Trong bối cảnh của sự phát triển nhƣ vũ bão của công nghệ, các thƣ
viện đang đứng trƣớc những thách thức để thích nghi bằng cách nâng cao
năng lực đáp ứng cả về tƣ liệu lẫn kỹ thuật nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu
của độc giả. Một thực tế dễ dàng kiểm chứng ở hầu hết các thƣ viện
trƣờng đại học chính là bên cạnh việc đảm bảo sự ổn định trong công tác
phục vụ truyền thống, các thƣ viện cũng đang không ngừng nâng cao khả
năng cung ứng thông tin tƣ liệu điện tử cho bạn đọc của mình theo
phƣơng châm: thƣ viện có thể tiếp cận mọi lúc, mọi nơi.
Thƣ viện điện tử và nguồn tài nguyên số của thƣ viện đã trở thành
một bộ phận không thể tách rời của thƣ viện các trƣờng đại học và trở
thành một trong những chuẩn mực tiên quyết trong đánh giá hoạt động
của thƣ viện. Tuy nhiên, việc xây dựng, quản lý, khai thác và sử dụng
nguồn tài liệu điện tử của thƣ viện các trƣờng đại học đang trong tình
trạng phát triển nở rộ, thiếu kiểm soát. Nói cách khác, tài liệu điện tử
trong các thƣ viện đại học đƣợc xây dựng, khai thác nhƣng còn thiếu hẳn
những công cụ quản lý thích hợp. Ngƣời dùng cuối – bạn đọc của thƣ
viện có thể dễ dàng sao chép, phát trán, nhân bản những tài liệu đó một
cách thoải mái. Thực trạng này kéo theo một hệ lụy vô cùng nguy hiểm:
các công trình nghiên cứu, tài sản tri thức bị khai thác và thậm chí sinh
lợi một cách bất hợp pháp.
141 trang |
Chia sẻ: tranhoai21 | Lượt xem: 1425 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Hội thảo quản lý, cung cấp, sử dụng nguồn tài nguyên điện tử các trường đại học trong thời kỳ hội nhập, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
HỘI THẢO
QUẢN LÝ, CUNG CẤP, SỬ DỤNG
NGUỒN TÀI NGUYÊN ĐIỆN TỬ CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH
THÖ VIEÄN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Ngày 15 tháng 11 năm 2013
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH
THƢ VIỆN
*******************
HỘI THẢO
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2013
3
LỜI NÓI ĐẦU
Trong bối cảnh của sự phát triển nhƣ vũ bão của công nghệ, các thƣ
viện đang đứng trƣớc những thách thức để thích nghi bằng cách nâng cao
năng lực đáp ứng cả về tƣ liệu lẫn kỹ thuật nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu
của độc giả. Một thực tế dễ dàng kiểm chứng ở hầu hết các thƣ viện
trƣờng đại học chính là bên cạnh việc đảm bảo sự ổn định trong công tác
phục vụ truyền thống, các thƣ viện cũng đang không ngừng nâng cao khả
năng cung ứng thông tin tƣ liệu điện tử cho bạn đọc của mình theo
phƣơng châm: thƣ viện có thể tiếp cận mọi lúc, mọi nơi.
Thƣ viện điện tử và nguồn tài nguyên số của thƣ viện đã trở thành
một bộ phận không thể tách rời của thƣ viện các trƣờng đại học và trở
thành một trong những chuẩn mực tiên quyết trong đánh giá hoạt động
của thƣ viện. Tuy nhiên, việc xây dựng, quản lý, khai thác và sử dụng
nguồn tài liệu điện tử của thƣ viện các trƣờng đại học đang trong tình
trạng phát triển nở rộ, thiếu kiểm soát. Nói cách khác, tài liệu điện tử
trong các thƣ viện đại học đƣợc xây dựng, khai thác nhƣng còn thiếu hẳn
những công cụ quản lý thích hợp. Ngƣời dùng cuối – bạn đọc của thƣ
viện có thể dễ dàng sao chép, phát trán, nhân bản những tài liệu đó một
cách thoải mái. Thực trạng này kéo theo một hệ lụy vô cùng nguy hiểm:
các công trình nghiên cứu, tài sản tri thức bị khai thác và thậm chí sinh
lợi một cách bất hợp pháp.
Trƣớc những thách thức đó, thƣ viện các trƣờng đại học, trong đó
có ĐH. Sƣ phạm Kỹ thuật TP. HCM trăn trở, bức xúc đi tìm lời giải cho
bài toán quản lý tài liệu điện tử trong thƣ viện. Với trọng trách cung cấp
tƣ liệu học tập cho toàn bộ giảng viên và HS-SV của nhà trƣờng, việc tìm
ra phƣơng án quản lý, khai thác và sử dụng tài liệu điện tử trong thƣ viện
không chỉ cụ thể hóa việc vận dụng và áp dụng luật bản quyền trong môi
trƣờng đào tạo nhân tài mà còn mang lại cho nhà trƣờng, cho bản thân tác
giả và cho cả độc giả của thƣ viện những giá trị hết sức to lớn.
Đƣợc sự chấp thuận của Ban giám hiệu nhà trƣờng, cùng với sự
phối hợp chặt chẽ của các thƣ viện đại học và các đối tác kỹ thuật, Thƣ
viện ĐH. Sƣ phạm Kỹ thuật TP. HCM tổ chức hội thảo “Quản lý, cung
cấp và sử dụng nguồn tài nguyên điện tử các trường đại học trong thời
kỳ hội nhập”. Hội thảo tập trung nghiên cứu, bàn luận và đúc kết kinh
nghiệm trong việc xử lý, khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên thông tin
điện tử trong các trƣờng với bối cảnh áp dụng luật bản quyền và quyền
tác giả; những công nghệ, kỹ thuật và xu thế phát triển nguồn tài nguyên
nhằm mang lại lợi ích thiết thực cho nhà trƣờng, cho tác giả và cho độc
4
giả của thƣ viện. Hội thảo đƣợc tổ chức vào ngày 15 tháng 11 năm 2013
trong khuôn viên của Trƣờng ĐH. Sƣ phạm Kỹ thuật TP. HCM.
Ban tổ chức Hội thảo xin chân trọng cảm ơn sự ủng hộ nhiệt tình
của Ban giám hiệu trƣờng ĐH. Sƣ phạm Kỵ thuật TP. HCM trong việc
tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tổ chức thành công hội thảo này. Xin
chân thành cảm ơn sự hỗ trợ, cộng tác và chia sẻ khó khăn trong việc hỗ
trợ BTC tổ chức hội thảo từ các đơn vị, phòng ban trong trƣờng: Phòng
Hành chính – Tổng hợp; Phòng Quản trị - Quản lý Dự án; Phòng Thiết bị
- Vật tƣ và các phòng ban chức năng khác trong trƣờng.
Ban tổ chức hội thảo cũng đã nhận đƣợc sự hỗ trợ tích cực và trân
trọng cảm ơn các đối tác kỹ thuật ngoài trƣờng. Đặc biệt, xin chân thành
cảm ơn sự tích cực cộng tác của Ybook – thành viên của Nhà xuất bản
Trẻ; Sachweb – Thành viên của Nhà Xuất bản Tổng hợp TP. HCM; Nhà
Xuất bản ĐHQG TP. HCM; Công ty TNHH Giải Pháp Số Toàn Cầu
(DSG VIETNAM) – nhà cung cấp và phân phối sản phẩm Kodak; Công
Ty TNHH MTV Công Nghệ Phạm Huỳnh; Công Ty CP DVTM &
Thông Tin Kỹ Thuật TED; Công Ty TNHH MTV XNK & PTVH
CDIMEX; Công Ty TNHH SX-TM-DV Thạnh Minh; Công Ty TNHH
Tài Liệu Trực Tuyến VINA; Công Ty TNHH In Và Bao Bì Hƣng
Phú,và tất cả các đối tác khác. BTC cũng trân trọng cảm ơn và ghi
nhận sự giúp đỡ tài trợ về tài chính và vật phẩm liên quan của các đối tác
để tổ chức thành công hội thảo.
Chúc hội thảo thành công tốt đẹp!
Chúc các đối tác phát triển vững mạnh sự nghiệp của mình!
Chúc các thƣ viện luôn gắn kết chặt chẽ và mang lại lợi ích thiết
thực cho bạn đọc!
Chúc nhà trƣờng, đặc biệt là trƣờng ĐH. Sƣ phạm Kỹ thuật TP.
HCM thắng lợi với chiến lƣợc phát triển của mình!
Ban tổ chức Hội thảo
5
MỤC LỤC
Lời nói đầu................................................................................................ 3
Mục lục ..................................................................................................... 5
Phần I: Hoạt động xây dựng, cung cấp và khai thác nguồn
tài nguyên điện tử .................................................................................... 7
1. Tài liệu điện tử tác nhân chính tạo nên thay đổi lớn trong các
cơ quan Thông tin – Thƣ viện – ThS. Phạm Hồng Thái ....................... 9
2. Số hóa nguồn tài liệu nội sinh trong các trƣờng đại học – TS.
Huỳnh Mẫn Đạt ................................................................................... 13
3. Luật tác quyền và vấn đề phát triển – khai thác nguồn tài
nguyên số trong thƣ viện các trƣờng đại học – Hứa Văn Thành .......... 19
4. Số hóa nguồn tài liệu nội sinh trong các trƣờng đại học, cao
đẳng góp phần rút ngắn khoảng cách số trong giáo dục và đào
tạo – ThS. Nguyễn Hoàng Vĩnh Vương ............................................... 29
5. Vận dụng luật bản quyền trong thƣ viện trƣờng Đại học Sƣ
phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh – ThS. Vũ Trọng Luật .................... 35
6. Số hóa tài liệu và bảo vệ quyền tác giả trong thƣ viện – Đoàn
Minh Gia ............................................................................................. 41
7. Phát triển bền vững nguồn tài nguyên điện tử nội sinh các
trƣờng đại học – Phạm Minh Quân ..................................................... 49
8. Giới thiệu công tác xây dựng và phát triển tủ sách giáo trình
ĐHSPKT TP.HCM – Ths. Vũ Trọng Luật, Hồ Thị Thu Hoài ............ 53
9. Ứng dụng công nghệ phát hành ebook để cung cấp giáo
trình/tài liệu số – Đồng Phước Vinh ................................................... 69
Phần II: Công nghệ ứng dụng trong xây dựng, quản lý và
cung cấp tài nguyên điện tử trong thƣ viện các trƣờng đại học .......... 75
1. Định hình lại thƣ viện đại học và nghiên cứu trong thế kỷ 21
– Vũ Sỹ Dũng ...................................................................................... 77
2. Ứng dụng phần mềm Hilib trong quản lý tài nguyên số - KS.
Phạm Phan Trung ............................................................................... 87
3. Thiết bị và công nghệ hỗ trợ số hóa tài liệu – Nguyễn Anh Tú ........... 90
6
Phần III: Giới thiệu một số dịch vụ mới trong thƣ viện .................... 91
1. Phát triển dịch vụ “Thiết lập cuộc hẹn khoa học” trong thƣ viện ............ 93
2. Giới thiệu cơ sở dữ liệu Taylor & Francis – Tô Thái Hà .................... 96
3. Công ty CDIMEX ............................................................................... 99
4. Công ty TNHH In và Bao bì Hƣng Phú ............................................ 101
5. Chƣơng trình tập huấn lớp“Kỹ thuật đóng sách và tu bổ thƣ
viện” .................................................................................................. 104
6. Giới thiệu website www.sachweb.vn ................................................. 107
7. Giới thiệu tủ sách giáo trình điện tử trƣờng Đại học Sƣ phạm
Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh ................................................................ 110
7
PHẦN I
8
9
TÀI LIỆU ĐIỆN TỬ – TÁC NHÂN CHÍNH
TẠO NÊN THAY ĐỔI LỚN TRONG CÁC CƠ QUAN
THÔNG TIN – THƢ VIỆN
ThS. Phạm Hồng Thái
GĐ. Trung tâm TT-TV Trường ĐH Đồng Nai
Năm 2012 có lẽ là năm đánh dấu mốc u ám cho ngành báo in trên
toàn thế giới. Khắp từ Đông sang Tây, từ Châu Mỹ tới Châu Âu, Châu
Á,thậm chí Newsweek tên tuổi tiếng tăm 80 năm trong làng báo chí
cũng đã phát hành những ấn bản in ấn cuối cùng và chính thức ngừng
phát hành các ấn bản dạng in vào ngày 31/12/2012 và tuyên bố trở thành
một tờ báo mạng hoàn toàn sau 80 năm liên tục phát triển cực mạnh trên
thị trƣờng thông tin của nƣớc Mỹ.
Thực trạng và xu hƣớng phát triển của tài liệu điện tử
Theo dự báo của nhiều nƣớc phát triển, trong tƣơng lai gần, tài liệu
điện tử sẽ là một phƣơng thức cơ bản của hoạt động xuất bản. Quá trình
ra đời và hoàn thiện không ngừng của tài liệu điện tử, với những tiện ích
vƣợt trội so với tài liệu in giấy đã và đang mở ra một thời cơ mới cho
ngành xuất bản. Ngƣời ta tin rằng, tài liệu điện tử sẽ là tác nhân chính tạo
nên sự thay đổi lớn trong ngành xuất bản, phát hành, các cơ quan thông
tin - thƣ viện trong tƣơng lai.
Lý do:
Tài liệu điện tử từ người viết đến với công chúng sẽ được rút
ngắn thời gian tối đa.
Hệ thống phát hành trực tuyến trên mạng, các nhà xuất bản có
thể trực tiếp bán hàng cho tất cả các khách hàng trên thế giới mà không
phải mất thời gian, phí vận chuyển sách.
Do có nhiều tính năng hấp dẫn như âm thanh, hình ảnh và tính
tương tác cao, sách điện tử đã thu hút được một bộ phận lớn thanh, thiếu
niên tham gia vào việc đọc, thúc đẩy văn hóa đọc thay đổi và phát triển.
Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ điện tử, kỹ thuật số qua
các thiết bị cá nhân như: Iphone, Ipad, Kindle, Nook, Smartphone,
Smartpad
10
Khả năng cung cấp internet ngày càng trở nên dễ dàng và thuận
tiện hơn đã tác động mạnh mẽ đến phương thức đọc
Thống kê Thị phần tài liệu điện tử trên thế giới
Thị phần tài liệu điện tử trên thế giới ngày càng tăng dần
Năm
Doanh số sách điện tử
trên thế giới
Tỉ lệ Ghi chú
2004 646 triệu USD 6,4%
2009 1,5 tỷ USD
2010 1,8 tỷ USD
2013 (dự kiến) 3,2 tỷ USD 53%
Hơn một nửa thị
phần sách thế giới
Thị trƣờng tài liệu điện tử Việt Nam: trong khi mảng tài liệu in vẫn
còn phát triển mạnh, hiện nay thị phần đang tạm thời nghiêng về tài liệu
in. Tuy chƣa có một số liệu thống kê cụ thể về thị phần của hai loại tài
liệu này, nhƣng với sự bùng nổ kết nối trực tuyến với các mạng xã hội,
rất có thể sẽ xảy ra việc phân chia lại thị phần trong 5 đến 10 năm tới.
Nhận thức đƣợc sự phát triển tất yếu của tài liệu điện tử, các nhà
xuất bản cũng đã vào cuộc trong việc bắt đầu xây dựng chiến lƣợc phát
triển tài liệu điện tử cho riêng mình.
Trong một tƣơng lai gần, thị trƣờng tài liệu điện tử ở Việt Nam sẽ
rất sôi động.
Sách điện tử – Thị trƣờng tiềm năng
Tài liệu điện tử là phiên bản kỹ thuật số của tài liệu in, đƣợc phân
phối thông qua các tập tin trên mạng internet. Tài liệu điện tử có thể đƣợc
đọc trên các thiết bị đọc, máy tính bảng, máy tính cá nhân, điện thoại
thông minh,....
Thị trƣờng sách đang trải qua một giai đoạn của sự chuyển đổi. Các
nhà phát triển đang giới thiệu các định dạng mới, các nhà sản xuất đang
xây dựng các thiết bị mới, các nhà xuất bản đang tạo ra mô hình kinh
doanh mới, và quan trọng hơn cả là ngƣời sử dụng đang tạo ra những
bƣớc nhảy vọt trong việc chuyển từ đọc tài liệu giấy sang tài liệu điện tử.
Tài liệu điện tử và các thiết bị đọc tài liệu điện tử đang theo thời gian
tăng tốc và đang sẵn sàng để làm thay đổi ngành công nghiệp sách.
11
Tài liệu điện tử có rất nhiều lợi thế.
Đối với tác giả, họ không phải lo lắng về chi phí xuất bản và số
lƣợng in ấn, không phải thuê gian hàng, tốn chi phí vận chuyển.
Đối với ngƣời sử dụng, nội dung tài liệu đa dạng, giá cả phải
chăng, lại có nhiều thiết bị giúp họ đọc thoải mái nhƣ đọc tài liệu in.
Khả năng chia sẻ và phổ cập kiến thức rộng khắp
Cƣ dân mạng ngày càng mong muốn có các đƣờng dẫn truy cập
ngay lập tức đến tất cả các nguồn tài nguyên thông tin mà họ cần từ bất
cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào và bằng nhiều thiết bị truy cập khác nhau. Đây
chính là mục tiêu mà các thƣ viện số đang cố gắng đáp ứng đầy đủ.
Với các thƣ viện số, một cá nhân có thể:
- Truy cập vào vốn tƣ liệu của các thƣ viện trên khắp thế giới thông
qua các mục lục điện tử.
- Xác định đƣợc cả hai dạng phiên bản vật lý và số hóa của các
cuốn sách, bài báo học thuật
- Tối ƣu hóa sự tìm kiếm, điều này có nghĩa là có thể tìm kiếm một
lần đồng thời trên cả Internet, các cơ sở dữ liệu thƣơng mại và bộ sƣu tập
thƣ viện.
- Lƣu giữ các kết quả tìm kiếm và tiến hành xử lý nó để đảm bảo có
đƣợc thông tin chính xác nhất.
- Từ các kết quả tìm kiếm, chỉ cần thông qua nhấp chuột là có thể
xem đƣợc nội dung số hoá hoặc tìm ra các tham khảo liên quan.
Khả năng nối kết tài nguyên số với môi trƣờng học tập trực
tuyến (E-learning)
E-learning bao gồm nhiều loại phƣơng tiện truyền thông cung cấp
nguồn học liệu đa dạng các loại hình: văn bản, âm thanh, hình ảnh, hoạt
hình, và video, và bao gồm các ứng dụng công nghệ, truyền hình vệ
tinh, và học tập dựa trên máy tính, học tập qua mạng, tạo nên một
quá trình học tập điện tử.
Phát triển tài nguyên số nhất thiết phải đƣợc xem xét trong bối cảnh
của các sáng kiến nhằm thống nhất cấu trúc công nghệ thông tin của một
trƣờng học và thay đổi quy trình học tập thông qua một công nghệ sáng
tạo. Thúc đẩy sự tích hợp những chức năng cũng nhƣ triển khai các dịch
vụ cho sinh viên bằng công nghệ và truyền thông.
Cùng với sự phát triển nhƣ vũ bão của khoa học công nghệ và
truyền thông, sự mở rộng nội dung số ở phạm vi toàn cầu ngày càng tăng,
12
đã và đang tạo ra một môi trƣờng học tập ảo (Virtual Learning
Environment) để chuyển giao và nâng cao khả năng trải nghiệm những gì
học ở lớp, hoặc tiến hành học tập bên ngoài khuôn viên trƣờng học
truyền thống. Tài nguyên số và thƣ viện số là cấu thành không thể thiếu
của môi trƣờng học tập mới này.
Trong xu thế phát triển tài liệu điện tử liên tục, mạnh mẽ nhƣ hiện
nay các cơ quan thông tin- thƣ viện đang mở rộng vai trò và thay đổi mối
quan hệ giữa cơ quan thông tin- thƣ viện với các bộ phận khác trong việc
giảng dạy, học tâp và nghiên cứu học thuật.
Và xu hƣớng sử dụng rộng rãi tài liệu điện tử là tất yếu trong tƣơng
lai, vì thế các cơ quan thông tin - thƣ viện nhất là các Thƣ viện Đại học
và Cao đẳng cần phải có tầm nhìn và có kế hoạch chuẩn bị cho mình một
tƣ thế sẵn sàng.
Các nhà phát triển thƣ viện đều nhất trí rằng sự tích hợp trong thƣ
viện số là một vấn đề cần nhất quán, để vận hành gắn kết với hạ tầng của
một thƣ viện hiện có một hệ thống quản lý đa phƣơng tiện lƣu trữ các
thông tin số hóa, tuy nhiên cũng phải chuyển giao đƣợc các chức năng
ứng dụng thƣ viện thực sự. Bởi thế, các thành phần cấu thành thƣ viện số
này cần đƣợc phát triển để thu thập, mã hóa và chuyển giao thông tin phù
hợp với các tiêu chuẩn thực hành đƣợc hậu thuẫn rộng rãi bởi ngành
thông tin thƣ viện.
13
SỐ HÓA NGUỒN TÀI LIỆU NỘI SINH
TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC
TS. Huỳnh Mẫn Đạt
Khoa TV-TT Trường ĐH Văn Hóa TP.HCM
Thuật ngữ số hóa (tiếng Anh là Digitigation) là hình thức chuyển
đổi dữ liệu từ dạng văn bản hệ thống bên ngoài thành những dữ liệu dạng
tín hiệu số đƣợc máy tính hiểu và lƣu trữ. Có nhiều định nghĩa khác nhau
nhƣng có nội dung chung đều cho rằng số hóa tài liệu là quá trình chuyển
các dạng dữ liệu/tài liệu truyền thống nhƣ các bản viết tay, bản in trên
giấy, hình ảnh, âm thanh, phim ảnh, dữ liệu toàn văn với nhiều định dạng
khác nhau sang dữ liệu trên máy tính và đƣợc máy tính nhận biết đƣợc
nhƣ tài liệu ban đầu gọi là số hoá dữ liệu. Hay nói cách khác số hoá tài
liệu là hình thức chuyển đổi các tài liệu truyền thống bên ngoài thành
dạng tài liệu số mà máy tính có thể hiểu đƣợc. Sản phẩm sau khi số hóa
tài liệu chính là nguồn tài nguyên số/dữ liệu số - các dữ liệu dạng chữ,
hình ảnh, âm thanh đƣợc máy tính nhận biết đúng định dạng và đƣợc
sử dụng trên máy tính.
Tài liệu nội sinh là những tài liệu đƣợc hình thành trong quá trình
hoạt động khoa học kỹ thuật, sản xuất, quản lý, nghiên cứu, học tập của
các cơ quan, tổ chức, xí nghiệp, viện nghiên cứu, trƣờng đại học
Tài liệu nội sinh phản ánh đầy đủ, có hệ thống về các thành tựu,
tiềm lực cũng nhƣ hƣớng phát triển của những đơn vị này và thƣờng
đƣợc lƣu giữ ở các thƣ viện và trung tâm thông tin của đơn vị đó.
Đặc điểm của nguồn tài liệu nội sinh:
Theo tính chất của quá trình tạo ra nguồn tài liệu nội sinh có thể
chia thành 3 nhóm:
- Nguồn tin phản ánh các kết quả hoạt động đào tạo: Luận án, Luận
văn, các kết luận khoa học, các tƣ liệu điền dã, các tƣ liệu điều tra, các hồ
sơ thí nghiệm, các chƣơng trình đào tạo, giáo trình, đề cƣơng bài giảng
- Nguồn tin phản ánh kết quả NCKH: Các báo cáo kết quả nghiên
cứu khoa học, tƣ liệu trung gian đƣợc tạo nên từ việc triển khai các
chƣơng trình, đề tài NCKH, đề án, dự án sản xuất thử, báo cáo khoa học,
kỷ yếu hội nghị, hội thảo
14
- Nguồn tin phản ánh tiềm lực đào tạo và NCKH: Bao gồm các tài
liệu về cơ cấu, quy mô, trình độ đào tạo, nguồn nhân lực khoa học, cơ sở
vật chất kỹ thuật để triển khai các hoạt động đào tạo, NCKH, các thông
tin phản ánh định hƣớng phát triển của nhà trƣờng.
Lợi ích đối với cơ quan: Đƣa ra một chỉ số tốt về chất lƣợng và
hiệu suất của cơ quan, tăng cƣờng hình ảnh và uy tín, tăng cƣờng khả
năng tiếp cận đối với kết quả nghiên cứu, nội dung với chất lƣợng cao có
thể sẽ là công cụ quảng bá để thu hút nhân sự, sinh viên và các nguồn
đầu tƣ.
Lợi ích đối với nhà nghiên cứu: Mở rộng việc phát tán và cung
cấp các công bố của mình, gia tăng tác động của các công bố (các nghiên
cứu đƣợc tự do tiếp cận sẽ dễ dàng đƣợc trích dẫn), đƣa ra cách đo lƣờng
để các nhà nghiên cứu có thể xác định tỉ lệ truy cập đối với từng nghiên
cứu cụ thể, giúp quản lý và lƣu giữ các nội dung liên quan đến nghiên
cứu của từng cá nhân, cho phép tạo ra các danh mục xuất bản phẩm theo
yêu cầu cá nhân.
Lợi ích đối với cộng đồng quốc tế: Hỗ trợ hợp tác nghiên cứu
thông qua việc tạo điều kiện trao đổi tự do cho các nguồn thông tin học
thuật, giúp cộng đồng hiểu về các nổ lực và các hoạt động nghiên cứu, lợi
ích đối với cán bộ thƣ viện, luôn phù hợp trong thời đại số với nhiều thay
đổi và tiến triển, là cơ hội để thể hiện vai trò quan trọng hơn trong bối
cảnh thay đổi của việc truyền tải thông tin học thuật.
Tài liệu nội sinh bao gồm cả tài liệu đã xuất bản lẫn tài liệu chƣa
xuất bản. Cụ thể nhƣ sau:
Nhóm tài liệu đã xuất bản: bài báo đƣợc đăng trên các báo, tạp chí;
sách; tài liệu hội nghị hội thảo.
Nhóm tài liệu chƣa xuất bản: bản tài liệu trƣớc khi in; các công
trình chƣa công bố hoặc phần nội dung đƣợc công bố của các công trình
chƣa hoàn tất, luận văn, luận án, báo cáo khoa học.
Nhóm tài liệu hỗ trợ học tập và giảng dạy: đề cƣơng, giáo án, bài
giảng, ngân hàng đề thi, băng hình phục vụ các khóa học.
Nhƣ vậy, nguồn nội sinh tốt sẽ mang đến nhiều lợi ích cho các
thành viên lien quan; do đó các thƣ viện cần tuyên truyền những lợi ích
này để mọi ngƣời sử dụng ủng hộ để phát triển nguồn thông tin nội sinh.
Quy trình số hóa nguồn tài liệu nội sinh có thể chia thành 5 bƣớc cụ
thể sau:
15
Lựa chọn tài liệu đầu vào:
Đây là công đoạn đầu tiên trong quy trình số hóa tài liệu, bao gồm
việc cân nhắc, lựa chọn và xác định những đối tƣợng tài liệu nào đƣợc
đƣa vào số hóa. Các thƣ viện cần xây dựng chính sách thu thập đối với
tài liệu nội sinh ngay từ ban đầu là rất quan trọng nhằm đảm bảo tổ chức
và sử dụng đƣợc một nguồn tài liệu học thuật một cách đúng đắn, cũng
nhƣ đảm bảo đƣợc sự phát triển ổn định nguồn tài liệu này. Chính sách
phải đƣợc nêu lên những nội dung cơ bản sau: xác định các loại tài liệu
cần thu thập; đố