Đường lối xây dựng hệ thống chính trị

ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ I . ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ THỜI KỲ TRƯỚC ĐỔI MỚI ( 1975 đến 1986 ) 1. Hoàn cảnh lịch sử và chủ trương xây dựng hệ thống chính trị của Đảng a. Hoàn cảnh lịch sử : - Cả nước hòa bình, độc lập, thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng, nền chuyên chính vô sản đã được thử thách, khối liên minh công nông vững chắc làm nền tảng cho mặt trận dân tộc - Quá độ lên CNXH từ nền sản xuất nhỏ là phổ biến, bỏ qua chế độ TBCN - Hoàn cảnh quốc tế có nhiều thuận lợi: . Hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa lớn mạnh; phong trào giải phóng Dân tộc và Phong trào đấu tranh đòi dân sinh , dân chủ, tiến bộ xã hội đang phát triển mạnh mẽ . Cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật đang phát triển, quan hệ quốc tế ngày càng rộng mở b. Chủ trương xây dựng hệ thống chính trị : * Cơ sở hình thành chủ trương : Một là : dựa vào lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin . Veà tính taát yeáu cuûa chuyeân chính voâ saûn . Baûn chaát chuyeân chính voâ saûn laø : chuyeân chính vôùi keû thuø vaø daân chuû vôùi nhaân daân Hai laø : cô sôû chính trò ñeå hình thaønh chuû tröông XD heä thoáng chính trò laø söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Ba laø : Cô sôû kinh teá cuûa heä thoáng chuyeân chính voâ saûn laø neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung, quan lieâu, bao caáp, nhaø nöôùc trôû thaønh moät toå bao truøm Boán laø : Cô sôû xaõ hoäi cuûa heä thoáng chuyeân chính voâ saûn laø lieân minh giöõa giai caáp coâng nhaân vôùi giai caáp noâng daân vaø taàng lôùp trí thöùc Naêm laø : Cô sôû lòch söû cho söï ra ñôøi heä thoáng chuyeân chính voâ saûn : Caùch maïng Vieät nam do giai caáp coâng nhaân laõnh ñaïo, neân keát thuùc caùch maïng Daân toäc daân chuû cuõng laø baét ñaàu caùch maïng xaõ hoäi chuû nghóa, söï baét ñaàu thöïc hieän nhieäm vuï cuûa nhieäm vuï cuûa chuyeân chính voâ saûn * Noäi dung cuûa chuû tröông : Moät laø : Xaây döïng quyeàn laøm chuû taäp theå cuûa nhaân daân lao ñoäng döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng döïa treân neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung, bao caáp .. Hai laø : Nhaø nöôùc chuyeân chính voâ saûn, laø moät toå chöùc thöïc hieän quyeàn laøm chuû taäp theå cuûa nhaân daân lao ñoäng Ba laø : Ñaûng laø ngöôøi laõnh ñaïo toaøn boä xaõ hoäi , söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng laø baûo ñaûm cao nhaát cho cheá ñoä laøm chuû taäp theå cuûa nhaân daân lao ñoäng, cho söï toàn taïi vaø hoaït ñoäng cuûa nhaø nöôùc XHCN Boán laø : Xaùc ñònh nhieäm vu ïcuûa caùc ñoaøn theå laø baûo ñaûm cho quaàn chuùng tham gia vaø kieåm tra coâng vieäc cuûa nhaø nöôùc Naêm laø : Xaây döïng vaø phaùt huy quyeàn laøm chuû taäp theå cuûa nhaân daân lao ñoäng theo cô cheá Ñaûng laõnh ñaïo, nhaø nöôùc QL, Nhaân daân laøm chuû 2. Keát quaû, yù nghóa, haïn cheá vaø nguyeân nhaân a. Keát quaû vaø yù nghóa - Laøm roõ ñöôïc baûn chaát cuûa heä thoáng chính trò nöôùc ta laø ñaûm baûo quyeàn laø chuû taäp theå XHCN - Töøng böôùc xaây döïng ñöôïc cô cheá hoaït ñoäng cuûa heä thoáng chính trò ôû taát caû caùc caáp ( Ñaûng laõnh ñaïo, nhaø nöôùc quaûn lyù, nhaân daân laøm chuû ) b. Haïn cheá vaø nguyeân nhaân : - Moái quan heä giöõa Ñaûng , nhaø nöôùc vaø caùc ñoaøn theå quaàn chuùng trong töøng ñôn vò chöa ñöôïc xaùc ñònh roõ - Caùc toå chöùc trong HTCT chöa thöïc hieän toát chöùc naêng cuûa mình II. ÑÖÔØNG LOÁI XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG CHÍNH TRÒ THÔI KYØ ÑOÅI MÔÙI(1986- nay) 1. Quaù trình hình thaønh ñöôøng loái ñoåi môùi heä thoáng chính trò: a. Cô sôû hình thaønh ñöôøng loái XDHTCT: - Ñoåi môùi ñöôøng loái xaây döïng HTCT phaûi döïa treân cô sôû ñoåi môùi kinh teá ( töø keá hoaïch hoùa taäp trung quan lieâu bao caáp sang kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ) - Do yeâu caàu daân chuû maø phaûi ñoåi môùi heä thoáng chính trò - Do yeâu caàu môû roäng quan heä ñoái ngoaïi vaø hoäi nhaäp quoác teá maø ñoåi môùi heä thoáng chính trò b. Quaù trình ñoåi môùi tö duy veà xaây döïng HTCT : - Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VII khaúng ñònh:Thöïc chaát ñoåi môùi, hoaøn thieän HTCT laø xaây döïng neàn daân chuû XHCN, ñaûm baûo quyeàn laøm chuû cuûa DN - Heä thoáng chính trò vaän haønh theo cô cheá “Ñaûng laõnh ñao, nhaø nöôùc quaûn lyù, nhaân daân laøm chuû” . Ñaûng vöøa laø thaønh vieân , vöøa laø haït nhaân laõnh ñaïo heä thoáng chính trò, hoaït ñoäng trong khuoân khoå phaùp luaät, khoâng chaáp nhaän ña ñaûng laõnh ñaïo . Nhaø nöôùc theå cheá hoùa vaø toå chöùc thöïc hieän ñöôøng loái cuûa Ñaûng . Maët traän tham gia phaûn bieän, giaùm saùt, tham gia xaây döïng Ñaûng, xaây döïng nhaø nöôùc . Nhaân daân laøm chuû thoâng qua nhaø nöôùc vaø caùc cô quan ñaïi dieän, ñoàng thôøi laøm chuû tröïc tieáp ôû cô sôû thoâng qua cô cheá “Daân bieát, daân baøn, daân laøm, daân kieåm tra” . Hoäi nghò TW 2 khoùa VII ( 1991 ) chuû tröông xaây döïng nhaø nöôùc phaùp quyeàn cuûa nhaân daân, do nhaân daân, vì nhaân daân . Ñaïi hoäi VIII, IX vaø ñaïi hoäi X laøm roõ noäi dung cuûa nhaø nöôùc phaùp quyeàn laø : nhaø nöôùc quaûn lyù xaõ hoäi baèng hieán phaùp vaø phaùp luaät, phaùp luaät giöõ vai troø toái thöôïng trong vieäc ñieàu chænh caùc quan heä xaõ hoäi * Trong ñoåi môùi tö duy veà heä thoáng chính trò theå hieän ôû nhaän thöùc roõ hôn vai troø vò trí vaø phöông thöùc laõnh ñaïo cuûa Ñaûng , Ñaûng laõnh ñaïo nhaèm phaùt huy vai troø cuûa nhaø nöôùc vaø caùc ñoaøn theå quaàn chuùng 2. Muïc tieâu, quan ñieåm vaø chuû tröông xaây döïng heä thoáng chính trò thôøi kyø ñoåi môùi : a. Muïc tieâu vaø quan ñieåm xaây döïng HTCT: - Muïc tieâu Cöông lónh xaây döïng ñaát nöôùc trong TKQÑ xaùc ñònh muïc tieâu : Nhaèm xaây döïng vaø hoaøn thieän neàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa, baûo ñaûm quyeàn löïc thuoäc veà nhaân daân - Quan ñieåm : Moät laø : Söû duïng khaùi nieäm “heä thoáng chính trò” thay cho khaùi nieäm heä thoáng chuyeân chính voâ saûn vaø khaùi nieäm cheá ñoä taäp theå XHCN Hai laø : Keát hôïp chaët cheõ ngay töø ñaàu ñoåi môùi kinh teá vôùi ñoåi môùi chính trò, laáy ñoåi môùi kinh teá laøm troïng taâm, töøng böôùc ñoåi môùi chính trò Ba laø : Ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa HTCT nhaèm taêng cöôøng vai troø laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, hieäu löïc quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân laøm cho HTCT hoaït ñoäng naêng ñoäng, hieäu quaû hôn phuø hôïp vôùi yeâu caàu phaùt trieån kinh teá thò tröông ñinh höôùng XHCN Boán laø : Ñoåi môùi HTCT moät caùch toaøn dieän, ñoàng boä, coù keá thöøa, coù böôùc ñi, hình thöùc vaø caùch laøm phuø hôïp Naêm laø : Ñoåi môùi moái quan heä giöõa caùc boä phaän caáu thaønh cuûa HTCT vôùi nhau vaø vôùi xaõ hoäi nhaèm thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån, phaùt huy quyeàn laøm chuû cuûa nhaân daân b. Chuû tröông xaây döïng heä thoáng chính trò : - Xaây döïng Ñaûng trong HTCT . Ñoåi môùi phöông thöùc laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi heä thoáng chính trò . Khaéc phuïc khuynh höôùng Ñaûng bao bieän, laøm thay vaø khuynh höôùng buoâng loûng söï laõnh ñaïo . Ñoåi môùi phöông thöùc laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi heä thoáng chính trò phaûi ñöôïc ñaët trong toång theå nhieäm vuï ñoåi môùi vaø chænh ñoán Ñaûng , ñoåi môùi hoaøn thieän nhaø nöôùc, ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa maët traän vaø caùc ñoaøn theå . Ñoåi môùi phöông thöùc laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñoái vôùi heä thoáng chính trò phaûi treân cô sôû ñaûm baûo caùc nguyeân taéc toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Ñaûng ( taäp trung daân chuû, taêng cöôøng cheá ñoä traùch nhieäm, nhaát laø ngöôøi ñöùng ñaàu..) . Ñoåi môùi phöông thöùc laõnh ñaïo ñoái vôùi heä thoáng chính trò caùc caáp, caùc ngaønh vöøa phaûi quaùn trieät nguyeân taéc chung vöøaphuø hôïp ñaëc ñieåm cuûa ñòa phöông, ngaønh - Xaây döïng nhaø nöôùc trong heä thoáng chính trò : Ñaïi hoäi X xaùc ñònh : . Xaây döïng nhaø nöôùc ñaûm baûo nguyeân taéc quyeàn löïc thuoäc veà nhaân daân; quyeàn löïc nhaø nöôùc laø thoáng nhaát, coù söï phaân coâng phoái hôïp giöõa cô quan laäp phaùp, haønh phaùp, tö phaùp . Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät ( ñoàng boä, cuï theå , ñaït ñeán trình ñoä moät caùch hieåu.. ) . Hoaøn thieän cô cheá kieåm tra, giaùm saùt, tính hôïp phaùp trong caùc hoaït ñoäng vaø ra quyeát ñònh cuûa caùc cô quan coâng quyeàn . Ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Quoác hoäi - Xaây döïng Maët traän vaø caùc toå chöùc chính trò –xaõ hoäi trong heä thoáng chính trò : + Nhaø nöôùc ban haønh cô cheá ñeå Maët traän vaø caùc toå chöùc chính trò – xaõ hoäi thöïc hieän toát vai troø giaùm saùt, phaûn bieän xaõ hoäi + Thöïc hieän toát luaät xaây döïng Maët traän toå quoác Vieät nam, luaät Thanh nieân, luaät Coâng ñoaøn , quy cheá daân chuû ôû moïi caáp + Ñoåi môùi hoaït ñoäng cuûa Maët traän, caùc toå chöùc chính tri – xaõ hoäi , khaéc phuïc tình traïng haønh chính hoùa, nhaø nöôùc hoùa, phoâ tröông hình thöùc, laøm toát coâng taùc daân vaän theo phong caùch: troïng daân, gaàn daân, hieåu daân, hoïc daân, coù traùch nhieäm vôùi daân, nghe daân noùi, noùi daân hieåu 3. Keát quaû, yù nghóa, haïn cheá vaø nguyeân nhaân: a. Keát quaû : - Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng chính trò nöôùc ta ñaõ coù nhieàu ñoåi môùi goùp phaàn xaây döïng vaø hoaøn thieän veà daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa - Toå chöùc boä maùy cuûa heä thoáng ñöôïc saép xeáp theo höôùng tinh goïn, hieäu quaû - Hoaït ñoäng cuûa heä thoáng chính trò ngaøy caøng höôùng veà cô sôû - Quoác hoäi, chính phuû, hoäi ñoàng nhaân daân,uûy ban nhaân daân caùc caáp coù nhieàu ñoåi môùi theo höôùng daân chuû, coâng khai, caûi caùch haønh chính, ñoái thoaïi, toân troïng vaø laéng nghe yù kieán cuûa ND - Trình ñoävaø naêng löïc laøm chuû cuûa nhaân daân töøng böôùc ñöôïc naâng leân - Nhieäm vuï, quyeàn haïn caùc cô quan nhaø nöôùc ñöôïc phaân ñònh roõ hôn ( quaûn lyù nhaø nöôùc veà kinh teá vaø quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh.) - Quaûn lyù nhaø nöôùc baèng phaùp luaät ñöôïc taêng cöôøng - Maët traän vaø caùc toå chöùc chính tri - xaõ hoäi coù nhieàu ñoåi môùi veà toå chöùc, hoaït ñoäng taäp hôïp ñoâng ñaûo quaàn chuùng - Ñoåi môùi, chænh ñoán Ñaûng ñaït moät soá keát quaû, naâng cao naêng löïc laõnh ñaïo vaø yù chí ñaáu cuûa Ñaûng b. Haïn cheá vaø nguyeân nhaân: - Naêng löïc vaø hieäu quaû laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, hieäu löïc quaûn lyù, ñieàu haønh cuûa nhaø nöôùc, hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa Maët traän ..chöa ngang taàm vôùi ñoøi hoûi cuûa ñaát nöôùc - Caûi caùch neàn haønh chính quoác gia coøn haïn cheá, tình traïng quan lieâu, haùch dòch, tham nhuõng chaäm ñöôïc khaéc phuïc, kyû cöông pheùp nöôùc bò xem thöôøng - Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Maët traän vaø toå chöùc chính tri –xaõ hoäi vaãn coøn tình traïng haønh chính, xô cöùng, xa daân - Vai troø giaùm saùt, phaûn bieän xaõ hoäi cuûa Maët traän, ñoaøn theå yeáu * Nhöõng haïn cheá treân do caùc nguyeân nhaân : - Nhaän thöùc vaø quyeát taâm veà ñoåi môùi heä thoáng chính trò chöa cao vaø thoáng nhaát - Ñoåi môùi heä thoáng chính trò trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN laø vaán ñeà môùi meõ