Các vấn đề chung về kinh tế học

C1. CÁC VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KINH TẾ HỌCKINH TẾ HỌC LÀ GÌ?Kinh tế học xuất hiện do nhu cầu dự báo, giải thích, và hướng dẫn các hoạt động kinh tế của con người.Kinh tế học là môn khoa học (xã hội) nghiên cứu cách thức con người sử dụng nguồn tài nguyên có hạn để thỏa mãn nhu cầu vô hạn của mình.Một nhà kinh tế còn cho rằng kinh tế học là môn học dành cho những người có tư tưởng kinh bang tế thế (TBKTSG). 1Hai khía cạnh quan trọng của kinh tế học:Nguồn tài nguyên được dùng để sản xuất ra của cải vật chất thì có giới hạn.Tài nguyên gồm: tiền của, thời gian, tài nguyên thiên nhiên, nhân lực, khoa học kỹ thuật, .v.vTài nguyên hữu hạn nên nếu bị khai quá mức sẽ dẫn đến cạn kiệt (khan hiếm).Nguồn tài nguyên được sử dụng như thế nào để phục vụ tốt nhất nhu cầu của xã hội.2Kinh tế học vi mô và vĩ môKinh tế học vi mô : Phạm vi cá thể riêng lẻ (cá nhân người tiêu dùng, doanh nghiệp, v.v.)Kinh tế học vĩ mô : Phạm vi tổng thể (nền kinh tế của một quốc gia hay một vùng hay một địa phương).Hai ngành học này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, trong đó kinh tế học vi mô là nền tảng.3Nguồn tài nguyên (tự nhiên và con người) là khan hiếm của nên phải sử dụng chúng hợp lý nhất. Lý thuyết tăng trưởng kinh tế và vai trò của giáo dục. Kinh nghiệm : Mỹ : Thu hút nhân tài. Nhật, Hàn Quốc, v.v. : Sử dụng nguồn tài nguyên tự nhiên. Trung Quốc : Mua tài nguyên của thế giới – “Mua cả Châu Phi.”4Ba vấn đề cơ bản của kinh tế học (i) Sản xuất ra cái gì và sản xuất bao nhiêu?; (ii) Sản xuất như thế nào?; và (iii) Sản xuất (Phân phối) cho ai?5MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CỦA CÁC MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU KINH TẾ 1. GIẢ THIẾT VỀ CÁC YẾU TỐ KHÁC KHÔNG ĐỔI (ceteris paribus) Một biến số kinh tế (y) chịu ảnh hưởng bởi nhiều biến số khác (xi). Do vậy, để khảo sát ảnh hưởng của một biến số xi lên y ta giả thiết các yếu tố khác xj (j  i) không đổi. y = f(xi,xj)62. GIẢ THIẾT VỀ TỐI ƯU HÓACác doanh nghiệp muốn tối đa hóa lợi nhuận hay tối thiểu hóa chi phí; Người tiêu dùng muốn tối đa hóa hữu dụng; Chính phủ muốn tối đa hóa phúc lợi xã hội, v.v. 7GIẢ THIẾT VỀ TỐI ƯU HÓA Đây là xuất phát điểm quan trọng của các mô hình nghiên cứu kinh tế do:Đưa ra các mô hình nghiên cứu kinh tế chính xác và có thể giải thích được. Dựa trên hành vi phổ biến của các cá nhân, tổ chức trong xã hội. 8Đường giới hạn khả năng sản xuất1. KHÁI NIỆMĐường giới hạn khả năng sản xuất cho biết các kết hợp khác nhau của hai (hay nhiều loại hàng hóa) có thể được sản xuất từ một số lượng nhất định của nguồn tài nguyên (khan hiếm). Đường giới hạn khả năng sản xuất minh họa cho sự khan hiếm của nguồn tài nguyên. 9Bảng 1.1. Khả năng sản xuất của một nền kinh tế giả thiết10ĐƯỜNG GIỚI HẠN KHẢ NĂNG SẢN XUẤTGiá trị các loại hàng hóa khác (Y)Lương thực (X)A••B•A’•A’’XAXBYA’’YAYBOKhông đạt đến do thiếu tài nguyênChưa sử dụng hết nguồn tài nguyênĐường giới hạn khả năng sản xuất (PPF )PPF : Production Possibility Frontier11Đường giới hạn khả năng sản xuấtSố công nhân phân định cho mỗi ngành càng nhiều càng tạo ra nhiều sản phẩm, nhưng năng suất của mỗi công nhân về sau càng giảm. Hiện tượng này được gọi là quy luật năng suất biên giảm dần.Nếu ta di chuyển dọc theo đường giới hạn khả năng sản xuất, chẳng hạn từ điểm A đến điểm B, ta sẽ thấy việc sản xuất thêm hàng hóa khác sẽ làm cho số lương thực giảm đi. 12CHI PHÍ CƠ HỘIGiá trị các loại hàng hóa khác (Y)Lương thực (X)A••B•C•O•+1-0,5 •-0,7+1-1+11234567DEFChi phí cơ hội tại E = - độ dốc của đường GHKNSX tại E•••13Công thức : Chi phí cơ hội = Lưu ý : Chi phí cơ hội tăng dần. Tại sao ? Thí dụ : Sản xuất lúa ở ĐBSCL Phân bón ; Thuốc sâu, thuốc cỏ ; Sức khỏe : chi phí y tế ; Ô nhiễm ; Nguồn tài nguyên xuống cấp ; v.v.14SỰ DỊCH CHUYỂN CỦA ĐƯỜNG GHKNSXGiá trị các loại hàng hóa khác (Y)Lương thực (X)A•XAXA’’YAO••A’A’YA’•A’+ Sự dịch chuyển ra ngoài của ĐGHKNSX có nguyên nhân :Nguồn tài nguyên được sử dụng hiệu quả hơn hayNguồn tài nguyên dồi dào hơn.Tiến bộ công nghệ+ Kết quả của sự dịch chuyển này là hàng hóa phong phú hơn và con người được thỏa mãn cao hơn.+ Nếu nguồn tài nguyên bị lãng phí hay được sử dụng không hợp lý thì ĐGHKNSX di chuyển vào trong.+ Chỉ số ICOR của VN.15