Bài giảng Kinh tế vi mô - Bài 8 Hàng hóa công cộng và nguồn lực cộng đồng

Public Goods and Common Resources Hàng hóa công cộng và nguồn lực cộng đồng Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. When goods are available free of charge, the market forces that normally allocate resources in our economy are absent. Khi hàng hóa được cung ứng miễn phí, các lực lượng thị trường thường đóng vai phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế sẽ không tồn tại. Hầu hết hàng hóa trong nền kinh tế của chúng ta được phân bổ trên các thị trường giá cả là tín hiệu định hướng quyết định của người mua và người bán Most goods in our economy are allocated in markets prices are the signals that guide the decisions of buyers and sellers. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. When a good does not have a price attached to it, private markets cannot ensure that the good is produced and consumed in the proper amounts. Khi hàng hóa không có giá cả, thị trường tư nhân không có khả năng đảm bảo rằng hàng hóa đó được sản xuất ra và tiêu dùng với lượng thích hợp. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. In such cases, government policy can potentially remedy the market failure that results, and raise economic well-being. Trong những trường hợp như vậy, chính sách của chính phủ có thể sửa chữa thất bại thị trường và làm tăng phúc lợi kinh tế. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. The Different Kinds of Goods When thinking about the various goods in the economy, it is useful to group them according to two characteristics:  Is the good excludable?  Is the good rival? Các loại hàng hóa khác nhau Khi xem xét các loại hàng hóa trong nền kinh tế, cách tốt nhất là chúng ta phân lọai chúng theo 2 điều kiện sau:  Hàng hóa có tính loại trừ? Hàng hóa có tính tranh giành? Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. The Different Kinds of Goods Excludability  People can be prevented from enjoying the good.  Laws recognize and enforce private property rights. Tính loại trừ  Có thể ngăn cản mọi người sử dụng hàng hóa?  Luật pháp công nhận và buộc phải thi hành quyền sở hữu tài sản cá nhân Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. The Different Kinds of Goods  Rivalness One person’s use of the good diminishes another person’s enjoyment of it.  Tính tranh giành Việc sử dụng hàng hóa của người này có làm giảm khả năng thưởng thức hàng hóa đó của người khác không? Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Four Types of Goods  Private Goods  Public Goods  Common Resources  Natural Monopolies Bốn lọai “hàng hóa”  Hàng hóa tư nhân  Hàng hóa công cộng  Nguồn lực công cộng  Độc quyền tự nhiên Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Types of Goods Private Goods Are both excludable and rival. Public Goods Are neither excludable nor rival. Hàng hóa tư nhân Vừa có tính lọai trừ, vừa có tính tranh giành. Hàng hóa công cộng Không có tính loại trừ cũng không có tính tranh giành. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Types of Goods Common Resources Are rival but not excludable. Natural Monopolies Are excludable but not rival. Nguồn lực cộng đồng Có tính tranh giành, nhưng không có tính loại trừ. Độc quyền tự nhiên Có tính loại trừ, không có tính tranh giành. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Types of Goods Rival? Yes No Yes Private Goods  Ice- cream cones  Clothing  Congested toll roads Natural Monopolies  Fire protection  Cable TV  Uncongested toll roads No Common Resources  Fish in the ocean  The environment  Congested nontoll roads Public Goods  National defense  Knowledge  Uncongested nontoll roads Excludable? Các loại hàng hóa Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Các loại hàng hóa Tính tranh giành ? Có Không Có Private Goods Kem  Quần áo  Những con đường đông Natural Monopolies  Phòng cháy  Truyền hình cáp  Những con đường vắng Không Common Resources  Cá ở đại dương  Môi trường  Những con đường đông người không thu phí Public Goods Quốc phoøng  Tri thức  Những con đường vắng không thu phí Tính loại trừ? có thu phí người có thu phí Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. The Free-Rider Problem  Since people cannot be excluded from enjoying the benefits of a public good, individuals may withhold paying for the good hoping that others will pay for it.  The free-rider problem prevents private markets from supplying public goods.  Do không thể loại trừ mọi người khỏi việc hưởng lợi từ hàng hóa công cộng, các cá nhân có thể từ chối trả tiền cho hàng hóa mà họ mong người khác sẽ trả nó.  Vấn đề người hưởng lợi không trả tiền cản trở thị trường cung cấp những hàng hóa công cộng Vấn đề người hưởng lợi không trả tiền Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Solving the Free-Rider Problem  The government can decide to provide the public good if the total benefits exceed the costs.  The government can make everyone better off by providing the public good and paying for it with tax revenue.  Chính phủ có thể quyết định cung cấp hàng hóa công cộng nếu tổng lợi ích vượt quá chi phí.  Chính phủ có thể làm cho mọi người có lợi hơn bằng cách cung cấp các hàng hóa công cộng và trả chi phí bằng những khỏan thuế doanh thu (Ví dụ: Bắn pháo hoa vào ngày 30/4) Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Some Important Public Goods National Defense Basic Research Programs to Fight Poverty Quốc phòng Với tỷ lệ 397 phiếu thuận, chỉ cĩ 27 phiếu chống, ngày 17/5, Hạ viện Mỹ đã thơng qua ngân sách quốc phịng trị giá 646 tỷ USD cho tài khĩa 2008 bắt đầu từ ngày 1/10 tới (Năm 2007: 532 tỉ USD) Nghiên cứu cơ bản Chương trình chống đói nghèo Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Quốc phòng  Năm 2007, tổng chi phí quân sự trên thế giới là 1.164 tỷ USD, trong đó Hoa Kỳ là nước có chi phí quân sự cao nhất với 532 tỉ USD, sau đó là Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland (66.1), Pháp (64.611), Đức (57.5), Nhật Bản (46), Trung Quốc (45.5), Nga (32.4), Ý (32)...Việt Nam: 650triệu USD  So với các chi phí khác, chi phí quân sự thường chiếm tỉ lệ cao trong ngân sách. Các nước giàu có thường chú trọng đến chi phí quân sự. Trong khi đó tổng chi phí cho công tác xóa đói giảm nghèo chỉ có khoảng 25 tỷ USD, chiếm chưa đến 2% so với chi phí quân sự. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Are Lighthouses Public Goods? Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Cost-Benefit Analysis  In order to decide whether to provide a public good or not, the total benefits of all those who use the good must be compared to the costs of providing and maintaining the public good. Phân tích Chi phí – Ích lợi Để quyết định có cung cấp hàng hóa công cộng hay không, tổng ích lợi của những người mà sử dụng hàng hóa đựơc so sánh với chi phí để cung cấp và bảo trì hàng hóa công cộng đó. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Cost-Benefit Analysis A cost-benefit analysis would be used to estimate the total costs and benefits of the project to society as a whole.  It is difficult to do because of the absence of prices needed to estimate social benefits and resource costs.  The value of life, the consumer’s time, and aesthetics are difficult to assess. Phân tích ích lợi– chi phí ứơc tính tổng chi phí và tổng ích lợi mà dự án đem lại cho tòan xã hội.  Thật khó để thực hiện điều này vì thiếu giá cả cần để ứơc tính lợi ích xã hội và chi phí nguồn lực.  Giá trị cuộc sống, thời gian của người tiêu dùng, và khiếu thẩm mỹ cũng khó để quyết định Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Phân tích ích lợi - chi phí  Một trong những cơ sở lý thuyết cho việc nghiên cứu sự lựa chọn hàng hóa công cộng và những chính sách công là sự phân tích chi phí – lợi ích (Cost-benefit analysis).  Tác phẩm được xem là đầu tiên sử dụng việc xem xét chi phí – ích lợi trong việc đánh giá chi tiêu công cộng là cuốn Cẩm nang kinh tế chính trị học của Jeremy Bentham (1748-1832), một nhà triết học nổi tiếng người Anh nhưng lại có những đóng góp quan trọng cho kinh tế học.  Học thuyết vị lợi của ông được coi là tiền thân của sự phân tích chi phí – lợi ích, ông từng đề xuất rằng chi tiêu công cộng nên được đánh giá bằng cách so sánh lợi ích từ việc chi tiêu đó với tất cả chi phí do “sự phiền nhiễu và khó chịu do thuế khóa sinh ra”, đồng thời lập luận rằng, nếu lợi ích từ chi Nhà nước vượt quá chi phí do thuế khóa gây ra thì nên tiến hành việc chi tiêu đó , và ngược lại Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Nói thêm về Phân tích lợi ích-chi phí  Một giáo trình cần thiết nghiên cứu về Phân tích lợi ích-chi phí đã được Khoa Kinh tế phát triển, trường ĐHKT TP. HCM biên dịch từ cuốn: Nhập mơn Phân tích lợi ích-chi phí của J.A.Sinden và D.J.Thompapillai, GS trường Đại học New England (Australia) Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Common Resources Common resources, like public goods, are not excludable. They are available free of charge to anyone who wishes to use them. Nguồn lực cộng đồng, giống như hàng hóa cơng cộng, không có tính loại trừ. Họ sẵn sàng gánh chịu phí để mọi ngừơi muốn sử dụng chúng Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Tragedy of the Commons The Tragedy of the Commons is a story with a general lesson: When one person uses a common resource, he or she diminishes another person’s enjoyment of it. Common resources tend to be used excessively when individuals are not charged for their usage. This creates a negative externality. Bi kịch của cộng đồng Bi kịch của cộng đồng là câu chuyện ngụ ngôn mang lại một bài học tổng quát là: khi một cá nhân sử dụng nguồn lực cộng đồng, anh ta sẽ làm giảm khả năng sử dụng nó của người khác. Nguồn lực cộng đồng có xu hướng đựơc sử dụng quá nhiều khi cá nhân không phải trả chi phí về việc họ sử dụng. Điều này tạo nên ảnh hưởng ngoại hiện tiêu cực. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Examples of Common Resources  Clean air and water  Oil pools  Congested roads  Fish, whales, and other wildlife Ví dụ về nguồn lực cộng đồng  Không khí và nước sạch  Mỏ dầu  Các con đường tắc nghẽn  Cá, cá voi, và các động vật hoang dã khác Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Why Isn’t the Cow Extinct? Private Ownership and the Profit Motive! Tại sao bò không bị tuyệt chủng? Trong khi vào TK IX, 600 triệu con trâu ở Châu Mỹ giảm xuống còn 400 con đầu TK XX. Hiện tượng tương tự hiện nay là những đàn voi ở châu Phi. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Importance of Property Rights The market fails to allocate resources efficiently when property rights are not well-established (i.e. some item of value does not have an owner with the legal authority to control it). Sự quan trọng của quyền sở hữu Thất bại thị trường đối với việc phân bổ nguồn lực có hiệu quả vì khi các quyền sở hữu không đựơc xác định rõ ràng (có nghĩa là giá trị của hàng hóa không ai có quyền hợp pháp để kiểm soát nó). Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Importance of Property Rights When the absence of property rights causes a market failure, the government can potentially solve the problem. Việc thiếu quyền sở hữu gây ra thất bại thị trường và chính phủ có thể giải quyết vấn đề này Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Về sở hữu: (Tham khảo bài: “Các hình thức kinh tế thực hiện quyền sở hữu” của GS Lê Xuân Tùng – báo Nhân Dân, 28/5/2007)  Sở hữu khác với chiếm hữu và sử dụng và chúng có thể tách rời nhau  Sở hữu thực tế và sở hữu pháp lý  Sở hữu và việc thực hiện kinh tế quyền sở hữu  SỰ THỰC HIỆN VỀ KINH TẾ QUYỀN SỞ HỮU DƯỚI CNXH Ở NƯỚC TA Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Vấn đề trao đổi:  Cổ phần hóa hay tư nhân hóa?  Trả lời đúng (sai)  Những ngành quốc hữu hóa bị lỗ phải là những ngành không hiệu quả.  Độc quyền tư nhân luôn luôn không tốt bằng độc quyền công cộng.  Vì hành vi có thể bị điều tiết nên không bao giờ cần phải phá vỡ độc quyền. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Summary  Goods differ in whether they are excludable and whether they are rival.  A good is excludable if it is possible to prevent someone from using it.  A good is rival if one person’s enjoyment of the good prevents other people from enjoying the same unit of the good.  Các loại hàng hóa khác nhau ở tính loại trừ và tính tranh giành.  Hàng hóa có tính loại trừ nếu có thể ngăn cản mọi người sử dụng nó.  Hàng hóa có tính tranh giành nếu việc sử dụng của người này cản trở những người khác sử dụng cùng đơn vị hàng hóa đó. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Summary  Public goods are neither rival nor excludable.  Because people are not charged for their use of public goods, they have an incentive to free ride when the good is provided privately.  Governments provide public goods, making quantity decisions based upon cost-benefit analysis.  Hàng hóa công cộng không có tính loại trừ, cũng không có tính cạnh tranh.  Do mọi người không phải nộp tiền khi sử dụng hàng hóa công cộng, nên họ có động cơ hưởng lợi mà không trả tiền khi nó đựơc tư nhân cung cấp.  Chính phủ phải cung cấp hàng hóa công cộng, đưa ra quyết định về số lượng cần cung cấp dựa trên phân tích chi phí – lợi ích. Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc. Summary  Common resources are rival but not excludable.  Because people are not charged for their use of common resources, they tend to use them excessively.  Governments tend to try to limit the use of common resources.  Nguồn lực cộng đồng có tính tranh giành nhưng không có tính loại trừ.  Do mọi người không phải nộp tiền khi sử dụng nguồn lực cộng đồng, nên họ có động cơ hưởng lợi chúng quá nhiều.  Chính phủ cần phải hạn chế quy mô sử dụng nguồn lực cộng đồng