Chuẩn kiến thức, kĩ năng và việc xây dựng bộ công cụ đánh giá kết quả học tập môn Kĩ thuật, thủ công

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE IER., 2011, Vol. 56, pp. 122-126 CHUẨN KIẾN THỨC, KĨ NĂNG VÀ VIỆC XÂY DỰNG BỘ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN KĨ THUẬT, THỦ CÔNG Hà Văn Khải Viện Nghiên cứu Sư phạm - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội E-mail: hakhai031952@yahoo.com Tóm tắt. Chuẩn kiến thức, kỹ năng là các yêu cầu cơ bản, tối thiểu về kiến thức, kỹ năng của môn học mà học sinh cần phải và có thể đạt được. Để thực hiện đánh giá hiệu quả, khi đánh giá rất cần thiết phải dựa vào chuẩn kiến thức, kỹ năng và xây dựng được bộ công cụ. Bộ công cụ đánh giá được hiểu là các phương pháp, phương tiện và kỹ thuật được sử dụng trong suốt quá trình dạy - học nhằm đạt mục đích đánh giá. Bộ công cụ đánh giá kết quả học tập môn thủ công - kỹ thuật rất đa dạng, nhưng cái đích cuối cùng là GV thu thập các chứng cứ cho các nhận xét và đưa ra được nhận xét, đánh giá kết quả học tập của HS một cách khách quan, công bằng. 1. Mở đầu Đánh giá kết quả học tập (ĐGKQHT) của học sinh (HS) là một thành tố quan trọng của quá trình dạy học (DH), một thành tố có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả của quá trình này. Mục đích của ĐGKQHT là làm sáng tỏ mức độ đạt được và chưa đạt được của HS về kiến thức, kĩ năng và thái độ so với mục tiêu DH đã được xác định. Trên cơ sở ĐGKQHT, giáo viên (GV) có thể tìm ra nguyên nhân của những sai sót trong quá trình DH để từ đó tìm ra biện pháp điều chỉnh quá trình học tập của HS, đồng thời bổ sung, tự hoàn thiện hoạt động DH của mình. Đối với HS, việc công khai hóa kết quả học tập giúp HS nhận ra những thành tích và thiếu sót của mình để rút ra bài học cho bản thân. Vì vậy, ĐGKQHT chiếm vị trí đặc biệt trong các thành tố có ảnh hưởng đến việc nâng cao hiệu quả và chất lượng DH. 2. Nội dung nghiên cứu Theo thông tư 32/2009/TT/BGD & ĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ban hành ngày 27 tháng 10 năm 2009, môn Thủ công, Kĩ thuật ở Tiểu học được đánh giá bằng hình thức nhận xét và đánh giá theo Chuẩn kiến thức và kĩ năng. “Chuẩn kiến thức, kĩ năng là các yêu cầu cơ bản, tối thiểu về kiến thức, kĩ năng của môn học, hoạt động giáo dục mà học sinh cần phải và có thể đạt được. 122 Chuẩn kiến thức, kĩ năng và việc xây dựng bộ công cụ đánh giá kết quả học tập... Chuẩn kiến thức, kĩ năng được cụ thể hoá ở các chủ đề của môn học theo từng lớp, ở các lĩnh vực học tập cho từng lớp và cho cả cấp học. Yêu cầu về thái độ được xác định cho từng lớp và cho cả cấp học. Chuẩn kiến thức, kĩ năng là cơ sở để biên soạn sách giáo khoa, quản lí dạy học, đánh giá kết quả giáo dục ở môn học, hoạt động giáo dục nhằm bảo đảm tính thống nhất, tính khả thi của chương trình lịch sử ở Tiểu học; bảo đảm chất lượng và hiệu quả của quá trình giáo dục” [1]. Chuẩn kiến thức kĩ năng môn Thủ công, Kĩ thuật được quy định cụ thể trong chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học (ban hành kèm theo Quyết định số 16/ 2006/ QĐ- BGDĐT ngày 05 tháng 5 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo). Để tiến hành ĐGKQHT của HS theo Chuẩn kiến thức và kĩ năng, cần thiết phải xây dựng công cụ đánh giá. Công cụ đánh giá được hiểu là các phương pháp, phương tiện và kĩ thuật được sử dụng trong suốt quá trình nhằm đạt được mục đích đánh giá [2]. Tính năng cơ bản của các công cụ đánh giá là thu thập thông tin để cung cấp cho GV và HS trong quá trình đánh giá và tự đánh giá. Với cách hiểu như trên, để việc ĐGKQHT môn Thủ công, Kĩ thuật đáp ứng được yêu cầu đổi mới đánh giá và thực hiện theo chuẩn kiến thức, kĩ năng, cần thiết phải xây dựng được bộ công cụ đánh giá với nhiều loại công cụ đánh giá khác nhau như: - Công cụ đánh giá kĩ năng thực hành của HS. - Công cụ đánh giá mức độ hiểu bài và trình độ nhận thức của HS. - Công cụ đánh giá thái độ, tinh thần hợp tác và nhu cầu học tập của HS. - Công cụ theo dõi sự tiến bộ của HS. - Công cụ đánh giá tính tích cực, khả năng sáng tạo, năng khiếu của HS. . . Cái đích cuối cùng phải đạt được khi sử dụng các công cụ đánh giá trong các giờ học Thủ công, Kĩ thuật là GV thu thập được các chứng cứ cho các nhận xét và đưa ra được nhận xét, đánh giá kết quả học tập của HS một cách khách quan, công bằng. * Xây dựng công cụ đánh giá kĩ năng thực hành của HS. Trong dạy học Thủ công, Kĩ thuật, trọng tâm của đánh giá là đánh giá kĩ năng thực hành của HS. Phương pháp chủ yếu khi đánh giá kĩ năng thực hành là quan sát. Qua quan sát, GV có thể biết được mức độ lĩnh hội và khả năng vận dụng các hiểu biết về quy trình, cách thực hiện các động tác, thao tác vào thực hành của HS; biết được mức độ hoàn thành công việc thực hành và biết được mức độ tự lực, độc lập, sáng tạo trong công việc của HS. Khi sử dụng phương pháp quan sát, GV có thể tiến hành đánh giá kết quả thực hành theo các tiêu chí: 1. Chuẩn bị vật liệu, dụng cụ thực hành đầy đủ và đúng yêu cầu. 2. Thực hiện đúng quy trình và đúng thao tác kĩ thuật. 3. Thực hành đạt kết quả, thể hiện ở sản phẩm thực hành hoặc kết quả công 123 Hà Văn Khải việc. Khi đánh giá tiêu chí này, GV cần dựa vào Hướng dẫn thực hiện chuẩn môn Thủ công, Kĩ thuật của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành năm 2009 để đưa ra yêu cầu về sản phẩm. 4. Đảm bảo thời gian quy định. 5. Thái độ thực hành, được thể hiện qua việc thực hiện nghiêm túc yêu cầu thực hành; có ý thức tiết kiệm vật liệu thực hành; giữ gìn vệ sinh, an toàn lao động. Dựa vào các tiêu chí đánh giá và yêu cầu đổi mới đánh giá, GV xây dựng phiếu đánh giá. Sau đây là một số mẫu phiếu đánh giá. Phiếu Quan sát và Đánh giá Chủ đề (hoặc tên bài) ............ Người quan sát ............ STT Các yêu cầu cần đánh giá Cách thực hiện của người được đánh giá Kết luận của người đánh giá Đạt Chưa đạt Ghi rõ các yêu cầu cần được đánh giá của bài học hoặc chủ đề Ghi rõ cách thực hiện của người được đánh giá đối với từng yêu cầu Phiếu đánh giá thực hành Bài. . . .................................................................................................. Họ và tên học sinh:.........................................Lớp:............................ Tiêu chí đánh giá Tự đánh giá của HS Đánh giá của GV Tốt Đạt Chưađạt Tốt Đạt Chưa đạt 1. Chuẩn bị dụng cụ, vật liệu 2. Thực hiện quy trình và thao tác kĩ thuật 3. Sản phẩm thực hành 4. Thời gian thực hành 5. Thái độ Kết quả chung 124 Chuẩn kiến thức, kĩ năng và việc xây dựng bộ công cụ đánh giá kết quả học tập... *Công cụ đánh giá mức độ hiểu bài và trình độ nhận thức của HS . Để đánh giá mức độ hiểu bài và trình độ nhận thức của HS, thường sử dụng một số phương pháp đánh giá như phương pháp kiểm tra vấn đáp, phương pháp kiểm tra viết. Phương pháp kiểm tra vấn đáp là phương pháp thu thập thông tin bằng việc tương tác hỏi - đáp giữa thầy và trò, trong đó GV là người đặt câu hỏi, HS độc lập trả lời nhằm thu thập thông tin từ HS. Phương pháp kiểm tra viết là phương pháp thu thập thông tin bằng việc GV ra đề kiểm tra và tổ chức cho HS làm bài kiểm tra. HS suy nghĩ, vận dụng hiểu biết của mình để làm bài kiểm tra. Qua bài làm của HS, GV đánh giá được mức độ hoàn thành mục tiêu về kiến thức, mức độ hiểu bài và năng lực nhận thức của HS. Phương pháp kiểm tra viết bao gồm phương pháp trắc nghiệm tự luận và phương pháp trắc nghiệm khách quan (Test). Đối với môn Thủ công, Kĩ thuật, phương pháp này thường được áp dụng khi đánh giá kết quả học tập các bài lí thuyết kĩ thuật ở lớp 4, lớp 5, trong đó chủ yếu là phương pháp trắc nghiệm khách quan. Để thực hiện phương pháp trắc nghiệm khách quan, cần xây dựng, thiết kế bộ công cụ đánh giá với các loại câu hỏi trắc nghiệm sau: - Trắc nghiệm đúng - sai; - Trắc nghiệm điền khuyết; - Trắc nghiệm đối chiếu cặp đôi; - Trắc nghiệm nhiều lựa chọn; Khi xây dựng bộ công cụ đánh giá, GV cần căn cứ vào: - Mục tiêu của môn học, của chủ đề, bài học; - Nội dung dạy học; - Chứng cứ của từng nhận xét; - Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng. * Cách thu thập chứng cứ cho các nhận xét. Các nhận xét của mỗi lớp được xây dựng trên cơ sở mục tiêu, chuẩn kiến thức, kĩ năng, nội dung môn học và những yêu cầu đặt ra cho đánh giá bằng nhận xét. Vì vậy, muốn thu thập đủ các chứng cứ cho một nhận xét, GV cần thực hiện : - Nghiên cứu kĩ mục tiêu, nội dung chủ yếu bài học. - Đọc trước các chứng cứ cho một nhận xét để biết được khi nhận xét cần phải nêu các chứng cứ nào. - Quan sát HS trong quá trình học tập để biết được ý thức thái độ học tập của HS; sự nỗ lực trong học tập và sự cố gắng để làm sản phẩm theo đúng hướng dẫn của GV. - Tạo nhiều tình huống liên quan đến nội dung bài học và tạo điều kiện cho 125 Hà Văn Khải HS tham gia giải quyết tình huống. Qua đó, GV biết được khả năng độc lập suy nghĩ, tính sáng tạo và kĩ năng hợp tác trong học tập, lao động của HS. 3. Kết luận Như vậy, Chuẩn kiến thức, kĩ năng là các yêu cầu cơ bản, tối thiểu về kiến thức, kĩ năng của môn học, hoạt động giáo dục mà HS cần phải và có thể đạt được. Khi ĐGKQHT của học sinh, GV phải xây dựng các công cụ đánh giá và cần thiết phải dựa vào Chuẩn kiến thức và kĩ năng. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Bộ GD & ĐT, 2006. Chương trình GDPT - Những vấn đề chung. Nxb Giáo dục, Hà Nội, tr. 8. [2] Bộ GD & ĐT, 2008. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh Tiểu học theo chuẩn kiến thức, kĩ năng. Tài liệu tập huấn - Vụ Giáo dục Tiểu học, Hà Nội, tháng 12/2008. [3] Đỗ Đình Hoan. Đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh Tiểu học. Đề tài cấp Bộ, mã số: B96 - 49 - TĐ08 ABSTRACT Knowledge and skill standards and a set of instruments constructed to evaluate achievements in learning technics-handicraft Knowledge and skill standards are fundamental but minimum requirements for the subject knowledge and skills which school children must and can acquire. For the evaluation to be even more effective, it must be based on the knowledge and skill standards and the set of instruments constructed. This set is understood as diverse methods, means and techniques used to evaluate achievements in learning technics-handicrafts. This set of instruments aims to help teachers collect evidence for their remarks and give fair and objective comments on student achievements. 126