Bước đầu tìm hiểu về quốc hiệu Korea qua các thời đại

3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 221 BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU VỀ QUỐC HIỆU KOREA QUA CÁC THỜI ĐẠI SVTH: Bùi Thị Ngọc Hà, Vũ Thị Hiền 1H12 GVHD: Vương Thị Năm A.MỞ ĐẦU Quốc hiệu là tên chính thức của một quốc gia, không chỉ có ý nghĩa biểu thị chủ quyền lãnh thổ mà còn là danh xƣng chính thức đƣợc dùng trong ngoại giao; biểu thị thể chế và mục tiêu chính trị của một nƣớc. Dù thể hiện dƣới dạng tiếng nói hay chữ viết, đối với mỗi công dân, quốc hiệu luôn là lòng tự hào dân tộc. Chính vì vậy, tìm hiểu một dân tộc cùng nền văn hoá của dân tộc và quốc gia ấy không thể bỏ qua việc nghiên c ứu các quốc hiệu và ý nghĩa của chúng qua các thời đại . Mục đích chính của bài nghiên cứu này là giới thiệu về Quốc hiệu và tên gọi của đất nƣớc Hàn Quốc, đồng thời so sánh với lịch sử, tên gọi của Việt Nam qua các mốc thời gian.Đồng thời, thông qua việc tìm hiểu về quốc hiệu Hàn Quốc, giúp ngƣời học tiếng Hàn có thêm thông tin về văn hóa cũng nhƣ quá trình phát triển của đất nƣớc này để từ đó giúp ích cho việc học tiếng Hàn. I.NỘI DUNG 1. Khái niệm quốc hiệu Quốc hiệu là tên chính thức của một quốc gia, đƣợc ghi trong Hiến Pháp của nƣớc đó. Ý nghĩa của quốc hiệu:  Nó biểu lộ chủ quyền của quốc gia trên vùng lãnh thổ của mình. Nó có thể khác với tên địa lý đƣợc gắn cho vùng đất hay vùng dân cƣ đó.  Quốc hiệu cũng thƣờng biểu lộ các yếu tố chính trị cho vùng đất hay cƣ dân chủ thể của quốc hiệu. Nó là danh xƣng chính thức đƣợc dùng trong ngoại giao và bang giao quốc tế.  Trong thời cận và hiện đại, quốc hiệu thƣờng biểu lộ thể chế chính trị hay ƣớc muốn chính trị của quốc gia.. 2. Các quốc hiệu phổ biến cuả Korea 2.1 Quốc hiệu 조선 (Triều Tiên) (năm 2333 TCN) Tên gọi chính thức đầu tiên trên bán đảo Hàn tồn tại trong thiên niên kỷ I TCN là”Joseon”(조선, Triều Tiên). Theo truyền thuyết DanGun(단군), vào khoảng năm 2333 TCN, bộ tộc đầu tiên của Hàn Quốc (tên ngày nay) đã dựng lên nƣớc Joseon. Có nhiều nghi vấn về việc giải thích khởi thuỷ lập quốc bằng truyền thuyết, nhƣng vì mốc thời gian khoảng năm 2333 TCN cũng tƣơng đƣơng với thời điểm khởi đầu của lịch sử Việt Nam 3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 222 (theo lịch sử dựng nƣớc của Việt Nam)1. Ngoài ra, các công trình khảo cổ cho thấy rằng quốc gia đƣợc thành lập đầu tiên trên bán đảo Hàn là vào khoảng thế kỷ thứ X TCN. Từ đó cho thấy Việt Nam cũng nhƣ Hàn Quốc có lịch sử và truyền thống văn hoá rất lâu đời. Để phân biệt với Joseon của triều Lý , các sử gia đã gọi quốc gia ”Joseon”đầu tiên là ”Joseon cổ”(고조선). Nơi định đô của Joseon cổ là ở giữa lƣu vực sông Liao (Liêu) và sông Daedong (대동, Đại Đồng). Khoảng thế kỉ II TCN, sau khi Nhà Tần sụp đổ , một đại thần của nƣớc Yên tên là Wiman (Vệ Mãn) đã kéo theo hơn 1.000 ngƣời chạy loạn đến Joseon , lúc đầu theo phò vua Chun (준왕), rồi sau đã l ợi dụng chiếm ngôi (khoảng năm 194 TCN). Khi đó, tên Joseon đƣợc tiếp tục duy trì trong quốc hiệu”Wiman Joseon”(위만조선). Tên gọi”Joseon”xuất hiện trở lại lần thứ hai trong lịch sƣ̉ bán đảo Hàn vào cuối thế kỷ XIV. Năm 1392, sau khi tƣớng Yi Seong-ye (이성계-Lý Thành Quế) tiến hành đảo chính thành công và lập nên triều Yi (이-Lý), ông đã quyết định lấy lại tên gọi cổ nhất là”Joseon”làm quốc hiệu. Tên gọi”Joseon”triều Lý ti ếp tục tồn tại cùng với vƣơng triều su ốt 5 thế kỷ cho đến tháng 10-1897, khi vua Gojong (고동-Cao Tông) đổi tên nƣớc thành”Daehan Jeguk”(대한제국, Đại Hàn Đế Quốc). Từ năm 1910, thực dân Nhật Bản đã dùng lại tên”Joseon”để gọi vùng đất thuộc địa này. Đất nƣớc Joseon hay Triều Tiên trở nên độc lập sau khi Nhật Bản bại trận năm 1945. Đất nƣớc Triều Tiên khi đó bị chia đôi, miền Bắc do Liên Xô chiếm đóng và miền Nam do Mỹ chiếm đóng2. Sau năm 1945, chính quyền của những ngƣời cộng sản ở phía Bắc đã tiếp tục sử dụng tên gọi”Joseon”: Năm 1946 là”Ủy ban Nhân dân Lâm thời Triều Tiên”, rồi năm 1947 là”Ủy Ban Nhân Dân Triều Tiên”, và cuối cùng năm 1948 cho đến nay Bắc Hàn đƣợc mang tên là”Nƣớc Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên”(조선 민주주의 인민 공화국). Tóm tắt và so sánh với mốc lịch sử Việt Nam (Bảng 1) Lịch sử Hàn Quốc Niên đại Lịch sử Việt Nam Thành lập nhà nƣớc Joseon cổ(고조선) Năm 2333 TCN Thế kỉ VII TCN Nhà nƣớc Văn Lang Năm 208~179 TCN Nƣớc Âu Lạc Vệ Mãn chấp quyền Năm 194 TCN Năm 179 TCN Thành lập nhà nƣớc Nam Việt 1 Theo truyền thuyết, cha của Lạc Long Quân, ông tổ của dân tộc Việt Nam chính là Kinh Dƣơng Vƣơng. Kinh Dƣơng Vƣơng là con của Đế Minh và Đế Minh là cháu đời thứ ba của Thần Nông, một trong các vị Tam Hoàng Ngũ Đế của Trung Quốc 2 Miền Bắc và miền Nam đối đầu trực tiếp với nhau trong cuộc chiến Triều Tiên năm 1950 và vẫn duy trì tình trạng chiến tranh đến ngày nay. 3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 223 Năm 111 TCN Hán Vũ đế chinh phục Nam Việt Joseon cổ (고조선) diệt vong Năm 108 TCN Vƣơng triều Joseon (조선) thành lập Năm 1392 Năm 1400~1407 Vƣơng triều Hồ Năm 1407~1427 Thời kì đô hộ của nhà Minh Năm 1428 Bắt đầu thời Lê Sơ (1428~1789) Năm 1460~1497 Thời kì trị vì của vua Lê Thánh Tông Năm 1527~1592 Chính quyền nhà Mạc Nhật Bản xâm lƣợc bán đảo Hàn Năm 1592 Vua Lê quay về Thăng Long Năm 1677 Nhà Mạc ở Cao Bằng sụp đổ Năm 1802~1945 Vƣơng triều nhà Nguyễn, lấy quốc hiệu là Việt Nam (1804) Năm 1820~1840 Thời kì trị vì của vua Minh Mạng Năm 1858~1884 Quân Pháp xâm lƣợc Đế quốc Nhật chiếm đoạt quốc quyền (dùng lại tên Joseon) Năm 1910 Độc lập, miền Bắc lấy tên Joseon Năm 1945 Thành lập nƣớc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Miền Bắc: Ủy ban Nhân dân Lâm thời Triều Tiên Năm 1946 Miền Bắc: Ủy ban Nhân dân Triều Tiên Năm 1947 Miền Bắc: Nƣớc Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên Năm 1948 Nhƣ vậy,”Joseon”là quốc hiệu cổ nhất và đƣợc dùng nhiều lần với tổng thời gian lâu dài nhất trong lịch sƣ̉ bán đảo Hàn. Tuy vậy,”Joseon”là một từ cổ thuần Hàn mà cho đến nay ngƣời ta vẫn chƣa xác định đƣợc ý nghĩa rõ ràng của nó. Theo GS-TSKH Trần Ngọc Thêm, căn cứ vào những quy luật biến đổi ngữ âm, các nhà ngôn ngƣ̃ học khôi ph ục cách phát âm gần đúng của từ này vào thời xƣa là /*trjaw-senx/. Ngƣời Hoa Hạ khi tiếp xúc với ngƣời Hàn đã ghi l ại tên này. Nhƣng chữ Hán là một thứ chữ tƣợng hình, mỗi âm tiết đƣợc ghi bằng một chữ, nên không thể nào phiên âm tên nƣớc ngoài theo cách ghép chữ cái đƣợc . Bởi vậy, họ phải tìm những 3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 224 chữ có cách phát âm gần giống để biểu thị từng âm tiết một. Theo cách ấy , tên nƣớc”Joseon”đã đƣợc ngƣời Hoa Hạ ghi lại, mà âm Hán -Việt là”Triều Tiên”. Chữ”Triều”ngoài nghĩa ”thời trị vì của một vị vua”(vƣơng triều ), còn có nghĩa ”buổi sáng”(triều dƣơng). Chữ”Tiên”có nghĩa là”mới, tƣơi, sống, sạch, đẹp”. Gộp lại, có thể hiểu”Triều Tiên”là”triều đại mới”, hoặc xƣ́ sở có ”buổi sáng mát mẻ”. Cách dịch ra tiếng phƣơng Tây thành”Land of Morning Calm”(Mảnh đất Ban mai Yên tĩnh) có lẽ xuất phát từ một nhà truyền giáo ngƣời Pháp, cách giải nghĩa này chỉ có thể xem nhƣ một hình tƣợng văn chƣơng giàu chất trữ tình, chứ không thể coi là một cách giải nghĩa khoa học nghiêm chỉnh nhƣ rất nhiều sách vở, luận văn, luận án lâu nay đã viện dẫn3. 2.2 Quốc hiệu 고려 (Cao Ly) (năm 37 TCN) Khái quát thời kì Tam quốc (Thế kỷ thứ I TCN ~ năm 668 sau CN) Vào thời nhà Hán, Cổ Joseon bị xâm lƣợc và sau một thời gian dài chống xâm lƣợc, đã bị thất thủ hoàn toàn vào năm 108 TCN. Nhà Hán chia miền Bắc Bán đảo Hàn ra làm 4 quận. Giống nhƣ Hàn Quốc, Việt Nam bị nhà Hán xâm lƣợc vào năm 111 TCN, trƣớc Hàn Quốc 3 năm, rốt cuộc, nƣớc Nam Việt (tên bấy giờ của Việt Nam) bị chinh phục và bị ngƣời Hán chia thành 3 quận (Giao chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam).Qua các cuộc đấu tranh, 4 quận mà nhà Hán lập ra bị xoá bỏ, 3 quốc gia tự trị đƣợc thành lập: Goguryo, Baekje và Silla. Bán đảo Hàn chuyển sang thời kỳ Tam Quốc. Thời kỳ Tam Quốc đƣợc hình thành từ khoảng đầu sau Công nguyên đến khoảng giữa thế kỷ thứ VII. Goguryo (고구려) (Năm 37 trƣớc CN ~ năm 668 sau CN) Là vƣơng quốc của bộ tộc Buyeo (부여) do „Jumong‟(주몽, Đông Minh Thánh Vƣơng) xây dựng trên khu vực Nam Mãn Châu, Goguryo đã thống trị toàn bộ khu vực Mãn Châu và một phần phía Bắc của bán đảo Hàn Quốc. Trong thời kỳ Tam Quốc, triều đại Goguryo có lãnh thổ lớn nhất và lực lƣợng quân sự mạnh nhất. Baekjae (백제) (Năm 18 trƣớc CN ~ năm 660 sau CN) Theo truyền thuyết, Onjo (온조) và Biryu (비류), hai con trai của vua Đông Minh Thánh Vƣơng nƣớc Goguryo bị vua cha đuổi. Họ di chuyển xuống phía Nam và lập nên vƣơng quốc Baekjae. Silla (신라) (Năm 57 trƣớc CN ~ Năm 935 sau CN, bao gồm thời đại Silla thống nhất) Cả Goguryo và Baekjae đều là các đất nƣớc xuất phát từ Buyeo, trong khi Silla là dựa theo truyền thuyết tổ tiên của Silla là Bakhyukkeose (박혁거세) từ trong trứng sinh ra. Nói cách khác, Silla đƣợc hình thành nhờ sự kết hợp giữa những ngƣời thuộc nền văn minh tiên tiến hơn ở bên ngoài và ngƣời dân bản địa.Nếu tính cả Silla thống nhất thì vƣơng quốc 3 Trích Quốc hiệu Korea qua các thời đại của GS-TSKH Trần Ngọc Thêm 3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 225 này tồn tại đƣợc 992 năm, qua 56 đời vua và đƣợc gọi là”Vƣơng quốc ngàn năm”. Silla đã liên kết với nhà Đƣờng và lần lƣợt đánh bại quân Baekjae và Goguryo để thống nhất lãnh thổ.Sau khi thống nhất 3 nƣớc, Silla đã dẹp bỏ đƣợc sự can thiệp của nhà Đƣờng và chiếm lĩnh hầu nhƣ toàn bộ bán đảo Hàn, chỉ ngoại trừ vƣơng quốc Balhae do các du dân của Goguryo lập nên ở phía Bắc4. Tóm tắt và so sánh với mốc lịch sử Việt Nam (Bảng 2) Lịch sử Hàn Quốc Niên đại Lịch sử Việt Nam Thành lập nhà nƣớc Silla (신라) Năm 57 TCN Thành lập nhà nƣớc Goguryeo(고구려) Năm 37 TCN Thành lập nhà nƣớc Baekje (백제) Năm 18 TCN Năm 541~547 Nhà nƣớc Vạn Xuân (Lí Bí) Baekje diệt vong Năm 660 Goguryeo diệt vong Năm 668 Silla thống nhất Tam quốc Năm 676 Thành lập nƣớc Hu-Baekje (후백제) Năm 900 Thành lập nƣớc Hu-Goguryeo (후고구려) Năm 901 Thành lập nƣớc Goryeo (고려) Năm 918 Balhae (발해) diệt vong Năm 926 Silla diệt vong Năm 935 Hu-Baekje diệt vong, Goryeo thống nhất Hậu Tam quốc Năm 936 Goguryeo thuộc vùng đất Yemaek (예맥, Uế Mạch), nằm trong khoảng từ giữa sông Amnok (압록, Áp Lục) đến lƣu vực sông Tungchia (Đồng Giai). Tên”Goguryeo”là một từ cổ thuần Hàn, có ý kiến cho rằng nó có nghĩa là”thành (trên) núi”, hay”kinh đô”. Ngƣời Hán đã phiên âm tên này thành”Cao Câu Ly”,”Cao Cú Ly”,”Cao Cú Lệ”. Đến năm 918, khi Thái Tổ Wangkeon (왕건, Vƣơng Kiến) tái thống nhất đất nƣớc và lên làm vua của vƣơng qu ốc Hậu Goguryeo , ông đã cho rút gọn tên nƣớc „Goguryeo‟ thành Goryeo (고려). Tóm tắt và so sánh với mốc lịch sử Việt Nam (Bảng 3) 4 Nguồn 한국의역사 – 삼국시대 3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 226 Lịch sử Hàn Quốc Niên đại Lịch sử Việt Nam Thành lập vƣơng triều Goryeo (고려) Năm 918 Năm 939~944 Vƣơng triều họ Ngô Năm 968~980 Nƣớc Đại Cồ Việt của họ Đinh Năm 976 Vƣơng triều Tiền Lê của Lê Hoàn Năm 1009~1225 Vƣơng triều nhà Lý Năm 1226 Vƣơng triều Trần thiết lập Goryeo diệt vong, Joseon kiến quốc Năm 1392 Tuy tên gọi”Joseon”đƣợc dùng với thời gian dài nhất trong lịch sƣ̉ Hàn Qu ốc, nhƣng“Goryeo”lại là tên đại diện cho bán đảo Hàn ở phƣơng Tây. Cuối thế kỉ XIV, khi vƣơng triều Goryeo bị diệt vong, tên Joseon đƣợc sử dụng là quốc hiệu chính thức trên bán đảo Hàn , thì tên gọi Goryeo vẫn đƣợc biết đến và đƣợc sử dụng rộng rãi ở phƣơng Tây dƣới cách viết là”Corai”hay”Corea”. Tên gọi”Goryeo”dần trở nên phổ biến cho đến thế kỉ XVII, khoảng đầu năm 1738 cách viết”Korea”xuất hiện và sau đó đã đƣợc chấp nhận rộng rãi vào thế kỉ XIX. Trong khi đó, cách viết”Corea”vẫn còn tiếp tục đƣợc dùng đến tận năm 1940. Riêng ngƣời Pháp ngày nay vẫn giƣ̃ tên này ở dạng”Corée”. Ở Trung Hoa, Goryeo đƣợc phiên âm dƣới dạng Gaoli (âm Hán-Việt là „Cao Ly‟) và ở Nhật Bản dƣới dạng”Korai”. Cũng giống nhƣ”Triều Tiên”trở thành”Mảnh đất ban mai yên tĩnh”, một số ngƣời phƣơng Tây đã căn cứ vào ý nghĩa của hai chữ Cao Ly trong tiếng Hán mà giải nghĩa thành”Cao và Sáng” , vì chữ”ly”với tƣ cách là tên m ột quẻ trong bát quái hậu thiên thì có nghĩa là”phƣơng Nam”và”ánh sáng”. Cách giải nghĩa này cũng chỉ có thể dùng nhƣ một hình tƣợng văn chƣơng chứ không thể xem là một cách giải nghĩa khoa học nghiêm chỉnh đƣợc5. Tuy nhiên cách giải thích”Cao và Sáng”lại mô tả rất đạt những dãy núi nhấp nhô và những dòng suối sáng trắng vốn là đặc trƣng của lãnh thổ Đại Hàn [Trịnh Huy Hóa 2002:12] Đôi chút về quan hệ giữa Hàn Quốc và Việt Nam: Quan hệ Lịch sử giữa Hàn Quốc và Việt Nam bắt đầu từ khoảng thế kỷ thứ XIII, trong đó ấn tƣợng nhất là sự hiện Hoàng tử Lý Long Tƣờng, con thứ sáu của vua Lý Anh Tông (1138-1175)vƣợt biển đến Hàn Quốc sinh sống. Lý Long Tƣờng đƣợc coi là anh hùng của nƣớc Cao Ly trong cuộc chiến chống quân Nguyên Mông vào năm 1253, ông đƣợc vua Cao Ly phong làm Hoa Sơn Quân, ban 30 dặm đất, lập biển ghi công trạng, cho làm thái ấp để phụng thờ tổ tiên và con cháu đời đời đƣợc nhập tịch ở Hoa Sơn6. 5 Trích Quốc hiệu Korea qua các thời đại của GS-TSKH Trần Ngọc Thêm 6 Nguồn Quan hệ Việt-Triều 3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 227 Hiện nay, so với Joseon tên Goryeo hay 백제,신라 không đƣợc sử dụng phổ biến nhiều. Cũng nhƣ ở Việt Nam, tên các quốc hiệu cũ thƣờng đƣợc đặt tên cho các trƣờng đại học,bệnh viện... nhƣ 고려대학교, 신라대학교, 백제 병원... 2.3 Quốc hiệu 대한민국 (Đại Hàn Dân Quốc) Ý nghĩa của quốc hiệu Đại Hàn Dân Quốc là gì và nó có mối liên hệ nhƣ thế nào với lịch sử dân tộc Hàn? Quốc hiệu này đƣợc sử dụng chính thức bắt đầu từ phong trào yêu nƣớc giải phóng dân tộc mùng 1 tháng 3 năm 1919 do 33 chí sĩ yêu nƣớc khởi xƣớng. Tuy nhiên, ngọn nguồn của tên gọi Đại Hàn Dân Quốc lại có từ trƣớc đó rất lâu khi vua Cao Tông (고종 1863~1919) - vị vua đời thứ 26 của triều đại Chosun đã đổi quốc hiệu từ Chosun sang thành Đại Hàn Đế Quốc để khẳng định tính tự chủ và tính độc lập của đất nƣớc mình. Sau khi Chosun đổi tiên thành Đại Hàn Đế Quốc (1897) thì ông cũng trở thành vị hoàng đế đầu tiên của Đại Hàn Đế Quốc. Chữ Đại Hàn (대한) có nguồn gốc từ chữ”Tam hàn”(삼한), tức là tên của ba vƣơng quốc tồn tại trên bán đảo Hàn vào thế kỷ 4 (TCN) với các tên gọi lần lƣợt là Mã Hàn (마한), Biền Hàn (번한), Chân Hàn (진한). Hai tiếng”Đại Hàn”vừa khẳng định tầm vóc của dân tộc Hàn trên thế giới, vừa chứa đựng lòng tự cƣờng dân tộc vì vậy nó rất thích hợp để hiệu triệu lòng yêu nƣớc và tinh thần dân tộc của ngƣời Hàn khi mà bán đảo Hàn rơi vào tay thực dân Nhật (1910) và Triều Tiên hoàn toàn mất chủ quyền. Ngày mùng 1 tháng 3 năm 1919, phong trào khởi nghĩa dân tộc đầu tiên của Hàn quốc nổ ra và các chí sĩ yêu nƣớc đã hô vang khẩu hiệu”Đại Hàn Dân Quốc”(대한민국) để kêu gọi cả dân tộc vùng dậy đấu tranh chống ách đô hộ của Nhật. Đến tháng 4 năm 1919, chính phủ lƣu vong thành lập ở Thƣợng Hải tháng 4-1919 đã lấy tên là”Daehan Minguk Imsi Cheongbu”(대한민국임시정부, Đại Hàn Dân quốc Lâm thời Chính phủ) và đã tìm kiếm đƣợc sự ủng hộ của thế giới và các quốc gia phƣơng Tây, trong đó có Mỹ. Năm 1945, họ trở về tham gia lãnh đạo phía Nam. Và để kế tục truyền thống của mình, năm 1948 các nhà lãnh đạo phía Nam đã lấy tên nƣớc là”Daehan Minguk”(대한민국, Đại Hàn Dân quốc), gọi tắt là”Hanguk”(한국, Hàn Quốc), còn gọi là Nam Hàn, Nam Triều Tiên, Đại Hàn. Tóm tắt và so sánh với mốc lịch sử Việt Nam (Bảng 4) Lịch sử Hàn Quốc Niên đại Lịch sử Việt Nam Đại Hàn Đế Quốc 대한제국 ra đời Năm 1897 Chủ quyền đất nƣớc rơi vào tay Đế quốc Nhật Năm 1910 Thành lập chính phủ lâm thời Đại Hàn dân quốc (대한민국임시정부) Năm 1919 Độc lập Năm 1945 Thành lập nƣớc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Miền Nam: Thành lập nƣớc Đại Hàn Dân Quốc 대한민국 Năm 1948 3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 228 Nhiều ngƣời lý giải chữ”Hàn”có nghĩa là là”lạnh”- chỉ Hàn Quốc là dân tộc nằm ở vùng xứ lạnh, nhƣng đây là cách hiểu hoàn toàn sai. Chữ”Hàn”đƣợc ghi trong sử sách Trung Quốc nhƣng nó không có liên quan và không chịu ảnh hƣởng của tiếng Hán mà bản thân nó là tiếng Hàn gốc. Khi đó do Hàn Quốc chỉ có ngôn ngữ mà chƣa có chữ viết, vì vậy không có cách nào dùng chữ viết để ghi lại tên những quốc gia này, cho nên đã phải dùng cách thông dụng thời đó là lấy chữ Hán ghi lại ngữ âm Hàn Quốc, mƣợn chữ”Hàn”trong chữ Hàn Quốc của lịch sử Trung Quốc7. 3. Tên gọi 동이 (Đông Di) Là tên gọi phổ biến nhất trong các”biệt hiệu”do các dân tộc khác đặt ra để gọi bán đảo Triều Tiên. Dongyi (Đông Di) là tên gọi do ngƣời Hán đặt ra, tiếng Hàn là 동이 (Dongi). Theo giáo sƣ Kim Ki-su (김기수) thì Dongyi (Đông Di) với Donghu (Đông Hầu) đều là những biến thể của cùng một tên gọi và đều xuất phát từ tiếng Trung Hoa. Tên gọi này ban đầu không có ý khinh miệt, chỉ có từ thời Tần-Hán về sau, khi Hoa Hạ đã trở nên lớn mạnh cả về diện tích, dân số và văn hoá , nhờ tích hợp đƣợc diện tích, dân số và văn hoá của các dân tộc phía Đông và phía Nam , họ mới bắt đầu tỏ ra khinh miệt”tứ di”, và các tên nhƣ”Đông Di”(để gọi xứ của ngƣời Hàn),”Nam Man”(để gọi xứ của ngƣời Việt) trở nên có nghĩa miệt thị8. Bảng tóm tắt các tên gọi phổ biến (Bảng 5) Stt Tên Thời kỳ Chủ thể Nguồn gốc Biến thể âm và nghĩa 1. 조선/Joseon TCN Ngƣời Hàn Ko-Joseon (고조선) 2. 조선/Joseon Triều Lý Ngƣời Hàn Joseon cổ Triều Tiên, „Land of Morning Calm‟ 3. 고려/Goryeo Tk. X~XIII Ngƣời Hàn 고구려/ Goguryeo Cao Ly, Korea, Corée, „Cao và Sáng‟ 4. 한국/Hàn Quốc Tƣ̀ 1897 và 1948 Ngƣời Hàn Daehan Jeguk vàDaehan Minguk 5. 동이/Dongi Tƣ̀ trCN Ngƣời Hán Đông Di Donghu (Đông hầu), Tunghou, Tungus 4. Các tên gọi không phổ biến Ngoài các tên gọi phổ biến,còn tồn tại rất nhiều tên gọi không phổ biến, do ngƣời Hàn hoặc ngƣời nƣớc ngoài đặt để gọi tên bán đảo này: Tên gọi”Hwanguk”(환국, 환단고기) đƣợc cho là xuất hiện trƣớc quốc hiệu Joseon (Joseon cổ, 2333 TCN) gần 5000 năm, là vào khoảng năm 7199 TCN. 7 Trích Quốc hiệu Đại Hàn Dân Quốc 8 Trích Quốc hiệu Korea qua các thời đại của GS-TSKH Trần Ngọc Thêm 3/2014 HỘI THẢO KHOA HỌC SINH VIÊN-KHOA TIẾNG HÀN QUỐC 229 Từ”Hwan”trong”Hwanguk”với từ”Han”trong”Hanguk”hiện tại có nghĩa giống nhau. Và nếu tra từ”Hwan”trong từ điển thì sẽ nhận đƣợc kết quả là”한의 옛말”nghĩa là từ cổ của từ”Han”. Trƣớc quốc hiệu Joseon cũng từng tồn tại tên gọi”Baedalguk”(배달국), tên gọi này tồn tại vào khoảng năm 3898 TCN, tức là tồn tại trƣớc quốc hiệu Joseon khoảng 1565 năm. Theo cuốn Sơn Hải kinh9,“Quân tử chi quốc”(군자지국) là một tên gọi khác có lẽ cũng xuất phát từ ngƣời Hán, nghĩa là”đất nƣớc của những ngƣời quân tử”. Cũng trong Sơn Hải kinh, bán đảo Hàn còn đƣ ợc gọi là Thanh Khâu (청구) nghĩa là”Gò xanh”. Ngoài ra trong cuốn Sơn Hải Kinh cũng có ghi chép về một loại hoa rất gắn bó và linh thiêng đối với ngƣời Hàn Quốc, đó là Mugunghwa (무궁화). Loại hoa này đƣợc coi là một biểu tƣợng của tinh thần dân tộc Hàn. Theo tiếng Hán, hoa Mugung đƣợc dịch là hoa dâm bụt. Cuốn sách có ghi rằng”Ở nƣớc quân tử có quân hoa thảo, sáng nở tối tàn”.”Nƣớc quân tử”ở đây là chỉ Hàn Quốc, còn”quân hoa thảo”là chỉ hoa Mugung. Đây là loài hoa có sƣ́c sống bền bỉ , mãnh liệt, nó nở một cách thầm lặng ở khắp nơi trên đất Hàn, suốt từ đầu hè đến cuối thu. Chính bởi sự vĩnh cửu,dẻo dai mà giản dị, biểu tƣợng cho tính cách của ngƣời Hàn Quốc, nên hoa Mugung đƣợc chọn làm quốc hoa. Vƣơng quốc Silla đã từng tự xƣng là Mugunghwa-guk (무궁화국) nghĩa là”Đất nƣớc hoa vĩnh cửu”. Đầu thế kỉ XX xuất hiện tên gọi Geunyeok (근역), trong đó”geun”là”hoa vĩnh cửu”,”yeok”là”khu vƣ̣c” . Nhƣ vậy”Geunyeok”là”Vƣờn hoa Vĩnh cửu”hay có thể hiểu là”Đất nƣớc hoa Vĩnh Cửu”. Việt Nam và Hàn Qu ốc có mối quan hệ đặc biệt và ảnh hƣởng ít nhiều từ Trung Hoa, do vị trí ở phía nam của Trung H