Bài giảng Các nguồn lực phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam

 CAÙC NGUOÀN LÖÏC PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI CUÛA VIEÄT NAM CHÖÔNG II I.CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN 1.Moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi Moâi tröôøng thieân nhieân Moâi tröôøng xaõ hoäi Moâi tröôøng nhaân taïo MTTN bao goàm caùc nhaân toá thieân nhieân: vaät lyù, hoùa hoïc, sinh hoïc toàn taïi khaùch quan ngoaøi yù muoán cuûa con ngöôøi MTXH laø toång theå caùc moái quan heä trong xaõ hoäi thoâng qua caùc hình thaùi toå chöùc, caùc theå cheá KT –XH MTNT bao goàm caùc nhaân toá vaät lyù, hoùa, sinh hoïc, xaõ hoäi do con ngöôøi taïo neân vaø chòu söï chi phoái bôûi con ngöôøi. MTNHÂN TẠO . CẤU TRÚC MÔI TRƯỜNG MT töï nhieân MT xaõ hoäi 1 3 2 2. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi TNTN : Khaùi nieäm:  Taát caû nhöõng yeáu toá coù saün trong thieân nhieân maø con ngöôøi coù theå nghieân cöùu, khai thaùc, söû duïng noù trong quaù trình saûn xuaát vaø phuïc vuï cho ñôøi soáng xaõ hoäi. Phaân loaïi TNTN: TNTN TN voâ haïn TN höõu haïn Naêng löôïng maët trôøi Khoâng theå taùi taïo Nöôùc Naêng löôïng thuûy trieàu Ñòa Nhieät Gioù Coù theå taùi taïo Ñaát Röøng Ñoäng vaät (Quaëng, KS…) 3. Taøi nguyeân nhaân löïc : Khaùi nieäm:  Toång theå nhöõng naêng löïc cuûa con ngöôøi veà theå löïc, trí löïc vaø nhaân caùch ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån cuûa baûn thaân con ngöôøi vaø xaõ hoäi. Nhöõng naêng löïc naøy ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån thoâng qua giaùo duïc, ñaøo taïo, chaêm soùc söùc khoûe, laøm vieäc, thoâng tin, giao tieáp … 3. Taøi nguyeân nhaân löïc : TN nhaân löïc Soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng Coù khaû naêng lao ñoäng Coù nhu caàu lao ñoäng Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc Cô caáu tuoåi, giôùi; Trí löïc (trình ñoä hoïc vaán, kyõ naêng ngheà nghieäp, kinh nghieäm, kyõ naêng quaûn lyù, toá chaát kinh doanh…); Theå löïc, taàm voùc vaø theå traïng Ñaëc ñieåm taâm lyù xaõ hoäi. 4. Taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá : 5. Caùc chæ tieâu ño löôøng söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi : 5.1. GDP (Gross Domestic Product) : TSP quoác noäi 5.2. GNP (Gross National Product) : TSP quoác gia. 5.3. Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi (GDP or GNP per Capita). 5.4. Cô caáu kinh teá. 5.5. Cô caáu xuaát – nhaäp khaåu. 5.6. Chæ soá phaùt trieån con ngöôøi (HDI). 5.7. Tyû leä dinh döôõng / ngöôøi / ngaøy. 5.8. Tyû leä thaát nghieäp. 5.1, 5.2 : GDP vaø GNP laø caùc chæ tieâu phaûn aûnh veà qui moâ kinh teá vaø toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cuûa Theá giôùi vaø caùc quoác gia. So saùnh giöõa GDP vaø GNP Quoác gia coù neàn KT ñang hay chaäm phaùt trieån . GDP = GNP . GDP > GNP . GDP Naèm trong moät khu vöïc phaùt trieån KT naêng ñoäng nhö vaäy, ñaõ goùp phaàn kích thích vaø hoå trôï kinh teá VN phaùt trieån nhanh hôn. Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao (GDP) bình quaân ñaït 7 -> 8%/naêm. TK 19 TK cuûa nöôùc Anh TK cuûa nöôùc Myõ TK cuûa CAÙTBD TK 20 TK 21 b. Chaâu AÙ TBD laø khu vöïc coù trình ñoä phaùt trieån kyõ thuaät coâng ngheä cao cuûa theá giôùi. Khu vöïc Chaâu Ñaïi Döông => Naèm trong khu vöïc coù trình ñoä phaùt trieån KTCN cao, VN deã daøng ñoùn nhaän ñöôïc söï chuyeån giao CN môùi thoâng qua moái quan heä vôùi caùc nöôùc. c. “ Chaâu AÙ TBD laø khu vöïc döï tröõ ngoaïi teä lôùn nhaát cuûa theá giôùi “ => ÔÛ trong khu vöïc coù nguoàn döï tröõ ngoaïi teä lôùn, VN coù thuaän lôïi hôn trong vieäc ñoùn nhaän söï chuyeån dòch voán ñaàu tö töø caùc nöôùc trong vaønh ñai. Caùc quoác gia coù nguoàn döï tröõ ngoai teä lôùn hieän nay: - Nhaät : 220 tyû USD 847 tyû USD - Trung Quoác : 155 tyû USD 1000 tyû USD 2400 tỷ - NICs : 270 tyû USD - - Vieät Nam: 2,3 tyû USD 8,3 tyû USD 2002 2005 2009 4 nền kinh tế mới ( BRIC ) : Trung Quốc Nga Ấn Độ Braxin Năm 2006 có dự trữ ngoại tệ đạt 1.292,2 tỷ USD vượt qua các nướ G7 chỉ đạt 1.252,9 tỷ USD 5 QUOÁC GIA COÙ SOÁ VOÁN ÑAÀU TÖ LÔÙN NHAÁT VAØO VIEÄT NAM (1988 -> 2002) Ñôn vò tính: tyû USD Nguoàn : Toång cuïc thoáng keâ d. Chaâu AÙ TBD laø khu vöïc coù tình hình an ninh chính trò - xaõ hoäi töông ñoái oån ñònh. => ÔÛ trong moät khu vöïc coù tình hình an ninh chính trò oån ñònh ñaõ taïo ñieàu kieän cho VN an taâm taäp trung phaùt trieån kinh teá. Toùm laïi: Khu vöïc CAÙTBD ñaõ ñoùng moät vai troø quan troïng ñoái vôùi taêng tröôûng vaø bieán ñoåi cô caáu KT Vieät Nam töø ñaàu thaäp kyû 90 - > nay. 1.2. VN naèm trong khu vöïc khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa Ñoâng Nam AÙ: 23o 27’ B 23o 27’ N 23o 22’ B 08o 30’ B Böùc xaï maët trôøi taäp trung ôû khu vöïc noäi chí tuyeán * Moät soá saûn phaåm NN cuûa VN coù giaù trò cao treân thò tröôøng theá giôùi hieän nay: Caây luùa-> gaïo: Tình hình XK gaïo cuûa VN trong nhöõng naêm gaàn ñaây: -> Hieän nay, VN laø nöôùc ñöùng thöù 2 treân theá giôùi veà XK gaïo. ÑVT : trieäu taán - Caùc caây CN coù giaù trò kinh teá cao: + Caây caø pheâ + Caây cao su + Caây hoà tieâu + Haït ñieàu + Boâng vaûi 1.3. VN ôû ngay taâm ñieåm cuûa caùc tuyeán ñöôøng giao thoâng quoác teá: - Tuyeán ñöôøng haøng khoâng - Tuyeán ñöôøng haøng haûi - Tuyeán ñöôøng boä - Tuyeán ñöôøng saét Ñoâng Nam AÙ Panama canal Suez canal Keânh ñaøo Suez Malacca strait Krah canal 2. Thuaän lôïi veà taøi nguyeân thieân nhieân: 2.1. Taøi nguyeân phaùt trieån noâng nghieäp Noâng nghieäp Noâng Laâm Ngö TN thoå nhöôõng TN röøng TN bieån - Dieän tích: a. TN thoå nhöôõng : Toång DT VN = 331.000 km2 ( 33,1 trieäu ha) DT thoå nhöôõng = 7,3 trieäu ha ( 22%) DT thoå nhöôõng/ ngöôøi Coù nhieàu loaïi coù tröõ löôïng lôùn, chaát löôïng toát ñuû ñieàu kieän ñeå phaùt trieån ngaønh CN nhieân lieäu naêng löôïng trong nöôùc cuõng nhö thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Daàu khí: Nguoàn taøi nguyeân coù giaù trò haøng ñaàu cuûa nöôùc ta hieän nay . Saûn löôïng khai thaùc hieän nay > 17 trieäu taán/ naêm. Kim ngaïch XK ñaït hôn 3 tyû USD. - Nhoùm 2: TN Kim loaïi (Nhoùm khoaùng saûn duøng laøm nguyeân lieäu cho ngaønh CN luyeän kim) => Taát caû caùc loaïi khoaùng saûn kim loaïi Vieät Nam ñeàu coù nhöng tröõ löôïng vaø giaù trò coâng nghieäp khoâng cao. Kim loaïi ñen : Fe; Mg; Cr; Ti… Kim loaïi maøu : Al; Ag; Cu; Pb; Au… - Nhoùm 3: TN phi kim loaïi (Nhoùm khoaùng saûn duøng laøm nguyeân lieäu cho ngaønh CN hoùa chaát) * Apatit * Photphorit * Pyrit => vôùi tröõ löôïng cao vaø chaát löôïng toát ñuû ñieàu kieän ñeå xaây döïng heä thoáng coâng nghieäp hoùa chaát töø vieäc SX caùc hoùa chaát cô baûn, hoùa chaát phaân boùn... - Nhoùm 4: TN vaät lieäu xaây döïng (Nhoùm khoaùng saûn duøng laøm nguyeân lieäu cho ngaønh CN khai thaùc vaät lieäu xaây döïng) Bao goàm: Caùt traéng Ñaù voâi Ñaù hoa cöông Ñaát seùt Cao lanh… => Raát ña daïng vaø tröõ löôïng töông ñoái cao ñaûm baûo ñaùp öùng ñaày ñuû cho nhu caàu phaùt trieån ngaønh CN khai thaùc vaät lieäu xaây döïng.. 2. Haïn cheá: 1. Nguoàn TNTN VN ña soá ôû quy moâ vöøa vaø nhoû ñoàng thôøi phaân boá ôû nhöõng nôi coù cô sôû haï taàng keùm phaùt trieån, gaây khoù khaên lôùn cho vieäc taäp trung ñaàu tö khai thaùc cuûa quoác gia cuõng nhö thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 2. Caùc yeáu toá cöïc ñoan nhö : Baõo, luõ luït, haïn haùn, saâu beänh....gaây aûnh höôûng raát lôùn ñeán SXNN, ñieàu ñoù cuõng taùc ñoäng maïnh ñeán söï phaùt trieån KT - XH cuûa quoác gia. 3. Keát luaän: 1. VN coù moät vò trí ñòa lyù raát thuaän lôïi cho vieäc môû roäng quan heä KT vôùi haàu heát caùc quoác gia trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. 2. VN khoâng thuoäc nhöõng quoác gia ñöôïc thieân nhieân öu ñaõi nhöng TNTN VN khaù ña daïng, giuùp ta coù theå phaùt trieån moät neàn KT ña daïng nhieàu ngaønh, oån ñònh vaø beàn vöõng, ñoàng thôøi coù theå taïo ñöôïc söï thu huùt caùc nguoàn ñaàu tö quoác teá. 3. Beân caïnh nhöõng öu theá, TNTN VN cuõng coù nhöõng khoù khaên raát lôùn nhöng coù theå khaéc phuïc ñöôïc baèng caùc bieän phaùp kyõ thuaät vaø voán ñaàu tö. CÂU HỎI THẢO LUẬN Môi trường là gì ? Môi trường tác động như thế nào đến phát triển KT-XH ? Tài nguyên tự nhiên là gì ? Tại sao phải tiến hành phân loại tài nguyên tự nhiên ? Tài nguyên nhân lực là gì ? TN nhân lực có giá trị gì đối với phát triển KT-XH ? Tăng trưởng và phát triển kinh tế có điểm giống và khác nhau như thế nào ? 5. Đánh giá tác động tích cực và tiêu cực của TNTN đến phát triển KT-XH ở VN 6. Đánh giá tác động tích cực và tiêu cực của TN nhân lực đến phát triển KT-XH ở VN. 7. Đánh giá tiềm lực KHCN và tác động của nó đến phát triển KT-XH ở VN. 8. Muốn cải thiện chỉ số HDI theo anh chị chúng ta phải làm gì ? Hiểu thế nào là nguồn lực hữu hình và nguồn lực vô hình ? Nguồn lực hữu hình và nguồn lực vô hình tác động như thế nào đến phát triển KT-XH ? TRI THỨC LÀ SỨC MẠNH