ thống Trái Đất - Mặt Trăng và các hệ quả địa lý

Biên soạn: Trần Phước Hậu Bộ Môn: Địa Lý I. MỤC TIÊU: 1). Kiến Thức: - Hiểu rõ vị trí của Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng trong HMT - Hiểu được các nguyên nhân hình thành các tuần trăng, nhật thực, nguyệt thực và hiện tượng thủy triều. 2). Kỹ năng: Biết phân tích các hình ảnh, mô hình để rút ra các kiến thức cơ bản. 3). Thái độ: Hiểu được các quy luật tự nhiên để áp dụng vào thực tế cuộc sống. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY – HỌC: Sử dụng phần mềm Powerpoint trong hoạt động dạy học. NỘI DUNG BÀI HỌC I. Sự vận động của hệ thống Trái Đất và Mặt Trăng: II. Hệ quả địa lý: 1. Quỹ đạo của Trái Đất 2. Tuần trăng 3. Sóng triều 4. Nhật thực nguyệt thực CỦNG CỐ: I. SỰ VẬN ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG TRÁI ĐẤT – MẶT TRĂNG MT - Mặt Trăng quay xung quanh Trái Đất theo một quỹ đạo hình elip gần tròn. Tốc độ trung bình là 1017m/s Thời gian quay một vòng quanh Trái Đất là 27,32 ngày Tại sao MT không rơi Vào TĐ? => Do lực hấp dẫn giữa chúng cân bằng với lực li tâm. I. SỰ VẬN ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG TRÁI ĐẤT – MẶT TRĂNG Trọng tâm chung của hệ thống Trái Đất và Mặt Trăng (S) không nằm giữa 2 vật thể này mà nằm ở chỗ cách tâm Trái Đất 0,73 bán kính Trái Đất. Tại sao tâm (S) không nằm giữa Trái Đất và Mặt Trăng? =>Do khối lượng Mặt Trăng nhỏ (chỉ bằng 1/81,3 lần khối lượng Trái Đất) I. SỰ VẬN ĐỘNG CỦA HỆ THỐNG TRÁI ĐẤT – MẶT TRĂNG Mặt phẳng chứa quỹ đạo vận động của Mặt Trăng cắt thiên cầu taị một đường tròn lớn gọi là Bạch đạo. Mặt phẳng Hoàng đạo nghiêng với mặt phẳng Bạch đạo một góc 509’. NỘI DUNG BÀI HỌC I. Sự vận động của hệ thống Trái Đất và Mặt Trăng: II. Hệ quả địa lý: 1. Quỹ đạo của Trái Đất 2. Tuần trăng 3. Sóng triều 4. Nhật thực nguyệt thực CỦNG CỐ: II. HỆ QUẢ: 1. QUỸ ĐẠO CỦA TRÁI ĐẤT Do Trái Đất và Mặt Trăng quay quanh tâm chung nên nên khi quay quanh Mặt Trời, có lúc Trái Đất gần Mặt Trời, có lúc xa Mặt Trời tạo nên quỹ đạo của Trái Đất là một đường cong hơi gợn sóng. II. HỆ QUẢ 2. TUẦN TRĂNG Tuần trăng là gì? Tại sao có lúc Trăng tròn, có lúc Trăng lại khuyết? Tuần trăng là chu kỳ biến đổi các pha nhìn thấy trăng. Mặt Trăng không tự phát ra ánh sáng mà chỉ phản xạ ánh sáng từ Mặt Trời, khi vị trí của Mặt Trăng thay đổi trên quỹ đạo thì góc phản xạ xuống Trái Đất thay đổi.Nên ta nhìn thấy các hình dạng khác nhau của Trăng. Tóm lại: hình dạng nhìn thấy của Trăng phụ thuộc vào vị trí tương Đối của Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất. II. HỆ QUẢ 2. TUẦN TRĂNG Thời gian của một tuần trăng kéo dài bao lâu? Chu kỳ tuần trăng kéo dài 27,32 ngày (tháng giao hội) Tháng giao hội là gì? Là khoảng thời gian giữa 2 lần liên tiếp mà Mặt Trời, Mặt Trăng ở cùng một phía đối diệnVới Trái Đất. II. HỆ QUẢ 2. TUẦN TRĂNG Tại sao MT quay một vòng quanh TĐ mất 27,32 ngày nhưng chu kỳ tuần trăng lại là 29,53 ngày? - MT quay một vòng quanh TĐ (360o), hết 27,32 ngày => MT đi được khoảng 13o trên quỹ đạo. - TĐ quanh quanh MT 360o hết 365,2 ngày => mỗi ngày TĐ đi được gần 1o quanh MT. Vậy sau 27,3 ngày Trái Đất đi được khoảng 27o. - Để người trên TĐ thấy MT ở vị trí như tháng trước thì MT phải đi thêm 1 quãng đường 27o nữa (tức là đi thêm được khoảng 2,21 ngày) => Tuần trăng = 27,32 + 2,21 = 29,53 (ngày) Sóng triều là gì? Nguyên nhân tạo nên sóng triều? Là hiện tượng nâng lên của vật chất trên Trái Đất ở phía hướng về Mặt Trăng và phía đối diện Là do lực hấp dẫn của các thiên thể và lực li tâm sinh ra khi chuyển động quanh tâm chung II. HỆ QUẢ 3. SÓNG TRIỀU Tại điểm nào trên hình vẽ thì sóng triều lớn (nhỏ)? Tại sao? + Tại tâm: Fhd = Flt + Tại thiên đỉnh A: Fhd > Flt => triều lớn nhất + Tại thiên để B: Fhd triều lớn. II. HỆ QUẢ 3. SÓNG TRIỀU Thuỷ triều là gì? Là hiện tượng mực nước biển lên xuống theo những chu kỳ và biên độ nhất định. II. HỆ QUẢ 3. SÓNG TRIỀU Sự dao động của thủy triều diễn ra như thế nào theo thời gian? II. HỆ QUẢ 4. SÓNG TRIỀU Trong 1 ngày đêm thì dao động thuỷ triều được thể hiện như thế nào? Trong 1 ngày đêm thủy triều cũng dao động lên xuống với nhiều pha khác nhau tuỳ theo vị trí vùng biển: + Nhật triều + Bán nhật triều => Thời gian 1 ngày triều là 24h50’ Tại sao chu kỳ của một ngày triều là 24h50’, trong khi Trái Đất tự quay quanh trục 1 ngày chỉ là 24h? Sự dao động của thủy triều diễn ra như thế nào theo thời gian? II. HỆ QUẢ 4. SÓNG TRIỀU Triều cường (ngày 1) Triều kém (ngày 7) Triều cường (ngày 15) Triều kém (ngày 23) Dao động thuỷ triều lớn nhất (nhỏ nhất) vào các ngày nào trong tháng? Thủy triều trong tháng: Sự dao động của thủy triều diễn ra như thế nào theo thời gian? II. HỆ QUẢ 4. SÓNG TRIỀU  Như vậy: vào những ngày sóc và ngày vọng khi Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất cùng nằm trên một đường thẳng thì dao động thuỷ triều lớn nhất => Vào những ngày thượng và hạ huyền, khi Mặt Trời, Mặt Trăng và Trái Đất nằm vuông góc với nhau thì dao động thuỷ triều là nhỏ nhất Thuỷ triều trong năm: Vào những ngày nào trong năm thì dao động thuỷ triều diễn ra lớn nhất (nhỏ nhất)? Vì sao? II. HỆ QUẢ 3. SÓNG TRIỀU Khi 3 thiên thể vuông góc mà vào ngày viễn nhật thì thủy triều là thấp nhất Khi 3 thiên thể thẳng hàng vào những ngày cận nhật thì thủy triều lên cao nhất. NỘI DUNG BÀI HỌC I. Sự vận động của hệ thống Trái Đất và Mặt Trăng: II. Hệ quả địa lý: 1. Quỹ đạo của Trái Đất 2. Tuần trăng 3. Sóng triều 4. Nhật thực nguyệt thực CỦNG CỐ: Thời gain tuần trăng ngắn hơn Là khoảng thời gian giữa 2 lần liên tiếp mà Mặt Trời, Mặt Trăng ở cùng một phía đối diệnVới Trái Đất. Nối các dữ kiện sau: Mặt Trời Mặt Trăng Trái Đất Nằm trên một đường thẳng Nằm vuông góc với nhau Dao động thủy triều nhỏ nhất Dao động thủy triều lớn nhất Vào các ngày 7 và 23 âm lịch Vào các ngày 1 và 15 âm lịch Kính Chúc Quý thầy cô, ban giám khảo Và tất các các bạn nhiều sức khỏe và may mắn!